Kamu Bütçesi.

... konulu sunumlar: "Kamu Bütçesi."— Sunum transkripti:

1 Kamu Bütçesi

2 Kamu Bütçesi Bütçe Denkliği İle İlgili Teoriler Bütçe İlkeleri

3 Bütçe denkliği ile ilgili teoriler
Geleneksel Bütçe Teorisi Devri Bütçe Teorisi Telafi Edici Bütçe Teorisi

4

5 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Geleneksel Bütçe Teorisi
Yıllık denklik zorunlu Bütçe uygulaması sonucunda gider ve gelirlerin matematiksel olarak birbirine denk olması gerekir. Matematiksel denkliğin sağlanması için yapılan gider artırma/azaltma veya gelir artırma/azaltmaların ekonomik sonuçları dikkate alınmamıştır. Bütçe harcamaları devletin normal gelirleri ile karşılanmalı Harcamaları karşılamak için borçlanmaya başvurulmamalı

6 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Geleneksel Bütçe Teorisi
Matematiksel denkliğin aranmasının ekonomik sonuçları göz ardı edilmiştir Yıllık denklik >>> ekonomide denklik

7

8 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Devri Bütçe Teorisi
İngiliz iktisatçı John Marnard Keynes tarafından geliştirilmiş I. Dünya Savaşından önce Adams, Schaffle ve Schanz ekonomik buhranı sonrası sistematik hale gelmiştir.

9 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Devri Bütçe Teorisi
Yıllık denge >>>> Bütçe 7-10 yıl gibi bir dönem içinde denklik aranmalıdır. Bu devre içinde ekonomi düzenli şekilde tekrarlanan krizler girer Ekonomik konjonktürde ortaya çıkan devri dalgalanmaları, bütçenin yıllık dengesini sağlamaya çalışarak giderilemez.

10 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Devri Bütçe Teorisi
Devri bütçe teorisine göre; Ekonomik hayattaki devri hareketler, gelişmeler yakından izlenerek birbirini takip eden bütçelerin ekonomiyi etkilemesi hedef alınmaktadır. Ekonomimin refah devrelerinde oluşan bütçe fazlaları, depresyon dönemlerinde ortaya çıkacak olan açıkları karşılamak için kullanılabilir.

11 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Devri Bütçe Teorisi
İktisadi devrenin devam süresinin açıklıkla ve kesinlikle bilindiği, İktisadi devrede refah ve depresyon dönemlerinin süre ve yoğunluklarının birbirine uygun olduğu, İktisadi devrenin hangi aşamasında olduğumuz konusunda bilgi sahibi olduğumuz Varsayımları altında geçerlidir.

12 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Devri Bütçe Teorisi
Bütçe dengesi devri olmasına rağmen, iktisadi hayatın tam istihdam seviyesindeki dengesini etkileyen bayındırlık harcamaları, sosyal yardımlar, vergi indirimleri gibi faktörleri toplu olarak ele almamıştır. Bu yüzden teori, rasyonel bir ekonomik istikrar politikasının esasları belli oluncaya kadar geçici bir aşama olarak kalmıştır.

13 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Telâfi Edici Bütçe Teorisi
Temelleri J.M. Keynes tarafından atılmış William Beveridge tarafından geliştirilmiş. Diğer iki teoriden ekonomik dengeye önem vermesi ile ayrılmaktadır. Devlet depresyon dönemlerinde ekonomiyi yeniden ekonomik genişleme aşamasına geçirebilmek Ve tam istihdam seviyesine ulaşmak için Özel sektör harcamalarındaki yetersizlikleri telâfi etmek amacıyla kamu harcamalarını kullanmalıdır. Bütçe açıkları mali bir araç olarak kullanılmaktadır.

14 Bütçenin Denkliği ile İlgili Teoriler Telâfi Edici Bütçe Teorisi
Telâfi edici bütçe uygulaması; Ekonomiyi tam istihdam seviyesinde dengeye kavuşturmak için kullanılan mali bir araçtır. Telâfi döneminde açık veren bütçe uygulamalarından, ekonomi tam istihdam seviyesine geldiğinde denk bütçe uygulamalarına geçilir.

15 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi Birlik İlkesi Açıklık İlkesi
Samimiyet İlkesi Doğruluk İlkesi Önceden İzin Alma İlkesi Giderlerin Bölümler İtibari İle Onanması İlkesi Bütçenin Yıllık Olma İlkesi Bütçenin Denklik İlkesi Alenilik İlkesi

16 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
Bütçede devletin bütün gelir ve giderlerinin gayrisafi olarak ayrı ayrı gösterilmesi Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi (Adem-i tahsis) Kamu gelirleri bir bütün olarak hazineye girecek ve bütçe ile kamu kuruluşlarına tahsis edilen ödenekler yine aynı hazineden harcanacaktır.

17 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
X Bakanlığı Y Bakanlığı Z Genel Müdürlüğü Harcama 250 Gelir 500 800 350 300 Harcama Gelir X Bakanlığı X Bakanlığı Y Bakanlığı Y Bakanlığı Z Genel Müdürlüğü 350 Z Genel Müdürlüğü 300 Toplam Genellik İlkesine Uygun Hazırlanan Bütçe Harcama Gelir X Bakanlığı Y Bakanlığı Z Genel Müdürlüğü 50 Toplam Toplam Genellik İlkesine Uygun Hazırlanmayan Bütçe

18 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
Kamu hizmetlerinin finansmanı genellik ilkesine uygunluk göstermektedir. Genellik ilkesi devletin birlik ve bütünlüğünün sağlanması açısından önem taşımaktadır.

19 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
Genellik ilkesine göre hazırlanmış bütçe; Kamu yönetiminin durumu, neler yaptığı, maliyeti hakkında bilgi verir Kamuoyu ve parlamentonun bütçeyi daha etkin denetleyebilmesine, Kaynak kullanımında etkinlik sağlanmasına İsraf ve yolsuzlukların asgariye indirilmesine Bütçenin anlaşılabilir olmasına imkan tanır

20 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
Genellik ilkesine aykırı olarak hazırlanan bütçenin olumlu yanları; Kuruluşlara daha fazla sorumluluk alması Kuruluşlara mali yönden serbestliklerinin sağlanması Bazı kamu hizmetlerinin aksamadan yürütülebilmesi Bazı gelirleri karşılık göstererek borçlanılabilmesi Net maliyetin bilinmesi Bütçe rakamlarının sürekli yükselmesini yavaşlatması Bütçe açıklarını önyelebilir

21 Bütçe İlkeleri Genellik İlkesi
Genellik ilkesine aykırı olarak hazırlanan bütçenin olumsuz yanları; Denetim mekanizmasının zayıflaması Kamu hizmetlerinin dengesiz gelişmesine neden olması Bütçenin açık ve anlaşılabilir olmasını engellemesi Kamu gelir ve giderlerinin ekonomik bakımdan rasyonel şekilde gerçekleştirilmesine ortam hazırlamaması İsraf ve suistimalleri arttırması

22 Bütçe İlkeleri Türkiye’de Genellik İlkesinin Uygulanması
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Kanunun “Bütçe İlkeleri” başlıklı 13. maddesinde; e) Bütçe, kamu mali işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar f) Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçede gösterilir g) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçede gösterilir

23 Bütçe İlkeleri Türkiye’de Genellik İlkesinin Uygulanması
5018 sayılı kanunun 45. maddesi genellik ilkesine yönelik önemi göstermektedir 5018 sayılı kanunun 39. ve 40. madde bu ilkeden sapmalara örnek olarak verilebilir

24 Bütçe İlkeleri Birlik İlkesi
Devletin bütün gelir ve giderlerinin tek bir bütçede gösterilmesi Birlik ilkesi, açıklık, samimiyet ve denklik ilkesi gibi diğer bütçe ilkeleri ile daha fazla anlam kazanmaktadır.

25 Bütçe İlkeleri Birlik İlkesi
Tek bir dokümanda kamu hesaplarının bir araya getirilmesi parlamenterlerin bir defada bütçeyi görmelerini sağlar Bütçenin denetimi ve devlet tarafından yerine getirilecek hizmetlerin çok ayrıntılı olarak ortaya konulması açısından bazı zorlukları da beraberinde getirmektedir. Devlet faaliyetlerinin artması sonucu kamu farklı idari ve mali yapılanmalara gitmiş ve birlik ilkesinden sapmalar görülmüştür. Birlik ilkesi ülkedeki siyasi-idari yapı ile ilgilidir.

26 Bütçe İlkeleri Türkiye’de Birlik İlkesinin Uygulanması
1982 Anayasasının 161. maddesi “Devletin ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları, yıllık bütçeler ile yapılır”

27 Bütçe İlkeleri Türkiye’de Birlik İlkesinin Uygulanması
1050 Sayılı Kanun Uygulamasında Bütçe Türleri Genel Bütçe Katma Bütçe Döner Sermayeler Fon Bütçeleri Mahalli İdareler Bütçeleri Bağımsız Bütçeli Kuruluşlar Bütçeleri (Özerk Bütçeler) 5018 Sayılı Kanunda Bütçe Türleri Genel Yönetim Bütçesi Merkezi Yönetim Bütçesi Özel Bütçe Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçeleri Sosyal Güvenlik Kurumları Bütçeleri Mahalli İdare Bütçeleri

28 Açıklık İlkesi Bütçede yer alan kamu gelir ve giderlerinin herkesin anlayabileceği şekilde gösterilmesi. Sınıflandırma ve düzenleme önemlidir Bütçe özetleri gibi dokümanlar hazırlanmaktadır

29 Samimiyet İlkesi (Subjektif Doğruluk)
Bütçe tahminleri ile bütçe uygulama sonuçları birbirine uygun olmalıdır. Ne fazla iyimser ne fazla kötümser

30 Doğruluk İlkesi (Objektif Doğruluk)
Tahminler en ileri tahmin ve hesaplama yöntemleri kullanılarak yapılmalıdır.

31 Önceden İzin Alma İlkesi
Bütçe yetkisi hükümete mali yıl başlamadan önce yerilmelidir.

32 Giderlerin Bölümler İtibari İle Onanması İlkesi
Bütçe mecliste kuruluşlar ve kuruluşların bütçelerindeki bölümler halinde görüşülmesi ve onaylanması gerekir. Meclisin etkinliği artar, hükümetin bölümler arası aktarma yapması engellenir Merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının görüşülmesi Madde 19- Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler hâlinde oylar. Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yılbaşından önce Resmî Gazete’de yayımlanır.

33 Bütçenin Yıllık Olma İlkesi
Bütçe bir yıllık olarak uygulanır

34 Bütçenin Denklik İlkesi
Bütçe gelir ve gider tahminleri birbirine denktir.

35 Bütçenin Alenilik İlkesi
Bütçe ile ilgili bütün belgelerin, bütçenin hazırlanmasından onaylanma, uygulanma ve uygulama sonuçlarının denetlenmesi aşamalarına kadar kullanılan dokümanların düzenli ve gerçek mali durum hakkında hüküm vermeye elverişli bir surette yayınlaması gerekir. Bütçe mecliste açık olarak görüşülür, onaylanır. Bütçe ile ilgili tüm belgeler kamuoyuna açık olmalı ve yayınlanmalıdır. 5018 sayılı KMYK kanunu 7. maddesi “Mali Saydamlık” konusunda düzenleme yapmıştır

36 2007 KPSS 1929 Dünya Bunalımı’nın maliye düşüncesi üzerindeki temel etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomik faaliyetlerin güçlendirilmesi için vergilerin mutlaka düşük tutulması gerektiği düşüncesinin güçlenmesi B) Bütün ekonomik faaliyetlerin piyasa mekanizma-sına bırakılması gerektiği inancının güçlenmesi C) Devlet bütçesinin küçültülerek maliyenin sadece kamu hizmetlerinin finansmanına indirgenmesi D) Devletin çoğunlukla ekonomik faaliyetlerde başarısız olduğunun teyit edilmesi E) Liberal anlayışı yansıtan tarafsız devlet yaklaşımının yerini müdahaleci devlet yaklaşımına bırakması

37 2006 KPSS Cumhurbaşkanının aşağıdaki kanunlardan hangisini veto etme yetkisi yoktur? A) Af kanunu B) Vergi kanunu C) Olağanüstü hâl kanunu D) Bütçe kanunu E) Seçim kanunu

38 2008 KPSS Denk bütçede “altın kural” ne demektir?
A) Vergilerle kamu harcamalarının eşit olması hâlinde denk olan bütçenin ekonomiyi olumlu etkilemesi B) Vergilerle tüketim harcamalarının eşit olması ve borçlanmaya sadece yatırım harcamalarının finansmanı için başvurulması C) Bütçenin daralma döneminde açık, genişleme döneminde ise fazla vermesi ve uzun dönemde denk olması D) Bütçenin tam istihdam düzeyinde denk olması, ancak işsizliğin yüksek olduğu dönemlerde fazla vermesi E) Finanse edilebildiği sürece bütçe denkliğinin önemli olmaması

39 2008 KPSS Gayrisafi usul ve ademi tahsis usulü aşağıdaki bütçe ilkelerinden hangisine temel oluşturur? A) Denklik ilkesi B) Önceden izin ilkesi C) Yıllık olma ilkesi D) Genellik ilkesi E) Birlik ilkesi

40 2007 KPSS Devletin bütün gelir ve giderlerinin bütçede gösterilmesi, aşağıdaki bütçe ilkelerinden hangisinin gereğidir? A) Birlik ilkesi B) Açıklık ilkesi C) Alenilik ilkesi D) Genellik ilkesi E) Doğruluk ilkesi

41 2007 KPSS Aşağıdakilerden hangisi bütçenin özelliklerinden biri değildir? A) Devletin, gelirlerini toplamasına izin veren bir kanun olması B) Devletin harcamaları yapmasına izin veren bir kanun olması C) Belli bir süreyi kapsaması D) Gelir ve harcamalar konusunda yürütme organının karar ve öngörülerini yansıtması E) İlgili mali yılın ilk ayında onaylanarak yürürlüğe girmesi

42 2010 KPSS Aşağıdakilerden hangisi objektif doğruluk ilkesine uygun bütçe hazırlanması için gerçekleşmesi gereken şartlardan biri değildir? A) Kamu mali yönetiminin ülke ekonomisiyle ilgili sağlıklı verilerinin olması B) Mevcut verileri doğruluğa yakın şekilde yorumlayarak sonuçları ortaya koyabilecek yetişkin kadroların olması C) Kamu mali yönetiminin çağdaş bir devlet muhasebe sistemine sahip olması D) Bütçeyi hazırlayan ve kabul edenlerin iyi niyetli olması E) Kamu mali yönetiminin yeterli bir altyapıya sahip olması

43 2010 KPSS Keynesyen Yaklaşıma göre, bütçe açıklarına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Ekonomi her zaman tam istihdamda dengede olduğundan kamu kesiminin açık vermesi enflasyonist etki yaratır. B) Ekonomi her zaman tam istihdamda dengede olduğundan kamu kesiminin açık vermesi özel sektör yatırımlarının azalmasına neden olur. C) Ekonomi tam istihdamın altında dengede olabileceğinden kamu kesiminin açık vermesi enflasyonist etki yaratır. D) Ekonomi tam istihdamın altında dengede olabileceğinden dönemsel olarak kamu kesiminin açık vermesi özel sektörü dışlar. E) Ekonomi tam istihdamın altında dengede olabileceğinden kamu kesimi dönemsel olarak açık verebilir ve bu açık her zaman özel sektörü dışlamaz.