Bireysel Emeklilik Sistemi Yasal Düzenlemeler

... konulu sunumlar: "Bireysel Emeklilik Sistemi Yasal Düzenlemeler"— Sunum transkripti:

1 Bireysel Emeklilik Sistemi Yasal Düzenlemeler
Bireysel Emeklilik Aracıları Ege Sigorta Acenteleri Derneği 18 Temmuz 2002 İzmir Hilton Oteli,İZMİR SELDA KORKMAZ Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü Özel Emeklilik Dairesi

2 Emeklilik Sistemlerine İlişkin Genel Kavramlar
Yaşlılık ve aktif çalışma yaşamının sonu Özel Emeklilik Sistemleri: Kamu tarafından sunulmayan emeklilik sistemleri Bireysel Emeklilik Sistemleri: Katkıların her bir katılımcı adına ayrı ayrı hesaplarda takip edildiği fonlu sistemler Özelleştirme: Kamu emeklilik sistemleri yerine kısmen veya tamamen özel emeklilik sistemlerinin getirilmesi

3 Sosyal Güvenlik Reformuna İlişkin Genel Değerlendirme
I.AŞAMA TEMEL EMEKLİLİK VE SOSYAL SİGORTA PARAMETRELERİNİN YENİDEN TASARIMI İŞSİZLİK SİGORTASININ UYGULAMAYA KONULMASI II.AŞAMA SOSYAL SİGORTA KURULUŞLARININ İDARİ VE ORGANİZASYONEL OLARAK YENİDEN YAPILANDIRILMASI SAĞLIK SİSTEMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI SOSYAL YARDIM SİSTEMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN UYGULAMAYA KONULMASI

4 Bireysel Emeklilik Sistemi
Kişilerin yaşlılıklarında veya aktif çalışma yaşamlarının sonunda ek bir gelir sağlamaya yöneliktir. Katkılar her bir katılımcı adına bireysel hesaplarda takip edilmektedir. Katılımcı katkı payı tutarını ve yatırım tercihini kendisi belirler. Kamu emeklilik sistemlerini tamamlayıcı niteliktedir. Gönüllü katılıma dayalıdır.

5 YASAL DÜZENLEMELER-1 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu (R.G. 7 Nisan 2001) 4697 sayılı Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (R.G. 10 Temmuz 2001)

6 YASAL DÜZENLEMELER-2 Bireysel Emeklilik Danışma Kurulunun Çalışma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik (R.G ) Emeklilik Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik (R.G ) Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik (R.G ) Bireysel Emeklilik Aracıları Hakkında Yönetmelik (R.G ) Emeklilik Yatırım Fonlarının ve Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik (R.G ) Emeklilik Şirketleri Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında 2002/1 sayılı Tebliğ (R.G ) Bireysel Emeklilik Fon Türlerine İlişkin SPK Kararı ( )

7 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI
Gönüllü Katılım Bireysel Hesaplar Bireysel Seçim Hakkı Etkin gözetim ve denetim Şeffaflık Vergisel teşvikler Uzmanlaşma Emeklilik Şirketi Emeklilik Yatırım Fonları Portföy Yönetim Şirketi Takas ve Saklama Hizmeti Bireysel Emeklilik Aracılık Faaliyeti Biriktirme süreci Ödenen katkılar (işçi veya işveren) azami brüt maaşın %10’una kadar İşverenler çalışanları adına ödeyecekleri azami brüt maaşın %10’una kadar Toplamda azami brüt maaşın %10’unu kadar veya asgari ücretin yıllık tutarını aşmayacak Yatırım süreci Emeklilik yatırım fonlarındaki varlıkların değer artışlarından vergi yok Her bir yatırım aracında stopaj ödenecek (mi?) Geri ödeme süreci Emeklilikte birikimlerin %25’i vergisiz, kalan üzerinden düşük oranda stopaj Erken ayrılmalarda birikimlerin tamamı daha yüksek bir oranda stopaja tabii Tek primli yıllık gelir sigortaları vergiden muaf

8 Gönüllü Katılım Medeni haklarını kullanma ehliyetini haiz olanlar
Bireyler İşverenler Katılımcının tasarrufu oranında katkı tutarı Azami sınır yok, asgari sınır olabilir. Katkı ödemeye ara verilebilir. Hazine Müsteşarlığı

9 Bireysel Hesaplar Her bir katılımcı için ayrı hesap açılır.
İşveren katkıları da bireysel hesaplara yönlendirilir. Katılımcının katkı payı ödemeleri ve birikimleri bu hesaplarda takip edilir. Emekliliğe esas sistemde kalma süresi olan 10 yıl belirlenirken katılımcının farklı hesapları da dikkate alınır. Hazine Müsteşarlığı

10 Bireysel Seçim Hakkı Aynı Şirkettin Fonları Arasında Tercih
Katkıların fonlar arasında hangi oranda paylaştırılacağı Yatırımlar üzerinde kontrol ve sahiplik duygusu artacak Azami yılda 4 kez Aynı Şirketin Ürünleri Arasında Tercih Aynı şirketin diğer ürünlerine geçiş Aynı işyerinin birden fazla grup emeklilik planları varsa bunlar arasında arasında geçiş Birikimlerin Bir Şirketten Diğerine Aktarılmasına İlişkin Tercih Azami yılda bir kez biriken fonların ve buna ilişkin kayıtların başka bir emeklilik şirketine aktarılabilmesi, Dinamik bir piyasa ve nitelikli hizmet, Pazarlama ve idari maliyetlerde artış. Hazine Müsteşarlığı

11 Etkin Gözetim ve Denetim
Kurumsal yapı Kuruluş sırasında aranan nitelikler Faaliyet sırasında denetim Yerinde denetim Bağımsız dış denetim Şirketin iç denetimi Aktüeryal denetim Günlük gözetim ve denetim Takasbank Emeklilik Gözetim Merkezi Hazine Müsteşarlığı

12 Emeklilik Şirketi Ödenmiş sermayesi en az 10 Trilyon TL (3 yıl içerisinde 20 Trilyon TL’ye yükseltilecek. Hisselerin en az %51’i mali sektör kuruluşlarına ait olacak Teknik altyapı- ilişkisel veri tabanlı yönetim sistemleri İlk yıllarda oluşacak masrafları karşılayacak güçlü finansal yapı Kurucuların ve yöneticilerinin geçmiş olumlu deneyimleri İsteğe bağlı olarak hayat ve ferdi kaza branşlarında da çalışabilecek Hayat sigortası branşı ve varsa portföy için ek önlemler Hazine Müsteşarlığı

13 Emeklilik Yatırım Fonları
SPK mevzuatına tabii Fon varlığı şirket varlığından bütünüyle ayrı Açık-uçlu (fon miktarı bireysel katkılarla artacak) Bireysel emeklilik sistemi katılımcılarına yönelik En az üç değişik risk dağılımına sahip emeklilik yatırım fonu seçeneği Her bir emeklilik yatırım fonunda yatırım türlerine göre miktar kısıtlamaları Katkıların paylaştırılmasındaki kısıtlama Devlet İç Borçlanma Senetlerinin asgari oranı (%30) Yabancı yatırımların azami oranı (%15) Yatırım riski tamamiyle katılımcıya ait olacak. Herhangi bir gelir oranı garantisi yok. Günlük gözetim, denetim ve bilgilendirme Hazine Müsteşarlığı

14 Portföy Yönetim Şirketi
SPK hükümlerine tabii Emeklilik şirketi ile yapılacak sözleşme Aktif fon yönetimi hizmeti Birden fazla portföy yönetim şirketi ile çalışılması mümkün Ek kriter yok ancak konabilir Rekabetçi piyasa Hazine Müsteşarlığı

15 VERGİ TEŞVİĞİ Birikim süreci Yatırım süreci Geri ödeme süreci
Ödenen katkılar (işçi veya işveren) brüt maaşın %10’una kadar katkılar gelir vergisi matrahından indirilecek İşverenler çalışanları adına ödeyecekleri brüt maaşın %10’una kadar katkılar işverenin kurumlar vergisi matrahından indirilebilecek Toplam katkılar (işçi ve işveren) brüt maaşın %10’unu veya asgari ücretin yıllık tutarını aşmayacak Yatırım süreci Emeklilik yatırım fonlarının değer artışlarından vergi yok Her bir yatırım aracında stopaj ödenecek Geri ödeme süreci Emeklilikte birikimlerin %25’i vergisiz, kalan üzerinden düşük oranda stopaj Erken ayrılmalarda birikimlerin tamamı daha yüksek bir oranda stopaja tabii Tek primli (Hazinenin bu amaçla uygun gördüğü) yıllık gelir sigortaları) vergiden muaf Hazine Müsteşarlığı

16 Bireysel emeklilik sistemin sağlayacağı katkılar
Emeklilikte ek gelir Uzun vadeli fon birikimi Özel kesimin borçlanabilme olanağının genişlemesi İstihdam artırıcı yatırımlara kaynak Vadelerin uzaması Piyasaların derinleşmesi

17 Bireysel Emeklilik Aracıları Hakkında Yönetmelik
Genel Hükümler Bireysel Emeklilik Aracısında Aranan Nitelik ve Şartlar Sicil Çalışma Esasları ve Diğer Hükümler Geçici ve Son Hükümler

18 Genel Hükümler-1 AMAÇ: Bireysel emeklilik sisteminin geliştirilmesi ve güven içinde yürütülmesi Bireysel emeklilik aracılığı faaliyetinin düzenlenmesi Bireysel emeklilik aracılarının çalışma esas ve usullerinin düzenlenmesi

19 Genel Hükümler-2 Tanımlar: Bireysel Emeklilik Aracısı:
Bir sözleşmeye dayanarak, daimi surette şirketlerin emeklilik sözleşmelerine aracılık eden ve bunları şirket adına yapan kişi Bireysel Emeklilik Aracılığı: Sistemde katılımcılara sunulan emeklilik planlarının tanıtımı,pazarlanması,satışı ve sisteme ilişkin diğer aracılık hizmetleri Sınav: Bireysel emeklilik aracıları yeterlik sınavı Sicil: Bireysel emeklilik aracıları sicili

20 Genel Hükümler-3 Bireysel Emeklilik Aracılığı Yapabilecek Kişiler:
Herhangi bir şirkete bağlı olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak daimi surette şirketlerin emeklilik sözleşmelerine aracılık eden ve bunları şirket adına yapan bireysel emeklilik aracıları (b.e.a.) Sermayesinin en az % 51’nin bir şirket veya hayat sigorta şirketlerine ait olduğu pazarlama ve satış şirketlerinde çalışan ve emeklilik sözleşmelerine aracılık eden b.e.a. Sigorta şirketi,banka,aracı kurum, yatırım danışmanlığı şirketi veya portföy yönetim şirketinde çalışan b.e.a. Sigorta acentesi veya hayat sigortaları brokeri olan yahut faaliyet konusu bu kapsamda olan kuruluşlarda çalışan b.e.a. Şirketlerde çalışan pazarlama ve satış elemanları.

21 Bireysel Emeklilik Aracısında Aranan Nitelik ve Şartlar
Meslek şeref ve haysiyetine aykırı davranmamış olmak Dört yıllık fakülte,yüksek okul veya iki yıllık sigortacılık meslek yüksek okulu mezunu olmak Sınavda başarı göstermiş olmak Yönetmelikte belirtilen diğer şartlara haiz olmak

22 Bireysel Emeklilik Aracıları Yeterlik Sınavı-1
Amaç: Mesleki yeterlik ile bilgi ve becerinin ölçümü Başvuru: Yönetmelikte belirtilen şartlara haiz olanlar, Müsteşarlığa istenilen belgelerle, Varsa çalıştıkları veya adına aracılık yaptıkları şirketler kanalıyla, Bir iş yerine bağlı olmayanlar bireysel olarak,

23 Bireysel Emeklilik Aracıları Yeterlik Sınavı-2
Temel İşletme ve İktisat Bireysel emeklilik ve Sosyal Güvenlik Sistemi İlgili Vergi Mevzuatı Finans ve Yatırım Araçları Genel Sigortacılık Bilgisi Temel İnsan İlişkileri Bilgisi ve Pazarlama

24 Bireysel Emeklilik Aracıları Sicili
Bireysel emeklilik aracılığı faaliyetinde bulunacak kişiler Müsteşarlık nezdinde tutulan sicile kaydolmaları zorunludur. Bireysel emeklilik aracısı tanıtım kartını ibraz etmeden bireysel emeklilik aracılığı faaliyetinde bulunamaz. Bireysel emeklilik aracılarının Yönetmelikte belirtilen esas ve usulleri yerine getirmemesi halinde uyarılabileceği gibi faaliyetleri geçici olarak durdurulabilir veya sicilden kaydı silinebilir. Bireysel emeklilik aracılarının sürekli eğitim faaliyetleri Müsteşarlıkça belirlenecek esaslar dahilinde yapılacaktır.

25 Bireysel Emeklilik Aracılarının Çalışma Esasları ve Diğer Yükümlülükleri
Bireysel emeklilik aracısı, mevzuata,katılımcının talimatına, mesleği icaplarına ve iyi niyet kurallarına uygun hareket etmek ve katılımcının hak ve menfaatini korumak zorundadır. Bireysel emeklilik aracısı hiçbir surette giriş aidatı ve katkı payı tahsil edemez. Bireysel emeklilik aracısı, adına aracılık yaptığı şirketten izin almak kaydıyla yaptığı her türlü tanıtım faaliyetinde ilgili mevzuat ile belirlenen son derece ayrıntılı esaslara tabidir. Bireysel emeklilik aracısının aracılık işlemlerine ilişkin alacağı komisyon oranları yasal düzenlemelerle belirlenmemiştir. Hizmet karşılığı alınacak ücret şirket ve bireysel emeklilik aracısının insiyatifine bırakılmıştır. Bireysel emeklilik aracıları günlük olarak elektronik ortamda takip edilebilecektir.

26 Geçici ve Son Hükümler-1
Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl süreyle, şirketler tarafından verilecek ve içeriği Müsteşarlıkça belirlenmiş eğitim programına katılmış olmaları kaydıyla; Şirketlerde çalışan pazarlama,tanıtım ve satış elemanları Hayat sigorta şirketi,banka,aracı kurum,yatırım danışmanlığı şirketi veya portföy yönetim şirketi bünyesinde çalışan pazarlama ve satış elemanları Hayat sigorta şirketlerinin acenteleri, hayat sigortası brokerleri, sermayesinin en az % 51’nin bir şirket veya hayat sigorta şirketlerine ait olduğu pazarlama ve satış şirketleri bünyesinde sabit veya seyyar tanıtım,pazarlama ve satış faaliyetinde bulunanlar bireysel emeklilik aracılık faaliyetini yürütebileceklerdir.

27 Geçici ve Son Hükümler-2
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigorta şirketleri, sigorta şirketlerinin kurduğu veya ortak olduğu pazarlama ve satış şirketleri ile sigorta acentelerinin bünyelerinde en az iki yıl çalışmış olan pazarlama ve satış elemanları hakkında lise mezunu olmaları kaydıyla Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren en geç iki yıl içinde açılacak sınava girmeleri halinde eğitime ilişkin şart aranmaz. Bireysel emeklilik, hayat veya ferdi kaza ürünlerinin tanıtım,pazarlama ve satışında faaliyet göstermek üzere kurulan ve sermayesinin en az % 51’nin bir şirket veya hayat sigorta şirketlerine ait olduğu pazarlama ve satış şirketlerinin yönetim kurulu üyeleri,genel müdürü ve genel müdür yardımcıları görevlerinde bulundukları sürece haklarında sınava ilişkin şart aranmaz.

28 TEŞEKKÜRLER Yapılabilirlik raporu incelemesi
- şirketin hedefleri ve bunları gerçekleştirme zamanları, tüm varsayımların gerçekçi olması ve tutarlılık arzetmesi, - hayat ve ferdi kaza branşları ile ilgili mevcut portföy yapısı, alınacak önlemler, - tahmini gelir-gider tabloları ve bilançolarının gerçekleşebilirliği, - finansal yeniliklerin piyasaya girmesi için öngörüler, - organizasyon yapısı. Mali güç ve itibara ilişkin inceleme; - yeni kurulacak şirketler ve hayat sigorta şirketinden dönüşecek şirketlerin ortak ve yöneticilerinin olumlu ve olumsuz deneyimleri, - kurumsallaşma ve şirket kimliği, şirketin çalışma etiği.