SAMANDAĞ İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

... konulu sunumlar: "SAMANDAĞ İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ"— Sunum transkripti:

1 SAMANDAĞ İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
UYUŞTURUCU KULLANIMI VE MADDE BAĞIMLILIĞIYLA MÜCADELE KOMİSYONU

2 MADDE BAĞIMLILIĞI EĞİTİMİ
Bu eğitim Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneğinden Doç. Dr. Kültegin Ögel koordinatörlüğünde Psk. Ceyda Yılmazçetin ve Pdr. Sevil Taner tarafından hazırlanmıştır. Ülkemizde madde kullanımı çok yaygın olmasa da yapılan çalışmalar uyuşturucu kullanım oranının ülkemizde hızla arttığını göstermektedir. Bu nedenle aileleri ve öğretmenleri bilgilendirme yoluyla önleyici bir çalışma yapılması hedeflenmektedir.

3 BAĞIMLILIK NEDİR?? Bağımlılık kişinin kullandığı madde üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Bağımlılık bir kez geliştikten sonra, bir daha iyileşmez ve kişinin yaşamı boyunca onunla beraber gelir.

4 BAĞIMLILIK YAPAN MADDELER
Sigara Esrar Eroin Kokain Kafein Alkol Uçucu maddeler Ecstasy Morfin Bonzai LSD Doğal olsun olmasın yeryüzünde bulunan pek çok madde bağımlılık yapar. Her maddenin etkisi farklıdır. Etki ne olursa olsun özünde hepsi insan sağlığına zarar verir.

5 MADDE KÖTÜYE KULLANIMI
Kişinin tüm işlevselliğine zarar veren, kazalara, şiddet içeren suçlara ve zehirlenmeye neden olabilen madde kullanım bozukluğudur. Genel olarak bu tanı, ‘bağımlılık’ tanısını yeterince karşılamayan madde kullanım bozukluğu olan bireylere konur.

6 SİGARA Nikotin ve dört bine yakın zehirli madde içerir.
Madde bağımlılığının en yaygın etkenidir. Bağımlılık yapan maddeler arasında en fazla ölüme neden olandır. Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir.

7 SİGARA Sigara içenlerde; Akciğer kanseri olma riski 22 kat,
Gırtlak kanseri olma riski 50 kat, Felç olma riski 15 kat, Kalp hastası olma riski 10 kat daha fazladır. Gebelikte sigara kullanımı; Erken doğuma Bebek ölümüne Düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır. Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda birikir bu yüzden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 90’lı yıllarda tütün ve türevlerinin 3 milyon insanın ölümüne yol açtığı ve bu sayının giderek artacağı tespit edilmiştir. Şu anki kullanım durumu değişmezse bu rakamlar 2020’de 10 milyona varacak ve ölümlerin %70’i gelişmekte olan ülkelerde meydana gelecektir.

8 ALKOL SORUNLARINDA BELİRTİLER
BEDENSEL BELİRTİLER Akşamdan kalma Yorgunluk, halsizlik Kilo alma İktidarsızlık Bulantı – Kusma Gastrit Karaciğer hastalıkları Beyin hasarı Yaralanmalar RUHSAL BELİRTİLER Uyku sorunları Depresyon Anksiyete/stres Dikkat toplamada güçlük Ev içinde tartışmalar ve güçlükler Evde ve işte çalışma güçlükleri Arkadaşlardan ve toplumdan çekilme Yasal sorunlar

9 ESRAR (OT, JOİNT, MARİHUANA, GUBAR)

10 ESRAR Kahverengi toz şeklindedir,
Sigara gibi sarılarak veya tütüne karıştırılarak içilir, Gevşeme, rahatlama, görme ve duyma duyularında artış, Reflekslerde bozukluk, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, Cinsiyet hormonlarında azalma, Akciğer kanseri, bronşit, Diğer uyuşturuculara geçiş maddesi, En sık kullanılan uyuşturucu Genellikle ilk denenen yasa dışı uyuşturucu madde esrardır. Eroin, kokain gibi diğer bağımlılık yapan maddelere geçişe neden olabilir. Tıpkı sigara gibi yağ dokusunda birikir Sigaranın beden üstündeki olumsuz etkileri esrar için de geçerlidir. 412 ayrı kimyasal madde içerir. Bağımlılık potansiyeli vardır.

11 EROİN (TOZ, BEYAZ, EYÇ)

12 EROİN Açık kahverengi tozdur, saflığı arttıkça beyazlaşır,
Buruna çekilerek, damardan enjekte edilerek, buharı çekilerek ve sigara gibi kullanılabilir, Afyon haşhaşından elde edilen eroin, haşiş (esrarın elde edildiği bitki) ile karıştırılmamalıdır. Alındıktan sonra kişide ağız kuruluğu, mide bulantısı, kusma ve kuvvetli bir kaşınma isteği ortaya çıkar. Konuşmada yavaşlama, dikkat ve bellek bozuklukları görülebilir. Enjektörlerin paylaşılmasından ya da aynı enjektörün tekrar tekrar kullanılmasından ve madde etkisindeyken korunmasız cinsel ilişkiye girmekten dolayı kullanıcılarda HIV virüsü, Hepatit C ve diğer enfeksiyon hastalıkları görülür.

13 EROİN Hareketlerde ve konuşmada yavaşlama, ellerde titreme, gözbebeklerinde küçülme, yüzde kızarıklık, Gevşeme, sıcaklık hissi. Etkisi 6-8 saatte sonlanır. Bir iki kullanımda bile bağımlılık, Çok şiddetli yoksunluk belirtileri, Yüksek dozlarda solunum yavaşlaması, koma, ölüm.

14 KOKAİN (KOK, BUZ, CRACK)

15 KOKAİN Beyaz renkli toz,
Buruna çekilerek, buharı çekilerek, enjeksiyon yoluyla, sigara gibi sarılarak kullanılır, Tek bir kullanımda bile bağımlılık yapabilir, Fiyatı çok pahalıdır, etkisi 1 saat sürer, Yoksunluk belirtileri 6 ay sürebilir, Migren (baş ağrısı), kalp ritmi bozukluğu, beyin damarlarında tıkanma, yüksek tansiyon, cinsel iktidarsızlık. Afyon haşhaşından elde edilen eroin, haşiş (esrarın elde edildiği bitki) ile karıştırılmamalıdır. Alındıktan sonra kişide ağız kuruluğu, mide bulantısı, kusma ve kuvvetli bir kaşınma isteği ortaya çıkar. Konuşmada yavaşlama, dikkat ve bellek bozuklukları görülebilir. Enjektörlerin paylaşılmasından ya da aynı enjektörün tekrar tekrar kullanılmasından ve madde etkisindeyken korunmasız cinsel ilişkiye girmekten dolayı kullanıcılarda HIV virüsü, Hepatit C ve diğer enfeksiyon hastalıkları görülür.

16 UÇUCU MADDELER (TİNER, BALLY, TİPP-EX, UHU, OJE, BENZİN)

17 UÇUCU MADDELER Baş ağrısı, bulantı, kusma,
Şarhoşluk, denge bozukluğu, yürüme güçlüğü, Dikkatte azalma, öğrenme güçlüğü, Tıkanma, boğulma, ani ölüm, Kalp, karaciğer, böbrek ve beyin hasarı. İlk denemede bile boğulmaya ve kanamaya bağlı olarak ölüme neden olabilir. Madde etkisinde kişi agresif, öfkeli, saldırgan olabilir. Hafıza kaybı, konuşma bozukluğu gibi ciddi zihinsel tahribatlara yol açabilir. Genel yargının aksine, uçucu maddeler sadece sokak çocukları tarafından kullanılmazlar. Elde etmek ucuz ve kolay olduğundan yaygın olarak kullanılmaktadırlar.

18 ECSTASY (EX, İX, KANAT, UÇUŞ, BALIK)

19 ECSTASY Üstünde kuş, fil, gülen yüz, mitsubishi amblemi olan tablet veya kapsül şeklinde satılır, Grup içinde alınan, yalnız alınmayan bir madde, Yüksek tansiyon, vücut ısısında artış, böbrek hasarı, kalp ritmi bozukluğu, Aşırı sıvı kaybına ve yüksek ateşe bağlı ani ölüm. Parti (club) uyuşturucusudur. Alındığı mekanın özellikleri olan kalabalık ve dans ısı artışını ve su kaybını hızlandırır. Bağımlılık potansiyeli vardır. Kişi bir süre sonra bu maddeyi almadan eğlenemez olur. Kişi aldığı hapın içinde hangi maddelerin olduğunu bilemediğinden zaman zaman ecstasy yerine başka şeyler alma olsalığı yüksektir.

20 İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilecek Maddeler (ROŞ, HAP, KIRMIZI, MAVİ)

21 İLAÇ OLARAK KULLANILAN ANCAK BAĞIMLILIK YAPABİLECEK MADDELER
Eczanelerde yeşil ve kırmızı reçete ile satılan ilaçlar, Diazem, Nervium, Xanax,Tranxilene, Ativan, Rivotril, Akineton, Rohypnol ve Lomotil gibi, Rahatlama, gevşeme, refkleslerde azalma ve uyku hali, Alkol ile etkileri artar, Yüksek dozlarda kullanılırken ani kesilmelerde çok şiddetli epilepsi nöbetleri. Bu ilaçlar “ROŞ” adı ile anılmaktadır. Rohypnol Türkiye’de satılmamaktadır. Sadece yeşil reçeteli haplar değil, öksürük şurupları, kilo verdirme hapları, kas geliştiren ve doping içeren haplar, kas gevşetici spreyler de bağımlılık yapabilir. Akineton akıl hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerini gidermek için verilen bir ilaçtır ve bağımlılık yaratan etkisi vardır. Alındıktan sonra vücutta gevşemeye ve uykuya sebep olurlar. Heyecan gideren, sakinleştirici etkiye sahiptirler. Ecstasy, kokain, eroin kullanıcıları tarafından kullandıkları maddelerin etkilerini değiştirmek veya o maddeyi bulmadığı zaman yerine kullanmak suretiyle de alınırlar.

22 BONZAİ

23 BONZAİ Sentetik Cannabinoid ismi altındaki birçok maddeden oluşmaktadır. Tamamen kimyasal olan bu maddeler bazı bitkilerin kurutulmuş yapraklarına emdirilerek yapılmaktadır. Bonzai olarak adlandırılan bu uyarıcı madde genel olarak uluslararası polisiye literatüründe ‘’ spice’’ adı altında tanımlandırılmaktadır. Ülkemizde kullanımın hızla artmakta olduğu bu uyarıcı madde üretiminde sıklıkla kullanılan bonzai ağacının yaprakları sebebi ile bonzai adını almıştır.

24 BONZAİ Beynin hemen hemen tüm bölgelerine etki ederek geri dönüşü olmayabilecek hasarlara yol açarlar. Düşünme yeteneğinin oldukça zayıflamasına yol açar. Ağızda kuruma, göz kızarıklığı, sanrılar görme, sürekli acıkma, hafıza kaybı, körlük, kalp krizi ve felç gibi çok sayıda olumsuz yan etkilere sahiptir. Çok tehlikeli olan bu uyuşturucu tek kullanımda bile ÖLÜM riski oluşturabiliyor

25 RİSK YARATAN VE ÖNLEYİCİ FAKTÖRLER
Bağımlı kişidein neler olduğunu sorun ve tartışma açın...

26 RİSK YARATAN FAKTÖRLER
Ruhsal sorunları ya da bağımlılığı olan anne babaların bulunduğu sorunlu aileler Anne baba-çocuk arasında bağlanma ve ilgi eksikliği Sınıfta aşırı utangaçlık ya da şiddet içeren davranışlar Sosyal becerilerin zayıf olması Davranış sorunları olan arkadaşlarla “takılma” Okul, iş, aile ortamlarında uyuşturucu kullanımının onaylanması Ailede alkol alan veya ruhsal sorunu olan birinin ailedeki sağlıklı iletişimi bozarak dengesizliğe sürüklemesi; Tutarsız, aşırı kontrolcü, yada aşırı ilgisiz aile tutumları, Şiddet içeren davranışların sık olması, Düzenli ders çalışmanın olmaması sonucu okuldaki başarısının düşmesi, Bir arkadaş grubuna girme, “hayır” diyebilme, sorunlarla başa çıkabilme vb. sosyal becerilerin yokluğu, Başkalarını rahatsız etmek, canını yakmak, zor kullanarak istediklerini elde etmek gibi davranışlar sergileyen gruplarla arkadaşlık etme, Gazete ve televizyonlarda bilinçsizce gösterilen ve uyuşturucuyu onaylar tarzdaki haberler çocukların kafasını karıştırdığından risk faktörleri olarak sayılmaktadır.

27 ÖNLEYİCİ FAKTÖRLER Aile içi kuralların birlikte alınması ve herkesin bunlara uyması Anne babanın çocuklarının yaşamlarıyla ilgili olmaları Güçlü ve pozitif aile bağları Okulda başarılı olma; okul, kulüpler gibi kurumlarla kurulmuş güçlü bir bağ Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru bilgilenme Aile üyelerinin birbirlerini yargılamadan, sözlerini bitirinceye kadar dinlemeleri, sorun yaşadığında birbirlerine destek olmaları (sorunu kişinin adına çözmek değil!), günlerini nasıl geçirdiklerini paylaşarak yaşamlarına ortak etmeleri güçlü ve pozitif aile bağlarını destekler. Anne-babaların çocuklarına maddelerin etkileriyle ilgili doğru bilgiler aktarmaları gerektiğinden ilk önce kendileri bilgilenmelidir. Çocuklarının maddeler hakkındaki düşüncelerini öğrenmek ve onları bilgilendirmek için uygun zaman ve ortamlar yaratmalılar. Konuşmalar asla bir veya iki defa ile sınırlı kalmamalı. Okuldaki yada çeşitli derneklerle/vakıflarla bağlantılı faaliyetlere katılmalarına destek olmalıdırlar.

28 MADDE KULLANMAYA BAŞLAMA NEDENLERİ
Merak % 29.4 Sorunlara çözüm aramak % 27.1 Sorunlardan kaçmak % 26.0 Eğlenmek % 25.9 Beğeni toplamak % 24.3 Arkadaş baskısı % 23.3

29 SİGARAYA VE ALKOLE BAŞLAMA NEDENLERİ
Büyümenin bir sembolü olarak görülmesi Reklam ve filmlerin özendirici etkisi Kız çocuklarında erkeksi olma hevesi Meydan okuma tarzı Arkadaş grubuna ayak uydurma çabası Model alınan kişilerin bu maddeleri kullanması Televizyon ve reklamlarda popüler kişilerin sigara kullandığının gösterilmesi “onlar gibi olmak” isteyen gençler tarafından taklit edilmektedirler. Kız çocukları daha erkeksi ve bağımsız gözükmek amacıyla deneyebilmektedir. Sigara kullanan arkadaş gruplarındaki baskıya dayanamama ve “onlardan biri olma/gruba ait olma” isteğiyle sigara denemeye başlayabiliyorlar ve sonra sürekli kullanıcı haline geliyorlar. Aileden, filmlerden ya da arkadaşlardan alkol, kahve, çay ile sigara içmenin daha keyif verici olduğu izlenimini edinip daha fazla haz almak için başlayabiliyorlar.

30 BAĞIMLILIK SÜRECİ “Belki kullanabilirim” “Korku ve merak”
“Bir kereden bir şey olmaz” “Bıraktım, bir daha başlamam” “Bir daha asla!” “Artık bırakacağım” Kişi önce maddeye karşı merak duyar. Kullansam acaba neler olur diye merak eder ama aynı zamanda maddenin etkilerinden korkar. Merak korkuyu yener ve kişi “Bir kereden bir şey olmaz” diyerek kullanmaya başlar. Bundan sonraki her kullanışı son kullanışı olacaktır ama beklenen son hiç gelmez. Bağımlı olduğunu inkar eder ve maddeyi kontrol edebileceğini iddia eder. Kişi dibe vurduğunda artık bırakmak zorunda olduğunu anlar. Bir süre temiz kalır Fakat kişi kendine güven kazandıkça madde ile ilgili sıkıntılarını unutacak ve tekrar “bir kere” deneyecektir. Bir kere denemekle kalmayıp kullanımı eskisi gibi olacaktır (“Battı balık yan gider” mantığıyla). Böylece bağımlılık bir kısır döngü haline gelecektir. “Ben bağımlı olmam” “Bırakmak zorundayım!” “İstersem bırakırım” “Bu meret bırakılmaz ki!”

31 BAĞIMLI KİŞİDE... Giderek kullanılan maddenin dozunun artırılması
Zarar vermesine rağmen madde kullanmaya devam etme Aile, iş ve çevre ilişkilerinde bozulma Madde kullanımını kontrol etmekte güçlük çekme Başarısız bırakma girişimleri Bıraktığı zaman ruhsal ya da fiziksel yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması (huzursuzluk, uykusuzluk vb) Bir kadeh içip kalkmayı hedeflerken bir şişeyi bitirip kalkmak. Vücut alınan maddeye tolerans geliştirdiğinden (alıştığından) aynı etkiyi elde edebilmek için zaman içinde alınan miktarın arttırılması gerekir. Okul başarısı düşmeye ,arkadaşlarından uzaklaşmaya ya da sağlığı bozulmaya başlasa bile madde kullanmaya devam etmek. Zamanının çoğunu madde arayarak ya da kullanarak geçirdiğinden aile, arkadaş ya da işe ayıracak vakit yoktur. Kullanımı saklamak için bu kişilerden kaçınması gerekir. Kendi kendine bırakmayı deneyip başarısız olurlar. Madde alımını bıraktığında kullandığı maddenin yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Yoksunluk döneminde madde alma isteği çok güçlüdür.

32 MADDE KULLANAN KİŞİYİ ÖĞRETMEN NASIL ANLAR? (1)
Daha sinirli olma Okula devamda azalma, başarıda düşme Okuldaki arkadaş grubunda değişme Kendisine olan özeninde azalma Devamsızlığı artan ve notları belirgin biçimde düşen çocuklar madde kullanmaya başlamış olabilirler. Çocukların ne gibi arkadaş gruplarında yer aldığını bilmek, grupların davranış kalıplarından haberdar olmak ipucu verebilir. Giyimine, görünüşüne özenmemesi, hareketlerinde yavaşlama ve sürekli yorgun olması, derste uyuklamaya başlaması ya da aşırı sinirli olması, arkadaş ve öğretmenleriyle daha sık kavga etmesi ipucu niteliği taşımaktadır.

33 MADDE KULLANAN KİŞİYİ ÖĞRETMEN NASIL ANLAR? (2)
Çevre ve arkadaşların eski önemlerini yitirmesi Hafif uykulu, halsiz ve yorgun gözükme Yeme alışkanlıklarında bozulma,kilo kaybı EN KESİN YÖNTEM kan ve idrar testleri

34 Rolünüzü “iyi” oynayıp, “model” olabilirsiniz...
Öğretmen Eş Anne Baba Çocuk Mesleğiniz öğretmenlik, ama siz aynı zamanda bir anne/baba, bir eş ve sizin anne-babanızın çocuğusunuz. Maddelerle ilgili öğrencilerinizi bilgilendirirken işiniz/ öğretmenlik rolünüz kadar diğer rollerinize hatırlamanız önemlidir.

35 Örnek olun “Sigara zararlıdır çocuklar!”
Kendi kendinize evde ilaç kullanmayın. Medikal ilaçların kullanımını sınırlandırmazsanız çocuğunuza problemlerin çözümü için ilaç alınması gerektiği mesajını VERMEMİŞ olursunuz. Aynı şekilde alkol ve sigara kullanımınızı da ev içinde sınırlayın. Çünkü herhangi bir maddeye bağımlılık, bir başkasının kullanımını kolaylaştırır. “Sigara zararlıdır çocuklar!”

36 Dinleyin “Anlat, anlat dinliyorum”
Onu DİNLEYİN. Bir elinizde işleriniz diğer tarafta onun konuşması... Dinlendiğinin hissedilmesi için işinize ara verin, göz kontağı kurun ve söyledikleri şeylerle ilgili bazı sorular sorarak dinlediğinizi belli edin. “Anlat, anlat dinliyorum”

37 Öğrenmesine yardım edin
Öğrenmesine yardım etmek onu bilgilere boğmak anlamına gelmemelidir. İhtiyacı olduğu kadarını ve yaşın uygun olan bilgileri almalıdır. “Şunları oku, gel...”

38 “Hayır” demesini öğretin
Israrlarla başa çıkması için çocuğunuza “Hayır diyeceksin o kadar” demeniz asla yeterli olmayacaktır, çünkü sorun zaten “hayır” diyebilmektedir. Önemli olan nokta verdiği kararlarda arkadaş grubunun baskısının nasıl rol oynadığını ve sadece bu baskıya göre karar vermesinin sonuçlarının kritik olabileceğinin farkına varması önemlidir. Bazı hayali zor durumlar üzerinde konuşup değişik çözüm yolları ve onların sonuçlarının neler olabileceği üzerinde konuşmanız –ancak yorum yapmayıp sadece vurgu yapmanız önemli-faydalı olacaktır. “Hayır, teşekkür ederim” birkaç kere tekrarlanması; “Ya başka işim vardı, kusura bakma ya..” bahane uydurma; “Başka sefere belki, sağol” atlatma; “Hayır, sağol; ha bu arada sen o işi bitirdin mi?” konu değiştirme; “Hayır, sağol; ben gitmeliyim, görüşürüz sonra” ortamdan uzaklaşmak gibi yöntemleri denemesini teşvik etmek işinize yarayacaktır.

39 “evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...”
Konferans vermeyin “evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...” En sevdiğimiz şeylerden biri kendi geçmişimizden bahsetmek: “evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...” Sizin deneyimlerinizi paylaşmanız önemli ancak bunlar nasihat tarzında olduğu anda karşınızdaki kişinin kapıları size kapanıyor ve iletişiminiz daha başlamadan bitmiş oluyor.

40 Tehdit etmeyin “Eğer dediğimi yapmazsan...”
“Hele bir dediğimi yapma..” Tehdit o an için sadece onu korkutur; ama etkili olmaz çünkü “tehdit”dir. Söylediğiniz şeyi gerçekleştirmediğinizde de yaptığınız her türlü uyarının zamanla ciddiye alınma olasılığı düşer. “Eğer dediğimi yapmazsan...”

41 Sorgulamayın “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...”
Onun hayatı hakkında bilgi sahibi olmanız önemli; ancak bunları öğrenmeniz bir sorgulama/hesap sorma şeklinde olmamalı. Unutmayın niyetiniz “paylaşmak”. Eğer o anda size cevap vermiyorsa “Şu anda konuşmaya çok hazır değilsin; ama istediğin zaman ben seni dinlemeye hazırım” şeklinde karşılık vermeniz o anda hemen kapıları açmasa da ileride size geri dönecektir. “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...”

42 Teşhis koymayın “Bence sen...”
Bir sıkıntısından/sorunundan bahsettiğinde hemen etiket koymayı, ne olduğunu bulmayı denemek yerine dinlemek ve kendisini ifade etmesine müsaade etmek daha uygun olacaktır. Kendisi de içinde bulunduğu durumun nedenini biliyor olabilir ve sadece sizinle paylaşmak istiyor olabilir. Dinleyin; yardım isterse bunu ona verin. “Bence sen...”

43 Ahlak derslerinden kaçının
“Senin bu yaptığın hiç uygun değil; çok ayıp bir kere”... “Bunlar hiç uygun davranışlar değil; ne yapıyorsun sen?” “Büyüklerine saygılı ol” “Her istediğin olmaz, öğrenemedin mi daha bunu?” Yapılmaması gereken bir şeyi yapmış olsa bile bunu ahlak dersi verir tarzda değil; yaptığının olumsuz sonuçlarını (nelere yol açtığını) ve uyandırdığı duyguları dile getirmeniz yerinde olacaktır. “ “Bunun böyle olması gerek, bu olmazsa olmaz”

44 Emir vermeyin “Ne diyorsam onu yap, soru sorma”
Siz kendinizi düşünün, biri size emir verdiğinde ya da o tarzda konuştuğunda neler hissediyorsunuz? İstediğiniz şeyin nedenini açıklamanız çok önemlidir. “Ne diyorsam onu yap, soru sorma”

45 BİR ÖĞRETMEN OLARAK YAPABİLECEKLERİNİZ (1)
Genellemeler yapmaktan kaçınalım Söylediği şeylere ani tepki vermeyelim Korkularımıza dayanarak konuşmayalım Özendirmemeye dikkat edelim Merakı arttırmayalım Öğüt verici konuşmalardan kaçınalım Sorunu küçümsemek problemin daha da büyümesine yol açacağından bu alanda yapabileceklerinizi öğrenip konuya hazırlıklı olmak yerinde olacaktır. Önyargılar iletişiminizi bloke eder, önyargılarınızın farkına varın ve onlarla ilgili gerçek bilgiler edinin. Öğüt vermek (“Ben sizin yaşınızdayken” vb. başlayan cümleler) iletişiminizin kesilmesine yol açacağından kaçınmak gerekir.

46 BİR ÖĞRETMEN OLARAK YAPABİLECEKLERİNİZ (2)
Sorunu küçümsemeyelim “Benim sınıfımda böyle şey olmaz” Ön yargılarımızın farkında olalım Bilgi sahibi olalım Açık, samimi ve inandırıcı olalım Konuşması için bir fırsat verelim

47 ÖNLEME: OKUL ÖNCESİ DÖNEM
Model olun Hem kendi başına hem de bir başkasının vereceği ilaçları almamasını öğretin Karar verme alışkanlığını kazandırın Zararlı –yararlı yiyecekleri tanıtın Kendi sağlığına ilişkin girişimlerini övün Bu yaştaki çocuklar madde kullanıcıları değillerdir ve bu konular hakkında bilgi vermek gereksizdir. Ancak bu dönemdeki onaylamalarınızın büyük ödül değeri taşıması ve öğrettiğiniz şeylerin sorgulanmadan kabul edilmesi önemlidir. Bu nedenle: Sizin alkol ve sigara kullanmanız onların da bunu yapabileceği yönünde bir mesaj gönderiyor. Onların önünde bu alışkanlıkları sergilememeye özen gösterin. Zararlı maddeleri çocukların kolaylıkla erişemeyeceği yerlerde saklayın. İlaçların gereksiz yere alınınca zararlı olduğunu anlatın ve siz izin vermediğiniz sürece şişeyi eline dahi almamasını öğretin. Ayrıca bir yabancının vereceği ilaçları da asla almaması yönünde onu bilgilendirin. Karar verme alışkanlığını kazanmaları için onlara fırsatlar tanıyın, ör., sabahları kalkınca ne giyeceğine kendinin karar vermesi gibi. Sağlıklı olmanın önemini gündeme getirin (diş fırçalamak, el yıkamak, uyku, beslenme). Çizgi filmler, dergiler ve diğer araçlardan yararlanabilirsiniz. Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan da bahsedin.

48 ÖNLEME: OKUL ÇAĞI Kuralları öğrenmelerini sağlayın
Sağlıklı olmanın önemini gündeme getirin Sigara ve alkolün zararlarından sözedin “Zararlının da reklamı yapılabilir” i anlatın “Hayır” demesini öğretin Bu yaştaki çocuklar büyüdükleri için sevinçlidirler. Öğrenmeleri hala deneme-yanılma metoduna dayanmaktadır. Öğrenmeye merak saldıklarından farklı şeylerin ne olduğunu ve nasıl çalıştığını bilmek isterler. Bu dönmede sigara, alkol ve uçucu maddeler ve zararları hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır. Kendi kendisine yanlış bilgiler edinmesine engel olmak çok önemlidir.

49 ERGEN “Asi”dir Çabuk öfkelenir Endişelidir Kendine dönüktür
Çabuk heyecanlanır Ruh halinde sürekli iniş-çıkışlar yaşar İlgi alanları ve zevkleri hızla değişir Ergenlik çocukluktan çıkış erişkinliğe giriş diye bir ara dönem olarak tarif ediliyor, ancak ergenlik başlı başına kendine özgü özellikleri olan bir dönemdir. Daha çabuk sinirlenen, hemen hemen her şeye karşı gelen, bir gülen bir ağlayan, tutkularını çabucak değişen, ayna karşısında çok uzun saatler vakit geçiren, kendi kimliğini oturtmaya çalışan biri ergen....

50 ERGEN Arayış içindedir Dış görünüşüne önem verir
Özerk olma çabasındadır Ailesi geri plana düşüp arkadaşları ön plana çıkar Bir gruba ait olma çabasındadır Cinselliği önem kazanır

51 ÖNLEME: ERGENLİK DÖNEMİ(1)
Sınıf içindeki gruplaşmalara ve grupların niteliklerine dikkat edin. Maddeler ve olumsuz etkileri hakkında korkularınıza değil, gerçek bilgilere dayanarak konuşun. Kendilerini ifade etmeleri için fırsatlar yaratın. Sorumluluklarını alması için destekleyin, sınıf içinde görevler verin. Bu dönemde akran grupları büyük önem kazanmıştır, arkadaşlarının fikirlerine bağlı olarak davranışlarına yön vermeye başlarlar ve grup tarafından “kabullenilme” onlar için her şeydir. “Grup”, ne giyeceklerini, hangi müzikleri dinleyeceklerini, hangi aktiviteleri gerçekleştireceklerini belirler. Bu açıdan bakıldığında arkadaş grubu değerlerinin gencin hayatındaki önemi aileler için tehdit edici gibi gözükebilir.

52 ÖNLEME: ERGENLİK DÖNEMİ (2)
Maddelerin; sağlığını, görünüşünü, etkinliklerini (spor ve diğer aktiviteler) nasıl olumsuz etkileyeceğini vurgulayın. Kurallarınızda tutarlı olun. “Hayır” demesini öğretmeye devam edin. Spor ve diğer sosyal faaliyetlere (sinema, tiyatro, resim, müzik vb) yönlendirin. Bu dönemde akran grupları büyük önem kazanmıştır, arkadaşlarının fikirlerine bağlı olarak davranışlarına yön vermeye başlarlar ve grup tarafından “kabullenilme”onlar için her şeydir. “Grup”, ne giyeceklerini, hangi müzikleri dinleyeceklerini, hangi aktiviteleri gerçekleştireceklerini belirler. Bu açıdan bakıldığında arkadaş grubu değerlerinin gencin hayatındaki önemi aileler için tehdit edici gibi gözükebilir. Bu dönemde yaşayabileceği çatışmaların çözümünde destek olun. Bunu talep etmese bile en azından her zaman dinlemeye açık olduğunuzun farkında olsun.

53 BU EĞİTİMDE... Madde kullanımının bireyin tüm yaşamını etkilediğini,
Bağımlılığın ömür boyu sürdüğünü, Arkadaş baskısına karşı nasıl tepki verileceğini, Sorunları çözmek için başka yollar olduğunu ANLATIN… Maddenin olumsuz etkilerinden söz edin. Bağımlılıktan kurtulmanın mümkün olmadığını; ömür boyu süren ve kişinin kontrol altından tutması gereken bir şey olduğunu anlatın. Arkadaş baskılarına karşı nasıl hayır diyeceklerini öğretmek için örnek durumlar vererek sonuçlar hakkında konuşabilirsiniz. Maddenin sorunları çözmediğini, kişinin problemlerini daha da arttırdığını anlatın. Seyahate gitseniz de uyusanız da vb. ne yaparsanız yapın kafanızı kurcalayan düşünceler gene sizinle gelir; madde de onları silecek bir özelliğe sahip değildir; aksine madde kişinin sosyal, psikolojik ve fiziksel yönlerini bozduğundan ek sorunlar eklenmekte ve kişi kısır döngü içinde dönmektedir.

54 SİGARA İÇTİĞİNDEN ŞÜPHELENDİĞİNİZDE...
Nasihat dilini kullanmadan sigaranın etkileri hakkında konuşun. Sınıf içindeki konuşmalarınız ona değil, üçüncü şahsa yönelik olsun. Sınıf içinde sigara ve etkileri başlıklı bir tartışma düzenleyin. Gerilimi azaltmak için “Hangi sigarayı içiyorsun?” , “X sigarasını mı içiyorsun?”, “Nereliydin sen?” , “Ne zamandır içiyorsun?” vb sorular sorun. “Kuralları biliyorsun ama tabii karar sana ait” diyerek sorumluluğu ona bıraktığınızı vurgulayın. Kuralları hatırlatırken “Ben söylemiyorum bunları, kitapta/yönetmelikte öyle yazıyor biliyorsun”, “O yüzden benle çatışmaya girme!” gibi sözler söyleyebilirsiniz.

55 İçerken yakaladığınızda
Gerilimi azaltın. “Aa, sigara mı içiyorsun?”, Kuralları hatırlatın. “Biliyorsun okulda içmek yasak, bu yüzden ceza alabilirsin...” Kararın sorumluluğunu ona verin. “Paketi bana verebilirsin ya da içebilirsin, ama kuralları biliyorsun karar senin.” Gerilimi azaltmak için “Hangi sigarayı içiyorsun?” , “X sigarasını mı içiyorsun?”, “Nereliydin sen?” , “Ne zamandır içiyorsun?” vb sorular sorun. “Kuralları biliyorsun ama tabii karar sana ait” diyerek sorumluluğu ona bıraktığınızı vurgulayın. Kuralları hatırlatırken “Ben söylemiyorum bunları, kitapta/yönetmelikte öyle yazıyor biliyorsun”, “O yüzden benle çatışmaya girme!” gibi sözler söyleyebilirsiniz.

56 Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşabilirsiniz?(1)
Onu etiketlemekten kaçının, çünkü “kullanıcı olarak” etiketlenen öğrenciye yaklaşmak çok zordur “Keş bu...” Önyargılarınızın farkına varın, böylece iletişimi aksatma olasılığını azaltırsınız “Bunlar iflah olmaz” Amacınızın ne olduğunu üstüne basarak vurgulayın. Ona destek ve yardımcı olmak istediğinizi anlatın. Her zaman onun yanında olacağınızı hatırlatın.

57 MADDE KULLANAN ÖĞRENCİYE NASIL YAKLAŞABİLİRSİNİZ?(2)
Eğer öğrenci maddenin etkisi altında ise onunla bu konuda konuşmanın yararı olmaz. Kendinizi hazır hissetmeden onunla konuşmayın. Öfke duyabilirsiniz, sakinliğinizi korumaya çalışın. Kendinizi onun yerine koymayı deneyerek onun düşünce, yaşantı ve korkularını anlamaya çalışın. Eğer öğrenci maddenin etkisi altında ise düşünme, hareket etme vb. mekanizmalarında yavaşlama olduğundan sağlıklı tepki veremez; bu yüzden madde etsindeki öğrenciyi sessiz ve sakin bir ortama götürerek kendine gelmesini sağlamak gerekir. Çocuğun kendine zarar verme olasılığına karşı onu yalnız bırakmamanız yerinde olacaktır. Tıpkı diğer duygular gibi öfke duymakta doğal bir tepkidir; ancak bunun çocuğa yansıması onda anlaşılmadığı duygusunu uyandıracağından ve iletişimin kesilmesine neden olacağından; sakinleşmek için yollar aramanız yerinde olacaktır. Yaptığını tek bir nedene bağlamak yerine kendinizi onun yerine koyarak neler yaşıyor olabileceğini ve duygularını anlamaya çalışmak çocuğa ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.

58 MADDE KULLANAN ÖĞRENCİNİN ANNE-BABASINA NASIL YAKLAŞABİLİRSİNİZ?
Eğer sadece şüpheleniyorsanız önce kuşkularınızı destekleyecek bilgiler edinin. Aile ile endişelerinizi paylaşın, onlarla ilişkinizi kesmeyin. Aile bunu inkar edebilir; büyük bir paniğe ya da öfkeye kapılabilir. Böyle durumlarda ısrarcı olmayın, konuşmayı bir başka zamanda yenilemek üzere erteleyin. Çocuğun ve ailesinin yardım alması için onları yönlendirin. Ailenin bu konuda verebileceği bir başka tepki de büyük bir paniğe yada öfkeye kapılmadır, çünkü ne yapacaklarını ve nereye başvuracaklarını bilmemektedirler. Hayal kırıklığı yaşıyorlardır, destek olmak ve yardım alacakları yerlere yönlendirmek gerekir.

59 ACİL DURUMLARDA ... Soğukkanlılığınızı koruyun.
Sakinleştirmeye ve ona güven vermeye çalışın. Eğer bilincini kaybetmişse yan yatırın ve soluk aldığından emin olun. Gerginlik hali ya da tepkisizliği devam ederse acil servisi (112) arayın. Kullandığı ilaçları, maddeleri ya da tozları toplayın ve doktoruna verin. Ailesine haber verin. Maddeler kişiyi birçok şekilde etkileyebilir; uyuşmalarına yada halisünasyon görmelerine, çok panik olmalarına ve korkmalarına, sinirli saldırgan olmalarına yol açabilir. Derin ve uzun nefesler almasını sağlayın. İçinde bulunduğunuz ortamı sakinleştirin: Işıkları ve gürültüyü azaltın.

60 TEŞEKKÜR EDERİZ