MAKRO EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ

... konulu sunumlar: "MAKRO EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 MAKRO EKONOMİ POLİTİKALARI VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ

2 Makro Ekonomi Politikalarının Genel Ekonomiye Etkileri

3 Merkez Bankasının Para Politikası Araçları
Açık Piyasa İşlemleri merkez bankasının piyasadan devlete ait bono ve tahvilleri alıp (Ma ), satmasıdır (Ma ). Reeskont oranı Zorunlu rezerv oranları

4 Genişletici Para Politikalarının Para Arzı Üzerine Etkileri
Merkez Bankasının devlet tahvillerini satın alması Merkez Bankasının reeskont oranını düşürmesi Merkez Bankasının zorunlu rezerv oranını düşürmesi

5 Genişletici Para Politikalarının Para Arzı Üzerine Etkileri
Merkez Bankasının devlet tahvillerini satın alması Toplam rezervlerin artması Merkez Bankasının reeskont oranını düşürmesi Merkez Bankasının zorunlu rezerv oranını düşürmesi Para çarpanının artması

6 Daraltıcı Para Politikalarının Para Arzı Üzerine Etkileri
Merkez Bankasının devlet tahvillerini satması Merkez Bankasının reeskont oranını artırması Merkez Bankasının zorunlu rezerv oranını artırması

7 Daraltıcı Para Politikalarının Para Arzı Üzerine Etkileri
Merkez Bankasının devlet tahvillerini satması Toplam rezervlerin azalması Merkez Bankasının reeskont oranını artırması Merkez Bankasının zorunlu rezerv oranını artırması Para çarpanının azalması

8 Para Politikasının Ekonomiye Etkileri
Para Politikasındaki gelişmeler Rezervler- deki değişmeler Para çarpanın-daki değişme Planlanmış yatırımlardaki değişme Faiz Oranındaki değişme Çarpan etkisi ile MG’de değişme

9 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

10 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

11 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

12 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

13 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

14 Para Politikası Etkileri
Genişletici para politikası toplam talebi artırır. zro  C  Ms  i  I  Y TR  L zro Zorunlu rezerv oranı TR Toplam rezervler MS Para arzı i Faiz oranı C Tüketim harcamaları I Yatırım harcamaları L İşgücü

15 Maliye Politikası Devletin maliye politikasını toplam harcamaları arttırmaya dönük olarak düzenlemesi genişlemeci maliye politikası olarak adlandırılmaktadır. Yatırımların daha kârlı hale gelmesi için, devletin yatırımlara vergi indirimi sağlayarak şirketleri daha çok yatırım yapmaya teşvik etmesi, Ekonomide yüksek oranda işsizlik olduğunda, devletin dolaylı ya da dolaysız yollardan özel ve/veya kamu kesimi harcamalarını artırması, Devletin tüketim harcamalarını artırmak amacıyla, gelir düzeyinin artmasına neden olacak bir vergi indirimi (vergi oranının düşürülmesi) gerçekleştirmesi,

16 Genişletici Maliye Politikası Araçlarının Mal Piyasalarına Etkileri
Gelir vergisi oranlarının düşürülmesi Hükümet harcamalarının artması

17 Genişletici Maliye Politikası Araçlarının Mal Piyasalarına Etkileri
Gelir vergisi oranlarının düşürülmesi Harcanabilir gelirlerin artması ve buna bağlı AD eğrisinin sağa kayması Hükümet harcamalarının artması Toplam harcamaların bir bileşeni olarak G deki artışa bağlı olarak AD eğrisinin sağa kayması

18 Daraltıcı Maliye Politikası Araçlarının Mal Piyasalarına Etkileri
Gelir vergisi oranlarının artırılması Hükümet harcamalarının azaltılması

19 Daraltıcı Maliye Politikası Araçlarının Mal Piyasalarına Etkileri
Gelir vergisi oranlarının artırılması Harcanabilir gelirlerin azalması ve buna bağlı AD eğrisinin sola kayması Hükümet harcamalarının azaltılması Toplam harcamaların bir bileşeni olarak G deki azalmaya bağlı olarak AD eğrisinin sola kayması

20 Kısa Dönem Arz Eğrisi AS Fiyat Düzeyi AD4 AD3 AD2 AD1 Milli Gelir O Y1
YP fig Milli Gelir

21 Maliye Politikalarının Ekonomiye Etkileri
Bütçe açıklarının ortaya çıkması Hazinenin daha fazla tahvil satması Vergi gelirlerini aşan hükümet harcamaları Bazı planlanmış yatırımların karlılığının azalması Faiz oranındaki artış MG’de azalma

22 Genel Ekonomi Politikası Etkileri
Genel ekonomi ile tarım sektörü arasındaki bağlantıyı sağlayan beş önemli değişken vardır. Bunlar: Enflasyon oranı Faiz Oranı İşsizlik oranı GSYH büyüme oranı Döviz kuru

23 Önemli Beş Makro Değişken
Enflasyon oranı – Kısa dönemde tarımsal girdi fiyatlarının uzun dönemde faiz oranlarının artmasını etkiler. Faiz oranı – tarımsal yatırımları ve tarım arazilerinin değerini etkiler. İşsizlik oranı – bir çok çiftçinin önemli bir gelir kaynağı olan, tarım işletmesi ailelerinin tarım dışı gelirlerini etkiler. GSYH büyüme oranı – Tarımsal ürünlerin yurtiçi talebini etkiler (tarımsal ürün talebin gelir elastikiyetine bağlı olarak). Döviz kuru – ülke parasının yabancı para birimine karşı değerinin değişmesi, tarımsal ürünlerin ihracat talebini etkiler

24 Politika Uygulamalarının Makroekonomi Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Faiz oranı Reel GSYİH Reel harcanabilir gelir İşsizlik oranı Enflasyon oranı Döviz kuru

25 Politika Uygulamalarının Makroekonomi Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Faiz oranı Reel GSYİH Reel harcanabilir gelir İşsizlik oranı Net etki ?? Enflasyon oranı Döviz kuru Düşer Artar Artar Düşer Artar Düşer Net etki ?? Net etki ?? Düşer Artar Net etki ?? Net etki ?? Düşer Artar Net etki ?? Artar Artar Düşer Düşer Artar Düşer Net etki ??

26 Makro Ekonomi Politikalarının Tarım Sektörüne Etkileri

27 Tarım Sektörünün Performansı
Makroekonomi Politikaları ve Tarım Sektörü Arasındaki İlişkilerin Genel Çerçevesi Maliye Politikası Para Politikası Dış Ticaret Politikası Vergiler Kamu Harcamaları Para Arzı Tarifeler Kotalar Faiz Oranı ve Enflasyon GATT/DTÖ AB Döviz Kuru Dışsatım Dışalım Ürün Fiyatları Girdi Fiyatları Arazi Fiyatları Tarım Sektörünün Performansı

28 Tarım Sektörü ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiler

29 M   i  ER   EX  ve IM  i faiz oranı ER döviz kuru EX ihracat
Genişletici Para Politikasının Tarım Sektörüne Etkisi: M   i  ER   EX  ve IM  i faiz oranı ER döviz kuru EX ihracat IM ithalat

30 Genişletici Para Politikasının Tarım Sektörüne
Etkisi: M   i  ER   EX  ve IM  Para arzının artması, faiz oranının düşmesine yol açar.

31 Genişletici Para Politikasının Tarım Sektörüne Etkisi:
M   i  ER   EX  ve IM  Para arzının artması, faiz oranının düşmesine dolayısıyla döviz arzının azalmasına yol açar. Döviz arzının azalması, döviz kurunun yükselmesine (ulusal paranın yabancı para karşındaki değerinin düşmesine) neden olur.

32 Genişletici Para Politikasının Tarım Sektörüne
Etkisi: M   i  ER   EX  ve IM  Döviz kurunun yükselmesi, yani ulusal paranın değerinin düşmesi göreli olarak o ülkede üretilen malların fiyatlarının diğer ülke mallarının fiyatlarına göre ucuzlamasına yol açar. Bu da ihracatı artırıp, ithalatı azaltır.

33 (X-M)   Pt  NY  Arazi 
Tarımsal ürünleri de içeren net ihracattaki artış, fiyatları artırır. X-M Net dış ticaret Pt Tarımsal ürün fiyatları NY Tarımsal Net gelir

34 (X-M)   Pt  NY  Arazi 
Tarımsal ürünleri de içeren net ihracattaki artış, fiyatları, net geliri artırır. X-M Net dış ticaret Pt Tarımsal ürün fiyatları NY Tarımsal Net gelir

35 (X-M)   Pt  NY  Arazi 
Tarımsal ürünleri de içeren net ihracattaki artış, fiyatları, net geliri ve arazi değerini artırır. X-M Net dış ticaret Pt Tarımsal ürün fiyatları NY Tarımsal Net gelir

36 (X-M)   Pt  NY  Arazi 
Tarımsal ürünleri de içeren net ihracattaki artış, fiyatları, net geliri ve arazi değerini artırır. i  TM  NY  Arazi X-M Net dış ticaret Pt Tarımsal ürün fiyatları NY Tarımsal Net gelir TM Tarımsal Masraflar

37 Grafiksel Açıklama 1. Adım:
Price D S P2 P1 1. Adım: TL nin değer kaybetmesi ihracatı artırır. Bu durum tarımsal ürün fiyatlarını artırır. Q1Q2 Quantity

38 Grafiksel Açıklama 1. Adım:
Price D S 1. Adım: TL nin değer kaybetmesi ihracatı artırır. Bu durum tarımsal ürün fiyatlarını artırır. P2 P1 Q1Q2 Quantity 2. Adım: Tarımsal Gelir = fiyat x miktar. Gelir, fiyat ve miktar artarsa artar. ( P2Q2 > P1Q1 )

39 Grafiksel Açıklama 1. Adım:
Price D S 1. Adım: TL nin değer kaybetmesi ihracatı artırır. Bu durum tarımsal ürün fiyatlarını artırır. P2 P1 Q1Q2 Quantity 2. Adım: Tarımsal Gelir = fiyat x miktar. Gelir, fiyat ve miktar artarsa artar. ( P2Q2 > P1Q1 ) 3.Adım: Tarımsal faiz oranları faiz oranı düştükçe azalır.

40 Grafiksel Açıklama 1. Adım:
Price D 1. Adım: TL nin değer kaybetmesi ihracatı artırır. Bu durum tarımsal ürün fiyatlarını artırır. S P2 P1 Q1Q2 Quantity 2. Adım: Tarımsal Gelir = fiyat x miktar. Gelir, fiyat ve miktar artarsa artar. ( P2Q2 > P1Q1 ) 3.Adım: Tarımsal faiz oranları faiz oranı düştükçe azalır. 4. Adım: Net tarımsal gelir = Tarımsal gelir – tarımsal maliyet Net çiftlik geliri 2.adım ve 3. adımın bir sonucu olarak artar.

41 Grafiksel Açıklama 4. Adım:
Net tarımsal gelir = Tarımsal gelir – tarımsal maliyet Net çiftlik geliri 2.adım ve 3. adımın bir sonucu olarak artar. 5.Adım: Bir dekar araziden elde edilmesi beklenen gelir Tarım arazisinin değeri = kapitalizasyon oranı (faiz oranı) Eğer net çiftlik geliri artar, faiz oranı düşerse tarım arazisinin değeri artar.

42 Genişletici Para Politikasının Tarım Sektörüne Etkisi
A) MB DEVLET TAHVİL/BONOSU SATIN ALIR B) MB ZORUNLU REZERV KARŞILIĞINI DÜŞÜRÜR C) MB REESKONT ORANINI DÜŞÜRÜR YATIRIM FAİZ ORANI TL DEĞERİ DIŞSATIM ARAZİ DEĞERİ ÜRÜN FİYATLARI ENFLASYON GİRDİ FİYATLARI ARAZİ DEĞERİ

43 Tarım ürünleri fiyatları (Para Politikasının Etkisi)
Tarıma olan bu etkinin bir kısmı ürünlerin yurtiçi ve ihracat talebine olan etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Örneğin genişletici para politikası uygulaması ulusal paranın değerini düşürerek ihracatı artırmaktadır. Genişletici para politikası faiz oranını ve TL’nin değerini düşürmekte ve böylece ihracat talebi ile bütün mal ve hizmetlere olan yurtiçi talep artmaktadır. Her iki uygulamada, tarım ürünleri talep eğrisini sağa kaydırarak, fiyatların artmasına yol açar.

44 Tarım ürünleri fiyatları (Maliye Politikasının Etkisi)
Maliye politikalarının tarıma etkisi ise daha çok ürünün iç pazar payına ve ihracat talebinin fiyat esnekliğine bağlıdır. Genişletici maliye politikası, bütçe açığını artırırken, faiz oranının artması tarım ürünlerinin fiyatını düşürmektedir. Çünkü yüksek faiz oranının döviz kurunun düşmesine (TL’nin değer kazanmasına) neden olması sonucu ülkenin tarım ürünlerine olan ihracat talebi azalmaktadır. Bunun sonucunda talep eğrisi sola kayarak fiyatların düşmesine neden olmaktadır. Sıkı maliye politikası ile faiz oranının düşmesi ve döviz kurunun artması (TL’nin değeri düşmekte) sonucu ihracatı yapılan ürünlerin talebini artırmaktadır. Sonuçta talep eğrisi sağa kaymaktadır

45 Tarıma Uygulanan Faiz Oranı
Tarıma uygulanan faiz, genel faiz oranına paralel bir seyir izlemektedir. Çünkü tarım, ulusal ekonominin bir parçasıdır. Genişleyici para politikaları, para arzını yükseltmekte ve faiz oranı düşmektedir. Sıkı para politikası ise para arzını düşürmekte ve faiz oranını yükseltmektedir. Genişleyici maliye politikaları sonucu faiz oranları artmaktadır. Çünkü hükümet, artan bütçe açığını finanse etmek için para piyasasına ek devlet tahvilleri sürmektedir. Eğer sıkı maliye politikaları uygulanıyorsa bütçe açığı azalırken faiz oranı da düşmektedir.

46 Net Çiftlik Geliri Brüt çiftlik geliri= tarım ürünlerinin pazarlanmasıyla elde edilen nakit gelir + diğer çiftlik gelirleri + hükümet ödemeleri Net çiftlik geliri = Brüt çiftlik geliri – toplam üretim masrafları

47 Net Çiftlik Geliri Genişletici para politikası sonucu tarımsal ürünlerin fiyatlarının artması sonucu, ürünlerin pazarlanmasından elde edilen gelirin artacağını göstermektedir. Bu savın geçerliliği ise ürünlerin ihracattaki payına ve ihracat talebinin fiyat elastikiyetine bağlıdır. Bu iki değer ne kadar yüksek olursa, üreticilerin gelirleri de o kadar fazla artacaktır. Sıkı para politikası ise tam tersi bir etki yapmaktadır. Yüksek faiz oranı üretim maliyetlerini artırmakta ve tarımsal üretimden elde edilen geliri azaltmaktadır..

48 Net Çiftlik Geliri Genişletici maliye politikası yüksek faiz oranına sebep olmakta ve değerlenen ulusal para, sırasıyla ürünlerin fiyatlarını ve pazarlamadan elde edilen nakit geliri düşürmektedir. Yüksek faiz oranı, faiz ödemelerini artırmaktadır. Net etki ise üreticilerin net gelirlerinin azalması olarak ortaya çıkmaktadır..

49 Net Çiftlik Geliri Sıkı maliye politikası ise tam tersi bir etkiye sahiptir. Ulusal paranın değerini düşüren düşük faiz oranı, ihracat talebini artırmakta ve tarım ürünlerinin fiyatlarını yükseltmektedir. Tarım ürünlerinin pazarlanmasından elde edilen yüksek nakit gelir ve düşük faiz oranları ile daha da artmaktadır. Eğer söz konusu sıkı maliye politikaları üreticilere yapılan devlet ödemelerinin azalmasına neden oluyorsa, bunun net gelir üzerine olumsuz bir etkisi sözkonusudur.

50 Tarımsal arazi fiyatları
Bir dekar araziden elde edilmesi beklenen gelir Tarım arazisinin değeri = İskonto oranı Burada iskonto oranı, arazi sahibinin bir sonraki en iyi alternatifin getiri oranıdır. Bir sonraki en iyi alternatifin, faiz oranından araziyi kiraya vermek olduğu kabul edildiğinde, eğer bir dekardan beklenen net gelir 200 TL ve iskonto oranı %10 ise, tarım arazisinin fiyatı 2 bin TL olmaktadır.

51 Tarımsal arazi fiyatları
Eğer beklenen net gelir artarsa ve/veya faiz oranı düşerse tarım arazisi fiyatları artacaktır. Tam tersi bir durumda tarım arazilerinin fiyatları düşecektir. Genişletici para politikası bitkisel üretim yapan üreticilerin net gelirini yükseltmekte ve faiz oranlarını düşürmektedir. Denkleme göre her iki gelişme bitkisel üretim yapılan yerlerde tarım arazilerinin fiyatlarını artmasına neden olacaktır. Hayvansal üretim yapılan yerlerde ise arazi fiyatları, bu kadar değerli olmayacaktır. Böylece, bu politikaların etkisi pay ve payda da meydana gelecek değişimlere bağlı olacaktır. Daraltıcı politikalar ise tam tersi etkiler yaratacaktır.

52 Tarımsal arazi fiyatları
Daha öncede belirtildiği gibi, genişletici maliye politikaları genel olarak bütçe açığını artırmakta, faiz oranı yükselmektedir. Denklemden de anlaşılacağı gibi pay ve paydadaki gelişmelere bağlı olarak tarım arazileri fiyatları düşmektedir.

53 Politika Uygulamalarının Tarım Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Tarımsal ürün fiyatları Yurtiçi talep İhracat talebi Net etki

54 Politika Uygulamalarının Tarım Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Tarımsal ürün fiyatları Yurtiçi talep Artar Düşer İhracat talebi Net etki ?????

55 Politika Uygulamalarının Tarım Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Girdi fiyatları Tarımsal kredi faiz oranı Net çiftlik geliri Tarımsal Arazi değeri

56 Politika Uygulamalarının Tarım Üzerine Kısa Dönem Etkileri
Etkilediği değişken Genişletici Daraltıcı Para Maliye Girdi fiyatları Artar Düşer Tarımsal kredi faiz oranı Net çiftlik geliri Tarımsal Arazi değeri