Prof.Dr. Şeref İNAL S.Ü. Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı

... konulu sunumlar: "Prof.Dr. Şeref İNAL S.Ü. Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı"— Sunum transkripti:

1 Prof.Dr. Şeref İNAL S.Ü. Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı
Boğa Eşleştirme Prof.Dr. Şeref İNAL S.Ü. Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı

2 Amaç Mevcut neslin kötü veya istenmeyen özelliklerini,
GELECEK nesillerde Düzeltmek, İyileştirmek Ülke ekonomisinin kazancı Yetiştiricinin kazancı Veteriner Hekimin kazancı

3 Boğa Eşleştirme İneğin özelliklerini belirle
İneğin eksik, kötü ve istenmeyen özelliklerini düzelt İyi özelliklerini koru Boğanın iyisi kötüsü yoktur İneğe UYGUN boğa vardır

4 Kataloglar ne kadar doğru?
Reklam amaçlı Eski bilgiler içerir İstediklerini yazabilirler Standart değil Bakanlık Ülke

5 En doğru bilgi: İnternet…

6 Kimlik Bilgileri

7 NAAB Code 011HO08195 İşletme kodu + Irk Kodu + Boğa No 011 HO 08195
(3) (2) (5) 011HO08195

8 Farklı Veri Kaynakları

9 İsim Kısa isim = TOYSTORY Uzun isim = JENNY-LOU MRSHL TOYSTORY

10 İsim Ekleri İsme bağlı olanlar -ET -TW İsme bağlı olmayanlar
Boğanın embriyo transferi ile elde edildiğini ifade eder -TW Boğanın ikiz eşi olduğunu ifade eder İsme bağlı olmayanlar Kalıtsal yapı TV TL TD TY TR TM gibi

11 Genetik Kodlar Hasta Temiz Kusurlar CV TV
Complex Vertebral Malformation (CVM) BD Bulldog MF TM Mule-Foot BL TL Bovine Leukocyte Adhesion Deficiency (BLAD) PO PP Polled (dominant) BY TY Brachyspina PG Prolonged Gestation HL Hairless DF TW Dwarfism IS Imperfect Skin PT Pink Tooth (Porphyria) DP TD Deficiency of Uridine Monophosphate Synthase RC TR B / R Black or Red hair color

12 %RHA Registered Holstein Ancestry Kayıtlı Holştayn Soyu
Boğanın siyah alaca ırkı bakımından genetik oranını ifade eder, örneğin: 96%RHA 100%RHA

13 Animal Analysis Associates - aAa -
Boğanın 6 grup özelliği Özellikler şeklinde sıralanır Yavrularına özelliklerini aktarma gücü

14 Animal Analysis Associates aAa
1. basamak Sütçü Yüksek süt verimli. Hızlı sağım. Cüsseye göre yüksek süt. 2. basamak Yüksek Daha hızlı büyüme. Makineli sağıma uygun, bakımı kolay, yüksek meme 3. basamak Hazır Hacimli meme yapısı. Kolay buzağılama. Uzun verimli hayat. 4. basamak Güçlü Daha fazla ergin cüsse. Sağlıklı meme, ayak-bacak ve akciğer 5. Basamak Sorunsuz Fazla iştah. Kolay sağım Daha az meme ve bacak incinmesi. 6. basamak Stil Daha az tırnak bakımı. Daha dayanıklı kemik yapısı. Dikkatli ilgili karakter.

15 Dairy Mating System DMS
aAa sistemine benzer ABD tarafından 6 kategori

16 Haplotipler İlk harf ırk kodu, ikinci harf haplotip kısaltması,
Üçüncüsü rakam; HH1, FH4, BH2 gibi

17 Haplotipler Siyah Alacalarda 5 adet (HH1, HH2, HH3, HH4 ve HH5),
Simentallerde 2 adet (FH2 ve FH4), Brown Swisslerde 2 adet (BH1 ve BH2) ve Jerseylerde 2 adet (JH1) Ayrşayrlarda 1 adet (AH1)

18 Haplotipler BH1, JH1, JH2, HH2, HH3 ve FH4 … zigot ölümü
HH1 … gebeliğin her hangi bir döneminde embriyo ölümü BH2 … buzağılar sağlıklı doğar, hastalıklara direnç düşük FH4 … buzağılar sağlıklı doğar, gelişme geriliği görülür

19 Kolesterol Yetersizliği
HCD geni (Haplotype Colesterol Deficiency) HCD0 temiz, HCD1…..HCD4 kusurlu Zayıf bağışıklık sistemi, Gelişme geriliği, Ölüm 4848 boğa

20 Kappa Kazein Peynir altı suyuna geçmeyen protein
DNA yapısıyla ilişkilendirilen ilk özellik Peynir verimi ve süt verimi artışıyla ilişkili AA, AB ve BB genotipleri En çok tercih edilen BB

21 Beta Kazein Beta kazein A1 proteini,
Betakazomorfin-7 bileşiğine dönüşür, morfin!!! Sinir hücrelerinin iletişimini «KALICI» olarak keser.

22 Beta Kazein Kalp hastalıkları, Tip I diyabet, Otizm, Şizofreni,
Alzheimer, Parkinson, Öğrenme güçlüğü Hafıza zayıflığı Yeni doğanların ani ölüm sendromu a1 geni zararlı a2 geni zararsız 15 / 473 boğa

23 CVM geni taşıyan boğalar

24 BLAD geni taşıyan boğalar

25 Haplotip 42 / 11425

26 Haplotip 7 / 604 Brachyspina 44 - Top 100

27 Brachyspina 41 - Top 100 Haplotip 3 - Top 100

28 Saflık 84 - Top 100 2 - Top 100

29 6 Top 100

30 Doğum Kolaylığı ve Ölü Doğum

31 Pedigri Bilgileri

32 Puantaj EX – Excellent = Mükemmel…. 90-100
VG – Very Good = Çok iyi………85-89 GP – Good Plus = Pekiyi……….80-84 G – Good = İyi……………………75-79 F – Fair = Eh işte…………………65-74 P – Poor = Kötü…………………

33 E sistemi E = Excellent Değerlendirmede mükemmel
Şekil Sütçülük karakteri Beden kapasitesi Ayak-bacak Meme Öncesinde rakam varsa Ör: 2E 1 …. 6 yaşına kadar … yaş 2 …. 6-9 yaş … yaş 3 … yaş …. 18 yaş üzeri

34 Madalyalar İneklerde; Boğalarda GMD (Gold Medal Dam)
DOM (Dam of Merit) Boğalarda GM (Gold Medal Sire)

35 Alternatif Bilgiler

36 Verim Değerleri Boğa aynı Ülke farklı

37 Değerlendirme sistemleri

38 Verim Değerleri

39

40 Performans Bilgileri

41 Performans Bilgileri

42 Performans Bilgileri

43 Reliability Güvenilirlik Verilerin doğruluğu
Değerlendirilen bilgi miktarıyla ilişkili Yavrulardan gelen bilgi arttıkça atalardan gelen bilginin oranı azalır, hesaplanan değere duyulan güven artar. Ebeveyn 20 + Kendisi 50 Yavrular 30 Güvenilirlik % 85 Ebeveyn 20 Kendisi 50 Yavrular 100 Güvenilirlik % 95 + +

44 Tip Özellikleri

45 Sağrı yüksekliği Vücut büyüklüğü ve kapasitesi 132 cm = 5 puan

46 Vücut derinliği Dayanıklılık Kapasite İdeal 4-6 puan

47 Sağrı eğimi Güç doğum Düz sağrı 5 puan 2,5 cm = 1 puan İdeal 4-6 puan
Akıntılar Plasenta Metrit Döl tutma Güç doğum az Döl verimi problemleri az Uzun verimli yaşam Güç doğum Yavru atma Sakarlık Beceriksizlik

48 Sağrı ve oturak genişliği
Güç doğum İdeal sağrı genişliği 54 cm İdeal oturak genişliği 12 cm Güç doğum Estetik değil

49 Arka bacak açısı Ağırlığı taşır Tırnaklar = hayat boyu verim
İdeal 147 ° = 5 puan Düzensiz aşınma Ökçe eziği Lezyonlar Yetersiz bükülme Eklem şişliği

50 Arka bacak arkadan görünüş
Verimli yaşam süresi Duruş pozisyonu, açı ve paralellik değerlendirilir Ayak eksenlerinin arkadan görünüşü

51 Arka bacaklar O bacaklılık X bacaklılık Stresi arttırır
Memeye sürtünme Tırnağa direkt etkili O bacaklılık X bacaklılık

52 Ön meme bağlantısı Karına doğru yan ligamentler
Meme sağlığı ve makinalı sağım Memenin kapasitesi ve sarkması 3. önemli fiziksel özellik SHS düşük mastitise direnç İdeal 5-7 puan

53 Ön meme başı yerleşimi Meme sağlığı Makineli sağımda kolaylık
2. en önemli fiziksel özellik İdeal 5 puan Yanlara doğru aşırı yerleşim başlıkların kayması

54 Arka meme başı yerleşimi
Ortada yerleşim 5 puan Birbirine çok yakın veya uzak olması, sağımda zorluk çıkarır Uzaklık laktasyonla artar

55 Ön meme başı uzunluğu Sağım başlığı Meme yapısı ve sağlığı
İdeal 5,6-6,6 cm = 5 puan Uzun ise başlığın tıkanması Kısa ise başlığın düşmesi

56 Meme derinliği Kapasite ve sarkma İdeal 3 cm, 5-6 puan
1,3-4,8 cm normal 2,5 cm = 1 puan

57 Meme derinliği Yaş dikkate alınmalı
Yüksek olması mastitis ve yaralanma riskini azaltır Sürüde kalma süresini uzatır SHS ile 0,26 lık korelasyon Yüksekse SHS az mastitis ihtimali düşük

58 Arka meme yüksekliği Süt verim kapasitesi İdeal 8-9 puan
Amerika 24,4-26,9 cm Arka meme yüksekliği

59 Arka meme genişliği Süt kapasitesi İdeal 8-9 puan
Aynı genişlikte inmeli

60 % 60 destek, sarkma İdeal 3-4 cm = 5 puan 2,5 cm = 3 puan Asıcı bağlar

61 Değerlendirme Tablosu
Özellikler 1 3 5 7 9 Sağrı Yüksekliği, cm Çok kısa, 132 Kısa, 137 Orta, 142 Uzun, 147 Çok uzun, 152 Vücut derinliği Aşırı sığ Dar Orta Derin Aşırı derin Sağrı eğimi Arka çok kalkık Arka kalkık Düz Arkaya az meyilli Arkaya çok meyilli Sağrı genişliği Çok dar Geniş Aşırı geniş Cidago açısı Çok kaba Kaba Orta keskin Keskin Çok keskin Arka bacaklar, yandan görünüş Düz, dik, ≥160º Hemen hemen düz Orta, 147º Bükülmüş Çok bükülmüş ≤134º Ayak açısı (tırnağın ön yüzünün yere açısı) Aşırı düşük, ≤ 30º Düşük, 35-40º Orta, 40-45º Dik, 45-50º Çok dik, ≥50º

62 Değerlendirme Tablosu
Özellikler 1 3 5 7 9 Ön meme bağlantısı Çok zayıf ve gevşek Zayıf Orta Kuvvetli Çok kuvvetli ve sıkı Meme başı yerleşimi Aşırı geniş ve birbirinden uzak Yanlara doğru Paralel ve yere dik İçe doğru Birbirine yakın Ön meme başı uzunluğu Aşırı kısa Kısa Uzun Çok uzun Meme derinliği (Tarsal ekleme göre) Çok aşağıda Aynı hizada Biraz üzerinde Üzerinde Çok üzerinde Arka meme yüksekliği Az aşağıda Aşağıda Yukarıda Çok yukarıda Arka asıcı bağın derinliği (meme oluğu) Yok Az Belirgin Derin Aşırı ve sağlam

63 Tip Özellikleri

64 Doğrusal Tip Özellikleri

65 Linear Type Traits

66

67

68 TPI = Type Production Index TPI = Total Performance Index
Boğalar için hesaplanır CTPI = Cow TPI, inekler için hesaplanır PTPI = Pedigree TPI, gençler için hesaplanır PTA Milk (PTAM) PTA Protein (PTAP) PTA Yağ (PTAF) PTA Tip (PTAT)

69 TPI Bileşenlerinin Dağılımı
Özellik Oran % Açıklama Verim 47 PTAF, PTAP ve PTAT’ın bir kısmı Meme sağlığı 20 SCS, UDC ve PTAT’ın bir kısmı Erken yetiştirme 19 DPR, PL ve DF Hareketlilik 8 FLC ve PTAT’ın bir kısmı Buzağılama 3 DCE ve DSB Cüsse PTAT’ın bir kısmı

70 TPI Hesabı, Mayıs 2007

71 PFT = Production, Functionality, Type
İtalya’da Verim, İşlevsellik, Tip Yağ kg verim ve oranı Protein kg verim ve oranı Tip Özellikleri Endeksi, Somatik Hücre Sayısı (SCS) Meme Bileşik Endeksi (ICM) Ayak-Bacak Bileşik Endeksi (IAP)

72 PFT Hesabı, 2002 sonrası

73 Bileşik Endeksler Bilgileri tek bir değere dönüştürür
Yüksek endeks puanlı boğanın istenilen özellikleri daha iyi aktarması beklenir UDC = Meme FLC = Ayak – Bacak DC = Sütçülük Kapasitesi BDC = Vücut Şekli

74 Meme Bileşik Endeksi

75 PTA = Predicted Transmitting Ability Belirlenen Aktarma Kabiliyeti
Genetik Temel

76 Genetik Temel Genetik değerlendirmede başlangıç Her özellik için ayrı
Belirli bir yılda doğan ineklerin PTA ortalaması sıfır kabul edilir Değerlendirmeler temel yıla göre hesaplanır ve ifade edilir 5 yılda bir genetik temel değiştirilir 1995 1996 12 1996 12 1997 25 1998 34 1999 45 2000

77 Nisbi Önem Değişik ülkelerin seleksiyon endekslerindeki verim (gri), dayanıklılık (beyaz), sağlık ve dölverimi (siyah) unsurlarının oransal önemlilikleri

78 Yardımcı Özellikler Düvelerde güç doğum oranı Sağım hızı Huy
Sağım huyu Hastalıklara direnç Buzağılarda yaşama gücü Persistens

79 Düvelerde Güç Doğum Oranı
% DBH = Percentage of Difficult Births in Heifer Projeni testing yapılan bütün boğalarda % 7.86 (Şubat 2007)

80 Sağım hızı 1-5 puan veya derece
Çok yavaş, Yavaş, Normal, Hızlı, Çok hızlı Normal ve Hızlı toplamının oranı % 55-80 Bir ineğe sağım başlıklarının takılması ve çıkarılması arasında geçen süre Ortalama 8 dk olmalı

81 Doğum kolaylığı / güçlüğü
1-4 puan veya derece Müdahalesiz, Kolay çekme, Zor çekme, Cerrahi müdahale Müdahalesiz ve Kolay çekme toplamının oranı % 75-90 1-5 puan veya derece Müdahalesiz, Hafif çekme, 2-3 kişiyle çekme, ananın ve buzağının sağlıklı olması 4 veya daha fazla kişiyle çekme, ananın veya buzağının güçsüzleşmesi Cerrahi müdahale, ananın veya buzağının ölmesi

82 Huy Sağım Huyu 1-3 puan veya derece Sinirli Normal Sakin
Çok sinirli Sinirli Normal Sakin Çok sakin Normal, Sakin ve Çok sakin toplamının oranı % 90

83 Persistens İlk 3 laktasyonda 60-280 günler arasındaki persistens
0,50 x birinci laktasyon + 0,25 x ikinci laktasyon + 0,25 x üçüncü laktasyon

84 SONUÇ Ülke standardımız YOK Kataloglarda karmaşa VAR
Değerlendirmeler YAPILMIYOR Kayıtlar GÜVENİLMEZ İlerleme sağlamak bu şartlarda İMKANSIZ Bir yerden başlamak ZORUNDAYIZ Kolay gelsin……………………………………….