T.C SAKARYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ

... konulu sunumlar: "T.C SAKARYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ"— Sunum transkripti:

1 T.C SAKARYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ
B KÜBRA EREN B BEYHAN ATASEVEN B MERVE AYDIN B MERVE ÇALIŞIR

2 DETERJANLARIN ÇEVRE SAĞLIĞINA ETKİLERİ

3 DETERJAN NEDİR? Petrol türevlerinden elde edilen, temizleme,arıtma özelliği bulunan,toz sıvı veya krem durumunda olabilen kimyasal madde,arıtıcı. DETERJAN:Kelime anlamı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar.

4 Deterjanlar ve Genel Özellikleri
Deterjanlar suyun fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştirerek, suyun kirli araçlar ve gereçler üzerindeki sertlenmiş kalıntılara nüfuz etmesini, böylece onları yerinden çıkarabilmesini mümkün kılan kimyasal bileşiklerdir. Deterjanlar yüzey gerilimini azaltarak, iyi birer köpürtme, ıslatma ve elimine etme özelliği gösterirler.  Ana maddeleri sabundur.(sabunda bir deterjandır ancak basit bir deterjandır.)

5 Sabun Ve Deterjanın Farkları
1. Bitkisel ya da hayvansal yağlardan elde edilirler. 2.Doğal olduklarından,insan vücuduna etkileri yoktur. 3. Yapıları doğal yollarla kolaylıkla parçalanırlar. 4. Su kirliliğine sebep olmazlar. 5. Çevreye zararları yoktur. 6. Zamanla temizleme gücünü kaybederler 7. Sert sularda bulunan metal iyonlarıyla çökelek oluştururlar. 8. Kıyafetlere zararları vardır. 9.Sıcak sularda daha etkili temizlerler 10.Binlerce yıldır kullanılmaktadır. 1. Petrol türevlerinden sentetik olarak elde edilirler. 2. İnsan vücüduna tesir ederler. 3. Kolay kolay bozunmazlar. 4.Su kirliliğine sebep olurlar . 5. Çevre kirliliğine sebep olurlar. 6. Değişik amaçlar için özel formülleri vardır. 7.Sert sulardaki iyonlardan çok az etkilenirler. 8.Soğuk suda bile iyi temizlerler. 9. Kıyafetleri fazla yıpratmazlar. 10. son yıldır yaygın olarak kullanılmaktadır. 

6 Sabun Deterjan

7 Deterjanların Sınıflandırılması
Deterjanlar içerisindeki ürünlere göre üç kısma ayrılır; 1.sıvı gruplar 2.toz gruplar 3.jel (krem) gruplar

8 1.Sıvı grupları: Bulaşık deterjanı, sıvı sabun, yumuşatıcı, kireç çözücü, yağ çözücü, kir çözücü, çamaşır suyu, kosla (ağartıcı), konsantre çamaşır suyu vb. 2.Toz grupları: Toz deterjan, matikler, bulaşık makinesi deterjanları, tuzları, çamaşır makineleri için kireç önleyiciler, mekanik temizleme tozları vb. 3.Jel deterjan: Jel kıvamında yüksek aktifte bir üründür bulaşık yıkamada kullanılır. Jelmatik ise çamaşır makinelerinde kullanılır. Günümüzde kullanımı pek yaygın değildir.

9 Deterjanlar kullanım alanlarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır
a.)Çamaşır deterjanları b.)Bulaşık deterjanları c.)Diğer temizlik maddeleri

10 GENEL OLARAK KİMYASAL TEMİZLİK ÜRÜNLERİ ZARARLARI
Bulaşık deterjanları Piyasada satılan bulaşık deterjanlarının çoğunda yüksek düzeyde fosfat ve klor bulunur. Yanlışlıkla yutulursa çok önemli sağlık sorunlarına yol açar. Bu nedenle bulaşıklarınızın çok iyi durulanması gerekir. Düşük düzeyde klor gazları tehlikesiz kabul edilse de bulaşık yıkama süreci boyunca, küçük miktarlarda dışarı verilen klorun etkisiyle oluşan solunum zorluğu, göz yanması, yorgunluk, baş ağrısı gibi semptomlara yol açabilir.

11 Bunun yanında klor, kanalizasyon sistemine karıştığında organiklerle birleşerek son derece tehlikeli bir kimyasal madde olarak bilinen trihalometanı meydana getirir. Klor aynı zamanda kanalizasyon sistemindeki maddeleri parçalama fonksiyonu olan yararlı bakteri ve mikroorganizmaları da çabucak öldürür. Bulaşıklar için kullanılan deterjanların da ana maddeleri petrol kaynaklı ve bu sebeple bakterilerce ayrıştırılıp doğaya tekrar kazandırılamıyor, genellikle de çeşitli kimyasal katkı maddeleri, sentetik esanslar, kokular ve renklendiriliciler içeriyor.

12 Çamaşır deterjanları Çamaşır ürünlerinin çoğu doğal ortamda ayrıştırılıp geri kazanılmayan malzemeler; fenol, amonyak, naftalin ve diğer zararlı kimyasal maddeleri içerirler. Tuvalet ve su giderleri Lavabo ve tuvalet açıcıların ana maddesi, cildi eritip geçebilecek özellikte aşındırıcı bir madde olan asittir. Yanlışlıkla yutulursa iç dokuları yakarak özafagus, mide ve bağırsak sistemine zarar verir.

13 Deterjanlar ve fosfat Çamaşır ve bulaşık deterjanlarının performansını artırmak ve suya yumuşaklık vermek için kullanılan fosfatın, çevre üzerindeki etkileri başta ABD olmak üzere, gelişmiş ülkelerin en önemli çevre sorunlarından biri haline gelmiştir. Örneğin; Avusturalya’da atıksu sistemlerine aktarılan fosforun yüzde 30’u, fosfatın da yüzde 20’si deterjan kaynaklıdır.

14 Fosfat, ırmakları, gölleri ve fazla akıntı olmayan körfezleri istila eden zehirli mavi-yeşil alglerin (yosunların) ana nedenidir. - Deniz, akarsu ve göllerde en belirgin kirlenme çeşitlerinden biri, aşırı üretim anlamına gelen ötrofikasyondur. Suyun yeşil ve bulanık bir renge dönüşmesine, kıyılarda fosfatla beslenen yosunların (alglerin) birikmesine yol açar. - Aşırı fosfat ile birlikte insan tarafından sulak alanlar ve denizlere yüklenen diğer bitki besin maddeleri, bu yosunların çok büyük miktarda üremesine, hızlı büyümesine sebep olur. Bu yosunların dibe çöküp ayrışması sonucu, dip suların oksijeni tükenir ve hidrosülfit gazı (çürük yumurta kokusu) ortaya çıkar. Bu, suda yaşayan canlı hayatın sonunu hazırlar. İzmir Körfezi, Köyceğiz Gölü fosfat kaynaklı kirlenmenin ve ötrofikasyonun iki örneğini oluşturuyor.

15 Deterjanın Zararları Deterjanlar, deriye teması halinde derinin yağını alır, kurumasına ve çatlamasına, hassas kişilerde dermatitlerin oluşumuna neden olur. Giysilerden ve bulaşıklardan deterjanların uzaklaştırılması için bol miktarda su kullanmamız gerekir. İyi durulanmamış çamaşırlar da ciltte alerjik reaksiyonlara, tahrişe ve dermatitlere neden olur. 

16 Deterjanlar, bağırsak kanserine ve ağır akciğer hastalıklarına sebep olur.

17 Lavabo Açıcı, Fırın ve Tuvalet Temizleyiciler Çok Tehlikeli
En tehlikeli üç temizleme ürünü; lavabo açıcılar, fırın ve asidik tuvalet temizleyiciler. Genellikle evsel kazalar beyazlatıcı ve amonyak içeren ürünlerin karıştırılması nedeniyle yaşanıyor. Bu şekildeki karışımla kimyasal tepkime gerçekleşiyor ve 'kloramin' adı verilen bir bileşik oluşuyor. Klorlu beyazlatıcı, tuvalet temizleyici ve pas çözücü gibi asitli ürünlerle karıştırılırsa da tehlikeli klor gazı oluşuyor. Astım, kronik akciğer veya kalp problemleri olanlar beyazlatıcı ve amonyak içeren evsel temizleyiciler ve amonyaklı ürünleri kullanmamalı. .

18 Klorlu Beyazlatıcı: Amonyakla karışırsa zehirli kloramin gazı çıkar
Klorlu Beyazlatıcı: Amonyakla karışırsa zehirli kloramin gazı çıkar. Bu gaza kısa süreli maruz kalınması, orta derecede astım belirtilerine veya ciddi solunum problemlerine yol açar. Metal Parlatıcı: Kısa süreli maruz kalma geçici göz buğulanmasına, uzun süreli maruz kalma ise sinir sistemi, deri, böbrek ve gözlerde ciddi hasara sebep olur Tuvalet Temizleyici: Deride yanıklara, yutulduğunda ishale, mide yanıklarına sebep olur. Yumuşatıcı: Bazı parfümler hassas bünyeli kişilerde tahrişe neden olur Leke Sökücü ve Halı Temizleyici: Yutulduğunda karaciğer ve böbrek hasarına neden olur. Kanserojendir. Koku Topu: Özellikle naftalin kanserojendir. Göze, kan, karaciğer, böbrekler, deri ve merkezî sinir sistemine zarar verir.

19 Deterjanlar herkese aynı etkiyi yapmıyor; Esmer kişilerde hastalığa yakalanma riski daha azdır. Kadınlarda cilt erkeklere göre daha ince olduğundan kadınlar daha fazla etkilenir.

20 Deterjanın Zararlarından Korunmak İçin Ne Yapılmalı?
Organik temizleyici maddeleri kullanılmalıdır.(Bunların insanlara ve çevreye verdiği zarar %20 iken şimdi kullandığımız deterjanların zararı %80’lerde.) Kendi deterjanımızı kendimiz yapabiliriz(Bu yöntemde zararlıdır fakat kimyasal deterjanlara kıyasla daha iyidir.) Deterjanlar içinde yaklaşık %30’a kadar bulunan sodyumtripoli fosfat ve diğer fosfat türlerinin yüzde miktarı , şimdilik belirli süre için en az seviyeye indirilmeli %15 gibi ve fosfat yerine geçebilecek maddeler üzerine araştırma yapılmalıdır(örnek: Zeolit ) Deterjanlar içindeki ABS üretimi ve kullanılması yasaklanmalı ve yerine şimdilik biyolojik olarak bozulabilen LAS’ lerin üretimine başvurulmalıdır (yağ asidi, metil ester sülfonatları gibi) Sulara karıştıklarında en az zarar veren temizleyicilerin ekonomik üretimleri için araştırmalar yapılmalıdır.

21 Makinelerde durulama programlarını en az 2 kez çalıştırarak ya da makineden çıkan bulaşıkları sirkeli suyla yıkayarak Çamaşırların 8 ton suyla yıkanması gerekir. Bulaşıkları 6 ton suyla yıkamamız gerekir. Bir çay kaşığındaki kimyasallardan tamamen korunmamız için yaklaşık 18 litre suya ihtiyaç duyulur.

22 Kaynakça