Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği

... konulu sunumlar: "Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği"— Sunum transkripti:

1 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Türkiye’de Hayvancılık ve Kırmızı Et Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri Zeki Ilgaz SETBİR Yönetim Kurulu Başkanı 19 Kasım 2015 Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

2 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Kırmızı Et Sektörü Dünyada tarımsal üretim değeri 2010 yılında 3,3 trilyon ABD Doları’na yaklaşmış ve bu değere hayvancılık sektörünün katkısı %34 oranında gerçekleşmiştir. Et üretiminin büyük bir bölümünü oluşturan dünya sığır eti üretimi, FAO verilerine göre 2014 yılında 68,1 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. 13,9 milyon ton küçükbaş et üretimi ile birlikte dünyada kırmızı et üretiminin 2014 yılında 82 milyon tona ulaştığı öngörülmektedir. Ülkemizde kırmızı et üretimi 2014 yılında 1 milyon ton olarak gerçeklemiş olup, bunun 882 bin tonunu sığır eti oluşturmaktadır. Kırmızı et sektörü ülkemizde, gıda sanayi içerisinde %13 paya sahiptir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

3 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Kırmızı Et Sektörü Et ve et ürünleri sektörü, küresel tarım ve gıda içinde en hızlı gelişen alt sektörlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Sığır eti üretimi, her geçen yıl artmakla birlikte, kanatlı ve domuz eti tüketiminin gerisinde kalmaktadır. 1990’lı yıllarda küresel et ticaretinin %50’sini sığır eti oluştururken 2000’li yıllarda bu oran %30’lara kadar düşmüştür. Bunun gerçekleşmesinde kanatlı ve domuz eti maliyetlerinin sığır etine oranla daha düşük olmasının yanında hayvan hastalıkları ve gıda güvenliği sorunlarının da kırmızı et tüketiminde sınırlı artışa yol açması sebep olmuştur. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

4 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Kırmızı Et Tüketimi Dengeli beslenme, vücudun yapıtaşları olan protein, karbonhidrat, yağ, mineral, ve vitaminlerin gerek duyulduğu kadar tüketilmesi anlamına gelir. Yetişkin bir insanın günde yaklaşık 1 g/kg vücut ağırlığı kadar protein tüketmesi, bunun da en az 35 gramının hayvansal kökenli olması gerekmektedir. Hayvansal kökenli proteinlerde bulunan aminoasitlerin bazıları vücut için dışarıdan alınması zorunlu olan elzem aminoasitlerdir. Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenme için et tüketimi zorunludur. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

5 Türkiye’deki ve Dünyadaki Kırmızı Et Tüketimi
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki ve Dünyadaki Kırmızı Et Tüketimi 5- 6 kg/yıl balık; kg/yıl kırmızı et; kg/yıl kanatlı; Toplam kişi başı kg/yıl ABD- Kişi Başı 109 kg/yıl AB- Kişi Başı 77 kg/yıl Dünya Ortalaması: Kişi Başı kg/ yıl Kaynak: SETBİR, FAO Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

6 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Kırmızı Et Sektörü Kırmızı ete ve ticaretine, kesim sisteminden başlayarak standardizasyon getirilmesi, verimlilik artışıyla birlikte yüksek olan maliyetlerin düşürülmesi, kayıt ve kontrol dışı üretim ve ticareti ile mücadele, piyasa düzeni ve istikrarı açısından önem arz etmektedir. Bu mücadeleden başarıyla çıkabilirsek, bunların sonucu olarak kişi başına kırmızı et tüketiminin artmasını bekleyebiliriz. Ülkemizde yaşayan 78 milyon kişi ve her yıl ağırladığımız yaklaşık 30 milyon turist yanında ülkemizde misafir olan yaklaşık 2 milyon mülteci düşünüldüğünde, ürettiğimiz kırmızı et miktarı yeterli olmamaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

7 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
TÜRKİYE’DEKİ ET SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM Türkiye İstatistik Kurumu 2012 verilerine göre ülkemizde “etin işlenmesi ve saklanması” alt kırılımında 202 işletme mevcut olup, “et ve kümes hayvanları etinden üretilen ürünlerin imalatı” alt kırılımında 204 adet işletme yer almaktadır. İstihdam rakamlarına bakıldığında “etin işlenmesi ve saklanması” alt kırılımında çalışanın olduğu, “et ve kümes hayvanları etinden üretilen ürünlerin imalatı” alt kırılımında ise çalışan olduğu görülmektedir. Ülkemizde et parçalama ve işleme tesisi sayısı (kırmızı ve beyaz et) 1470 ve kırmızı et kesimhane sayısı ise 192’dir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

8 Türkiye’deki büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

9 İllere göre sığır sayısı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği İllere göre sığır sayısı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

10 IPARD KAPSAMINDA DESTEKLENEN İLLER
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği IPARD KAPSAMINDA DESTEKLENEN İLLER Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

11 İllere göre koyun sayısı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği İllere göre koyun sayısı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

12 Türkiye’deki Büyükbaş ve Küçükbaş İşletme Sayıları
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Büyükbaş ve Küçükbaş İşletme Sayıları Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

13 Türkiye’deki Besi Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Besi Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

14 Türkiye’deki Süt Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Süt Sığırı İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

15 Türkiye’deki Toplam Sığır İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Türkiye’deki Toplam Sığır İşletmelerinin Kapasitelerine Göre Dağılımı Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

16 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Bu grafiklerden de görüleceği üzere; Besi sığırı işletmelerinin %70’inde, Süt sığırı işletmelerinin %77’sinde, Toplam sığır işletmelerinin %76’sında 10 başın altında hayvan bulunmaktadır. Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

17 Ülkemizde Onaylı ve Onay Kapsamındaki Et İşletme Sayıları
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Onaylı ve Onay Kapsamındaki Et İşletme Sayıları Onay Kapsamında Onay Almış Kesimhane 611 254 Kırmızı 532 192 Kanatlı 79 62 Et Parçalama ve İşleme Tesisi 1546 1470 Hayvansal Yan Ürün 121 83 Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, tarihi itibariyle Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

18 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Tablodan da görüldüğü üzere onay alması gereken kırmızı et kesimhane sayısı oldukça fazladır. Bu kesimhanelerin acilen modernizasyona ihtiyacı vardır. Bu konuda IPARD destekleri önem taşımaktadır. Ayrıca ülkemizde kesim standardı ve karkas derecelendirme sistemi bulunmamaktadır. Bu nedenle fiyat oluşumunda zafiyet vardır. Bu standardın oluşturulması ve uygulamaya konması gerekmektedir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

19 Dünyada ve Türkiye’de Kırmızı Et Üretimi
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Dünyada ve Türkiye’de Kırmızı Et Üretimi Dünya kırmızı et üretimi: 204,8 milyon ton Büyükbaş : 68,1 milyon ton Küçükbaş: 13,9 milyon ton Domuz eti: 117,3 milyon ton Türkiye kırmızı et üretimi: 1 milyon ton Büyükbaş : 882 bin ton Küçükbaş: 126 bin ton Kaynak: TÜİK, FAO 2014 Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

20 Yıllara Göre Kırmızı Et Üretimi (Ton)
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Yıllara Göre Kırmızı Et Üretimi (Ton) Sığır Manda Koyun Keçi TOPLAM 2010 3 387 23 061 2011 1 615 23 318 2012 1 736 97 334 17 430 2013 336 23 554 2014 526 98 978 26 770 2015 (ilk 9 ay) 296 70 241 25 721 Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

21 Ülkemizde Kırmızı Et İthalatı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Kırmızı Et İthalatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

22 Ülkemizde Kırmızı Et İhracatı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Kırmızı Et İhracatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

23 Ülkemizde Canlı Hayvan İthalatı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Canlı Hayvan İthalatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

24 Ülkemizde Canlı Hayvan İhracatı
Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Ülkemizde Canlı Hayvan İhracatı Kaynak: TÜİK Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

25 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SORUNLAR Kırmızı etin başlıca iki ana girdisi bulunmaktadır. Besiye uygun dana Yem hammaddeleri Arz eksikliğine bağlı olarak ülkemizde hem besilik dana fiyatları hem de yem pahalıdır, ayrıca büyükbaş hayvan varlığımız etçi tip değil, sütçü tiptir; bu durum da et üretimi açısından verim düşüklüğüne sebep olmaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

26 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SORUNLAR YAPISAL DEĞİŞİM İHTİYACI Ülkemizdeki besi sığırı işletmeleri küçüktür. Hayvan varlığımız büyük oranda sütçü ırklardan oluşmaktadır. Hayvan başına karkas ağırlığımız ve günlük canlı ağırlık artışı düşüktür. Karkas randımanı düşük, kemik oranı yüksektir. Et maliyetinin yüksek olmasının sebeplerinden bir tanesi süt tipi sığırlardan et bekliyor olmamızdır; etçi ırk ve kombine hayvanların ‘milli sürü’ içinde daha fazla yer almalarını sağlamalıyız. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

27 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SORUNLAR İSTİKRAR İHTİYACI Besici aslında 8-10 ay sonrasına dönük yatırım yapmaktadır. Bu süreçte piyasa şartları değiştirildiğinde (örneğin ithalat veya ithalat üzerindeki vergi oranlarının değiştirilmesi) haksız rekabet yaratmakta, besicilerimizi zor durumda bırakmaktadır. KAYIT VE KONTROL DIŞI ÜRETİM VE TİCARET Ülkemizde et sektöründe kayıt dışı oranının %50’nin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Kayıt ve kontrol dışı üretim ve ticaret hayvancılık sektörünün en önemli sorunudur. Bu durum tarım politikalarının oluşturulmasında zafiyet yaratmaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

28 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SORUNLAR Tüm bunların yanında, Yem maliyetleri, Hayvan hastalıkları, Kontrolsüz hayvan hareketleri, Sınır ötesi kontrolsüz hayvan hareketleri, Kaba yem açığı, Meralarımızın durumu, Sektörümüzün diğer önemli sorunları arasında yer almaktadır. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

29 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SORUNLAR Kırmızı et fiyatlarının artması beraberinde besilik dana fiyatlarını da artırdığından önümüzdeki dönemde kırmızı et fiyatları (yem maliyetlerinde yaşanan iyileşmeye rağmen toplam maliyetler artmış olacağından) bugün müşteki olduğumuz seviyelerin altında olmayacaktır. Sektörün en büyük ihtiyacı istikrardır; istikrarın kurulması ve sürdürülmesi, gelecek dönem için öngörüde bulunabilmek, sektör açısından hayati öneme sahiptir. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

30 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Besicimizin ekonomik faaliyetini sürdürebilmesi için makul bir kazanç elde etmesi gerekmektedir. Diğer yandan tüketicinin daha fazla kırmızı et - süt ve ürünlerini tüketebilmesi için fiyatının makul, ulaşılabilir olması gerekmektedir. Bu çerçevede yapılması gerekenler; Hayvan kayıt sistemimizin süratle yenilenmesi, veri tabanının zenginleştirilmesi, sürekli güncel kalması ve sektör oyuncularının erişimine açılması, Besilik dana envanterimizin sürekli izlenerek, öngörülü davranarak, gelecek dönemlerin ihtiyaçlarını karşılayacak (açığı kapatacak) kadar besilik dana takviyesine/ithalatına imkân verilmesi Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

31 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Üreticinin öncelikle girdi maliyetlerinin düşürülmesi, dengelenmesi (yem ve yem hammaddesi, besilik genç dananın maliyeti, mazot - elektrik, ilaç, aşı vb.), Besi maliyeti açısından büyük önem arz eden meraların korunması, iyileştirilmesi ve daha etkin kullanımı, kaba yem üretiminin artırılması, Yemleme ve yem teknolojilerinin daha etkin kullanılması, Hayvanlarımızın genetik özelliklerinin geliştirilmesi (etçi ırklar ve melezleme tekniklerinin kullanımı), İki doğum arasında geçen sürenin kısaltılarak doğum oranının artırılması ve doğumların zamana daha düzgün yayılmasının sağlanması, Doğum ve doğumu takip eden günlerde yaşanan buzağı ölümlerinin azaltılması, Et üretiminde etçi ırkların kullanımın hayata geçirilmesi, kombine ırkların sayısının artırılması Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

32 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Hayvan hastalıkları ile etkin mücadele, Küçük işletmelerin altyapı zaaflarının giderilmesi, işletme büyüklüğünün mikro seviyeden optimal seviyeye çıkarılması, Besicinin eğitimi, yetişmiş eğitimli insan gücünün istihdamının sağlanması, Kesimhanelerin kesim standardına uyumunun sağlanması, karkas sınıflandırma sisteminin hayata geçirilmesi, Fiyat istikrarının korunmasına katkı sağlayacağından vadeli işlemler borsasının bünyesinde karkas et için ileri tarihli ticari işlem yapılabilmesinin sağlanması, Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

33 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Değer zincirinde sisteme katkı sağlamayan, katma değer yaratmayan her halkanın yok edilerek sistemin yalınlaştırılması, Besicilik zincirinin finans ihtiyacı sorununun çözümlenmesi, sözleşmeli besicilik modelinin günün koşullarına uygun olarak hayata geçirilmesi, Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

34 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
Türkiye Hükümetinin 2023 yılı için Vizyonu Nüfusun 85,1 milyon olacağı, Kişi başına kırmızı et tüketiminin 13 kg/yıldan 17 kg/yıla çıkacağı, Büyükbaş hayvan sayısının 2023 yılında 15,1 milyon, küçükbaş hayvan sayısının 37,8 milyon/baş olacağı, 2023 yılında kırmızı et üretiminin 1,6 milyon ton olacağı, bu üretimin %80’inin büyükbaş hayvanlardan, %20’sinin ise küçükbaş hayvanlardan elde edileceği, Küçükbaş hayvanlar için karkas veriminin 2013 yılında 20 kg’dan 2023’te 21 kg’a çıkacağı, Büyükbaş hayvanlar için karkas veriminin 2013 yılında 253 kg’dan 2023’te 300 kg’a çıkacağı varsayılmaktadır. Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kırmızı Et Stratejisi Raporu Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği SETBİR

35 Türkiye Süt,Et,Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği
SETBİR