İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE KAPASİTE

... konulu sunumlar: "İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE KAPASİTE"— Sunum transkripti:

1 İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE KAPASİTE

2 İŞLETMELERİN BÜYÜMESİ
İşletme büyüklüğü önemli bir kavram Dinamik bir yapıya sahip olan işletmeler değişen ve gelişen şartlara ayak uydurabilmek adına sürekli büyüme eğilimi göstermekte büyümekte zorlanan işletmeler, rekabet edemez ve piyasadan silinir…

3 İŞLETMELERİN BÜYÜMESİ
OPTİMAL DÜZEYDE BÜYÜMEK UYGUN!!!

4 İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜĞÜ
İşletmelerin büyüme isteklerinin nedenleri Piyasalarda daha etkin olmak ve karlılık düzeylerini yükseltmek Optimal büyüklük düzeyine ulaşmak Yeni teknolojilerden faydalanmak Değişen çevre şartlarına uyum sağlamak Değişen pazar şartlarına uygun hizmetler üretmek Rekabet avantajları elde etmek Güvenilen ve tercih edilen bir işletme imajı oluşturabilmek Bölgesel işletme olmaktan çıkıp, ulusal – uluslararası işletme olabilmek

5 İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜK ÖLÇÜLERİ
İki gruba ayrılmakta Kantitatif büyüklük ölçüleri Somuttur Niceliksel büyüklükleri ifade eder Kalitatif büyüklük ölçüleri Soyuttur Niteliksel büyüklükleri ifade eder

6 İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜK ÖLÇÜLERİ – KANTİTATİF ÖLÇÜLER
İşletmelerde çalışan personel sayısı İşletmelerin kullanmış oldukları hammadde miktarları İşletmelerin harcamış oldukları enerji miktarları İşletme sermayesi İşletmenin sahip olduğu makine ve tezgahlar ve bunların gücü İşletmelerin çalışanlarına ödediği toplam ücret miktarı İşletmenin yıllık satış tutarı İşletmenin yıl içerisinde yapmış olduğu üretim miktarı İşlenen ve yararlanılan toprağın büyüklüğü Endüstri içerisinde sahip olunan pazar payı Yerlerin sığdırma hacmi

7 İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜK ÖLÇÜLERİ – KALİTATİF ÖLÇÜLER
Uzman yöneticileri istihdam etme düzeyi İşletme yönetimi ile çalışanlar, aracılar, müşteriler ve tedarik kaynakları arasındaki ilişkilerin düzeyi Sermaye piyasalarından uzun vadeli, kısa vadeli sermaye sağlama olanakları Alış ve satışlarda yapılacak pazarlıklarda işletmenin sahip olduğu gücü İşletme yönetimi ile çevre ilişkilerinin düzeyi

8 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
İç büyüme Yatay büyüme Ürün farklılaştırması Pazar farklılaştırması Dikey büyüme Geriye doğru dikey büyüme İleriye doğru dikey büyüme Dış büyüme Çeşitlendirerek büyüme

9 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
İç Büyüme İşletme, mevcut faaliyetlerini genişleterek büyümekte Büyümede, işletme kendi kaynaklarını kullanmakta Kendi kaynakları yetmez ise, Borçlanma, Oto finansman, yeni sermaye bulma yöntemlerine başvurur İşletmenin üretim kapasitesi ve pazar faaliyetleri genişletilir

10 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
İç Büyüme Yatay büyüme İşletmelerin aynı üretim konusunda faaliyetlerini genişleterek büyümeleri İki çeşidi mevcut Ürün farklılaştırması Üretilen ürüne, değişik özellikler ekleyerek piyasaya sunmak Değişenler Kalite Ambalaj ve renk Pazar farklılaştırması Üretilen ürün, farklı pazarlara sunarak büyüme

11 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
İç Büyüme Dikey büyüme İki şekilde gerçekleşmekte Geriye doğru İşletmelerin tedarik kaynaklarından sağladığı girdileri kendisinin üretmeye başlaması ile ortaya çıkan büyüme Kağıt endüstrisinde faaliyet gösteren işletmelerin kendi ormanlarını yetiştirmeye başlaması İleriye doğru İşletme ürettiği malları nihai tüketicilerine ulaştırırken aracı kullanmaz ve kendi satış organizasyonundan istifade eder Giysi üreten bir işletmenin, kendi satış mağazasını açması

12 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
Dış Büyüme İşletmeler kaynaklarının yetersiz olduğuna inanır ve başka işletme veya işletmeler ile ortak harekat etme kararı Ortaklık kısa veya uzun vadeli olabilmekte Üç şekilde gerçekleşmekte Yatay büyüme Dikey büyüme Çeşitlendirerek büyüme

13 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
Dış Büyüme Yatay büyüme Aynı üretim konusu veya iş kolunda faaliyet gösteren işletmelerin bir araya gelmesi neticesinde büyüme İki deri fabrikasının birleşmesi Dikey büyüme Farklı faaliyet alanında bulunan işletmeler, birbirlerini tamamlayan iş kollarında bir araya gelerek büyüme yoluna gidebilir Otomobil üreten bir işletme ile otomobil lastiği üreten bir işletmenin birleşerek büyümesi – geriye doğru dikey büyüme Otomobil üreten bir işletmenin otomobil satışı yapan bir galeri ile birleşerek büyümesi – ileriye doğru dikey büyüme

14 İŞLETMELERİN BÜYÜME BİÇİMLERİ
Dış Büyüme Çeşitlendirerek büyüme İşletme kendi teknolojisi, pazarı ve üretmiş olduğu ürünlerle hiç ilgisi olmayan alandaki işletmelerle birleşme gerçekleştirebilir Otomobil üreten bir işletme ile konaklama sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin birleşmesi gibi

15 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELERİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE SAKINCALARI
Büyük İşletmeler

16 BÜYÜK İŞLETMELER - ÜSTÜNLÜKLER
Kitlesel üretim yapabilme olanakları oldukça yüksek Geniş tüketici gruplarının ihtiyaçlarının rahatlıkla karşılama olanağı Ürünlerinde standartlaşma sağlanmış Ar-Ge olanakları oldukça yüksek ve yeni ürün üretebilme olanakları mevcut Profesyonel yönetici çalıştırabilme olanakları mevcut Bütün üretim birimlerinde uzmanlaşma söz konusu Çok sayıda personel çalıştırarak, ülke istihdamına katkı sağlar Seri üretim ile doğal kaynak israfını önler Yönetim anlayışları modern Rekabeti yakından takip edebilme ve riski yayabilme imkanları mevcut Çalışanlarına iş konusunda geniş olanaklar sunar

17 BÜYÜK İŞLETMELER - SAKINCALAR
Tüketici istek ve ihtiyaçlarında meydana gelen değişme ve ekonomik kriz dönemlerinde oluşan taleplere, işletmelerin üretim güçlerini uyumlu hale getirmeleri kolay değil İşletme büyüdükçe, örgüt yapısı karmaşıklaşır, bürokrasi artar, dolayısıyla iletişim kurmak zorlaşır Gereğinden fazla üretilen ürünlerin bir kısmının satılamaması ihtimali mevcut Fazla çalışan sayısı nedeniyle sosyal ve kültürel farklılaşma yaşanabilir Büyük işletmelerin tekelleşme imkanları oldukça fazla

18 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELERİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE SAKINCALARI
Orta Büyüklükteki İşletmeler

19 ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER
Pazarda fiyattan ziyade niteliğe yönelik ihtiyaçları karşılar Küçük, seriler halinde üretim Ürün türleri sıklıkla değişir Uzmanlaşmaya pek yer verilmez Değişikliklere çabuk adapte olur Tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarını takip etme hızları oldukça iyi Daha çok tüketim malları

20 BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELERİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE SAKINCALARI
Küçük İşletmeler

21 KÜÇÜK İŞLETMELER - ÜSTÜNLÜKLER
Talep değişikliklerine çabuk uyum Oldukça esnek Dar bir çevrede faaliyet gösterdikleri için, müşterilerle yakın ilişkiler Standart mal ve hizmet üretmek yerine, müşteri istek ve ihtiyaçlarına göre üretim Küçük sermayeler gerektiğinden kurulumu kolay Sınırlı sayıda çalışan ile ürün / hizmet üretimi Makineden ziyade emek ön planda İnsan ilişkileri oldukça kuvvetli Büyük işletmeler için cazip olmayan pazarlara yönelerek, karlılıklarını arttırma Bürokrasi yok Yeniliklere yatkın

22 KÜÇÜK İŞLETMELER - SAKINCALAR
Yeni ürün geliştirme ve ürün çeşitlendirme olanakları kısıtlı Sınırlı otofinansman dolayısıyla üretim teknolojilerinin yenilenmesi ve değiştirilmesi güç Gelişme ve birleşerek büyüme olanakları kısıtlı İstihdama katkıları az Doğal kaynakları geliştirme bakımından etkileri sınırlı Profesyonel çalışan sayısı yok denecek kadar az Çalışan eğitimi sıkıntılı İşletme çalışanları geleneklerine bağlı hareket eder

23 OPTİMAL İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ

24 OPTİMAL İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ
En uygun işletme büyüklüğü Üretim birimi başına toplam üretim masraflarının en düşük olduğu üretim hacmine sahip işletme büyüklüğü

25 OPTİMAL İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ
İşletmelerin karlılık düzeyi Uygun oranlarda üretim faktörlerinin bir araya gelmeli İşletme büyüklüğü Üretim miktarı Üretim başına maliyetler Maliyetlerin azalması, işletmenin optimal seviyeye ulaştığı seviyeye kadar devam eder ve bu aşamada maliyetler en düşük seviyededir. Üretim başına maliyetler Optimal işletme büyüklüğü

26 KAPASİTE KAVRAMI, TÜRLERİ VE SEÇİMİ
Genel bir kavram olarak kapasite Belirli bir işi yapabilme gücü İşletmeler açısından kapasite İşletmenin belirli bir süre içerisinde sahip olduğu üretim faktörlerini, rasyonel bir biçimde kullanarak meydana getirebileceği üretim miktarı

27 KAPASİTE KAVRAMI, TÜRLERİ VE SEÇİMİ
Teorik kapasite Pratik kapasite Fiili kapasite Atıl kapasite Optimal kapasite İdeal şartlar altında, belli bir süre zarfında elde edilen üretim miktarı Teorik kapasiteden, çeşitli duraksamalar neticesinde çıkarılarak bulunan üretim düzeyi İşletmelerin belirli bir süre içerisinde elde ettikleri üretim miktarı Pratik kapasitenin altına da düşebilir üstünde de yer alabilir Normal kapasitenin kullanılmayan kısmı İşletmelerde, üretim birimi başına düşen toplam maliyetin en düşük olduğu kapasite seviyesi Genellikle pratik kapasite seviyesine yakın

28 KAPASİTE KAVRAMI, TÜRLERİ VE SEÇİMİ
Kapasite Seçimi İşletmeler kapasite seçimi esnasında sadece rakamsal verileri kullanmazlar Çünkü kapasite Talep düzeyi Katlanılan maliyetler Finansman olanakları Teknolojik düzey gibi faktörlerden etkilenmekte Dolayısıyla Optimum kapasite düzeyi için, tüm faktörler göz önünde bulundurulmalı!!!