YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER & BİTKİSEL YAĞLAR KONFERANSI

... konulu sunumlar: "YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER & BİTKİSEL YAĞLAR KONFERANSI"— Sunum transkripti:

1 YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER & BİTKİSEL YAĞLAR KONFERANSI - 2015
Tahir BÜYÜKHELVACIGİL Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı 3 Eylül 2015 Ataköy Sheraton Hotel İstanbul

2 Dünya Yağlı Tohum Üretimi
DÜNYA YAĞLI TOHUM ÜRETİMİ (Milyon TON) 2011 2012 2013 2014 2015 SOYA FASULYESİ 239 268 283 315 319 AYÇİÇEK TOHUMU 41 36 43 40 KOLZA TOHUMU 61 63 71 67 PAMUK TOHUMU 48 46 45 42 DİĞER T. 59 64 65 TOPLAM 448 476 506 536 532 Dünyada yağlı tohum üretimi genellikle her yıl artış gösteriyor. 5 yıl öncesine göre artış oranı %20 seviyesinde… 2 Kaynak: USDA

3 Ülkeler Bazında Yağlı Tohum Üretimi
DÜNYA YAĞLI TOHUM ÜRETİMİ (Milyon TON) 2011 2012 2013 2014 2015 A.B.D. 92 93 99 117 115 BREZİLYA 70 85 90 98 100 ARJANTİN 45 54 57 64 61 ÇİN 60 59 58 55 HİNDİSTAN 31 38 37 35 DİĞER 148 147 164 163 TOPLAM 448 476 506 536 532 Dünya yağlı tohum üretiminin yarısı A.B.D, Brezilya ve Arjantin tarafından üretiliyor… 3 Kaynak: USDA

4 Dünya Bitkisel Hamyağ Üretimi
DÜNYA BİTKİSEL HAM YAĞ ÜRETİMİ (MİLYON TON) 2011 2012 2013 2014 2015 SOYA YAĞI 43 47 50 PAMUK YAĞI 5 AYÇİÇEK YAĞI 15 14 16 KOLZA YAĞI 24 25 26 27 PALM YAĞI 52 56 59 63 65 DİĞER YAĞLAR 19 18 TOPLAM 158 161 171 175 181 Dünyada hamyağ üretiminde en fazla paya palm yağı sahip ve üretimi her yıl artıyor… 4 Kaynak: USDA

5 Türkiye Yağlı Tohum Üretimi
TÜRKİYE YAĞLI TOHUM ÜRETİMİ (BİN TON) 2010 2011 2012 2013 2014 AYÇİÇEK TOHUMU 1.000 950 1.050 1.400 1.200 PAMUK TOHUMU 1.150 1.500 1.250 SOYA FASULYESİ 55 75 112 180 153 KOLZA TOHUMU 110 88 100 102 ASPİR TOHUMU 26 18 20 45 76 TOPLAM 2.341 2.631 2.532 2.677 2.741 Ülkemizde yağlı tohum üretimi yıllık 2,3 - 2,7 milyon ton arasında… İstikrarlı bir artış seyretmiyor! 2015 yılında da azami 2,5 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir. 5 Kaynak: TUİK, BYSD

6 Türkiye Bitkisel Hamyağ Üretimi
Dünya bitkisel ham yağ üretimi 175 milyon ton, Türkiye’deki üretim ise 771 bin ton… 2013 yılından itibaren Aspir yağı verileri dahil edilmiştir. 6 Kaynak: TUİK, BYSD

7 Türkiye Ayçiçeği Tohumu Ekim Alanı
Ort. Fiyat: 7 Kaynak: TUİK

8 Türkiye Ayçiçeği Tohumu Ekim Alanı
Ayçiçeği tohumu ekim alanı 550 bin hektar civarında… Ekim alanı en az iki katına çıkarılmalı! Hammaddede bağımlılığından kurtulmak için yılda en az 2 milyon ton ayçiçeği tohumu üretmek zorundayız! 8 Kaynak: TUİK

9 Bitkisel Yağ Sanayimiz güçlü bir kapasiteye sahip
Yağlı tohum işleme kapasitemiz yıllık 7,4 milyon ton Toplam 110 tesisimizin 2014 yılı kapasite kullanım oranı; %60 Rafineri kapasitemiz yıllık 4 milyon ton Toplam 100 tesisimizin 2014 yılı kapasite kullanım oranı; %75 Margarin kapasitemiz ise yıllık 1 milyon ton 9

10 Yağlı Tohum & Türevleri İthalatı (Milyon Dolar)
2014 yılında; 12 milyar dolarlık tarım ürünleri ithalatı yapıldı. Yağlı tohum ve türevleri ithalatı 4,3 milyar dolar ile birinci sırada… YILLAR İTİBARİYLE YAĞLI TOHUM VE TÜREVLERİ İTHALATI (MİLYON DOLAR) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 AY Yağlı Tohum 525 874 1.304 910 1.393 1.358 1.249 1.245 1.800 867 Hamyağ 797 648 1.456 944 801 1.338 1.632 1.602 1.890 1.063 Küspe 113 171 234 204 296 426 755 808 596 260 TOPLAM 1.435 1.693 2.994 2.058 2.490 3.122 3.636 3.655 4.286 2.213 10 Kaynak: TUİK

11 Yağlı Tohum & Türevleri İthalatı (Bin Ton)
2014 yılında toplam 6 milyon 240 bin ton yağlı tohum ve türevleri ithal ettik! 4,3 milyar dolar ödedik! YILLAR İTİBARİYLE YAĞLI TOHUM VE TÜREVLERİ İTHALATI (BİN TON) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 – 7 AY Yağlı Tohum 1.661 2.095 1.949 1.723 2.735 2.322 2.131 2.012 3.097 1.740 Hamyağ 1.315 794 1.063 932 812 1.046 1.325 1.391 1.583 955 Küspe 786 715 727 945 1.301 1.880 1.560 823 TOPLAM 3.762 3.683 3.727 3.382 4.492 4.669 5.336 5.126 6.240 3.532 11 Kaynak: TUİK

12 Türkiye Toplam Likit Yağ & Margarin İhracatı (Bin Ton)
TÜRKİYE BİTKİSEL YAĞ İHRACATI (BİN TON) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 – 7 AY LİKİT 272 118 265 267 182 448 600 618 724 412 MARGARİN 106 114 143 91 101 121 110 154 157 80 TOPLAM 378 232 408 358 283 569 710 772 881 492 Son 10 yılda ihracatımız 3 misli artmıştır. 12 Kaynak: TUİK

13 TÜRKİYE BİTKİSEL YAĞ İHRACATI (MİLYON DOLAR)
Türkiye Toplam Likit Yağ & Margarin İhracatı (Milyon Dolar) Dış ticaret açığı 2,5 milyar dolar! TÜRKİYE BİTKİSEL YAĞ İHRACATI (MİLYON DOLAR) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 – 7 AY LİKİT 248 142 455 312 250 771 954 892 869 462 MARGARİN 79 115 205 93 124 181 154 190 157 87 TOPLAM 327 257 659 405 374 953 1.108 1.082 1.026 549 Ülkemizde tarım ürünleri ihracatında dış ticaret açığı olmadığı halde, yağlı tohum ve türevleri dış ticaretinde 2,5 milyar doların üzerinde dış ticaret açığı bulunuyor! 13 Kaynak: TUİK

14 Bitkisel Yağ Arz ve Talebi 2014 Yurt İçi Yağlı Tohum Üretimi
(BİN TON) ARZ-KULLANIM YAĞLI TOHUM ARZ Y.TOHUM KULLANIM İŞLENEN YAĞLI TOHUM YAĞ ARZ KULLANIM Yurt İçi Yağlı Tohum Üretimi İthal Tohum FULLFAT, YEM,TOHUMLUK KIRMA Yurt İçi Tohum Ham Yağ İthal Tohum Ham Yağ İthal Ham Yağ TOPLAM HAM YAĞ ARZI DİĞER İHRACAT İÇ TÜKETİM TOPLAM YAĞ KULLANIM Yem, Boya, Sabun Sıvı yağ Margarin Sıvı Yağ Ayçiçeği 1.200 605 1.805 492 260 812 1.564 75 685 742 1.502 Soya Fasulyesi 153 2.008 1.211 950 27 171 5 203 160 3 17 7 192 Mısırözü Yağı 30 35 23 88 20 61 81 Pamuk 2 1.202 156 6 1 16 57 60 140 Palm Yağı 719 128 119 436 683 Kolza Yağı 112 437 549 41 175 219 15 64 110 206 Aspir Yağı 76 37 113 25 12 Keten/Ketencik 131 47 38 44 TOPLAM 2.741 3.220 4.750 771 700 1.562 3.033 457 715 157 574 980 2.883 14 Kaynak: BYSD

15 %25 yerli üretim %75 yağlı tohum veya hamyağ ithalatı
Yerli üretim mutlaka artırılmalı!!!!!! Türkiye’de sanayicinin öncelikli sorunu hammadde… Hammadde ihtiyacımızın yüzde 75’ini ithalatla karşılıyoruz. 2014 yılında Türkiye’de gerçekleşen 3 milyon ton yağ arzının 770 bin tonu yerli üretimle karşılandı! %25 yerli üretim %75 yağlı tohum veya hamyağ ithalatı Yağlı tohum üretiminin artırılması stratejik bir önem taşıyor! 15 Kaynak: BYSD

16 Yağlı Tohum Üretimi Yetersiz
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılan desteklemelere rağmen üretimde artış sağlanamadı. Yağlı tohumlu bitkiler Devlet alım garantisi olan, müdahale alım fiyatının uygulaması yanında primle de desteklenen hububatla rekabet edemiyor! Çözüm önerimiz; desteklemenin iki aşamada yapılması ve alternatif ürünlere karşı avantajlı duruma getirilmesi… 1. Destekleme ekim zamanında üreticinin karar verme aşamasında yapılmalı, primler alternatif ürünlere göre parite dikkate alınarak belirlenmeli, 2. Aşamadaki destekleme hasat sırasında düzenleyici fark ödemesi primi olarak belirlenmeli, yağlı tohum üreticisinin mağduriyetini önleyecek düzeyde olmalı. Çözüm önerimiz 16

17 YILLARA GÖRE DESTEKLEMELER (KRŞ/KG)
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Pamuk 19 26 29 27 42 46 50 55 60 Ayçiçeği 13,5 17,5 20 18,9 21 23 24 30 Soya 14 22 20,7 27,5 35 Kanola 13 40 Aspir 25 45 Son 12 yılda %129 artışla en az ayçiçeği tohumuna destek verilirken, %200’ün üzerinde artışla pamuk tohumu ve soya fasulyesi desteklenmesine rağmen üretimlerinde ciddi artışlar olmamış, hatta pamuk tohumu üretiminde düşüş yaşanmıştır… 17

18 Yağlı Tohum stratejik ürün kategorisinde değerlendirilmeli
Yerli üretici para kazanabilmeli! Ülkemizdeki yağlı tohum üreticisi doğru destekleme politikaları ile para kazanabilmeli ki daha geniş alanlarda üretim yapabilmeli! Sektörün hammaddede dışa bağımlılıktan kurtulması için yerli üretimin mutlaka arttırılması gerekli. Önümüzdeki yıllarda yağlı tohum veya hamyağ temin edememe gibi bir riskle karşı karşıya kalabiliriz! Rafine edilmiş ambalajlı yemeklik yağ ithal etme zorunluluğunda kalabiliriz… Dünyada yağlı tohumlar stratejik ürün kategorisinde…Türkiye’de de yağlı tohumlar stratejik ürün kategorisinde değerlendirmeli 18

19 İç Piyasa ve İhracatta Tağşişin Artması
Son zamanlarda hem iç piyasa, hem de ihracatta tağşiş yaygınlaştı. İç piyasada merdiven altı diye adlandırılan bir kısım sadece dolum tesisi olan firmalar ayçiçeği yağı, soya yağı, kanola yağı ve aspir yağı fiyatları arasındaki farkların yüksek olduğu dönemlerde, özellikle ülkemizde en çok tüketilen ayçiçeği yağına daha ucuz olan yağları karıştırarak haksız rekabete sebep oluyor. Tüketici aldatılıyor! TAĞŞİŞ SANAYİCİYİ DE TÜKETİCİYİ DE MAĞDUR EDİYOR İhracatta da özellikle Suriye’ye yapılan ve son 5 yılda 10 misli artan ihracatta tağşiş şüphesi var ve karşılığında sıfır gümrük vergisiyle ithal edilen hamyağlar iç piyasada haksız rekabete sebep oluyor! 19

20 İç Piyasa ve İhracatta Tağşişin Artması
Tağşiş ile mücadelede Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılan denetimler ve gümrük kapılarındaki kontroller artırılmalı ve caydırıcı daha yüksek cezalar uygulanmalı. Tağşiş yapanlar üretimden men edilmeli ve zeytinyağı uygulamasında olduğu gibi basın yayın organlarında ifşa edilmeli. Çözüm; sıkı denetim, caydırıcı yüksek cezalar ve ifşa!

21 TARIM İl MÜDÜRLÜKLERİNCE HUKUK BÜROSUNCA BİLDİRİM ÜZERİNE NUMUNESİ TAĞŞİŞ CIKAN FİRMAYA PARA CEZASI YANINDA CUMHURİYET SAVCILIKLARINA YAPILACAK ŞİKAYETLE YETKİLİLERİNE HAPİS CEZASI İLE YARGILANMAK ÜZERE ASLİYE CEZA MAHKEMELERİNDE CEZA DAVASI AÇILACAKTIR. Türk Ticaret Kanunu MADDE 55- (1) Aşağıda sayılan hâller haksız rekabet hâlleri olarak sayılır. 9. Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerin özelliklerini, miktarını, kullanım amaçlarını, yararlarını veya tehlikelerini gizlemek ve bu şekilde müşteriyi yanıltmak,(TAĞŞİŞ) Cezayı gerektiren fiiller MADDE 62- (1) a) 55 inci maddede yazılı haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar Aynı eylemler kamu sağlığını tehlikeye düşürürse Türk Ceza Yasası 186. Madde gereği beş yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolunur. Bu ceza uygulamasının etkin olması için Tarım Bakanlığı nezdinde tağşiş mücadelesi konusunda çalışma yapmak gerekecektir. Ayrıca Yargıtay ve Adalet Bakanlığı nezdinde de cezaların etkin bir şekilde tatbiki yönünde konunun hassasiyeti yönünde girişimler yapmak uygun olur. 21

22 YILLARA GÖRE SINAİ AMAÇLI AYÇİÇEĞİ YAĞI İTHALATI (TON)
Teknik ve Sınai Amaçlı Yağ İthalatı Daha önceki yıllarda boya sanayinde soya yağı veya keten yağı kullanılırken, gözetim fiyatından dolayı gümrük vergisinin aşırı artırıldığı son yıllarda, ayçiçek yağı kullanılması “0” gümrükle ayçiçeği yağı ithal edilmesi sektörümüz açısından düşündürücü… Teknik ve sınai amaçlı yağlara ayçiçeği hamyağına uygulanan gözetim kıymeti değerli gümrük vergisi uygulanmalı… YILLARA GÖRE SINAİ AMAÇLI AYÇİÇEĞİ YAĞI İTHALATI (TON) 2010 2011 2012 2013 2014 MİKTAR 29.250 24.305 41.058 18.841 64.300 2015 Yılı ilk 7 ayında ton teknik ve sınai amaçlı yağ ithalatı gerçekleşmiştir. “0” gümrükle ithalat nedeniyle Türkiye’nin ton başına 540 dolar vergi kaybı var yılında Türkiye ekonomisinde vergi kaybı 35 milyon dolar, 1,5 yıldaki toplam vergi kaybı ise 53 milyon dolar… 22

23 BOSNA MENŞEELİ RAFİNE AYÇİÇEĞİ YAĞI İTHALATI (TON)
Bosna Hersek Menşeli Rafine Yağ İthalatı İkili anlaşma gereği Bosna Hersek’ten ithal edilen “0” gümrüklü rafine ayçiçeği yağının miktarı çok fazla olmasa da, piyasada fiyat dengesizliği yaratıyor ve sektörde haksız rekabete sebep oluyor. BOSNA MENŞEELİ RAFİNE AYÇİÇEĞİ YAĞI İTHALATI (TON) 2010 2011 2012 2013 2014 MİKTAR 14 104 559 6.204 16.573 Bu tür uygulamalar kaldırılmalı! 2015 Yılı ilk 7 ayında ton Bosna Hersek menşeli rafine ayçiçeği yağı ithalatı gerçekleşmiştir. 23

24 DIR Kapsamlı Hamyağ İthalatı
Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ihracatlar karşılığında “0” gümrükle ithalat son yıllarda sektörümüzün en önemli sorunu. İhracat artışının tamamına yakınının Irak ve Suriye’ye olması ve iç piyasada düşük fiyatla teklif edilen ham yağ ile gümrüklerde belirlenen suiistimaller sektörde haksız rekabete sebep oluyor! DIR KAPSAMLI AYÇİÇEĞİ HAMYAĞ İTHALATI (BIN TON) GTİP 2012  2013 2014 2015 – 7 Aylık TOPLAM İTHALAT 743 626 812 527 DIR İTHALAT 662 576 720 438 AYÇİÇEĞİ TOHUMU YAĞI İHRACATI (20 BİN TON ÜZERİ ÜLKELER) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 – 7 Aylık IRAK 71 330 474 397 435 248 SURİYE 9 13 15 86 141 66 24

25 5 YILLIK DDGS İTHALATI (BİN TON)
Düşük Vergili DDGS İthalatı DDGS gümrük vergisinin % 4,3 gibi düşük bir orana sahip olması nedeniyle yağlı tohum küspelerinin fiyatları olumsuz etkileniyor… Sanayici ve üreticinin yanısıra, yağ fiyatlarının da artırmasıyla tüketici de mağdur oluyor. 5 YILLIK DDGS İTHALATI (BİN TON) 2010 2011 2012 2013 2014 506 157 277 490 428 2015 Yılı ilk 7 ayında 295 bin ton DDGS ithalatı gerçekleşmiştir. 25

26 Biyogüvenlik Kanun ve Yönetmeliğinden Kaynaklanan Sorunlar
Biyogüvenlik Kanun ve Yönetmelikleri yeniden masaya yatırılmalı ve tüm detayları ile A.B. Direktiflerine tam uyumlu hale getirilmeli. 26

27 ÜDTS Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi uygulaması Derneğimizin yoğun çalışmalarıyla tarihine ertelendi… Uygulanabilirlik üzerinde Bakanlıkta çalışmalar devam ediyor… 27

28 Sektör ve sektör temsilcisi BYSD olarak hedefimiz;
ÇÖZÜM ŞART İnsanlarımızın sağlıklı beslenmesi için daha fazla ve kaliteli bitkisel yağ tüketmesi, yağlı tohum ihtiyacımızın ülke içinden karşılanması, Güven ve istikrar ortamında serbest rekabet şartlarında sektörümüzün büyümesi ve ülkemiz ihtiyaçlarının karşılayacak hale gelmesi için çalışıyoruz! Sanayici olarak önümüzü görebilmeliyiz! Sorun varsa çözüm de var! Herkes sorunun değil çözümün parçası olmalı! Tüm tarafların uzlaşısı ile sektörümüz daha güçlü hale gelebilir! 7 milyar dolarlık bitkisel yağ sektörünün sanayicileri olarak yeni hükümetten de çözüm bekliyoruz. 28

29 Sanayici saygınlığımızı korumalı, sektörümüze sahip çıkmalıyız…
Son söz de kendimize; Sektörümüzün gücünü korumak ve saygınlığını artırmak için hepimiz duyarlı olmalıyız. Daha güçlü olmak istiyorsak, markalarımızı yaşatmak istiyorsak sektörümüze sahip çıkmalıyız. Unutmayalım ki sanayici olarak hem tüketiciye, hem sektöre hem de ülkeye karşı sorumluluğumuz var. “Tek başına kurulan hayal, yalnızca bir hayaldir. Birlikte kurulan hayal ise artık bir hayal değil, gerçeğin başlangıcıdır…” Sanayici saygınlığımızı korumalı, sektörümüze sahip çıkmalıyız… 29

30 Her şeyin değeri ona dışarıdan insanlar tarafından verilir…
Teşekkürler Hiç bir şey kendi başına değerli değildir! Her şeyin değeri ona dışarıdan insanlar tarafından verilir… John Barth