Görsel Tasarım İlkeleri

... konulu sunumlar: "Görsel Tasarım İlkeleri"— Sunum transkripti:

1 Görsel Tasarım İlkeleri
1-Denge (balance) 2-Orantı ve görsel hiyerarşi (proportion & visual hierarchy) 3-Görsel devamlılık (visual continuity) 4-Bütünlük (unity) 5-Vurgulama (emphasis)

2

3 1-Denge Denge: Bir tasarımda denge unsuru gözetilmediği taktirde, ürün beklenen etkiyi yaratamaz. Burada sözü edilen denge, tasarımı oluşturan hareketli unsurların (Fotoğraf, tipografik veriler, ilüstrasyonlar vs.), belirlenen düzlem üzerinde dengeli dağılımıdır. Bir tasarımda iki farklı denge sistemi kullanılabilir: Simetrik ve Asimetrik denge.  Simetrik denge: Geleneğin, resmiyetin, otoritenin vurgulanacağı tasarımlarda tercih edilir. Diğer yandan simetri dürüstlüğün, saygınlığın psikolojik simgesi olarak değerlendirilmektedir. Simetrik dengenin somut örneklerini doğada sık sık görürüz. Örneğin insan gövdesi ve insan yüzü simetrinin en yakınımızdaki örnekleridir.İnsan anatomisinin simetrik yapısı,sanat ve tasarım dallarında simetrik biçimlere doğru güçlü bir eğilimin oluşmasına yol açmıştır. Kitap, dergi, broşür gibi çok sayfalı basılı materyallerde de simetrik denge uygulamalarına çok sık rastlarız.  Simetri; dengeli parçalar, dengeli sayfalar, aşağı yukarı aynı boyda sağ, sol, alt, ve üst boşluklar demektir. Simetrik düzenlemeler günümüzün grafik tasarım uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. 

4 Simetrik denge, belirli bir odak merkezi olan tasarımın yatay ya da dikey eksiksiz iki eşit parçaya bölünebilmesidir. (altta, dikey ve yatay simetri)

5 Simetrik denge genelde daha resmi ve derli toplu düzenlemeler gerektiren tasarımlarda tercih edilmektedir. Genellikle huzur veya aşinalık ya da zarafet veya ciddi tefekkür duygusu iletmek için kullanılır. (1-Dikey simetri 2-yatay &dikey simetri)

6

7

8 Asimetrik denge: Birbirine benzemeyen ya da eşdeğer olmayan görsel unsurlar arasında dinamik bir denge ya da ya da düzen sağlayan bir kavram olarak ele alınmaktadır.Asimetrik denge, duygu yüklü ve dışavurumcudur. Simetrik dengede olduğu gibi asimetrik dengede de bir optik ağırlık merkezi vardır. Ama bu merkez geometrik merkezden farklı bir konumdadır. Asimetride, büyük yazı küçük yazıyı, büyük görsel öge küçük görsel öğeyi ezer ancak sayfada yine de bütünlük hakimdir.  Simetri de, asimetri de dostunuz ya da düşmanınız olabilir. Muhafazakar ve sakin bir imaj için simetriyi; çağdaş ve genç bir imaj için asimetriyi seçin. Simetride düzen ve kural, asimetride rastlantı ve keyfilik egemendir. Simetri katılık ve sınırlılığı, asimetri ise hayatı, eğlenceyi ve özgürlüğü simgeler.  Bütün bu söylenenlere rağmen, denge hiç bir zaman bir deli gömleğine dönüştürülmemelidir. Yani hiçbir tasarım ilkesi kesin bir kural niteliğinde değildir. Tasarımcı, gerektiği hallerde optik dengelerle oynayarak ilgi çekmeye çalışabilir. Ancak bu bilinçli bir seçim olmalıdır. 

9 Asimetrik denge genelde merkezsiz ya da farklı unsurların garip veya uyumsuz düzenlenmesidir. Mükemmel bir simetri olmadan da ilginç bir tasarım yapılabilir.

10 Asimetrik denge, daha dinamik ve izleyenin dikkatini görsele daha çok çeken bir düzenlemedir. Ağırlık yaklaşık her iki tarafta da eşit olmakla birlikte, her iki tarafta farklı öğeler kullanılır. Dengenin olmadığı bir görselde ise, öğeler birbiri üstüne ve bir tarafa yığılmış olarak görülür.

11 1-Simetrik denge 2- Asimetrik denge

12 2- Orantı ve Görsel Hiyerarşi
İki ya da daha çok sayıda görsel unsur, tasarım yüzeyinde birleştirilirken mutlaka bir orantı sorunu ile karşılaşılır. Tasarımcı, görsel unsurların orantısal ilişkilerinde değişken yapılar kurmaya çalışır. Çünkü, genişliğin uzunluğa, renkli olanın renksiz olana, bir ölçünün diğerine eşit olduğu tasarımlar tekdüze görünürler.  Bir tasarımda uyumlu orantılara ulaşırken matematiksel verilerden yararlanılabilir. Ama bu sistematik yapı, ilk bakışta göze çarpmayacak biçimde, ustalıkla gizlenmelidir. Görsel hiyerarşi, tasarım içinde vurgulanmak istenen mesaja göre görsel unsurların ölçülenmesi anlamına gelir. Kimi tasarımlarda fotoğraf öne çıkarılırken, kimisinde tipografik unsurlar, kimisinde renk, hatta bazılarında tasarım yüzeyindeki beyaz boşluk öne çıkabilir. Görsellerin önem sırasına göre yerleştirilmesidir.  Boyut dışında renk tonlarını (açıklık, koyuluk) kullanarak ya da unsurları uzak yakın konumlandırarak da görsel hiyerarşi yaratılabilir. Hatta bazen hiyerarşik yapı içindeki unsurlar çatıştırılarak hareketli tasarımlar elde edilebilir. Örneğin görsel unsurlardan biri boyutuyla, diğeri rengiyle ön plana çıkarılabilir. 

13 Altın oran (the golden ratio)
Altın oran, matematik ve sanatta, bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir oran bağıntısıdır. Eski Mısırlılar ve Yunanlılar tarafından keşfedilmiş, mimaride ve sanatta kullanılmıştır. Altın Oran; CB / AC = AB / CB = 1,618 Bir doğru parçasının (AB) Altın Oran'a uygun biçimde iki parçaya bölünmesi gerektiğinde, bu doğru öyle bir noktadan (C) bölünmelidir ki; küçük parçanın (AC) büyük parçaya (CB) oranı, büyük parçanın (CB) bütün doğruya (AB) oranına eşit olsun. Altın Oran, pi (π) gibi irrasyonel bir sayıdır ve ondalık sistemde yazılışı; 1, 'tür. -noktadan sonraki ilk 15 basamak- Bu oranın kısaca gösterimi:  olur. Altın Oranın ifade edilmesi için kullanılan sembol, Fi yani Φ'dir. Fibonacci dizisi nedir? Fibonacci dizisi sayıları 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181, 6765, 10946, ... vb. şeklinde devam eder. Fibonacci dizisinde her sayı, kendisinden önceki iki sayının toplamından oluşur. Dizi ilerledikçe iki terim arasındaki oran 1.618'e yaklaşır. Altın oranın özelliği nedir? Matematik ve sanatta, bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir oran bağıntısıdır. Tasarımda kompozisyon bu orantılara özgü hazırlanmış ise odak noktası (görsel etki noktası) olarak tam değer kazanır . Birincil, ikincil ve diğer objeler gereken noktalara yerleştirilir. Böylece izleyicinin yapılan tasarım ile yaratıcı anlamda bir iletişim kurması sağlanır. Tasarımda eski bir deyim vardır: Görünüş, fonksiyonu takip eder (Forms follows Function). Bu deyim, 18. yüzyılın başlarında Carlo Lobodi ile başlayan ve günümüze kadar uzanan bir tasarım modelini anlatır. Kısaca, tasarımın güzelliğini belirleyen kavram fonksiyonun işleyebilirliği ve kullanılabilirliği ile ilgilidir.

14 İnsan vücuduna bir bakalım: Eğer dirseğiniz ile elinizin parmak ucuna kadar olan mesafeyi ölçerseniz ve bu rakamı bileğiniz ile dirseğinizin mesafesine bölerseniz, yaklaşık rakamını ulaşırsınız. Peki ya gözünüz ile çeneniz arasındaki mesafeyi, üst dudağınız ile gözünüz arasındaki mesafeye bölerseniz? Evet yine aynı rakam olan Bu örneklerin sayısını artırmak mümkün. Fakat işin ilginç yani bu rakamı hayatımız içinde birçok yerde görmek mümkün. Kelebeklerden, DNA'ya; Piramitlerden, iPod'a kadar birçok yerde. 1.618 rakamının tarihi eski Mısırlılara kadar uzanıyor ve eski Yunanlılar, bu rakamın doğaüstü gücü olduğuna inanmışlar. Bu nedenle, birçok yapı ve eserlerinde, bu rakamı görmek mümkün. Leonardo Da Vinci'nin herkes tarafından bilinen Vitruvian Man (Rönesans Adamı) eserinin neredeyse her karesi bu rakamla dolu. Zaten o nedenle kusursuz görünüyor o çizdiği insan modeli. Eski Yunanlılar, rakamına Phi ya da Altın Oran (golden ratio) ismini vermişler. İşte o zamandan günümüze, bu oranı taşıyan eserler, ürünler, yapılar, tasarımlar, insanda "iyi tasarım" duygusunu uyandırıyor.

15 Leonardo da Vinci’nin, Vitruvius Man (1492) adlı çalışması, doğayla insanı birbiriyle ilgilendirme-bütünleştirme çalışması için bir dönüm noktası kabul edilir ve insan vücudundaki oranları gösterir. Ipod tasarımında da aynı ölçüler mevcuttur.

16 İçinden defalarca kareler çıkardığımız bu Altın Dikdörtgen'in karelerinin kenar uzunluklarını yarıçap alan bir çember parçasını her karenin içine çizersek, bir Altın Spiral elde ederiz. Altın Spiral, birçok canlı ve cansız varlığın biçimini ve yapı taşını oluşturur. Buna örnek olarak Ayçiçeği bitkisini gösterebiliriz. Ayçiçeğinin çekirdekleri altın oranı takip eden bir spiral oluşturacak şekilde dizilirler.

17 Web sayfası tasarımında altın oranın kullanılışı

18

19 Proportion involves the relationship of size between objects
Proportion involves the relationship of size between objects. Proportion is also relative sizes of surface areas of different colors. Proportion also depends on functionality of object. Art painting can be given the correct size in relation to room to make it an effective decorating component or source of color.

20 3-Görsel Devamlılık Okuyucunun gözü, tasarım yüzeyinde belli ilkeler doğrultusunda hareket eder. Göz hareketlerinin ustaca değerlendirildiği bir tasarım daima hedefine ulaşır.  Göz alışkanlık gereği soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru bir yön izler. Gözün yatay hareketleri dikey hareketlerine göre daha kıvrak ve hızlıdır. Ayrıca göz; büyükten küçüğe, koyu renkten açık renge, renkliden renksize, alışılmamış olandan alışılmış olana doğru bir yol izler.  Göz bir unsurdan diğerine doğru kesintisiz geçişler yapabiliyorsa, devamlılık sağlanmış demektir. Devamlılık görsel unsurların boyutları ve biçimleri arasında oluşturulan benzerlikler, tekrarlamalar ve görsel hiyerarşi ile sağlanabilir.  Tek bir tasarım içinde olduğu kadar dizi oluşturan bir çok tasarım arasında da devamlılık sağlanabilir. Örneğin bir derginin, kitabın sayfalarında, dizi oluşturan kitap kapaklarında bir bütünün parçalan olduğu izlenimi yaratmak için devamlılık sağlayan unsurlar kullanılabilir. Yani bir yayınevinin dizi kitaplarının kapaklarında fotoğraf yada İllüstrasyonun, yazar adının, logonun aynı yerde kullanılması, aynı yazı karakterinin tercih edilmesi görsel devamlılığı sağlar. 

21 Rodchenko ”Livros”. Cartaz para o departamento estatal da imprensa de Leningrado (Utilizando a foto de Lilya Brik). 1924

22 Victor Vasarely’nin Vega 200 (1968) adlı optik karesi ve benzer diğer op art tarzındaki kareleri görsel devamlılığın ustaca sağlandığı örneklerdir.

23 4-Bütünlük (unity) Tasarım ilkelerinden belki de en çok dikkat edilmesi gerekeni bütünlüktür. Bir tasarımda bulunan görsel unsurlar bütünlük oluşturacak şekilde bir araya getirildiğinde etkili olurlar. Aynı temel biçime, dokuya, boyuta, renge ya da duyguya sahip öğeler bir tasarımda bütünlüğü oluştururlar.  Tasarımcı bütünlük oluşturmada bazı farklı yöntemlere başvurabilir:  Bordür: Tasarım yüzeyini çevreleyen bordürleri bütünlük sağlamada kullanılabilirler. Bordürler arası ölçü, üslup gibi benzerlikler, bir tasarımı bütünlüğe ulaştırabilirler.  Beyaz boşluk: Gerekli yerlerde beyaz boşluklar bırakılarak bir tasarımda bütünlük sağlamak mümkündür.  Eksen: Bir grafik tasarım yüzeyinde bütünlük oluşturmada en yaygın kullanılan yöntemlerden biri eksen kullanmaktır. Bir tasarım yüzeyinin çatısı en az iki olmak üzere, üç ya da daha fazla yatay ve dikey eksenden oluşur. Resimle tipografıyi aynı hizada yerleştirmek için eksenlerden yararlanırız.  Üç nokta yöntemi : Tasarımcılar, kompozisyon yüzeyinde belirledikleri üç odak noktasını tasarımın bağımsız birimlerini birbirine bağlayan unsurlar olarak kullanabilmektedir. Göz, bir yüzey üzerinde yer alan üç unsuru hayali çizgilerle birleştirerek bir üçgen oluşturmakta ve tasarımı bir bütün olarak algılamaktadır.  Sayfa tasarımında, karşılıklı sayfalar arasında bütünlük sağlamak için şu yöntemlerden yararlanabiliriz: Her iki sayfada da; aynı rengi, yazı karakterini ya da tasarım üslubunu kullanabiliriz. Sol sayfadaki eksenin konum ve ölçüsünü sağ sayfada yineleyebiliriz. 

24

25

26 This picture portrays the use of the Principle of Design, Unity
This picture portrays the use of the Principle of Design, Unity. Each of the four women in the picture represents a different ethnic group. They are shown to be placing their arms around one another in a “group hug” which shows that they get along well with one another, hence sending forth the message of the beauty of racial harmony. The image uses pathos to appeal to the general public and persuade them to agree with the artist’s views on equality and harmony among all races.

27 Steve McCurry, Kum Fırtınası, Hindistan; Nijerya

28 1-Robert Deleunay; 2- Generation Next: Fei Feng (romantik ilkbahar modası)

29 Unity refers to a sense that everything in a piece of work belongs there, and makes a whole piece. It is achieved by the use of balance, repetition and/or design harmony

30 5-Vurgulama Hangi görsel unsuru (başlık, metin, fotoğraf vb) vurgulayacaksak önceden karar verip ona göre boyut büyütme koyu ton ya da canlı renk kullanımı gibi vurgulama yöntemlerini denemelidir.  Bir tasarım yüzeyinde her şey aynı anda vurgulanmak istenirse vurgu kavramı yok olur. Vurgulayıcı unsur; konuya, müşterinin beklentilerine ve hedef kitlenin özelliklerine göre değişebilir.  Vurgulama; ön plana çıkarılması gereken unsur ile ikinci planda kalması gereken unsurlar arasında gerçekleştirilecek bir yön, boyut, biçim, doku, renk, ton ya da çizgi kontrastı ile gerçekleştirilebilir. Görsel bir materyalde tek bir fikir ele alınsa dahi, bazen görsel içerisindeki bazı önemli öğelerin vurgulanması gerekir. Bu amaçla değişik teknikler kullanılabilir: * Ok ve benzeri yön gösteren araçlar kullanmak. * Önemli öğe için diğerlerinden daha parlak bir renk kullanmak. * Temel öğeyi diğerlerinden daha büyük yapmak. * Vurgulamak istediğiniz maddeye dikkatleri çekmek için zemin ve şekil arasında kontrast oluşturmak. * Diğer şekillerden farklı bir şekil kullanmak. * Vurgulanacak öğeyi diğer öğelerin çakıştığı bir yere yerleştirmek.

31 Arka planın etkili kullanımıyla vurgunun yaratılması.

32 Boyut ve ölçeklendirmeyle vurgunun oluşturulması

33 Renk, doku ve biçimle vurgunun oluşturulması. (2.afiş Selçuk Öziş)

34 Emphasis refers to areas of interest that guides the eye into and out of the image through the use of sequence of various levels of focal points, primary focal point, secondary, tertiary, etc. Emphasis hierarchy may give direction and organization to a design, and avoid subconscious confusion to sometimes improve the design's visual appeal and style. Emphasis hierarchy or focus is not giving each object in a project equal dominance within a piece of work. Emphasis or dominance of an object can be increased by making the object larger, more sophisticated, more ornate, by placing it in the foreground, or standout visually more than other objects in a project. The primary focus point or area receives the largest emphasis in a room.

35 6-Hizalama (alignment)
Hizalama, görsel materyallerin daha kolay algılanmasında, ögeler arasında kurulan ilişkilerin daha rahat anlaşılmasında önemli rol oynar. Materyal içinde düzenli bir şekilde yerleştirilmiş ögeler, mesajın iletilmesinde kolaylık sağlar. Hizalama, tasarımdaki ögelerin diğer bazı ögelerle aynı hizada olmasıdır. Tasarımda birlik ve düzen oluşturmak için kullanılabilir. İnsanlar dikey ya da yatay olarak hizalanan şeyleri hizalanmayanlara göre daha düzenli algılarlar ve düzenli bilgileri düzensizlere göre daha kolay öğrenir ve hatırlarlar.

36

37 7- Benzerlik & Farklılık (Similarity & Contrast) Contrast is the occurrence of differing elements, such as color, value, size, etc. It creates interest and pulls the attention toward the focal point.

38 Zıtlık/farklılık (contrast); Cisimler arasında herhangi bir ortak ya da yakın nitelikler olmadığı takdirde, bunlar arasında ilgi kurmak güçleşir. Her biri diğerine yabancı ve ilgisiz kalır. Böylece cisimler arasında bir birlik kurulamayınca uyuşmazlık ve kargaşa hüküm sürmeye başlar. Düzensizlik doğuran bu hal zıtlığın ta kendisidir. Zıtlık bir tasarımda bir taraftan uyuşmazlık doğururken, diğer taraftan tasarıma canlılık verici bir görev yapar. Cisimler arasındaki zıtlık sadece bir bakımdan değil, bir çok bakımdan olabilir. Bir tasarımda yer yer muhtelif zıtlıklar varsa ve fakat bu zıtlıkların dereceleri farklı ise bu zıtlık kümeleri de kendi aralarında ayrıca zıtlık kümeleri de kendi aralarında ayrıca zıtlık doğurarak  canlılık meydana getirirler. Biçimler arasındaki mesafeler demek olan aralık da zıtlık da önemli rol oynar. Aralıkların farklılığı zıtlığı meydana getirir. Zıtlık izleyicinin dikkatini çekmek ve tasarımı ilgi çekici duruma getirmek için bazı ögeleri diğerlerinden farklı duruma getirmektir.

39

40

41

42

43 Benzerlik (similarity)

44

45

46 Son not: Tasarımcı, üzerinde çalıştığı konuya göre, bilerek ya da bilmeyerek tasarım ilkelerini devreye sokar. Tasarım ilkelerinin hepsi bir tasarımda eşit ölçüde yer almayabilir. Yapılan tasarımın amacına uygun olarak, bir ilke diğerinden daha önemli hale gelebilir. Hatta bazı durumlarda tasarım ilkeleri birbirleriyle çelişebilir. Tasarımcı bu ilkelerden yararlanırken, -hiçbir zaman formüle edilemeyecek olan- kişisel özelliklerini, duygu ve sezgilerini de tasarımına katacaktır. Yaratıcı bir tasarımcı, bu ilkelerden biri veya birkaçını çiğnemeyi göze alabilmelidir.