BECERİ ÖĞRETİMİ.

... konulu sunumlar: "BECERİ ÖĞRETİMİ."— Sunum transkripti:

1 BECERİ ÖĞRETİMİ

2 Beceri öğretim süreçleri;
Öğretimi yapılacak beceri, Becerinin analizi, Ölçüt bağımlı ölçü aracının hazırlanması ve performans alma, U.D.A ve K.D.A. Belirlenesi, Kullanılacak ipucunun belirlenmesi, Öğretim yöntemi belirlenir, Öğretim programı hazırlanır,

3 Öğrencinin öğretim sırasında performansında oluşan değişikliklerin nasıl izleneceği saptanmalıdır.
Öğrenciye kazandırılacak becerinin sürekliliğinin nasıl sağlanacağı saptanmalıdır, Öğrenciye kazandırılan becerinin başka kişi, araç gereç ve ortamlara nasıl genelleştirileceği belirlenmelidir.

4 1. Öğretimi yapılacak beceri
Çocuk ve ailesi için öncelikle öğretilmesi gereken becerilerin neler olduğu; ailenin isteği, çocuğun zamanının büyük bir bölümünü geçirdiği ortamın özelliği ve çocuğun sahip olduğu diğer becerileri ve kavramların neler olduğu göz önünde tutularak saptanır.

5 2. Beceri Analizi Beceri analizi, bir beceriyi alt basamaklarına ayırma işidir. Beceri analizi yapılırken basamakların belirlenmesinde farklı yöntemler izlenebilir. Bunlar; İleri zincirleme yöntemiyle, Geri zincirleme yöntemiyle,

6 İleri zincirleme yöntemiyle beceri analizi
Analiz edilecek beceri, oluş sırasına göre önce yapılan basamaktan sonra yapılan basamağa doğru sıra izler.

7 Geri zincirleme yöntemiyle beceri analizi
Analiz edilecek beceri, oluş sırasının tersine göre en son yapılan basamaktan, ilk yapılan basamağa doğru sıra izler.

8 Beceri basamakları üç farklı şekilde oluşturulur
1- Ele alınan becerinin doğrudan gerçekleştirilmesi, 2- Bellekten analiz edilmesi, 3- Bir başkasının gözlenmesi ve uzmana danışılmasıdır.

9 Beceri analizinin öğretime katkıları
Bilgi, Öğretimi bireyselleştirmesi, Öğretimi kolaylaştırması, Objektif değerlendirme, Tekrarlanabilirlik,

10 Bilgi En yüksek düzeyde bilgi sunmak mümkün olmaktadır. öğretim basamakları beceri analiziyle belirlendiği için öğretim materyali küçük parçalar halinde sunulmaktadır. Böylece öğretmen öğrenciye bilgiyi daha çabuk ve kesin olarak kazandırmaktadır.

11 Öğretimi bireyselleştirmesi
Beceri analizi yapılması, öğretim basamaklarının oluşturulmasına hizmet etmesi nedeniyle öğrencilerin düzeyine göre öğretimin yapılmasını sağlar.

12 Öğretimi kolaylaştırması
Öğretilmek istenen konuda beceri analiziyle belirlenen basamaklar, öğrencinin bulunduğu düzeyi kolayca belirlememize yardımcı olduğu gibi öğretime nereden başlayacağımızın bilinmesine de yardımcı olur. Böylece; Düzeylerine göre öğretim yapılan öğrenci daha kolay ve hızlı öğrenir.

13 Objektif değerlendirme
Yapılan beceri analizi basamaklarıyla öğrencilerin göstermiş oldukları ilerlemeleri değerlendirmek ve kaydını tutmak mümkün olmaktadır. Bu da öğretmenin yanlılığını azaltmaktadır. Özellikle zihinsel yetersizliği olan çocukların çok yavaş ilerlediğini düşünürsek; bu çocukların ilerlemeleri ancak ayrıntılı beceri analizi basamaklarında görülebilir.

14 Tekrarlanabilirlik Yapılan beceri analizleri başka öğretmenlerce tekrar uygulanabilme olanağı vermektedir. Beceri basamaklarına göre oluşturulan programlar başka okul ve öğretmenlerce kolayca uygulanabilir.

15 1. Makasın kesen kısmını tutar. 2. Makası kaldırır.
Beceriye yönelik amaçların işlem basamakları (temel becerileri), daha küçük alt basamaklara ayrılabilir. Örneğin Resim İş dersinde “Makas kullanır.” amacının işlem basamakları; 1. Makasın kesen kısmını tutar. 2. Makası kaldırır. 3.Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir. 4.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir. 5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker. 6. Makası açar kapar.

16 Bu işlem basamaklarının her biri, daha küçük alt basamaklara ayrılarak beceri analizi daha ayrıntılı hâle getirilebilir.

17 Örneğin aynı amaç; 1. Makasın kesen kısmını tutar. a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götürür. b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına alır.  2. Makası kaldırır. a. Makası göğüs hizasına kadar kaldırır. b. Makasın tutamağını kendine doğru çevirir. c. Makası kendine doğru yaklaştırır.

18 3. Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir:
a. Diğer elini havaya kaldırır. b.Diğer elini makasın tutamağının üzerine getirir. c. Baş parmağını aşağıya doğru büker. ç. Baş parmağını makasın kendi tarafındaki göze yerleştirir. 4.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir: a.Orta parmağını aşağıya doğru büker. b.Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.

19 5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.
a.Makasın kesen kısmından tutan elinin parmaklarını açar. b. Elini havaya kaldırır. c. Elini kendine çeker. 6.Makası açar kapar. a. Makası yere paralel gelecek şekilde çevirir. b. Baş parmağını hareket ettirir. biçiminde basamaklandırılabilir.

20 3.Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama ve performans alma
Beceri, analizi yapıldıktan sonra ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanır. Bu ölçüt bağımlı ölçü aracıyla öğrencinin var olan performansı belirlenir.

21 İki biçimde performans alınır;
Tek fırsat yöntemiyle, Çok fırsat yöntemiyle,

22 Tek fırsat yöntemiyle performans alma
Öğrencinin beceriyi gerçekleştirmesi için ortam düzenlenir. Öğrenciye beceriyi yapması için tek fırsat verilir. İlk yanlış yaptığı basamakta durulur ve sonraki basamaklar yanlış kabul edilir. Öğrenciye beceri yönergesi verilir. Bağımsız olarak yaparsa ‘ + ’ verilir. Yanlış yaparsa ‘ – ’ verilir. Değerlendirme sona erdirilir.

23 Tek fırsat yöntemiyle performans alma B.
Makasın kesen kısmını tutar. Makası kaldırır. Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.

24 Çok Fırsat Yöntemiyle Performans Alma
Öğrenciye beceri basamaklarının hepsi yaptırılır. Beceri yönergesi verilir. Doğru yaparsa + alır. Bir sonra ki basamağa geçilir. Yanlış yapınca ya da yapmazsa – alır. Basamak öğretmen tarafından yapılır. Bir sonra ki basamağa geçilir. Beceri analizi tamamlanıncaya kadar performans alımı devam eder.

25 Bildirimler b s.i. m.o f.y. Makasın kesen kısmını tutar.
Makası kaldırır Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.

26 Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama
Beceri ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü araçları “bildirimler”, “ölçüt”, “yönergeler”, “öğrenci isimleri ve sonuçlar” bölümlerinden oluşur.

27 * Analizi yapılan becerinin her basamağının yer aldığı “bildirimler” bölümü,
* Ölçü aracında öğrencinin ne yapacağının söylendiği “yönergeler” bölümü,

28 Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen
Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen. “ölçüt” (beceride kullanılan ölçüt % 100) bölümü, “Öğrenci isimlerinin’’ kaydedildiği bölüm, ‘’Sonuçların” kaydedildiği bölümden oluşur. (becerinin nasıl gerçekleştiğini belirten; “Bağımsız” “Sözel ipucu” “Model olma” ve “Fiziksel yardım” ifadelerine yer verilir. Bu ifadeler “B”, “S.İ.”, “M.O.”, “F.Y.” sembolleriyle gösterilebilir)

29 % 100 BİLDİRİMLER YÖNERGELER ÖLÇÜT B MO Elif Ayşe cem
1. Makasın kesen kısmını tutar 1. Makasın kesen kısmını tut. % 100 B MO a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götürür. a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götür. b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına alır. b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına al.

30 Becerinin ön koşul davranışlarının öğrenci tarafından kazanılıp kazanılmadığının belirlenmesi gerekir. Eğer öğrenci bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir. Kazanmamışsa öncelikle bu ön koşul davranışlar kazandırılır ve daha sonra performans alımına geçilir. Örneğin; analizi yapılan “Makas kullanır.” amacının gerçekleşmesi için öncelikle öğrencinin önüne konan makas ve kullandığı elinin baş ve orta parmağını göstermesi istenir.Öğrenci, bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir.

31 Beceride performans düzeyini belirlemenin amacı, öğrencinin becerinin her bir basamağını bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştiremediğini ya da hangi ipucu verildiğinde gerçekleştirdiğini belirlemektir. Beceride performans düzeyi belirlenirken öncelikle uygulamanın yapılacağı ortam düzenlenir.

32 Bunun için performans alımı sırasında ortam, öğrenciyle bire bir çalışılabilecek şekilde düzenlenmelidir. Öğretmen gerektiğinde model olabilmek için performans alımı sırasında öğrencinin yanında durmalıdır ve öğretmenin önünde de aynı araç seti bulunmalıdır.

33 Daha sonra öğrenciye beceriyle ilgili ana yönerge verilir.
Öğrencinin gerçekleştirdiği basamaklar, ölçüt bağımlı ölçü aracında, ilgili basamağın karşısına, “bağımsız” “sözel ipucu” “model olma” “fiziksel yardım” olarak kaydedilir.

34 4. U.D.A ve K.D.A. Belirlenmesi
Bir becerinin öğretiminde ulaşılması hedeflenen uzun dönemli amaç; öğrencinin beceriyi bağımsız yapar hale getirmektir. Örnek: Öğrenci makasla, belirtilen çizgi üzerinden kağıdı bağımsız olarak keser

35 Öğrencinin beceri analizinde ‘ – ‘ aldığı basamaklar kısa dönemli amaçlarımızı oluşturmaktadır.
Kısa dönemli amaçlarımızdan bir derste çalışacağımız amaç ya da amaçlar ise öğretim amacımızdır.

36 5. Kullanılacak İpucu Düzeyleri
En çok yardımdan en az yardıma doğru; Fiziksel yardım, Model olma, Sözel ipucu, İşaret ipucu,

37 Öğrenci basit taklit etme becerilerine sahip değilse;
Öğrencinin yapamadığı beceri basamaklarıyla ilgili ilk alt amaçların fiziksel ipucuyla yapılması hedeflenir. ‘’ Fiziksel ipucuyla yapar ‘’ basamağından sonra ki amaçları; Sözel ipucuyla yapar. Bağımsız olarak yapar.

38 Öğrenci taklit etme becerilerine sahipse,
Öğrencinin yapamadığı beceri basamaklarıyla ilgili ilk alt amaçların; Model olunduğunda yapar. Sözel ipucu verildiğinde yapar. Bağımsız olarak yapar. Şeklinde bir sıralama oluşturur.

39 Eğer öğrencinin bir beceri basamağındaki performans düzeyi ‘’ sözel ipucu verildiğinde yapar ’’ ise, bu beceri basamağının bir sonra ki amacı ‘’bağımsız olarak yapar’’ olmalıdır.

40 5.Öğretim yöntemi belirlenir
İleri zincirleme yöntemi, Tersine zincirleme yöntemi, Tüm beceri öğretimi yöntemi,

41 İleri zincirleme yöntemi
Bu yönteme göre öğretim yapabilmek için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ileri zincirlemeye göre yapılması gereklidir (önce yapılandan sonra yapılana doğru). Öğretim yapılırken öncelikle birinci temel beceri üzerinde durulur, diğer becerilerin öğretimi yapılmaz. Öğrenci birinci temel beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdikten sonra ikinci temel becerinin öğretimine geçilir.

42 Tersine zincirleme yöntemi
Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin tersine zincirlemeye göre yapılması gereklidir (en son yapılandan en önce yapılana doğru). Bu yöntemde öğretime becerinin son temel becerisinden başlanır. Öğrenci son temel beceride bağımsızlığa ulaşınca sondan ikinci temel becerinin öğretimi üzerinde durulur.

43 Özellikle giyinme becerilerinde ve bazı meslekî becerilerin öğretiminde bu yöntemin daha etkili olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni; öğrencinin başlangıçta gerçekleştirmesini beklediğimiz temel becerinin az sayıda beceri basamağını içermesi, kolaylıkla başarıya ulaşmasının mümkün olması, daha sonra diğer basamakların öğretimi yapılarken de bağımsızlığa ulaştığı beceri basamaklarını tekrarlaması olarak görülmektedir.

44 Tüm beceri öğretimi yöntemi
Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ileri zincirlemeye göre yapılması gereklidir. Bu yöntemde becerinin bütün basamakları için öğretim yapılır. Her öğretim oturumunda beceri basamaklarındaki ipuçları yavaş yavaş çekilerek becerinin tümü gerçekleştirilmeye çalışılır.

45 Bilgi Veren Kişilere Göre Değerlendirme Teknikleri
kontrol listesi, dereceleme ölçekleri, anket ve görüşme; anne baba, öğretmen, öğrenci ve onu tanıyan kişiler

46 Değerlendirmede bilgi veren kişileri kullanmanın nedenleri şunlardır;
Öncelikle bireyin geçmişine bakmamızı sağlar. Örneğin okul yaşamına girmeden önce çocuğun gelişim seyrini en iyi bilen kişi anne ve babasıdır.

47 İkincisi, öğrenci ile ilgili olarak geniş bir deneyimi bulunanlar gözlemlerini aktarabilir.
Son bir neden olarak da bilgi veren kişilerin tavırları, algıları ve değerleri gibi edinilmesi kolay olmayan bilgilerle ilgili veri sahibi olunur.

48 Ancak, Bu araçlarla dolaylı olarak toplanan bilgilerin hata oranı yüksek olabilir. Bilgi veren kişiler geçmiş olayları tam olarak hatırlayamayabilir. Hatta kişiler gerçeği söyleyemeyebilir.

49 Kontrol Listesi Kontrol listesi belirli bir alanda ya da gelişim alanlarındaki becerileri ölçmek için kullanılan informal bir değerlendirme tekniğidir. Kontrol listelerinin amacı çocukların gelişimini değerlendirmek ve sonuçlarını kaydetmektir. Kontrol listeleri, genellikle bilişsel, küçük ve büyük motor gelişim, sosyal ve dil gelişimi alanlarına göre hazırlanmıştır.

50 Kontrol listeleri, değerlendirme için gereksinim duyulan bilgiye göre bir ya da birden fazla gözlemi içerebilir. Kontrol listelerinin bir diğer amacı da çocukların öğretim süreci sonunda gelişimlerindeki değişiklikleri izlemektir. Kontrol listeleri ile elde edilen bilgi, programı planlama ve öğretimsel düzenlemeleri yapmak için kullanılabilir.

51 Kontrol listesi ya daha önceden hazırlanmış olan listelerden yararlanılır ya da öğretmen tarafından geliştirilebilir. Öğretmenler ya da ekip üyeleri kontrol listeleri geliştirirken, öncelikle çocuğa uygun bir gelişim alanı ya da beceri alanı seçer. Daha sonra gelişimsel ve beceri alanlarını araştırır. Araştırma sonrasında kontrol listelerinde yer alacak maddeleri açık ve belirgin olarak tanımlar ve kayıt formunu desenler. Son olarak hazırlanan formu kontrol eder ve uygulamaya koyar.

52 Derecelendirme Ölçekleri
Çocukların gelişimi ve belirli özellikleri hakkında bilgi toplamanın bir yolu da derecelendirme ölçeklerini kullanmaktır. Derecelendirme ölçeklerinin amacı öğretimi planlamak amacıyla çocuklar hakkında gerekli bilgiyi hızlıca tanımlamaktır. Gelişimin belirli alanlarını değerlendirmek için hazırlanmış derecelendirme ölçekleri bulunmasına rağmen, öğretmenler kendi sınıflarındaki öğrencilerin başarılarını ortaya koyacak becerileri ve yeteneklerin ölçümü için derecelendirme ölçekleri geliştirebilirler. Derecelendirme ölçekleri öğretmene belirli bir ilgi alanında daha detaylı bilgi elde etmesini sağlar.

53 Derecelendirme ölçeklerinin iki çeşidi özellikle erken çocuklukta kullanılmaktadır.
Bunlar grafiksel ve sayısal derecelendirme ölçekleridir. Sayısal derecelendirme ölçeği ile gelişimin özellikleri listelenir ve derecelendirmeyi yapan likert tipi ölçek kullanılarak çocuğun performansı puanlamasını gerektirir. Grafiksel derecelendirme ölçeği ile derecelemeyi yapanın asla ve her zaman gibi değişen belirteçlerle çocukların performansının puanlamasını gerektirir.

54 Özel gereksinimli öğrenciler için öğretim etkinliklerinin planlanması
Günlük planınızda resim-iş dersini planlıyorsunuz ve uzun dönemli amacınız “makasla kesme” becerisini geliştirmek. Öğrencileriniz iki tanesi dışında normal planı izliyor. İki öğrenciniz ise özel gereksinimli ve onların bireyselleştirilmiş eğitim planlarında da “makasla kesme” becerisinin öğretimi amaçlanmış. Fakat her iki öğrencinizin düzeyi birbirinden farklı. Öğrencilerinizden biri (A) makası tutma, açma-kapama, rasgele kesme becerilerine sahip, diğeri öğrenci (B) ise henüz makası tutamıyor ve hatta makas tutmanın ön koşulu olabilecek baş ve işaret parmakları kapatıp açmaya dayalı “kerpeten” hareketini yapmakta beceriksiz. Böyle bir durumda planınıza üç amaç yerleştirmelisiniz. Diğer öğrencileriniz için ortak bir amaç, diğer iki öğrenciniz içinse ayrı ayrı iki amaç yazabilirsiniz.

55 Ders: Resim-iş Beceri: Makasla Kesme Amaç: Öğrenciler verilen basit şekli makasla keserek çıkartırlar. A öğrencisi, kalın çizgiyi izleyerek 10x10 cm ebadındaki beş adet kağıdın dördünü hatasız makasla keser. B öğrencisi, 10 adet küçük küpten(1x1cm) sekizini düşürmeden şeker maşası ile tutarak bir kaptan diğerine aktarır. Yöntem: Gerektiğinde öğrencilere sözel olarak yardım. Akran desteği, eş zamanlı ipucu ile öğretim. Aşamalı yardım

56 KAYNAŞTIRMA ORTAMINI ORGANİZE ETME
Fiziksel Çevrede Düzenleme Materyallerin Temin Edilmesi Öğretim İçin Özel Alanların Ve Merkezlerin Düzenlenmesi Öğretimin İçeriğine Uygun Öğrenci Gruplarının Oluşturulması Öğretim Yöntemlerinin Uyarlanması Öğretim Sürecini Planlama Öğretim İçin Öğrenci Gruplarını Hazırlama

57 Öğretim planlanırken dikkate alınması gereken faktörler.
Her bir öğretim yönteminin eksikliği ve muhtemel maliyeti Her bir öğretim yönteminin uygulamada yaşanabilecek zorlukları Öğretimi etkileyecek diğer faktörlerin belirlenmesi

58 Günlük rutinlerin önemi ve oluşturulması
Çocuklar için ev yaşamında olduğu gibi sınıf ortamında da günlük rutinler çok önemlidir. Sınıf rutinleri, günlük yaşam etkinlikleri, oyun, resim, temizlik, yemek gibi etkinliklerin belli bir sıralamayla yapılmasıdır. Her gün aynı sıralamanın ya da etkinlikler dizisinin kullanılması üç temel nedene dayanır: Öğrenci tamamlanan bir etkinlikten sonra hangi etkinliğin başlayacağını öğrenir. Böylece bir etkinlikten diğerine geçerken zaman kaybı önlenir. Öğretime ayrılan zaman artar. Ortaya çıkabilecek karmaşa ve olası davranış sorunları önlenir.

59 Sınıf etkinliklerinin belli bir sıra-düzen içinde yapılması çocuğun kendini güvende hissetmesi gibi bir sonucun yanı sıra dilin edinilmesi, beceri ve kavramların öğrenilmesi, iletişim becerilerinin gelişmesi için önemli fırsatlar yaratır. Günlük yaşam içinde yer alan etkinlikleri yerine getirmek, bilgi ve beceri birikimini gerektirir. Özel gereksinimli çocuklar için hazırlanan planların belli bir sıra-düzeninin olması ve bu sıra-düzenin özel gereksinimli çocuğa öğretilmesi onun yaşamla daha kolay başa çıkmasını sağlayabilir. Oysa her gün değişen bir etkinlik sıralaması çocuğun çelişkiye düşmesine, başarısızlığa ve davranış problemlerine yol açabilecektir.