SU KİRLİLİĞİ DYT. GÖKCEN İPLİKÇİ.

... konulu sunumlar: "SU KİRLİLİĞİ DYT. GÖKCEN İPLİKÇİ."— Sunum transkripti:

1 SU KİRLİLİĞİ DYT. GÖKCEN İPLİKÇİ

2 SUNUM PLANI TEMİZ VE SAĞLIKLI SU SU DÖNGÜSÜ SU KİRLİLİĞİ VE ÖNEMİ
SU KİRLİLİĞİNİ NEDENLERİ SUYUN KİRLETİCİLERİ (BİYOLOJİK VE KİMYASAL) ÜLKEMİZDEKİ YASAL DÜZENLEMELER ÜLKEMİZDEN KARELER SONUÇ KAYNAKÇA

3 İçerisinde hastalık yapıcı mikroorganizma ve toksik kimyasalları barındırmayan gerekli mineralleri de dengeli biçimde bulunduran sudur. TEMİZ VE SAĞLIKLI SU

4 SU DÖNGÜSÜ

5 SU KİRLİLİĞİ Dünya nüfusu hızla artmakta, bunun sonucu olarak içme ve kullanma suyu ihtiyacı da giderek artmaktadır. Göl, nehir, okyanus, yer altı suları gibi su barındıran havzalarda görülen kirliliğe su kirliliği denir. Günümüzde çevre kirliliğinde ki artış sonucunda ise su kaynakları gün geçtikçe kirlenmektedir.

6 SU KİRLİLİĞİNİN ÖNEMİ Bir toplum için en önemli sağlık sorunu
En çok görülen En çok öldüren En çok sakat bırakan hastalıklardır.

7 En kolay kirlenen madde “SU”dur
En kolay kirlenen madde “SU”dur. Çünkü içerisinde birçok maddeyi kolayca ÇÖZER, TAŞIR, BIRAKIR. Bu özelliklerinden ötürü de birçok hastalık etmeni için güzel bir ortam oluşturur.

8 SU KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ
Yer altı depolama tanklarından sızıntı Uygun olmayan endüstriyel uygulamalar Tarımsal atıklar Madencilik işlemleri Atık kimyasalların yer altına enjeksiyonu İçme suyunun işlenmesiyle ilgili uygulamaların kendisi

9 SUYUN KİRLETİCİLERİ BİYOLOJİK KİRLETİCİLER KİMYASAL KİRLETİCİLER

10 SUYUN BİYOLOJİK KİRLETİCİLERİ
BAKTERİLER VİRÜSLER PROTOZOALAR

11 BAKTERİLER CAMPYLOBACTER JEJUNI E. COLİ SALMONELLA TYPHİ SHİGELLA SPP
Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-) E. COLİ Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-), SALMONELLA TYPHİ Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), ağız yoluyla alındığında etkili SHİGELLA SPP VİBRİO CHOLERA YERSİNİ ENTEROCOTİETİCA Hayvan rezervuarı (+), Cl direnci (-), ağızdan alındığında GIS’de etkili, suda uzun süre dayanabilmekte S. LEGIONELLA Hayvan rezervuarı (-), Cl direnci (-), inhalasyonla alınır PSEUDOMONAS AERUGİNOSA Hayvan rezervuarı (-), suda çoğolabilir, deriden ve ağızdan alınır, Cl direnci (-) AEROMONAS SPP. MYCOBACTERİUM Cl direnci (+), inhalasyonla ve deriden alınabilir,

12 VİRÜSLER Adenovirüs Enterovirus Hepatitis A Hepatitis E Nonvalk virüs
Ağız, inhalasyon ve deriden alındığında etkili, hayvansal rezervuar (-), Cl’a orta derece dayanıklı Enterovirus Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuar (-), Cl’a direnci orta derece Hepatitis A Hayvansal rezervuar (-), Cl’a direnci orta derece Hepatitis E Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuar ve Cl’a direnç derecesi bilinmemektedir. Nonvalk virüs Rotavirüs Ağızdan alındığında etkili, hayvansal rezervuarı yoktur ve Cl’a direnç derecesi bilinmemektedir.

13 Entomoeba Histolitika Cryptosporidium Parvum
PROTOZOALAR Entomoeba Histolitika Ağız yoluyla alımda etkilidir, Cl direnci (+), hayvansal rezervuarı (-) Giardia İntestinalis Ağız yoluyla alındığında etkili, Cl direnci (+), hayvansal rezervuarı (+) Cryptosporidium Parvum Acanthomoeba Spp. Deriden ve inhalasyon yoluyla alımda etkili, Cl direnci (+), hayvansal rezervuarı (-) Naegleriafoıvleri Deriden alındığında etkili, suda çoğalabilirler, Cl direnci (-), hayvansal rezervuarı (-) Balantidium Coli Ağızdan alındığında etkili, Cl direnci (-), hayvansal rezervuarı (-)

14 SUYUN KİMYASAL KİRLETİCİLERİ
ARSENİK (As) ALÜMİNYUM (Al) AMONYAK (NH₄) BAKIR (Cu) BARYUM (Ba) BOR (B) CİVA (Hg) ÇİNKO (Zn) DEMİR (Fe) GÜMÜŞ (Hg) KADMİYUM (Cd) KROM (Cr)

15 ALÜMİNYUM Yer kabuğunda en çok bulunan elementlerden 3’dür.
Buna rağmen suyun yapısında az miktarda bulunmaktadır. (0,1-0,2 mg/lt) Sınırı aşması durumunda renk değişikliğine sebep olur.

16 AMONYAK Eşik değeri 1,5 mg/lt’dir.
Sularda doğal düzeyi 0,2 mg/lt’nin altındadır. Gıda katkı maddeleri, temizlik maddeleri ve gübrelerde kullanımı yaygındır. Karsinojenik olduğuna dair net bir kanıt bulunamamıştır.

17 ARSENİK Doğada AsO₂ ve AsO₄ halinde bulunur, suda bulunuş hali
toksisitesini etkilememektedir. Doğal suda nadir olarak bulunmasına rağmen sanayiden ve pestisitlerden bulaşmaktadır. Suda 0,05 mg/lt düzeyinin üzerinde olamaması gerekmektedir. Kireçle yumuşatma tekniğiyle %95 oranında arsenik arıtılabilir.

18 BAKIR Sudaki bakır daha çok dağıtım sisteminden kaynaklanmaktadır.
(Pirinç ve bronz boruların korozyonundan) Suda bulunan bakır zararlı değildir ancak alüminyum ve çinko gibi bazı materyallerin korozyonunu arttırır. Suda 1 mg/gr üzerindeki bakır çamaşırlarda lekelere sebep olur. Bu değer 5 mg/gr üzerine çıktığında suda belirgin bir acı tat meydana gelir.

19 Yetişkin bir bireyin günlük bakır ihtiyacı 2 mg/gr’dır.
Fazla miktarda alınması halinde mukoza iltihaplanması, damar hastalıkları, karaciğer ve böbrek hastalıkları ve depresyonla seyreden merkezi sinir sistemi irritasyonları görülebilir.

20 BARYUM Vücutta emilimi ve atımı çok hızlıdır. Bu nedenle toksisitesi çok azdır. BOR Sıcak su kaynaklarında konsantrasyonu oldukça yüksektir. (volkanik) Tarımsal alanda zararlıdır.(sararma, dökülme) Yetişkinler için 5-45 mg/l öldürücü olabilmektedir.

21 CİVA 0,0002 mg/l düzeyini aşmamalıdır. Deney hayvanlarında embriyo üzerinde öldürücü olduğu saptanmıştır. ÇİNKO İnsanlar için elzem bir elementtir. (Gereksinim 14 mg/gün) Gıdalardan  12 mg/gün Sulardan  400 mikro g/gün alınmaktadır. Zehirli değildir fakat 5 mg/l düzeyinin üzerinde suyun tadını olumsuz etkiler.

22 DEMİR Suda çökeldiği için az miktarda bulunmaktadır.
0,3 mg/l üzerindeki düzeyde suya hoş olmayan bir tat verir. 0,3 mg/l üzerinde alg oluşumuna sebep olduğu için sanayide de kullanılamaz. (tıkanıklığa sebep olur) 0,05 mg/l’nin altında bulunması sağlık açısından en uygunudur.

23 GÜMÜŞ Litrede 400 mikrogram üzerinde
böbrek ve karaciğerde patalojik değişikliklere sebep olmaktadır, çok yüksek dozlarda öldürücü olabilir. Genelliklerle sularda 0-2 mikrogr/l düzeyinde, içme sularında 1 mikrogramı aşmamaktadır. Bakteri öldürücü etkisinden ötürü havuzlarda dezenfektan olarak kullanılmaktadır. Etkisi saç ve tırnak renginde değişime neden olabilir.

24 KADMİYUM Toksik potansiyele sahip kadmiyum
suya bazı galvanize boruların bozunması, plastik sanayiinde stabilizatör maddesi olarak kullanılmasından ve endüstri artıklarının karıştırılmasından gelebilir. Karaciğer ve böbreklerde depolanır. Biyolojik ömrü yıldır, idrarla atılmaktadır. Bronşit, amfîzem, kansızlık ve böbrek taşları oluşumuna neden olmaktadır. Öldürücü dozu henüz saptanmamıştır.

25 KROM Suda 3 ve 6 değerlikli halde bulunur. 6 değerliklisi kanserojeniktir. Tekstil boyaları, cam, seramik ve fotoğrafçılık endüstride kullanılır.

26 SU KİRLİLİĞİ KONTROL YÖNETMELİĞİ
KITAİÇİ SU KAYNAKLARININ SINIFLARINA GÖRE KALİTE KRİTERLERİ

27 1. KALİTE 2. KALİTE 3. KALİTE 4. KALİTE 1) Sıcaklık (oC) 25 30 > 30 2) pH dışında 3) Çözünmüş oksijen (mg O2/L)a 8 6 3 < 3 4) Oksijen doygunluğu (%)a 90 70 40 < 40 5) Klorür iyonu (mg Cl‾/L) 200 400b > 400 6) Sülfat iyonu (mg SO4=/L) 400 7) Amonyum azotu (mg NH4+-N/L) 0.2c 1c 2c > 2 8) Nitrit azotu (mg NO2‾-N/L) 0.002 0.01 0.05 > 0.05 9) Nitrat azotu (mg NO3‾-N/L) 5 10 20 > 20 10) Toplam fosfor (mg P/L) 0.02 0.16 0.65 > 0.65 11) Toplam çözünmüş madde (mg/L) 500 1500 5000 > 5000 12) Renk (Pt-Co birimi) 50 300 > 300 13) Sodyum (mg Na+/L) 125 250 > 250

28 C) İnorganik kirlenme parametrelerid
1. KALİTE 2. KALİTE 3. KALİTE 4. KALİTE 1) Civa (μg Hg/L) 0.1 0.5 2 > 2 2) Kadmiyum (μg Cd/L) 3 5 10 > 10 3) Kurşun (μg Pb/L) 20 50 > 50 4) Arsenik (μg As/L) 100 > 100 5) Bakır (μg Cu/L) 200 > 200 6) Krom (toplam) (μg Cr/L) 7) Krom (μg Cr+6/L) Ölçülmeyecek kadar az 8) Kobalt (μg Co/L) 9) Nikel (μg Ni/L)

29 10) Çinko (μg Zn/L) 200 500 2000 > 2000 11) Siyanür (toplam) (μg CN/L) 10 50 100 > 100 12) Florür (μg F‾/L) 1000 1500 13) Serbest klor (μg Cl2/L) > 50 14) Sülfür (μg S=/L) 2 > 10 15) Demir (μg Fe/L) 300 5000 > 5000 16) Mangan (μg Mn/L) 3000 > 3000 17) Bor (μg B/L) 1000e > 1000 18) Selenyum (μg Se/L) 20 > 20 19) Baryum (μg Ba/L) 20) Alüminyum (mg Al/L) 0.3 1 > 1

30 GEDİZ NEHRİ.. ANKARA ÇAYI.. İZMİR KÖRFEZİ..
ÜLKEMİZDEN KARELER… GEDİZ NEHRİ.. ANKARA ÇAYI.. İZMİR KÖRFEZİ..

31

32 Effect of Safe Water on Arsenicosis: A Follow-up Study

33 Giriş: İçme amaçlı kullanılan yer altı sularında arsenik kirliliği küresel bir problem olarak görülmüştür. Kronik arsenikosiste tedavi seçenekleri sınırlıdır. Yeraltı sularına arsenik kontaminasyonunu önlemek, korunmak için en temel yöntemdir.

34 Amaç: Bu çalışma arsenikosis üzerine arsenikden güvenli su (litre başına 50 mikrogramdan az arsenik barındıran su) tüketiminin etkisini saptamak amacıyla yapıldı.

35 Materyal ve yöntem Bangladeş 208 katılımcı 3 sene takip

36 Arseniğin sebep olduğu cilt lezyonlarına sahip 208 katılımcının içme suları arsenik giderim filtreleri takılarak arsenikten arındırıldı ve 3 sene boyunca her senenin sonunda objektif olarak sonuçlar izlendi.

37 3 senenin sonundaki dikkate değer değişim, güvenli su kaynağının acil bir ihtiyaç olduğunu gözler önüne serdi. Etkilenen köylerdeki insanların çoğu arsenik zehirlenmesi yaşadıklarının farkında değiller ve bu konuda farkındalık yaratmanın önemi çok büyük. Suyun tasarruflu ve dikkatli kullanımı için insanların motivasyonu çok önemli.

38 KAYNAKÇA Ç. Güler, Z. Çobanoğlu; su kirliliği, Sağlık Bakanlığı Çevre Sağlığı Dizisi no:12 Ç. Güler; Su Kalitesi, Sağlık Bakanlığı Çevre Sağlığı Dizisi no:43 Dr. Ö. Faruk Aydın, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Programı Yüksek lisans Tezi

39 Su ve Yaşam; Tabipler Odası, Çevre Mühendisleri Odası, Gıda Mühendisleri Odası, Halkevleri, Tüketici Hakları Derneği Sağlık Bakanlığı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri Effect Of Safe Water on Asenicosis: A follow-up Study

40 TEŞEKKÜRLER…