MAL HAREKETLERİ ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

... konulu sunumlar: "MAL HAREKETLERİ ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ"— Sunum transkripti:

1 MAL HAREKETLERİ ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

2 MAL 1. Dışarıdan içeri Satın alma MAL HAREKETLERİ ESASINDA İKİ YÖNLÜDÜR: İŞLETME 2. İçeriden dışarı Satma MAL

3 (esas faaliyet konusu)
SATIN ALINAN MALLAR Kullanılacak ise Satılacak ise 150 İLK MADDE VE MALZEMELER 153 TİCARİ MALLAR (esas faaliyet konusu) Dönen Varlık

4 İŞLETMEYE/DEPOYA MALZEME GİRİŞİ İŞLETMEYE/DEPOYA MAL GİRİŞİ
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 150 İLK MAD.MLZ. A 150 İLK MAD.VE MLZ X X .... İŞLETMEYE/DEPOYA MAL GİRİŞİ Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 153 TİCARİ MALLAR X X ....

5 DEPODAN MALZEME ÇIKIŞI İŞLETMEDEN/DEPODAN MAL ÇIKIŞI
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 150 İLK MAD.MLZ. A X .... 150 İLK MAD.MLZ X İŞLETMEDEN/DEPODAN MAL ÇIKIŞI Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A X .... 153 TİC.MALLAR X

6 (esas faaliyet konusu)
SATIN ALINAN MALLAR Kullanılacak ise Satılacak ise 150 İLK MADDE VE MALZEMELER 153 TİCARİ MALLAR (esas faaliyet konusu) Dönen Varlık 250 ARAZİ VE ARSALAR 252 BİNALAR 253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 254 TAŞITLAR 255 DEMİRBAŞLAR Duran Varlık Üretimde kullanılacak ise Üretimde kullanılmayacak ise

7 ÖRNEK: Beyaz eşya servis ve ticareti yapan bir işletme tanesi 250 YTL’den (ÇEK ile) 100 adet elektrikli süpürge satın almıştır. Ancak bunlardan 2 tanesini işletme içinde kullanmak için ayırmıştır. Süpürgelerden biri üretim departmanında diğeri yönetim departmanında kullanılacaktır. Ayrıca YTL’ye (peşin) aldığı adet süpürge torbasından da kendi ihtiyacı için 10 tane almıştır. Yevmiye Defteri B A 150 İLK MAD.VE MLZ 153 TİCARİ MALLAR 253 TESİS MAKİNE CİHAZLAR 255 DEMİRBAŞLAR 10 tane x 1 YTL 98 tane x 250 YTL 9.990 tane x 1 YTL 1’er tane x 250 YTL 100 KASA 103 VERİLEN ÇEKLER tane x 1 YTL 100 tane x 250 YTL

8 BİLANÇO 1 DÖNEN VARLIKLAR 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
10 HAZIR DEĞERLER 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) 11 MENKUL DEĞERLER 110 HİSSE SENETLERİ 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI 15 STOKLAR 150 İLK MADDE VE MALZEMELER 153 TİCARİ MALLAR 2 DURAN VARLIKLAR 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 250 ARAZİ VE ARSALAR 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜDÜZENLERİ 252 BİNALAR 253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 254 TAŞITLAR 255 DEMİRBAŞLAR 3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR

9 FARKLI ÖRNEKLER: Bir Döviz Bürosu satın aldığı yabancı paraları “153 TİCARİ MALLAR” hesabına kaydederken sattığı yabancı paraları “600 YURT İÇİ SATIŞLAR” hesabına kaydeder. Hayvan ticareti yapan işletme satın aldığı hayvanları “153 TİCARİ MALLAR” hesabına kaydederken sattığı hayvanları “600 YURT İÇİ SATIŞLAR” hesabına kaydeder. Demirbaş eşya satan bir işletme satın aldığı demirbaşları “153 TİCARİ MALLAR” hesabına kaydederken sattığı demirbaşları “600 YURT İÇİ SATIŞLAR” hesabına kaydeder. Makine ve cihaz satan bir işletme satın aldığı makine ve cihazları “153 TİCARİ MALLAR” hesabına kaydederken sattığı makine ve cihazları “600 YURT İÇİ SATIŞLAR” hesabına kaydeder. Emlak işletmesi satın aldığı arazi, arsa ve binaları “153 TİCARİ MALLAR” hesabına kaydederken sattığı arazi, arsa ve binaları “600 YURT İÇİ SATIŞLAR” hesabına kaydeder.

10 MALİYET BEDELİ ile değerlenir (VUK 262)
TİCARİ MALLAR MALİYET BEDELİ ile değerlenir (VUK 262) YURT İÇİNDEN SATIN ALINAN TİCARİ MALLARIN Maliyet Bedeli = Alış Bedeli + Taşıma Giderleri + Sigorta Giderleri + Komisyon Giderleri + Ambalaj Giderleri + Muhafaza Giderleri YURT DIŞINDAN SATIN ALINAN TİCARİ MALLARIN Maliyet Bedeli = Alış Bedeli + Taşıma Giderleri + Sigorta Giderleri + Komisyon Giderleri + Ambalaj Giderleri + Muhafaza Giderleri + Gümrük Vergisi + Kredi Faizleri

11 10.12.2005 tarihinde banka kredisiyle 120.000 YTL’lik mal alınıyor.
tarihinde yeni kurulan bir işletmede sırasıyla aşağıdaki mali olaylar gerçekleşiyor: tarihinde banka kredisiyle YTL’lik mal alınıyor. 10 gün sonra YTL’lik kısmı YTL’ye peşin satılıyor. 153 TİCARİ MALLAR B A 1 153 TİCARİ MALLAR 300 BANKA KREDİLERİ 300 BANKA KREDİLERİ Ticari mal alış kaydı 2a 100 KASA 100 KASA 600 YURT İÇİ SATIŞLAR Ticari mal satış kaydı 2b 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR Satılan ticari malın maliyet kaydı 621 STMM

12 ÖRNEK: Daha önce alınan elektrikli süpürgelerin 20 tanesi 300 YTL fiyatla çek karşılığı satılmıştır.
Ayrıca süpürge torbalarının da adedi tanesi 2 YTL’den peşin satılmıştır. Yevmiye Defteri B A 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 4.000 tane x 2 YTL 20 tane x 300 YTL 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 621 STMM 4.000 tane x 1 YTL 20 tane x 250 YTL 153 TİCARİ MALLAR

13 Defteri Kebir B 153 TİC.MALLAR A 34.490 9.000 98 tane x 250 YTL 9.990 tane x 1 YTL 20 tane x 250 YTL 4.000 tane x 1 YTL Süpürge 98 – 20 = 78 x 250 YTL = YTL Torba – = x 1 YTL = YTL BAKİYE (STOK DEĞERİ): YTL

14 STMM’nin Kaydı STMM belli ise; SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ
Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa... STMM belli değil ise; ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa... Ticari mal çeşidi az Satış yoğunluğu düşük Stok hareketlerini bilgisayar ile izleyen (Barkod Sistemi) kısaca satış anında STMM’ni bilen İŞLETMELER için... Ticari mal çeşidi çok fazla Satış yoğunluğu çok yüksek Stok hareketlerini bilgisayar ile izlemeyen kısaca satış anında STMM’ni bilmeyen veya hesaplaması güç olan İŞLETMELER için...

15 STMM’nin Kaydı STMM belli ise; SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ
Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa... STMM belli değil ise; ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa... a 100 KASA 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- b 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 375,- 153 TİCARİ MALLAR 375,-

16 STMM’nin Kaydı STMM belli ise; SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ
Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa... STMM belli değil ise; ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa... a a 100 KASA 500,- 100 KASA 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- b 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 375,- 153 TİCARİ MALLAR 375,-

17 STMM’nin Kaydı STMM belli ise; SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ
Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa... STMM belli değil ise; ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa... a a 100 KASA 500,- 100 KASA 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- b 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 375,- 153 TİCARİ MALLAR 375,- 31/12 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 375,- STMM = ALINANLAR – KALANLAR 153 TİCARİ MALLAR 375,-

18 MAL 1. Dışarıdan içeri Satın alma Satıştan İadeler MAL HAREKETLERİ ESASINDA İKİ YÖNLÜDÜR: İŞLETME Alıştan İadeler 2. İçeriden dışarı Satma MAL

19 MALLARIN İADESİ Alıştan iadeler için Satıştan iadeler için
(özel bir hesap yok) Satıştan iadeler için (özel bir hesap var) 153 TİCARİ MALLAR (ters kayıt) 610 SATIŞTAN İADELER(-)

20 ALIŞTAN İADELER İŞLETME MAL ALDIĞINDA : 153 TİC.MALLAR
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 153 TİC.MALLAR X X .... ALINAN MAL İADE EDİLDİĞİNDE : Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A X .... 153 TİC.MALLAR X

21 100 YTL’lik mal alındığına göre :
ÖRNEK: İşletme 100 YTL’lik mal almıştır. Ancak alınan malların yarısı bozuk çıktığı için geri verilmiştir (alış iadesi). 100 YTL’lik mal alındığına göre : Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 153 TİCARİ MALLAR 100 100 KASA Alınan malların yarısı iade edildiğine göre : Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 100 50 100 KASA 153 TİC.MALLAR Elimizdeki (STOK): 50 YTL

22 SATIŞTAN İADELER SATILAN MAL İADE EDİLDİĞİNDE : 610 SATIŞ. İADE
Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 610 SATIŞ. İADE A 610 SATIŞTAN İADE X X .... İADE EDİLEN MALIN DEPOYA TEKRAR GİRİŞ KAYDI: Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 153 TİC.MALLAR X X 621 STMM X

23 ÖRNEK: Daha önce alınan elektrikli süpürgelerin 20 tanesi 300 YTL fiyatla çek karşılığı satılmıştı. Ayrıca süpürge torbalarının da adedi tanesi 2 YTL’den peşin satılmıştı. Yevmiye Defteri B A 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 4.000 tane x 2 YTL 20 tane x 300 YTL 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 621 STMM 4.000 tane x 1 YTL 20 tane x 250 YTL 153 TİCARİ MALLAR Süpürge torbalarının 10 tanesi yırtık olduğu için geri gelmiş ve parası nakit olarak ödenmiştir.

24 ÇÖZÜM: (Sürekli ve Aralıklı Envanter yöntemine göre farklıdır)
Önce 610 SATIŞTAN İADELER hesabına iadenin kaydı yapılacak. Sonra geri gelen torbaların tekrar depoya giriş kaydı yapılacak (STMM iptal kaydı) Yevmiye Defteri B A 610 SATIŞTAN İADELER 10 tane x 2 YTL 100 KASA 153 TİCARİ MALLAR 10 tane x 1 YTL 621 STMM SEY: 1 ve 2 yapılacak. AEY: yalnızca 1 yapılacak.

25 Satış iskontoları için
Alış iskontoları için (özel bir hesap yok) Satış iskontoları için (özel bir hesap var) 153 TİCARİ MALLAR (ters kayıt) 611 SATIŞ İSKONTOLARI(-)

26 100 YTL’lik mal alındığına göre :
ÖRNEK: İşletme 100 YTL’lik mal almıştır. Ancak devamlı müşteri olması dolayısıyla işletmeye % 10 indirim yapılmıştır (alış iskontosu). 100 YTL’lik mal alındığına göre : Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 153 TİCARİ MALLAR 100 100 KASA Alınan mallar için % 10 iskonto yapıldığına göre : Yevmiye Defteri Defteri Kebir B A B 153 TİC.MALLAR A 100 10 100 KASA 153 TİC.MALLAR Elimizdeki mal (STOK): 90 YTL

27 ÖRNEK: Daha önce alınan elektrikli süpürgelerin 20 tanesi 300 YTL fiyatla çek karşılığı satılmıştı. Ayrıca süpürge torbalarının da adedi tanesi 2 YTL’den peşin satılmıştı. Yevmiye Defteri B A 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 4.000 tane x 2 YTL 20 tane x 300 YTL 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 621 STMM 4.000 tane x 1 YTL 20 tane x 250 YTL 153 TİCARİ MALLAR Müşteriye satın aldığı tane torba için % 10 iskonto yapılmış ve iskonto bedeli kasadan ödenmiştir.

28 ÇÖZÜM: Müşteriye satın aldığı 4
ÇÖZÜM: Müşteriye satın aldığı tane torba için % 10 iskonto yapıldığına göre bu x 2 YTL = YTL x % 10 = 800 YTL demektir. İskonto bedeli olan 800 YTL kasadan ödendiğine göre: Yevmiye Defteri B A 611 SATIŞ İSKONOTLARI 8.000 YTL x %10 100 KASA

29 PROBLEM: Elimizde farklı fiyatlardan satın aldığımız 300 kg’lık mal olsun. Bunun 250 kg’lık kısmını 500 YTL’ye peşin sattığımızı varsayalım. Bu durumda satış kaydını yapabiliriz ancak STMM kaydını yapamayız. Zira sattığımız 250 kg’lık malın maliyetini ve elimizde kalan 50 kg’lık malın maliyetini bilmiyoruz.

30 Stok Değerleme Yöntemleri:
İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemi Ortalama Fiyat Yöntemi Bu yöntemler, farklı fiyatlardan alınan malların değerlemesine çözüm getirmektedir. Özetle; satılan ve elde kalan TİCARİ MALLARIN değerini belirlemeye/hesaplamaya yarar.

31 AMBAR-DEPO Mal Alma ve Depolama 1 2 3 3 2 1 PİYASA Satış Satış 1 2 3 1
Satınalma Tarihleri 1 AMBAR-DEPO 2 3 3 2 1 PİYASA Satış Satış 1 2 3 1 2 3 MÜŞTERİLER LIFO FIFO

32 PROBLEM: Elimizde farklı fiyatlardan satın aldığımız 300 kg’lık mal olsun. Bunun 250 kg’lık kısmını 500 YTL’ye peşin sattığımızı varsayalım. Sattığımız 250 kg’lık malın maliyetini ve elimizde kalan 50 kg’lık malın maliyetini hesaplamak için STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİNDEN yararlanırız.

33

34 STMM Dönem Sonu Stok

35 STOK DEĞERLEME YÖNTEMİ ALIŞ STMM DÖNEM SONU STOK FIFO 450 YTL 350 YTL 100 YTL LIFO 400 YTL 50 YTL ORTALAMA 375 YTL 75 YTL

36 ÖRNEK : Mal Stoklarını “Ortalama Fiyat Yöntemi”ne göre değerleyen işletmenin tarihindeki satışlarının maliyet kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. 100 KASA 500,- 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,- 1 1 621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ 375,- 153 TİCARİ MALLAR 375,- 153 TİCARİ MALLAR ( ) ,- ( ) ,- ( ) ,- ( ) ,- 450,- 375,- Dönem sonu mal (mevcudu) stok : 75,- (= )

37 10.12.2005 tarihinde banka kredisiyle 120.000 YTL’lik mal alınıyor.
tarihinde yeni kurulan bir işletmede sırasıyla aşağıdaki mali olaylar gerçekleşiyor: tarihinde banka kredisiyle YTL’lik mal alınıyor. 10 gün sonra YTL’lik kısmı YTL’ye peşin satılıyor. 153 TİCARİ MALLAR B A 1 153 TİCARİ MALLAR 300 BANKA KREDİLERİ 300 BANKA KREDİLERİ Ticari mal alış kaydı 2a 100 KASA 100 KASA 600 YURT İÇİ SATIŞLAR Ticari mal satış kaydı 2b 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR Satılan ticari malın maliyet kaydı 621 STMM

38 10. 12. 2005 tarihinde banka kredisiyle (100. 000 + 20. 000 KDV=) 120
tarihinde banka kredisiyle ( KDV=) YTL’lik mal alınıyor. 10 gün sonra YTL’lik kısmı ( KDV=) YTL’ye peşin satılıyor. 153 TİCARİ MALLAR 191 İNDİRİLECEK KDV B A 300 BANKA KREDİLERİ 1 153 TİCARİ MALLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 300 BANKA KREDİLERİ 100 KASA Ticari mal alış kaydı 2a 100 KASA 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV Ticari mal satış kaydı 2b 391 HESAPLANAN KDV 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR Satılan ticari malın maliyet kaydı 621 STMM