DİLBİLGİSİ.

... konulu sunumlar: "DİLBİLGİSİ."— Sunum transkripti:

1 DİLBİLGİSİ

2 KONU: Noktalama İşaretleri
1.Nokta Virgül 3. Soru İşareti 4. Ünlem İşareti 5. Konuşma Çizgisi 6. Kısa Çizgi 7. Tırnak İşareti 8. Kesme İşareti 9. Noktalı Virgül 10. İki nokta 11. Üç nokta Parantez

3 1. Nokta

4 NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
1. Cümlenin sonuna konur. Örnek : Evşen gezmek istiyor. Yaşar kitaplarını aldı. Sınıfta temizlik kolu başkanı seçimi yapıldı.

5 NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
2. Sıra gösteren sayılardan sonra kullanılır. Örnek : 40. (kırkıncı) (ikinci) 1. katta oturuyoruz. Sınavda Türkçe sorularını 2. olarak cevapladım. Türk atleti yarışmada 1. olmuş.

6 NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
3. Bölümleri gösteren harflerden sonra kullanılır. Örnek: A B C. a b c.

7 NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
4. Tarihlerin yazımında gün, ay, yıl sayılarını ayırmada kullanılır. Örnek:

8 NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
5. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmada kullanılır. Örnek: saat 00.30 saat 15.45

9 2.Virgül

10 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
1- Eş görevli sözcükleri ve sözcük öbeklerini ayırmada kullanılır. Çatılar, sokaklar, kırlar karla örtüldü. Atatürk,İsmet İnönü,Fevzi Çakmak Kurtuluş Savaşı kahramanlarıdır. Bengisu , Fatma, Selçuk, Koray kütüphaneye gittiler. Babam manavdan meyve, sebze, yumurta aldı.

11 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
2- Sıralı cümleleri ayırmada kullanılır. Kitaplarını topladı, çantasını aldı, sokağa çıktı. Rüzgar esiyor, yağmur yağıyor, köpekler havlıyor. Gittik, gördük, geldik.

12 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
3- Mektuplarda hitap sözlerinden sonra kullanılır. Sevgili dayıcığım, Sayın Başkan, Sevgili kardeşim, Değerli arkadaşım,

13 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
4- Yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur. Gazi İlköğretim Okulu Müdürlüğüne, Keçiören Milli Eğitim Müdürlüğüne, Kaymakamlık Makamına,

14 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
5- Özneden sonra kullanılır. O, bir çocuk gibi ağlıyordu.

15 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
6- Vurgulu biçimde belirtilmesi gereken öğelerden sonra kullanılır. Resim yapmak, bıraksalar, günler, haftalar boyunca resim yapmak geliyordu içimden.

16 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
7- Tırnak içine alınmamış aktarma sözlerinden sonra kullanılır. Biraz sonra geleceğim, dedi.

17 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
8- Konuşma çizgisinden önce onur. Okul müdürü dershanenin kapısına gelip, - Neden gürültü yapıyorsunuz, dedi

18 VİRGÜLÜN KULLANILDIĞI YERLER
9- Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için konur. 8,5 5,25 15,8

19 3. Soru İşareti

20 SORU İŞARETİ (?) 1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Örnek : Tiyatroya ne zaman gideceğiz?

21 2. mı, mi, mu, mü soru ekinin yazılışı
SORU İŞARETİ (?) 2. mı, mi, mu, mü soru ekinin yazılışı Soru eki ayrı yazılır. Yazılırken kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar ve mı, mi, mu, mü biçimlerini alır.

22 SORU İŞARETİ (?) Örnek : Kitaplarını kapladın mı? Babam geldi mi?
Ali'yi gördün mü? Ödevin çok mu? Soru ekine bir takım ekler de getirilebilir. Bu ekler soru ekiyle bitişik yazılır.

23 SORU İŞARETİ (?) Örnek : Yarın bize gelecek misin?
Bayrama hazırlanıyor musun? Törende şiir okuyacak mısın? Bayrağı, Ayşe mi aldı? Kardeşini gördün mü?

24 4.Ünlem İşareti

25 Ünlem İşaretinin Kullanıldığı Yerler
1.Sevinç, kıvanç, acı, korku gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur: Örnek: Ah, insafsız! Ayol, koş, kapıyı aç!

26 Ünlem İşaretinin Kullanıldığı Yerler
2.Seslenme ve uyarı sözlerinden sonra konur: Örnek: Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! Atatürk Hey delikanlı! Dur, bekle!

27 Ünlem İşaretinin Kullanıldığı Yerler
3.Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti konur: Örnek: Unutmasaymış (!) telefon edecekmiş.

28 5.Konuşma Çizgisi

29 Konuşma Çizgisinin Kullanıldığı Yerler
1. Yazıda konuşmaların başına konur. – Adım Mustafa! – Benim adım da Mustafa! Demek adaşız. – Sen Atatürk’ü tanır mısın?

30 Konuşma Çizgisinin Kullanıldığı Yerler
2. Oyunlarda konuşanın adından sonra konabilir. Hacivat – Burası bir park. Karagöz – Alay mı ediyorsun? Böyle park mı olur ? Hacivat – Haklısın Karagöz’üm! Karagöz – Yerlerde çöp dolu, hayret!

31 6.Kısa çizgi

32 Kısa çizginin kullanılması
1.Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur: ………………………..Okuldan ge – lirken teyzemi gördüm. ……Babam İstanbul’dan çan -ta almış.

33 Kısa çizginin kullanılması
2.Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur. gör – üş , al – ış , uç - uş , bil – gi – siz - lik

34 Kısa çizginin kullanılması
3. Dil bilgisinde eylem ve kök gövdelerini göstermek için konur: gel - gör - al - git - okut - başar -

35 Kısa çizginin kullanılması
4.Dilbilgisinde eklerin başına konur: -lık , -siz, -ci, -de , -leyin

36 Kısa çizginin kullanılması
5. Dilbilgisinde heceleri göstermek için konur: a-nah-tar , ki-tap-lık, kum-ba-ra

37 Kısa çizginin kullanılması
6.Birbirleriyle ilgili kavramlar ve rakamlar arasına konur: Annem Türkçe-Fransızca sözcük almış. Babam ilköğretim okulunu öğretim yılında bitirmiş

38 7.Tırnak İşareti

39 Tırnak İşaretinin kullanılması
1. Başka bir kimse veya yazıdan olduğu gibi alınan sözlerin başına ve sonuna konur. Atatürk diyor ki : “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.”

40 Tırnak İşaretinin kullanılması
2.Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır. Varlıkların yaptıkları işi, oluşu ve hareketi bildiren sözcüklere “eylem” denir.

41 8.Kesme İşareti

42 KESME İŞARETİNİN KULLANIMI
1-Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmada kullanılır. Aydın'ın inciri çok tatlı olur. Van Gölü’nü hiç görmedim. Atatürk’ün annesinin adı Zübeyde Hanımdır. Atatürk Barajı'nda inceleme yaptık. Melisa’nın yaptığı resim daha güzel.

43 KESME İŞARETİNİN KULLANIMI
2- Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır. Dayım THY'de çalışıyor. O, ABD’de okuyor. Kerem TBMM’ye gitti. Ayşenur PTT’den pul aldı. Aldığımız kumaşın 50 cm'si arttı.

44 KESME İŞARETİNİN KULLANIMI
3- Sayılardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır. Atatürk. 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı. Barış, 15 Kasım 1978’de doğdu. Atatürk, 10 Kasım 1938’de öldü. Biz 6’ncı katta oturuyoruz.

45 KESME İŞARETİNİN KULLANIMI
4-Özel adlara getirilen ekler;satır sonuna geliyorsa, yalnız kesme işareti kullanılır. Örnek :…………………………….. Van Gölü’ nün suları kabardı.

46 9. Noktalı Virgül

47 Noktalı Virgül’ün kullanılması
1.Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır. Örnek: Meyvelerden elma ,armut,kirazı; sebzelerden ıspanağı çok severim.

48 Noktalı Virgül’ün kullanılması
2.Ögeler arasında virgül bulunan cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır kullanılır. Örnek: İki saatten beri burada bekliyorum; otobüs, dolmuş, hiçbir araç yok.

49 Noktalı Virgül’ün kullanılması
3. Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur. Örnek: Pazardan karanfil, papatya; lahana, pırasa tohumları aldım.

50 10. İki nokta

51 İki noktanın kullanılması
1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur: • En çok sevdiğim meyve şunlardır: Çilek, kiraz ve muz • Bana kitap okumayı sevdiren iki öğretmenimi unutamıyorum: İbrahim Kuzu ve Adviye Ada

52 İki noktanın kullanılması
2. Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur: • Kendimi tanıtayım: Emekli Öğretmen Mehmet Çetin • Atatürk diyor ki: Gerçekleri söylemekten korkmayınız.

53 İki noktanın kullanılması
3. Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur: Müdür: Hangi arkadaşınızmış o? Öğrenci: işte, bu. Müdür: Sen misin bu yaramazlıkları yapan?

54 11. Üç nokta

55 Üç Nokta’nın kullanılması
1. Tamamlanmamış tümcelerin sonuna konur: Muhtar, Veliköy nahiyesine bağlı hangi köyler var? - Pınarlı, Meşeli, Cevizli ...

56 Üç Nokta’nın kullanılması
2. Çeşitli nedenlerde açıklanmak istenmeyen sözcük ve bölümlerin yerine konur: Sanki onu ...e ben şikâyet etmişim! Onunla ... köyüne gittik.

57 Üç Nokta’nın kullanılması
3. Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan sözcük ve bölümlerin yerine konur: "... Çocukluğumun bayram günlerini düşünüyorum ... Kimse gitmezdi kent dışına. Evlerden evlere bayramlaşmaya gidip gelinirdi. Büyüklere konuk gitmek, onların elle­rini öpmek âdetti (...)"

58 Üç Nokta’nın kullanılması
4. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan yanıtlarda kullanılır: Alınmayan sözcük ve bölümlerin yerine yay ayraç içinde üç nokta da konulabilir. - Yabancı yok? - Kimsin? - Ali (...) - Hangi Ali? - Sen misin, Ali Usta? - Benim! (...)

59 12. Parantez

60 Parantezin Kullanılması
1. Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kul­lanılır: • Kişi (şahıs), adlarının yerini tutan sözcükler adıl (zamir)dır. • Cahit Külebi ( ), ünlü ozanlarımızdan biridir.

61 Parantezin Kullanılması
2. Tiyatro (piyes) yapıtlarında konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır: Hacivat - Hiç sorma burnum düştü! Karagöz - (Yerde bir şey aramaya başlar.) Tüh! Benim burnum yerinde. Seninkini bulamazsak ne olacak? Hacivat - (Güler.) Para mı düşürdün? Yerde ne arıyorsun?

62 Alıştırma ve Uygulamalar
1.Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme işareti yanlış kullanılmıştır? A.Kedi’nin yediği eti gördün mü? B.Karabaş’ın kovaladığı kedi dama kaçtı. C.Ayşe’nin elindeki süt döküldü D. Selami 1958’de doğdu.

63 Alıştırma ve Uygulamalar
2.Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme işareti doğru kullanılmıştır? A.Eve gelmeden önce T.B.M.M.’ye uğradım. B.Evden ayrılırken yanıma çanta’mı aldım. C. 75’cm kumaş aldım. D.Deniz okulda defter’lerini kaybetti.

64 Alıştırma ve Uygulamalar
Aşağıdaki cümlelerin sonuna hangi noktalama işaretleri konmalıdır? - Aman dikkat et ( ) - Nerden geliyorsun ( ) - Ben gidiyorum ( ) - İzmir’den akşam geldim ( ) - Oh, dünya varmış ( ) - Mustafa gitti mi ( )

65 Alıştırma ve Uygulamalar
Aşağıdaki cümlelerin sonuna hangi noktalama işaretleri konmalıdır? Yaşar evde gazete okuyor ( ) - Sayın Arkadaşım ( ) - Değerli kardeşim ( ) - Gülsena okuldan gitti mi ( ) - Adınız nedir ( ) - Ey Türk Gençliği ( ) - Betül okula gelirken servise binmedi ( )

66 Aşağıdaki cümlelerin sonuna uygun olan noktalama işaretlerini koyunuz.
Sabahleyin törene zamanında yetiştim ( ) Kahvaltı çok güzeldi ( ) Kareli defter aldın mı ( ) Kitaplarımı temiz ve düzenli kullanırım ( ) Ay ( ) Kazlar üzerime geliyor ( ) Hatice’yi gördün mü ( ) Yere düşünce burnum kanadı ( ) Kitabın konusunu beğendin mi ( ) Gemi sahilden çok uzaklara demir attı ( ) Eyvah ( ) Dişim çıktı ( ) Soba yanmıyor mu ( )