Kurban’ın Önemi Ve Fıkhî Yönü İdris YAVUZYİĞİT.

... konulu sunumlar: "Kurban’ın Önemi Ve Fıkhî Yönü İdris YAVUZYİĞİT."— Sunum transkripti:

1 Kurban’ın Önemi Ve Fıkhî Yönü İdris YAVUZYİĞİT

2 Arapça'da "Udhiyye" denir.
KURBAN Sözlükte: yaklaşmak, Allâh’a (rahmetine) yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelir. Dinî bir terim olarak: Kurban, kurban bayramı günlerinde ibâdet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder. Arapça'da "Udhiyye" denir. Kurban Kavramı

3 Bütün Dinlerde Kurban İbadeti
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ “ Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerine O’nun adını ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık…” (Hac, 34) Bütün Dinlerde Kurban İbadeti

4 Kurban, Allah Teâlâ'nın ihsan buyurduğu varlığa bir teşekkürdür.
Kurban ibadeti İslâmiyet'ten önce de vardı. Adem (as)ın iki oğlunun kurbanları (maide 27) İbrahim (as)ın oğlu İsmail’i kurban etmesi ilahi vahyin tecellisi (saffat ) Bütün dinlerde Yahudilik ve Hıristiyanlıkta da kurbanın bulunması (hac 34) bu ibadetin her zaman var olduğunu ve önemini ifade eder. Bütün Dinlerde Kurban İbadeti

5 Hz. İbrahim’in Oğlu İsmail’i Kurban Etmesi
رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ {100} فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ {101} فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ {102} “(İbrahim) “Ey Rabbim, bana iyilerden (bir oğul) ihsan et'' dedi. Biz de kendisine yumuşak huylu bir oğul müjdeledik. Oğlu yanında koşacak çağa gelince, “Ey oğlum, ben seni rüyamda boğazladığımı görüyorum, bir düşün, ne dersin?” dedi. (İsmail) “Babacığım, sana ne emrolunuyorsa yap, inşaallah beni sabredenlerden bulacaksın.” dedi. Her ikisi de Allah'a teslim oldular (Allah'ın emrine boyun eğdiler). (Saffat ) Hz. İbrahim’in Oğlu İsmail’i Kurban Etmesi فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ {103} وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ {104} قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ {105} إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ {106} وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ {107} İbrahim, oğlunu şakağı üzerine yatırdı. Biz de ona şöyle seslendik: “Ey İbrahim, rüyana gerçekten sadakat gösterdin, şüphesiz ki bu apaçık bir imtihandı.” dedik ve ona (İsmail'e karşılık) büyük bir kurbanlık fidye verdik. (Saffat )

6 Kurban Allah’a Bağlılık Ve Teslimiyettir
KURBAN MALÎ VE SİMGESEL BİR İBADETTİR Kurban, insanın Allah'a yaklaşmasına ve O'nun rızasını kazanmasına vesile olan mali bir ibadettir. İnsan, kurban kesmekle, İbrahim aleyhi's-selâm gibi Allah'a ve O'nun emirlerine bağlılığını, gerekirse O'nun rızasını kazanmak için her fedakarlığa katlanacağını göstermiş olur. Kurban canı yani İsmail’ini Allah’a sunabilmektir. Kurban İsmail’ce sadakat ve teslimiyetin ifadesidir. Kurban Allah’a Bağlılık Ve Teslimiyettir İbrahim aleyhi's-selâm oğlu yerine Cenâb-ı Hakk'ın kendisine gönderdiği koç'u kurban etmiş ve böylece kurban Hz. İbrahim'den sünnet olarak bize intikal etmiştir.

7 İnsan, Kurban keserken;
Şirk, cimrilik ve tüm kötü alışkanlıkları kurbanla birlikte kurban keser gibi kesip atmalı, En çok sevdiğini Allah yolunda verebilme gücüne ulaşmalıdır. Kurban Allah’a Bağlılık Ve Teslimiyettir

8 Kurban Da İhlas Ve Samimiyet
لَن يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِن يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ {37} “Onların (kurbanların) ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır. Fakat O'na sadece sizin takvanız ulaşır.” (Hac 37) Kurban Da İhlas Ve Samimiyet Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak için yapılan her şeyde ve kurban ibadetinde esas olan iyi niyet ve ihlâs’tır.

9 Hz. Adem’in İki Oğlunun Sunduğu Kurbanlar
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَاناً فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ {27} “(Ey Muhammed) onlara Adem'in iki oğlu ile ilgili haberi hakkıyla oku. Hani her ikisi birer kurban sunmuşlardı, birinden kabul edilmiş, diğerinden kabul edilmemişti. (Kurbanı kabul edilmeyen (Kabil) ötekine): – Seni öldüreceğim, demişti. Diğeri (Habil) ise: – Allah, yalnız kendisinden korkanlardan kabul eder dedi ve devam etti: "Allah'a yemin ederim ki sen beni öldürmek için bana el uzatsan da ben seni öldürmek için sana el uzatacak değilim. Ben, alemlerin Rabbi olan Allah'tan korkarım.” dedi. (Maide 27-28) Hz. Adem’in İki Oğlunun Sunduğu Kurbanlar Allah Teâlâ ancak takva sahiplerinin yapmış oldukları ibadetleri kabul eder.

10 Kurban Kesmenin Faydaları
Kurban Kesmekle; Allah’ın emrine itaat edilmektedir. Allah için fedakarlık yapma alışkanlığı kazanılmaktadır. Toplumda yardımlaşma ve dayanışma yoluyla kardeşlik ve dostluk bağları güçlenmektedir. Sosyal adaletin gerçekleşmesine katkıda bulunur ve bir yıl boyu et yeme imkanı bulamayanlar bu vesileyle et yemiş olurlar. Zengin, malını feda ederek şükretme imkanını elde ederken, fakir de bayram vesilesi ile bulduğu bir yiyecek için şükretme imkanına kavuşur. Zengini, eğer varsa, cimrilik hastalığından veya dünya malına düşkünlükten kurtarır. Hayvan piyasasında ticari bir canlanma meydana gelir. Hayvancılık teşvik edilmiş olur. Deri sanayinin gelişimine katkıda bulunulur. Kurban Kesmenin Faydaları

11 Kurban Bayramında Yapılacak En Güzel İş
مَا عَمِلَ آدَمِيٌّ مِنْ عَمَلٍ يَوْمَ النَّحْرِ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ إِهْرَاقِ الدَّم “Ademoğlu kurban bayramı gününde Allah için kurban kesmekten daha sevimli bir iş yapmış olmaz. ” (Tirmizi, Edahi,1) Kurban Bayramında Yapılacak En Güzel İş

12 Kurban’ın Allah Katındaki Değeri
مَا عَمِلَ آدَمِىٌّ عَمَلاً يَوْمَ النَّحْرِ أحَبَّ إلى اللّهِ تَعالى مِنْ إهْرَاقِهِ الدِّمَاءَ، إنَّهَا لَتَأتِى يَوْمَ الْقِيَامَةِ بقُرُونِهَا وَأشْعَارِهَا وأظْاَفِهَا، وَإنَّ الدَّمَ لَيَقَعُ مِنَ اللّهِ تَعالى بِمَكَانٍ قَبْلَ أنْ يَقَعَ في الارْضِ فَطِيبُوا بِهَا نَفْساً. Hz. Aişe (r. anhâ) anlatıyor: "Rasulullah (a.s) buyurdular ki: "Hiç bir kul, kurban günü, Allah indinde kan akıtmaktan daha sevimli bir iş yapamaz. Zîra, kesilen hayvan, kıyamet günü boynuzlarıyla, kıllarıyla, tırnaklarıyla gelecektir. Hayvanın kanı yere düşmezden önce Allah indinde yüce bir mevkiye ulaşır. Öyle ise, onu gönül hoşluğu ile ifâ edin." [Tirmizî, Edâhî 1, (1493); İbnu Mâce, Edâhî 3, (3126).] Kurban’ın Allah Katındaki Değeri

13 ضَحَّى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِكَبْشَيْنِ أَقْرَنَيْنِ أَمْلَحَيْنِ، أَحَدُهُمَا عَنْهُ وَعَنْ أَهْلِ بَيْتِهِ، وَالآخَرُ عَنْهُ وَعَنْ مَنْ لَمْ يُضَحيِّ مِنْ أُمَّتِه Ebu Hüreyre (ra) rivayet ediyor : “Peygamberimiz (sav) (kurban bayramı günü mü’minlere bayram namazını kıldırdıktan ve hutbesini okuduktan sonra - Bismillahi Allahu Ekber – diyerek) kendi eliyle biri kendisi için diğeri de ümmetinden kurban kesemeyenler için boynuzlu ve semiz iki tane koç kesti.” (Taberani, Mucem-i Kebir) Kurban Kesmenin Önemi

14 Kurban Kesmenin Sevabı
Zeyd İbnu Erkam radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın ashabı: يَا رَسُولَ للّهِ! مَا هذِهِ ‘الاضاحِيُّ؟ قَالَ: سِنَّةُ أبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ قَالُوا: فَمَا لَنَا فِيَها؟ يَا رَسُولَ للّهِ! قَالَ: بِكُلِّ شَعَرَةٍ حَسَنَةٌ قَالُوا: فَالصُّوفُ؟ يَا رَسُولَ للّهِ! قَالَ: بِكُلِّ شَعَرَةٍ مِنَ الصُّوفِ حَسَنَةٌ "Ey Allah'ın Resûlü dediler, bayram günü kesilen şu kurban nedir?" "Bu babanız İbrahim aleyhisselâm'ın sünnetidir" buyurdular. Ashab: "Pekiyi, kurban kesmede bize ne gibi sevap var ey Allah'ın Resûlü!" dediler. "Kurbanın her bir kılı için bir sevap" buyurdular. Ashab tekrar: "(Kesilen kurban, koyun kuzu gibi) yünlü ise ey Allah'ın Resûlü (sevap nasıl olacak)?" diye sordular. Aleyhissalâtu vesselâm: "Yünün her bir kılı için de bir sevap var!" buyurdular. (Taberani, Mucem-i Kebir) Kurban Kesmenin Sevabı

15 Kurban Kesmenin Sevabı
مَنْ وَجَدَ سَعَةً فَلَمْ يُضَحِّ فَلاَ يَقْرَبَنَّ مُصَلاَّنَا "Kim imkanı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın" (İbn Mace, Edahi, 2; Müsned, 2, 321), Kurban Kesmenin Sevabı

16 Kurban Kesmenin Sevabı
عن مِخْنَفِ بن سليم رَضِىَ اللّهُ َعَنْهُ قال: سَمِعْتُ رسولَ اللّه يَقُولُ: يَا أيُّهَا النَّاسُ إنَّ على كُلِّ أهْلِ بَيْتٍ في كُلِّ عَامٍ أُضْحِيَة "Ey insanlar, her sene, her ev halkına kurban kesmek vaciptir." (Tirmizi, Edahi, 18; İbn Mace, Edahi, 2) Kurban Kesmenin Sevabı

17 İslâm'da, kurban bayramında kurban kesmenin dinî bir hüküm oluşu
Kurban bir gelenek değil, İBADET’tir. İslâm'da, kurban bayramında kurban kesmenin dinî bir hüküm oluşu Kitap, Sünnet ve icmâ ile sabit olup, zekât gibi Hicretin ikinci yılında meşrû kılınmıştır. Kurban’ın Meşruiyeti

18 KURBAN KESMENİN DİNİ HÜKMÜ Kurban Kesmenin Dini Hükmü
Kurban kesmek İmam-ı Azam Ebu Hanife'ye göre vacip, (İmam Malik’in kurban kesmeyi vacip kabul ettiğine dair rivayetler de mevcuttur) İmam Muhammed, İmam Ebu Yusuf, Şafiî, Malik ve Ahmed b. Hanbel'e göre sünnet-i müekkededir. Hükmümün vacip veya sünnet-i müekkede olması, uygulamaya bir etki yapmamaktadır. Kurban Kesmenin Dini Hükmü Her iki görüş sahipleri de gücü yeten kimsenin kurban kesmelerini öngörmektedir. İmkanı olanların kurban kesmeyi terk etmelerine ruhsat vermemişlerdir.

19 Kurban Kesmeyi Vacip Kabul Edenler
Kurban Kesmeyi Vacip Görenlerin Delilleri فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ “Şimdi sen Rabbine kulluk et ve kurban kes”. (Kevser 2) (İmam Azam: Ayetin hükmünün bütün Müslümanları kapsayıp kapsamadığı açık olmadığı için kurban kesme emri ümmet için farz değil vaciptir.) مَنْ كَانَ لَهُ سَعَةٌ، وَلَمْ يُضَحِّ، فَلاَ يَقْرَبَنَّ مُصلانَا “Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın” (İbn Mâce, “Edâhî”, 2 )(Hadisin Ebu Hanife'ye delil oluşu şu yoruma dayanmaktadır: “Hadiste yer alan böylesine güçlü bir uyarı, ancak vacip olan bir ibadetin terki konusunda yapılmış olabilir. Kurban vacip olmasaydı terk eden kimse için Hz. Peygamber böyle bir ifadeyi kullanmazdı.” Bu hadisin Mevkuf olduğunu muhaddisler ifade etmişlerdir)) يَا أيُّهَا النَّاسُ إنَّ على كُلِّ أهْلِ بَيْتٍ في كُلِّ عَامٍ أُضْحِيَة “Ey insanlar, her sene, her ev halkına kurban kesmek vâciptir” (Tirmizî, “Edâhî”, 18) “Kurban kesiniz, çünkü kurban atanız İbrahim’in sünnetidir” Hz. Peygamber kurban kesmeyi hiç terk etmemiştir. Kurban Kesmeyi Vacip Kabul Edenler

20 Kurban Kesmeyi Müekked Sünnet Kabul Edenler
Kurban Kesmeyi Sünnet-i Müekkede Görenlerin Delilleri ثَلَاثٌ هُنَّ عَلَيَّ فَرَاإِضُ وَهُنَّ لَكُمْ تَطَوُّعٌ ٍ اَلْوِتْرُ وَالنَّحْرُ وَصَلَاةُ الضُّحَى “Şu üç şey bana farzdır size ise nafiledir: Vitir namazı, Kuşluk namazı, kurban kesmek”. (Ahmet b. Hanbel, müsned, 1946) (Muhaddisler bu hadisin zayıf olduğunu ifade etmişlerdir.) ضَحَّى النَّبِيُّ بِكَبْشَيْنِ أَمْلَحَيْنِ أَقْرَنَيْنِ ذَبَحَهُمَا بِيَدِهِ وَسَمَّى وَكَبَّرَ وَوَضَعَ رِجْلَهُ عَلَى صِفَاحِهِمَا “Peygamber (sav) boynuzlu ve beyaz iki koç kurban etti. Onları eliyle kesti. Besmele çekti, tekbir getirdi ve ayağını da yanlarına koydu.” (Müslim, edahi, 9) “Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer insanların farz olarak algılamalarından korktukları için her yıl kurban kesmezlermiş” (Nevevi , el mecmu’, VIII, 356) Kurban Kesmeyi Müekked Sünnet Kabul Edenler

21 KURBAN KESMEKLE MÜKELLEF OLANLAR Kurban Kesmekle Mükellef Olanlar
Müslüman Olmak Akıllı Ve Buluğa Ermiş Olmak Yolcu Olmayıp Mukim Olmak Belirli Bir Mali Güce (Nisap) Sahip Olmak. Hanefîler'den Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf ile Mâliki ve Hanbelî mezheplerine göre kurbanla yükümlü sayılmak için akıl ve bulûğ şart olmayıp gerekli malî güce sahip olan küçük çocuklar ve akıl hastaları adına kanunî temsilcileri tarafından kurban kesilmesi gerekir. Bu fakihler kurbanın malî bir ibadet oluşu ve başta fakirler olmak üzere üçüncü şahısların hakkının gözetilmesi hususunu ön planda tutmuşlardır. Kurban Kesmekle Mükellef Olanlar

22 Evinin yeter derecede eşyası, Binek için olan hayvanı veya arabası,
KURBAN KESME NİSABI Kurban nisabı, kişinin temel ihtiyaçları olan Oturacak evi, Evinin yeter derecede eşyası, Binek için olan hayvanı veya arabası, Üç kat elbisesi, Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin bir yıllık nafakalarından ve borcundan fazla 80,18 gr. Altın veya bunun kıymeti para ve eşyaya malik olan kimse Kurban kesecek kadar zengin demektir. Bu kimseye yılda bir defa kurban günlerinde kurban kesmek vacip olur. Kurban Nisabı

23 Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları
Kurban: Koyun, Keçi, Sığır, Manda Ve Deve olmak üzere 5 cins hayvandan kesilir. Bu hayvanlardan devenin 5, sığır ile manda'nın 2 ve koyun ile keçinin 1 yaşını doldurmuş olmaları gerekir. Ancak koyunlar altı ayı tamamladıkları halde bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olurlarsa bunlar da kurban edilebilir. Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları

24 Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları
Kurbanın geçerliliği açısından kurban edilecek hayvanların erkek veya dişi olmaları arasında fark yoktur. Bazı alimlerimiz ise peygamber efendimizin: خَيْرُ الْاُضْحِيَةِ اَلْكَبْشُ “Kurbanlığın en hayırlısı koçtur” (Tirmizi, Edahi,18) hadisinden hareketle koyunun erkeğinin kesilmesini daha faziletli görmüşlerdir. Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları Kurbanlık Hayvanlar ve Yaşları

25 Kurbanlık Hayvanlarda Ortaklık
Kurbanlık hayvanlardan koyun veya keçi ancak bir kişi tarafından Kurban edilir. Bunun yanında sığır, manda ve deve yedi kişiye kadar ortaklaşa kurban edilebilir. Ortakların tek veya çift olmalarında da bir sakınca yoktur. Kurbanlık Hayvanlarda Ortaklık

26 Kurbanlık Hayvan Nasıl Olmalı
Kurbanlık hayvanlarda esas olan; kurbanın sağlıklı, düzgün, azaları tastamam ve besili olmasıdır. Kesilecek kurbanın böyle olması hem ibadetin gaye ve mahiyetine hem de sağlık kurallarına daha uygundur. Doğuştan boynuzsuz, şaşı, topal, deli, biraz hasta, kulağı delinmiş veya yırtılmış, daha semiz ve lezzetli olsun diye doğduğunda kuyruğunun kısmen veya tamamen kesilmesi gibi durumlar kurbana zarar vermez. Kurbanlık Hayvan Nasıl Olmalı

27 Kurbanlık Hayvan Alırken
Kurbanlık Satın Alınırken Dikkat Edilecek Hususlar Veteriner Hekim Sağlık Raporu veya Menşe Şahadetnamesi olmayan, Kulak Küpesi ve Pasaportu bulunmayan Büyükbaş Hayvanların, Çok zayıf olan, Gebe veya yeni doğum yapmış olan, Yüksek ateşi olan, Çok genç ve etleri olgunlaşmamış olan, Kılları karışık ve mat halde olan, Bakışları ve dış görünümü canlı olmayan, Salya akıntısı bulunan, Pis kokulu ishali olan, Pis kokulu burun akıntısı olan, Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız, hayvanların satın alınmaması gerekmektedir. Kurbanlık Hayvan Alırken

28 Kurban Alırken Dikkat Edilmesi Gerekir

29 Kurban Edilemeyecek Hayvanlar
لا يُضحَّى بالعرجاءِ بيِّنٌ ظَلعُها ولا بالعوراءِ بيِّنٌ عورُها ولا بالمريضةِ بيِّنٌ مرضُها ولا بالعجفاءِ التي لا تُنقى “Topallığı açıkça belli olan, körlüğü açıkça belli olan, hastalığı açıkça belli olan hasta ve iliği kurumuş derecede zayıf olan hayvanlar kurban edilmez” (Tirmizi, Edahi, 5. IV,86) Kurban Edilemeyecek Hayvanlar

30 İki veya bir gözü kör olan, Aşırı derecede zayıf olan,
HANGİ AYIPLAR HAYVANIN KURBAN OLMASINA MANİ OLUR İki veya bir gözü kör olan, Aşırı derecede zayıf olan, Kesim yerine yürüyerek gidemeyecek derecede aksak/topal olan, Doğuştan kulağı ve tenasül organı olmayan, Kulağının, kuyruğunun veya tenasül organının üçte birinden fazlası kopmuş olan, Dişlerinin yarıdan fazlası düşmüş olan, Koyun ve keçide bir, sığırda iki memesi kurumuş olan, Burnu kesilmiş olan, Memesinin ucu kesilmiş olan, Boynuzlarından bir’i veya ikisi kökünden kopmuş/kesilmiş olan, Dilinin çoğu kesilmiş olan, İlaçla sütü kesilmiş olan, Ölüm derecesinde hasta olan, Pislik yiyip bir süre hapsedilmemiş olan hayvanlar Böyle kusuru olan hayvanları kurban etmek caiz değildir. Bunun için kurbanlık satın alınırken kusurlu olup olmadığına dikkat etmek gerekir. Kurban Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

31 Kurbanı birinci gün kesmek daha faziletli görülmüştür.
KURBANIN KESİM ZAMANI Kurban, bayram namazı kılınan yerlerde, kurban bayramının ilk üç günü bayram namazının kılınmasından sonra, üçüncü günü akşamına kadar olan süre zarfında kesilebilir. Arefe günü veya bayramın ilk üç gününden sonra kurban kesmek caiz olmaz. Ancak şafii Mezhebine göre bayramın dördüncü günü güneş batana kadar kesilebilir. Kurbanı birinci gün kesmek daha faziletli görülmüştür. Geceleyin uygun ışık ve gerekli koşullar varsa kurban kesmekte bir beis yoktur. Kurban Kesme Zamanı

32 لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ فٖى اَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلٰى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهٖيمَةِ الْاَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَاَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقٖيرَ “Kendilerine ait bir takım yararları yakînen görmeleri, Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belli günlerde Allah'ın ismini anmaları ((kurban kesmeleri için) sana (Kâbe'ye) gelsinler.) Artık ondan hem kendiniz yeyin, hem de yoksula, fakire yedirin.” (Hacc 22/28) Kurban Kesme Zamanı

33 إن أول ما نبدأ به في يومنا هذا أن نصلي، ثم نرجع فننحر، من فعله فقد أصاب سنَّتنا، ومن ذبح قبل فإنما هو لحم قدَّمه لأهله، ليس من النُّسُك في شيء “Bu günümüzde yapacağımız ilk şey bayram namazını kılmak, sonra (evlerimize) dönüp kurban kesmek olacaktır. Her kim böyle yaparsa sünnetimize uygun iş yapmış olur. Kim (namazdan) önce kurban keserse, o ancak ailesine bir et sunmuş olur. Bu kestiği kurban olmaz” (Buhari, Edahî,1. VI,234) Kurban Kesme Zamanı

34 مَنْ ﮐﺎﻥ ذَبَحَ مِنْكُمْ قَبْلَ الصلاةِ، فَلْيُعِدْ أُضْحِيَّتَهُ
مَنْ ﮐﺎﻥ ذَبَحَ مِنْكُمْ قَبْلَ الصلاةِ، فَلْيُعِدْ أُضْحِيَّتَهُ. وَمَنْ لاَ، فَلْيَذْبَحْ عَلَى اسْمِ الله. “Kim (bayram) namazını kılmadan önce kurbanını kesmişse, yerine bir diğerini kessin. Kurbanını henüz kesmemiş olan da Bismillah diyerek kessin” (Buhari, Iydeyn, 23. II,11; İbn Mace, Edahi,12. II,1053.) Kurban Kesme Zamanı

35 Kurbanları mü’min erkek ve kadınlar keser.
KURBANIN KESİM İŞLEMİ Hayvan kesim yerine incitilmeden götürülür, kesilecek zaman da kıbleye karşı ve sol tarafı üzerine yatırılır. Kurbanları mü’min erkek ve kadınlar keser. Kurbanı kesen kimse hayvana eziyet vermemeye özen göstermeli, bıçağı hayvana göstermemeli ve keskin bıçak kullanmalıdır. Elinden geldiği sürece her mükellefin kurbanını kendisinin kesmesi menduptur, değilse bir başkasına vekalet verip kestirir. Kurban sahibinin kesim esnasında orada hazır bulunması müstehaptır. Kurban Keserken

36 Kurban Keserken Kurbanın Başında Bulunmak
يا فاطمة قومي إلى أضحيتك فاشهديها فإنه يغفر لك عند أول قطرة تقطر من دمها كل ذنب عملتيه İmran (ra) rivayet ediyor : (Peygamberimiz (sav) kızı Fatıma’ya (ra) : “ Kızım Fatıma ! Kurbanın kesilirken orada bulun. Zira işlemiş olduğun her günah, kurban kanının ilk damlası yere düştüğünde, bağışlanır.” dedi. (Hakim, Mustedrek) Kurban Keserken Kurbanın Başında Bulunmak

37 Hayvan yere yatırılınca şu ayetleri okur:
إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِيفًا وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ "Doğrusu ben yüzümü, gökleri ve yeri yaratana, doğruya yönelerek cevirdim, ben puta tapanlardan değilim." (Enam, 6/79) قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَاْ أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ "De ki: Şüphesiz benim namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm hepsi âlemlerin Rabbi Allah içindir. O'nun hiçbir ortağı yoktur; böyle emrolundum ve ben müslümanların ilkiyim." (Enam, 6/ ) Daha sonra, tekbir ve tahlil getirir: " الله اكبر الله اكبر لااله الاالله و الله اكبرالله اكبر ولله الحمد بسم الله الله اكبر" Diyerek ara vermeden kurbanını keser. Bu ayet-i kerime ile duayı okumadan sadece, "Bismillahi Allahü Ekber," yahut "Bismillah" deyip keserse yine caiz olur. Usulüne göre bir kesim yapmış olmak için, hayvanın yemek ve nefes borularıyla iki şah damarının kesilmesi gerekir. Besmele kasden terk edilirse kurban olmaz. Eti yenmez. Besmele unutulursa kurban olmaya zararı yoktur. Kurban olur ve eti de yenir. Kurban Keserken

38 Kurban Keserken Bıçağı İyice Bilemek
إِنَّ الَّلهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْئٍ فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَاَحْسِنُوا اَلْقِتْلَةَ وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَاَحْسِنُوا اَلذَّبْحَةَ وَلْيُحِدَّ اَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ فَالْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ “Allah, her şeyin güzel yapılmasını emretti. Öldürdüğünüz zaman öldürme işini güzel yapın. Kesim yapacağınız zaman kesim işini güzelce yapın. Sizden biriniz (Kurban keseceği zaman) bıçağını iyice bilesin ve hayvanını rahat ettirsin.” (Hanbel, sünen, 4/123) Kurban Keserken Bıçağı İyice Bilemek

39 Kurban Keserken Bıçağı İyice Bilemek
“Peygamber (SAV) bir adamı, boğazlayacağı koyunun üzerine bir ayağını koymuş, ohalde bıçağını bilemekte iken gördü. Hayvan da yan gözüyle sahibinin ne yapmakta olduğunu seyrediyordu. Peygamber (SAV): “Bıçağını önce bileseydin ya! Onu iki defa mı öldürmek istiyorsun” buyurmuştur.” Kurban Keserken Bıçağı İyice Bilemek

40 Kurban Keserken Hayvana Güzel Davran

41 Kurban’ın Kıyamete Bakan Yüzü
اِسْتَنْجِدُوا هَدَايَاكُمْ فَإِنَّهَا مَطَايَاكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ “Kurbanlarınıza iyi bakın. Zira onlar kıyamet günü sizin binitlerinizdir.” (Gazali, İhya, 1/237) مَنْ ضَحَى طَيِّبَةً نَفْسَهُ مُحْتَسِبًا لِاُضْحِيَّتِهِ كَانَتْ لَهُ حِجَابًا مِنَ النَّارِ “Gönül hoşnutluğu içerisinde ve sevabını Allah’tan umarak kesilen kurban, ateşe karşı bir perde olur.” (Et Terğib ve’t Terhib, 2/155) Kurban’ın Kıyamete Bakan Yüzü

42 Kurban Keserken Hayvana Eziyet Etme

43 KURBAN ETİNİN TAKSİMİ Deve ve sığır gibi hayvanlar ortaklaşa kurban edildiğinde, etleri ortaklar arasında tahmini olarak değil, tartılarak taksim edilir. Ancak, bir ailenin fertlerinin ortaklaşa kestiği kurbanın etinin bu şekilde taksimi gerekmez. Böyle bir kurban tamamen bir hayır kurumuna verilecekse etinin taksim edilmesi gerekmez. Kurban Etinin Taksimi En uygun olanı, kurban etini üçe taksim edip, birini kurban kesmeyen yoksullara sadaka olarak dağıtmak, bir bölümünü de akraba, tanıdık ve komşulara ikram etmek, birini de kendi çoluk çocuğu ile yemektir.

44 Kurban’la Jlgili Sorular
İdris YAVUZYİĞİT Dadaşkent Merkez Camii Imam Hatibi

45 Kurban kesilirken besmele çekmenin hükmü nedir? Hangi dua okunmalıdır?
İster kurban niyetiyle olsun ister başka bir amaçla olsun hayvan kesilirken besmele çekilmesi gerekir. Hayvanın kesimi esnasında besmele kasten terk edilirse o hayvanın eti yenilmez. Ancak kasıtsız ve unutularak besmele çekilmezse bu hayvanın eti yenilir. Kurban kesilirken üç defa  “Bismillahi Allahü ekber” denilir قُلْ اِنَّ صَلَات۪ي وَنُسُك۪ي وَمَحْيَايَ وَمَمَات۪ي لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَۙ  لَا شَر۪يكَ لَهُۚ وَبِذٰلِكَ اُمِرْتُ وَاَنَا۬ اَوَّلُ الْمُسْلِم۪ينَ         اِنّ۪ي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذ۪ي فَطَرَ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضَ حَن۪يفًا وَمَآ اَنَا۬ مِنَ الْمُشْرِك۪ينَۚ 

46 Kurban keserken abdestli olmak şart mıdır?
Akika, adak, udhiyye ve nafile kurbanlar için aynı büyükbaş hayvana ortak olunabilir mi? Ortak kesilen kurbanlarda, hissedarlardan her birinin kurbanlarını aynı maksat için kesmiş olmaları gerekmez. Ortakların her birinin ibadet niyetiyle katılmış olması kaydıyla bir kısmı udhiyye, diğer bir kısmı ise adak, akîka, nafile kurbanı olarak niyet edebilirler. Kurban keserken abdestli olmak şart mıdır? Kurban kesen kişinin abdestli olması şart olmamakla birlikte, kurban bir ibadet olduğu için kesenin abdestli olması daha faziletlidir.

47 Kadın kurban kesebilir mi?
Zengin olan karı-kocadan her birinin kurban kesmesi gerekir mi? İbadetlerde sorumluluk bireyseldir. Bu nedenle, dinen zengin olan karı-kocadan her birinin ayrı ayrı kurban kesmesi gerekir. Kadın kurban kesebilir mi? Hayvan kesiminde, gerekli yeterlilik ve şartları taşıyan kişi; kadın olsun, erkek olsun kurban kesebilir.

48 Yolcunun kurban kesmesi gerekir mi?
Yolcu kurban kesmekle mükellef değildir. Ancak kesmesi halinde sevabını kazanır. Sefer halinde iken kurban kesenler; bayram günleri içinde memleketlerine dönerlerse, yeniden kurban kesmeleri gerekmez. Sefer halinde iken kurban kesmeyip de bayram günlerinde memleketlerine dönenler, kurbanlarını keserler. Kurban derisi nasıl değerlendirilmelidir? Kurbanın derisi, bir fakire veya hayır kurumuna verilmelidir. Hz. Peygamber, veda haccında Hz. Ali'ye, kurban olarak kesilen develerinin başında durmasını ve bunların derileri ile sırtlarındaki çullarını sadaka olarak vermesini, kasap ücreti olarak bunlardan bir şey vermemesini emretmiştir (Ebû Dâvûd; “Menâsik”, 20). Buna göre kurban derilerinin para karşılığında satılması, kurbanın kesimi veya bakımı için ücret olarak verilmesi caiz değildir. Derinin satılması halinde bedelinin yoksullara verilmesi gerekir.

49 Kurban eti nasıl değerlendirilmelidir?
Hz. Peygamber, kurban etinin üçe taksim edilip, bir bölümünün kurban kesmeyen yoksullara dağıtılmasını, bir bölümünün akraba, tanıdık ve komşularla paylaşılmasını, bir bölümünün de eve ayrılmasını tavsiye etmiştir (Ebû Dâvûd, “Dahâyâ”, 10). Ailenin ihtiyaç durumuna göre etin tamamı evde bırakılabileceği gibi, toplumda muhtaçların arttığı dönemde kurban etinin çoğunun hatta tamamının dağıtılması uygun olur. Satın alındığında sağlam olup sonradan kusurlu hale gelen bir hayvan kurban edilebilir mi? Bir kimse sağlam bir hayvan satın alsa fakat daha kesilmeden hayvanda kurban edilmeye engel bir kusur meydana gelse, eğer satın alan kişi zenginse yenisini alıp kesmelidir. Yoksulsa yenisini almasına gerek yoktur, almış olduğu hayvanı kurban eder.

50 Kurban etinin bir kısmı kesim ücreti olarak verilebilir mi?
Kurban etinden kesim işini yapan kişinin ücreti verilemez. Hz. Ali'nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasulullah (a.s), develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve kasap ücretini biz kendimiz veririz" buyurdu. (Müslim, “Edahî”, 28; Ebû Dâvûd, “Dahâyâ”, 9; Nesâî, “Dahâyâ”, 37) Doğumdan sonra boynuzların elektrikle kurutulması hayvanın kurban olmasına engel olur mu? Doğumun peşinden hayvanların boynuzlarının elektrik ve benzeri yöntemlerle kurutulması suretiyle boynuzsuz olarak büyüyen hayvanların kurban edilmeğe engel başka özürleri yoksa kurban edilmesinde bir sakınca yoktur.

51 Kısırlaştırılmış hayvanlar kurban edilebilir mi?
Kurbanlık hayvanın elektrik veya narkoz şoku ile bayıltılarak kesilmesi caiz midir? İster kurbanlık olsun ister etlik, hayvanın kesimi esnasında; hayvana fazla eziyet vermemek esastır. Bunun için (ölüm acısını azaltmak maksadıyla) kesim sırasında hayvanın elektrik veya narkoz vererek şok ile bayıltılması, bu hayvanın kurban olarak kabul edilmesine engel kusurlardan sayılmaz. Bu itibarla (şok etkisiyle ölmeden önce hemen) canlı olarak kesilmek kaydıyla, kurbanlık hayvanın elektrik veya benzeri bir şeyle şoklanmasında dinen bir sakınca yoktur. Şayet hayvan, henüz kesilmeden, şokun etkisiyle ölürse; o, kurban olamayacağı gibi eti de yenmez. Kısırlaştırılmış hayvanlar kurban edilebilir mi? Çeşitli amaçlarla kısırlaştırılmış veya burularak hadım hale getirilmiş hayvanlar kurban olarak kesilebilir. Kurban açısından bu herhangi bir eksiklik oluşturmamaktadır.

52 Gebe hayvanın kurban edilmesi caiz midir?
Alınan kurbanlığın ölmesi veya başka bir sebeple kesilememesi durumunda ne yapılmalıdır? Almış olduğu kurbanlık hayvanı ölen kişi, yükümlülük şartlarını taşıması halinde, bayramın ilk üç gününde ise yeni bir kurbanlık alıp kesmesi, bayram günlerinden sonra ise kurban bedelini yoksullara vermesi gerekir. Zengin bir kimsenin aldığı kurbanlık hayvan, kurban günlerinden önce ölürse, bu kimsenin yeniden bir kurbanlık hayvan alması gerekir. Ancak kurbanlık hayvanı ölen kişi fakirse yeniden hayvan alıp kesmesi gerekmez. Gebe hayvanın kurban edilmesi caiz midir? Doğacak yavruların telef edilmesi  söz konusu olduğu için gebe hayvanın kurban edilmesi doğru değildir. Mekruh

53 Taksitle kurban alınabilir mi?
Kurbanlık olarak niyetlenilen bir hayvanın sütünden ve yününden yararlanmak caiz midir? Kurban etmek üzere satın alınan veya kurban etmek niyeti ile belirlenin hayvanın kesim öncesinde sütünden ve yününden yararlanmak mekruhtur. Çünkü bu durumda hayvan satın alınmasından veya kurban edilmek üzere niyet edilmesinden itibaren kurbanlık olarak belirlenmiş olmaktadır. Şayet böyle bir hayvandan yararlanılmışsa bedeli sadaka olarak verilmelidir. Taksitle kurban alınabilir mi? Taksitle satın alınan hayvan kurban olarak kesilebilir.

54 Satın alınan kurbana, daha sonra başkaları ortak edilebilir mi?
Ölmüş kimseler için kurban kesilir mi? Son zamanlarda halkımız arasında yaygınlaşma eğilimi gösteren; ölü kurbanı veya kabir kurbanı diye bir kurban çeşidi  yoktur. Ancak, ölmüş birisi adına veya sevabı ölüye bağışlanmak üzere kurban kesilebilir. Ayrıca, kurban borcu olup, hayatta iken vasiyet eden kişinin bıraktığı miras yeterli ise mirasçıları tarafından vasiyetinin yerine getirilmesi gerekir. Fakat vasiyeti yoksa ölen kimseler için mirasçılarının kurban kesmeleri gerekmez. Ancak bir kimse, sevabını ölmüş bulunan anne veya babasına yahut diğer yakınlarına bağışlamak üzere, çeşitli hayır kurumlarına, fakir ve muhtaç kişilere bağışta bulunabileceği gibi, kurban da kesebilir. Vasiyet yoksa kurban etinden kesen yiyebilir. Satın alınan kurbana, daha sonra başkaları ortak edilebilir mi? Kişi, mülkiyetinde olan veya kurban etmek amacıyla satın aldığı büyükbaş hayvana yedi kişiyi geçmemek şartıyla başkalarını ortak edebilir. Bu itibarla kurban edilmek üzere satın alınan bir büyük baş bir  hayvana yedi kişiyi geçmemek kaydıyla daha sonradan da ortak olunabilir.

55 Kurban yerine sadaka vermekle bu ibadet yerine getirilmiş olur mu?
Fıkhi hükmü ister vacip, ister sünnet olsun; kurban ibadeti belirli şartları taşıyan hayvanların usulüne uygun olarak kesilmesiyle yerine getirilir. Kurban bedelini veya kurbanlık hayvanı yoksullara ya da yardım kuruluşlarına vermek suretiyle, kurban ibadeti ifa edilmiş olmaz. Şüphesiz Allah Teâlâ’nın rızasını kazanmak niyetiyle, fakir ve muhtaçlara yardım etmek, iyilik ve ihsanda bulunmak da Müslüman’ın önemli vazifelerinden biridir. Ancak, bu iki ibadetten birini diğerinin alternatifi olarak algılamak dini açıdan doğru değildir. İhmal sebebiyle kurban kesmeyen kimse ne yapmalıdır? Şartlarını taşıdığı halde ihmal v.b sebeplerle kurban kesmeyen bir kimsenin,  bir kurban bedelini fakirlere vermesi, ayrıca tövbe ve istiğfar etmesi gerekir.

56 Gayr-i meşru yolla kazanılan parayla kurban kesilebilir mi?
İslâm dini kişilerin meşrû işlerle uğraşmalarını ve geçimlerini helâl yollardan elde etmelerini önerir. Buna rağmen gayr-i meşru yolla bir kazanç elde edilmiş ve bu kazancın sahibi belli ise, bunun sahibine iade edilmesi; belli değil ise, karşılığında sevap beklenmeksizin yoksullara veya hayır kurumlarına verilerek elden çıkarılması gerekir. Bu itibarla, gayr-i meşru yolla elde edilen para ile kurban kesmek uygun değildir. İbadetler helâl parayla yapılmalıdır. Bununla birlikte kişi, haram parayla kurban kesmişse geçerli olur. Ancak, gayr-i meşru kazancın sorumluluğundan kurtulmak için, bu malı yoksullara veya hayır kurumlarına vererek elden çıkarması ve bir daha işlememek üzere tövbe etmesi gerekir.  Fazilet bakımından, kurbanlık hayvanların erkek veya dişi olması arasında bir fark var mıdır? Hz. Peygamber'in hadis ve uygulamalarında, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın kurbanlık hayvanların vasıfları belirlenmiştir. Bu itibarla kurban olup olmaması açısından hayvanların erkek veya dişi olması arasında bir fark yoktur.

57 Vekâlet yoluyla kurban kesilebilir mi?
Kurbanı, kişi kendisi kesebileceği gibi, vekâlet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban mal ile yapılan bir ibadettir; mal ile yapılan ibadetler  ise vekâlet caizdir. Vekâlet yoluyla kurban kestiren kişi kendi bulunduğu yerde birisine vekâlet verebileceği gibi, başka bir yerdeki kişi veya kuruma da vekâlet verebilir. Vekâlet, sözlü veya yazılı olarak ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları ile verilebilir. Kuyruksuz koyunlar kurban edilebilir mi? Doğuştan kuyruksuz olan veya besili olması için küçük yaşta kuyrukları boğulmak suretiyle düşürülen koyunların kurban edilmelerinde bir sakınca yoktur. Ancak bir kaza sonucu kuyruğunun tamamı veya yarısından çoğu kopan hayvanın kurban edilmesi caiz değildir.

58 Şükür kurbanı ne demektir? Kurbanlık hayvan tartıyla alınabilir mi?
Temettü ve kıran haccı yapan kişilerin, aynı mevsimde hac ve umreyi birlikte ifa ettikleri için, kestikleri kurbanlara şükür kurbanı da denilmektedir. Aynı şekilde kişi, arzu ettiği bir amaca ulaşması veya bir nimete (Araba, ev, iş, iş yeri vb.) nail olması sebebiyle şükür kurbanı kesebilir. Bu kurbanların etinden sahipleri istifade edebilir.  Kurbanlık hayvan tartıyla alınabilir mi? Kurbanlık hayvan, kilo birim fiyatı belirlenmek suretiyle canlı olarak tartılıp alınabilir. Kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın fiyatı, kesildikten sonra eti tartılarak da belirlenebilir. Ancak kilo fiyatının rayiç bedeli şeklinde belirsiz bırakılmayıp, kesin olarak belirlenmesi ve derisi, kellesi ve sakatatının satıcıda kalmak üzere akitten istisna edilmemesi gerekir.

59 Nisaba malik olmayan bir fakir kurban kesebilir mi?
Fakir, adak yapmadan bir koyun almış veya hisseye girmiş ve kurban etmişse bu kurbanı geçerlidir. Kendi ve aile efradı o kurbanın etini yiyebilir. Bazı kimseler, "fakirin keseceği kurban adak olur, etinden yiyemez" demişlerse de yenilebileceğini söyleyenler de vardır. (Büyük İslam İlmihali, 7. kitap madde: 277) Akıl ve baliğ olmayan çacuklar ve deliler kurban kesmeli midir? Hanefilerdem imam Muhammed ve şafiilere göre böyle kimselerin kurban kesmeleri gerekmez. Hanefîler'den Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf ile Mâliki ve Hanbelî mezheplerine göre kurbanla yükümlü sayılmak için akıl ve bulûğ şart olmayıp gerekli malî güce sahip olan küçük çocuklar ve akıl hastaları adına kanunî temsilcileri tarafından kurban kesilmesi gerekir. Bu fakihler kurbanın malî bir ibadet oluşu ve başta fakirler olmak üzere üçüncü şahısların hakkının gözetilmesi hususunu ön planda tutmuşlardır.

60 Bir aile için tek kurban yeterli midir? Hibe yoluyla kurban olur mu?
Kurban günlerinde, kurban kesmekle mükellef olan kimselerin, her birinin ayrı ayrı kurban kesmeleri gereklidir. Zira kurban “aynî vacip” bir ibadettir. Şafii mezhebine göre ise ailede bir kişinin kesmesi yeterlidir. Hibe yoluyla kurban olur mu? Kadın, yetişkin çocuklar veya anne-babadan kurban kesmekle mükellef olanlar adına kocaları, babaları veya çocukları hibe yoluyla kurban kesebilirler. Böylece bu kimselerin kurban yükümlülüğü yerine gelmiş olur. Ayrıca yeniden kendi paralarıyla kurban alıp kesmelerine gerek yoktur.

61 Dadaşkent Merkez Camii Imam Hatibi
HAZIRLAYAN İdris YAVUZYİĞİT Dadaşkent Merkez Camii Imam Hatibi