Doç. Dr. Ahmet UĞUR İnönü Üniversitesi İktisat Bölümü

... konulu sunumlar: "Doç. Dr. Ahmet UĞUR İnönü Üniversitesi İktisat Bölümü"— Sunum transkripti:

1 Doç. Dr. Ahmet UĞUR İnönü Üniversitesi İktisat Bölümü
MONOPOLCÜ REKABET Doç. Dr. Ahmet UĞUR İnönü Üniversitesi İktisat Bölümü

2 Monopolcü Rekabet Piyasası
Monopolcü rekabet piyasası, piyasaya giriş ve çıkışların kolay olduğu, benzer fakat farklılaştırılmış mallar üreten çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği ve firmaların belli ölçüde fiyat belirleme gücüne sahip olduğu piyasa yapısını ifade etmektedir. Chamberlin ve Robinson tarafından geliştirilmiştir. Bu piyasaya girişte herhangi bir engel söz konusu değildir. Tam rekabet piyasasında olduğu gibi çok sayıda alıcı ve satıcı karşı karşıyadır. Bu piyasasının en önemli özelliği mal farklılaştırmasıdır. Dolayısıyla monopolcü rekabet piyasasında üretilen mal homojen değil, heterojendir. Mal farklılaştırmasından dolayı üretilen malın çok sayıda yakın ikamesi vardır.

3 Monopolcü Rekabet Piyasası
Monopolcü firma üreticinin gözünde farklılık imajını oluşturabildiği ölçüde monopol gücü elde eder. Yani firma kendi sattığı malın yakın ikamesi olan diğer mallardan farklı olduğu izlenimini tüketiciye inandırdığı ölçüde malın fiyatını belirleyebilme gücü elde eder. Mal farklılaştırması gerçek veya farklı mal imajı verilerek (suni) olabilir. Farklılaştırma için yalnızca tüketicilerin farklı algılamaları bile yeterli olabilir. Gerçek anlamda mal farklılaştırmasından kastedilen şey, malların fiziksel özelliklerinde yapılacak olan değişikliklerdir. Örneğin iki deterjan markasının kimyasal bileşimlerinin birbirinden tamamen veya kısmen farklı olması gibi.

4 Monopolcü Rekabet Piyasası
Yapay anlamda mal farklılaştırmasından kastedilen ise; malda fiziksel anlamda bir farklılaşma olmamasına rağmen malın ambalajında, markasında, satış koşullarında, satış sonrası servis hizmetlerinde, garanti süresinde, reklamında ve satış yeri gibi konularda yapılan farklılaştırmadır. Örneğin benzin tüm benzin istasyonlarında aynı olmasına karşın, petrol şirketleri yaptıkları reklam ve promosyon faaliyetleri ile tüketicilere kendi sattıkları benzini farklıymış gibi gösterebilirler. Bunun dışında tüketici tarafından farklı olduğu imajını kazanmış mallar, malın ismi veya markası ile anılmaktadır. Örneğin margarin yerine Sana, kağıt mendil yerine Selpak, PVC çerçeve yerine Pimapen gibi, malların marka isimleri ile özdeşleştirilmesidir.

5 Monopolcü Rekabet Piyasası
Farklılık imajını oluşturabilmek için monopolcü rekabetçi firma reklam yapmak zorundadır. Bu nedenle de bu piyasada önemli ölçüde reklam maliyeti söz konusudur. Piyasada çok sayıda firmanın bulunması ve her firmanın piyasa payının küçük olması nedeniyle bir firmanın fiyat politikası diğer firmaları pek etkilememektedir. Monopolcü rekabetçi firma ise mal farklılaşmasını başardığı ölçüde malın fiyatını belirleme gücü kazanacak ve talep eğrisinin esnekliği azalacaktır.

6 Monopolcü Rekabet Piyasası

7 Monopolcü Rekabette Denge
Monopolcü rekabetçi firma kısa dönemde monopol piyasasına, uzun dönemde tam rekabet piyasasına benzer. Dolayısıyla monopolcü firma kısa dönemde monopolcü firma gibi aşırı kâr, uzun dönemde ise tam rekabetçi firma gibi normal kâr elde eder.

8 Monopolcü Rekabetçi Firmanın Kısa Dönem Dengesi

9 Monopolcü Rekabetçi Firmanın Uzun Dönem Dengesi
Kısa dönemde aşırı kârın varlığı piyasaya yeni firmaların girmesine neden olacak ve monopolcü rekabetçi firma tıpkı tam rekabetçi firma gibi uzun dönemde normal kâr elde edecektir. Ancak monopolcü rekabetçi firma uzun dönemde tam rekabetçi firmanın aksine eksik kapasite ile çalışacaktır. Monopolcü rekabet piyasasında firmalar, ortalama maliyet eğrilerinin aşağı doğru eğimli kısımları üzerinde bir noktada üretim yapmaktadır.

10 Monopolcü Rekabetçi Firmanın Uzun Dönem Dengesi

11 Yöneltilen Eleştiriler
Monopolcü rekabet piyasasında fiyat daha yüksek olduğu için gelir dağılımı olumsuz etkilenmektedir. Monopolcü rekabet piyasasında üretim daha az olduğu için kaynak dağılımı olumsuz etkilenmektedir. Monopolcü rekabet piyasasında hem kısa hem de uzun dönemde eksik kapasite ile çalışılmaktadır. Mal farklılaştırmasını sağlayabilmek için önemli ölçüde reklam maliyeti söz konusu olmaktadır