BESİN ALERJİSİNDE BESLENME

... konulu sunumlar: "BESİN ALERJİSİNDE BESLENME"— Sunum transkripti:

1 BESİN ALERJİSİNDE BESLENME
BUKET DALGIÇ GAZİ ÜNİVERSİTESİ-ANKARA BESİN ALERJİSİNDE BESLENME

2 BESİN ALLERJİSİ Besinsel antijenlere verilen anormal immün yanıt nedeni ile oluşur IgE aracılı IgE bağımsız Mixt

3 SIKLIK Genel toplum %3.5-4 Küçük çocuklarda daha sık < 5 yaş %6

4 ALERJİYE NEDEN OLAN BESİNLER
( olguların %90 ında) İnek sütü Yumurta Fıstık.. Soya Deniz ürünleri Tahıl Tek veya çoklu besin alerjisi olabilir

5 BULGU VE YAKINMALAR DERİ (%50-60) GASTROİNTESTİNAL ( %50-60)
(genellikle non-IgE) DERİ (%50-60) Kusma, regurjitasyon Disfaji Karın ağrısı Kolik İshal Kabızlık Rektal kanama Döküntü Atopik egzema Ürtiker Dudakta şişme Angio ödem Kaşıntı

6 SOLUNUM SİSTEMİ (%20-30) GENEL Rinit Konjuktivit Ses kısıklığı Wheezing, astım Besin reddi Büyüme geriliği Demir eksikliği Huzursuzluk uyku düzensizliği Anaflaksi ( %5-9)

7 TANI ALTIN STANDART Uyumlu klinik bulgular ‘ELİMİNASYON’-düzelme
Yükleme- ‘CHALLENGE’-semptom

8 TEDAVİ SORUMLU BESİN (LER) İN DİYETTEN ÇIKARILMASI

9 Bu besinlerin hemen hepsi gelişmekte olan çocuğun temel besin öğeleridir
Çocuklarda besin alerjisinin sık görüldüğü dönem büyüme ve gelişme açısından kritiktir NUTRİSYONEL EKSİKLİKLERE DİKKAT!

10 DİYETİN DÜZENLENMESİ

11 0-6 AY BEBEK SADECE ANNE SÜTÜ İLE BESLENİYORSA
Anne’nin diyetinden sorumlu besinler çıkarılır Anne’ye kalsiyum desteği önerilmelidir

12 OLGU 3 ay erkek Sadece anne sütü ile besleniyor
Son 1 aydır dışkısında mukus, çizgi veya noktasal kan+ Biraz huzursuzluk dışında başka yakınması yok Ağırlık kazanımı iyi Fizik bakı normal, anal fissür yok Dışkıda amip kisti saptanarak tedavi edilmiş Dışkı özelliklerinde düzelme olmamış

13 Annede polen alerjisi, kardeş astım

14 Dışkı Ph : 5.5 Redüktan madde:+ (laktoz) Dışkıda kan+ Mikroskobik inceleme: 5-6 lökosit,4-5 eritrosit

15 İnek sütü protein alerjisi,PROKTOKOLİT?

16 Süt spesifik RAST NEGATİF

17 Seyir Annenin diyeti düzenlendi 2.haftada dışkıda kan kayboldu
Diyet açıldı ve 1.haftada yakınmalar tekrarladı

18 6 aylık kız Anne sütü alıyor Doğduğunda ve 2 aylık iken birkaç gün ek olarak mama verilmiş 5.5 aylık iken meyve ve sebze başlanmış 6 aylık iken şiddetli kusma, ishal, dehidratasyon, hipotansiyon ve sepsis benzeri tablo ile iki kez hastaneye başvuru + Ateş yok İv sıvı+ a.b verilmiş

19 Dışkıda gizli kan + bulunmuş
Sepsis çalışmaları ve kültürlerin negatif bulunması nedeni ile 48 sa sonra taburcu edilmiş

20 Babada allerjik rinit ve penisilin allerjisi +
Besin alerjisi düşünülerek konsulte edilmiş Ayrıntılı öykü ile ; Sepsis benzeri kötüleşmenin yoğurt alımından sonra ortaya çıktığı öğrenilmiş

21 Süt spesifik IgE -, prick test –

22 Klinik ve öykü ile Tanı: BESİN İLİŞKİLİ ENTEROKOLİT

23 BESİN İLİŞKİLİ ENTEROKOLİT
Sadece anne sütü alan bebeklerde çok çok nadirdir Ek gıdalarla tetiklenir

24 Bu olgu Sadece anne sütü alırken sorunsuz Mama veya ek gıda eklenmesinden sonra besin allerji bulguları başlamış ÖNERİ?

25 Anne sütüne devam edilir
Annenin diyet yapmasına gerek yoktur Bebeğin diyetinden sorumlu besin çıkarılır

26 0-6 AY ANNE SÜTÜ YOK VEYA YETERSİZ İSE Özel mama başlanmalıdır

27 ÖZEL MAMALAR HİPOALERJENİK MAMALAR Kısmi hidrolize Yoğun hidrolize
(2-3 aa içeren proteinler) Tam hidrolize (a.a bazlı) Tedavi için yoğun ve tam hidrolize mamalar tercih edilmelidir

28 TEDAVİ İÇİN MAMA SEÇİMİ
Özel durumlar dışında, yoğun hidrolize mamalar ilk seçenek olarak önerilir Yoğun hidrolize mamalar hastaların %95’i tarafından tolere edilir Yoğun hidrolize mamaya yanıtsızlık durumunda tam hidrolize mamaya geçilir

29 Tam hidrolize mamaya yanıtsız olgu
BAŞKA TANI DÜŞÜN!

30 Anaflaktik tipte reaksiyon
Amino asit bazlı mamaların İLK TERCİH olarak önerildiği özel durumlar; Anaflaktik tipte reaksiyon Gelişme geriliği ile birlikte olan gastroenterokolit Çok şiddetli atopik egzema Sadece anne sütü ile beslenirken ortaya çıkan hastalık* Bu olgular genellikle yoğun hidrolize mamalara yanıtsız olgulardır

31 Yoğun hidrolize ve tam hidrolize mamalar besinsel gereksinimler açısından yeterlidir

32 PRATİK SORUN Özel formula
Tat sorunları Anne sütü ile karıştırma, mama oranını yavaş yavaş arttırma, Vanilya damlatma

33 Soya bazlı mamalar tedavide kullanılır mı?
Çapraz allerji + Fitat oranı yüksek; Zn, iyot ve demir’in biyoyararlılığını azaltır Fitoöstrojen oranı yüksek 6 aydan küçük bebeklerde kullanımı önerilmez Mali sorun varsa daha büyük bebeklerde seçenek olabilir

34 SIK SORULAN SORULAR İnek sütüne alerjik çocuklara diğer memeli sütleri önerilir mi? Koyun ve keçi sütü çapraz allerji + Keçi sütü;Protein yükü ve ozmolaritesi fazla B12 , FA düşük Eşek ve deve sütü immunolojik olarak daha iyi tolere edilebilir fakat içeriği insan sütünden çok farklı Eşek sütü; yağdan fakir

35 SIK SORULAN SORULAR SIĞIR ETİ?
İnek sütü alerjisi olgularının %13-20 sinde sığır etine alerji+, Başlangıçta kısıtlanıp sonra denenebilir Pişirme-Isıtma alerjik özelliği azaltır mı? Bir miktar azaltır ancak genel bir öneri yapmak için veriler yeterli değildir

36 EK GIDALARA GEÇİŞ Ek gıdalara 4-6 ayda geçilebilir
Geciktirmeye gerek yoktur Her 2-3 günde bir yeni bir besin başlanmalıdır Anne sütü yoksa ilk 1-2 yaşta mama desteği devam etmelidir

37 Besin alerjilerinde hazır besinler her zaman risklidir
Ailelerin iyi etiket okuyucusu olması gerekir Özellikle IgE aracılı-anaflaktik tip olgular için adrenalin otoenjektörü bulundurulmalıdır

38 SORU Çocuklarda besin alerjisi; Besinsel alımı etkiler mi?
Besinsel eksiklikler gelişir mi? Büyüme etkilenir mi?

39 ÇALIŞMALAR NE GÖSTERİYOR?
Robbins KA et al.Milk allergy is associated with decreased growth in US children J Allergy Clin Immunol 2014;134(6): Robbins KA et al. Growth and Nutrition in children with food allergy requiring amino acid-based nutritional formulas. J Allergy Clin Immunol 2014;134(6): Mehta H et al.Growth and nurtitional concerns in children with food allergy.Curr Opin Allergy Clin Immunol 2013; 13:

40 Flammarion S ET AL. Diet and nutritional status of children with food allergies. Pediatr Allergy Immunol 2011;22: Christine L ET AL. Food allergies in children effect nutrient intake and growth.J Am Diet Assoc 2002;102: Sova C et al.Systematic Review of Nutrient intake and Growth in children with Multiple IgE mediated food allergy.Nutr Clin Prac 2013;28:

41 SONUÇLAR Ağ/yaş Boy/yaş veya her ikisi kriter alındığında
Besin alerjisi olan çocukların malnütre olma riskleri, sağlıklı çocuklardan daha yüksektir Malnütrisyon oranları; %8.7-%23.9 Besin alerjili çocuklar, özellikle çoklu besin alerjisi olan çocuklar, normal büyüme eğrileri içinde olsalar dahi sağlıklı çocuklardan daha küçüktür

42 Sağlıklı kontrollerle benzer besin tüketimi olan besin alerjili çocuklar da, kontrollerden daha küçük olabilir Neden; Alerjik inflamasyonun tam kontrol edilememesi? Daha yüksek protein/enerji gereksinimi? Enteropati-malabsorpsiyon

43 BESİNSEL EKSİKLİK GELİŞİMİ VE DERECESİ ÜZERİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
OLUMSUZ ETKİ Çoklu besin alerjisi varlığı Besin alerjisinin erken başlaması/geç tanı alması Besin alerjisinin tipi Atopik Dermatit varlığı* Astım-inhale steroid kullanımı* Diyete uyum sorunları Yeme alışkanlıklarındaki olumsuzluklar Besin reddi Yeni besin korkusu Katı besine geçişte zorluklar Gereksiz, uygunsuz uzun süreli diyet (* tartışmalı etkenler)

44 Nütrisyonel danışım Özel formula kullanımı BESLENME ÜZERİNE OLUMLU ETKİ

45 SONUÇ Besin alerjisi Besin alımı Büyüme üzerine olumsuz etki oluşturabilir Olgular bu yönden dikkatle izlenmelidir

46 İZLEM PLANI İlk 6 ayda: 1,2,4. aylarda 6-12 ay: 6,9,12. aylarda 1 yaştan sonra 6 ayda bir Olgular değerlendirilmelidir

47 Periyodik Muayenelerde değerlendirilmesi gerekenler
Ağırlık Boy Boya göre ağırlık Baş çevresi Büyüme hızı* Cilt kıvrım kalınlığı BMI

48 Düzenli büyüyen hastalarda yılda bir
Her olguda sorun saptandığı anda çocuğun besinsel alımı irdelenmelidir.

49 NÜTRİSYONEL SORUN VARLIĞI
<2 yaş; >1 ay periyotta kilo alamama >2 yaş; >3 ay periyotta kilo alamama,kilo kaybı Yaşa göre ağırlıkta iki % dilim düşme Erken/orta puberte; Yıllık büyüme hızında 2 cm den fazla düşme Triseps deri kıvrımı yaşa göre <5 p WHO sınıflaması

50 Nutrisyonel sorun varlığında;
6 aydan küçük bebeklerde; 24 saat içindeki besin alımı 6 aydan büyük çocuklarda; 3 günlük diyet öyküsü ( 2 hafta içi, 1 hafta sonu günü) İrdelenerek besin alımının yeterliliği gözden geçirilmelidir

51 Malnütrisyon işaretleri varlığında
Kan sayımı Elektrolitler BUN,kreat Lipid profili Alb,prealb,RBP Fe profili Vitamin düzeyleri, Zn tayini yapılmalıdır

52 Malnütrisyonun tedavisi ve izlemi temel prensiplere göre yapılır

53 Besin alerjisine özel yaklaşımlar
PROTEİN Alerjen olan besinler primer hayvansal protein kaynakları ise; Alternatif protein kaynaklarından tamamlandığından emin olunmalıdır Bitkisel proteinlerin biyoyararlılığı daha düşüktür. Bu nedenle proteinden gelen kalori 2-6 yaşta %20 6 yaş üstünde %15-20 kadar arttırılabilir

54 Pratik çözümler PROTEİN Protein miktarı arttırılmak isteniyorsa
Hipoalerjik mamaların konsantrasyonunu arttırılabilir (%12-14 den %16-20 ye) (tat ve ozmolariteye dikkat)(yavaş artırım önerilir) Hipoalerjik mamalar toz şeklinde tamamlayıcı besinlere eklenebilir

55 Diyet modifikasyonları ile iyi kalitede protein sağlanamadığı düşünülüyorsa,
Özellikle çoklu besin alerjili olgularda özel mamalar 1 yaş sonrası da önerilir

56 YAĞ Temel kaynak genellikle bitkisel yağlardır Uygun miktarda yağ alımı,total kalori gereksinimi ve esansiyel yağ asitleri gereksiniminin karşılanması açısından önemlidir KARBONHİDRATLAR Tahıllar, meyveler ve sebzeler iyi kaynaktır

57 Pratik çözümler KALORİ Artırılmak isteniyorsa Modüler ürün eklenir
(Yağ-CH) Osmotik yüke dikkat! Protein oranının düşmemesine dikkat!

58 VİTAMİN-MİNERAL Gereksinimler sağlıklı çocuklara benzer karşılanmalıdır ancak Alerji olan besin/besin gruplarına göre gereksinimler değişkenlik gösterebilir Bu özelliklere göre gereksinimler diğer kaynaklardan karşılanmalıdır.

59 alerjen Vitamin-mineral Süt VitA,D,B12, riboflavin,pantothenik asit, Ca,P Yumurta VitB12,riboflavin,pantothenik asit,biotin,Se Soya Tiamin,riboflavin,pridoksinFA,Ca,P,Mg,Fe,Zn Tahıl Tiamin,riboflavin,niasin,FeFA Kuruyemiş VitE,Niasin,Mg,Mn,Krom Çoklu besin alerjisi EHA eksikliği riski

60 Nütrisyonel izlemde olmayan
Destek almayan İnek sütü/ çoklu besin alerjisi olguları yetersiz Ca ve Vitamin D almaktadır. İnek sütü protein alerjisinde olguların %25 inde Ca-D vit eksikliği+

61 KALSİYUM İlk 6 ayda Anne sütünün Ca içeriğinin annenin diyetinden etkilenmediği gösterilmiştir Yeterli miktarda özel formula alan bebeklerde eksiklik gelişme riski düşüktür Formula alan bebeklerde Ca desteğine mama tipi, aldığı miktar ve periyodik değerlendirmelere göre karar verilir

62 Formula Ca mg/100kcal vitD mg/100kcal Yoğun hidrolize whey 61-93 1,49-2,06 Yoğun hidrolize kazein 1,47-1,84 A.a 94-98 1,24-1,79

63 Tamamlayıcı beslenme döneminde günlük süt/formula tüketimi< 500 ml ise Ca desteğine gereksinim doğar 1 yaştan sonra alerji gerilememişse ve diyet devam ediyorsa, bu süre boyunca Ca, D vit desteği gereklidir Yaşamın erken dönemlerinde 500 mg elementer Ca/gün Vitamin D desteği; Bebeklikte sağlıklı bebeklere benzer

64 BESİN ALERJİSİNDE SEYİR
İnek sütü protein allerjisi çoğunlukla 3 yaşa dek geriler 1. yaş %30 2.yaş %54 3.yaş %85 hasta sütü tolere eder Diyet süresinin gereksiz yere uzatılmasından kaçınmak gerekir Fıstık , deniz ürünleri alerjileri yaşam boyu sürebilir

65 BESİN ALERJİLİ ÇOCUKLARDA
SORUMLU BESİN KISITLANMALI BU SIRADA OLUŞACAK BESİN EKSİKLİKLERİ FARKLI KAYNAKLARDAN SAĞLANMALI BESLENME VE BÜYÜME İZLENMELİDİR DİYET GEREKSİZ YERE UZATILMAMALIDIR

66