Yaşar KOCAOĞLU Yaşlı İhmal ve İstismarı Araştırması

... konulu sunumlar: "Yaşar KOCAOĞLU Yaşlı İhmal ve İstismarı Araştırması"— Sunum transkripti:

1 Yaşar KOCAOĞLU Yaşlı İhmal ve İstismarı Araştırması
ULAŞILABİLİRLİK Yaşar KOCAOĞLU Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü . Yaşlı İhmal ve İstismarı Araştırması 03 Nisan Antalya – aile.gov.tr

2 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Başarılı yaşlanmanın temel göstergeleri; Yaşam uzunluğu, Biyolojik ve zihinsel sağlık, Bilişsel yeterlilik, Sosyal yeterlilik ve üretkenlik, Kişisel kontrol ve yaşamdan zevk almaktır.

3 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yaşlı İstismarı Nedir? Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü Toronto Deklarasyonuna göre, yaşlı istismarı; «Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide, yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek yada tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır.»

4 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yaşlı İstismarı – Her toplumda – Her yerde – Her ekonomik düzeyde – Her etnik ve dini yapıda

5 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Yaşlı İstismarının Çeşitleri A. Fiziksel İstismar B. Psiko – Sosyal İstismar C. Ekonomik İstismar D. Cinsel İstismar E. İhmal F. Hak İstismarı

6 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
A. Fiziksel İstismar Fiziksel istismarın göstergeleri; Sıklıkla görülen ve nedeni açıklanamayan yaralanmalar (çürük, kırık kol, değnek ya da kamçı izi, kesik ve sıkıştırma izleri), Farklı yerlerden tıbbi yardım arama davranışına eşlik eden yaralanmalar, Yaralanmalar için tıbbi tedavi isteme konusunda çekingenlik ve oryantasyon bozukluğu, Tam uyanık olma gibi belirtilerin varlığını inkar etme (ilaçların kötüye kullanımı görülebilir), Bakım veren kişinin veya aile üyesinin varlığı durumunda korku ve tedirginlik duymadır.

7 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
B. Psiko – Sosyal İstismar Psiko-sosyal istismarın göstergeleri; Önemli konularda verilecek kararlarda yaşlının dışarıda bırakılması, Yaşlı bireye yönelik olarak duygusal sıcaklığın olmaması, Toplumsal yalıtım - fiziksel ya da duygusal olarak, Sözel saldırı (bağırma, küçük düşürme, aşağılama, Kişisel güçsüzlük ve bunama, Yaşlının kişiliğinde ve davranışlarında açıklanmayan değişimin oluşması, Gözlüğünün kırılmış olması, olarak karşımıza çıkmaktadır.

8 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
C. Ekonomik İstismar Ekonomik/maddi istismar göstergeleri; Yaşlıdan uygun izin almaksızın parasını alma, Faturalarını ve harcamalarını sürekli olarak ödememe, Yaşlının gelirine uygun' olmayan bir yaşam standardı, Yaşlıya ait malların aniden satılması, Yaşlının vasiyetinin yeni yararlanıcılar adına aniden değiştirilmesi, Ev için yapılan harcamalarda yaşlının payının çok yüksek olmasıdır.

9 D. Cinsel İstismar

10 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
E. İhmal Yaşlı ihmalinin göstergeleri; Yardımsız beslenemeyen yaşlı bireyde kötü beslenme durumu, Kişisel hijyende bozulma, Aile işlerinde yaşlıya yer vermeme, Gereksinim duyulan ilaçlar ya da yardımların sağlanmaması,

11 F. Hak İstismarı

12 Dünyada Yaşlı İstismarı
Ülke - Yıl Fiziksel İstismar Psikolojik Cinsel İstismar Ekonomik İstismar İhmal Hollanda (1998) %1,2 -- %1,4 %0,2 Avustralya (2002) %19 %35 %3 %51 %16 Japonya (2004) %3,8 %9,0 %1,3 %6,4 %7,7 Kore (2006) %1,9 %4,2 %4,1 %2,4 Amerika (2010) %1,6 %4,6 %0,6 %5,2 %5,1 Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaslı Sağlığı Sempozyumu

13 Ülkemizde Yaşlı İstismarı
Yıllar Fiziksel İstismar Psikolojik İstismar Cinsel İstismar Ekonomik İhmal 2004 %1,5 -- %2,5 %3,5 2007 Düşük SED %27,4 2007 Yüksek SED %2,0 %0,3 %11,2 Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

14 İstismara Uğrayan Yaşlının Özellikleri;
Kadın /Erkek Dul/boşanmış İleri yaşta olma Yakınları ile yaşama Düşük gelir Fonksiyonel yetersizlik Bilişsel yetersizlik Birisine bağımlı olma Sosyal izolasyon Yetersiz baş etme becerileri Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

15 İstismar Edenin Özellikleri;
Sıklıkla yaşlının yakını, Bakım rolünü benimsememesi ve zorunlu yapması, Sağlık durumu, Kişilik problemleri (düşünce ve davranışlarını kontrol edememe), Madde bağımlılığı, İşsizlik/maddi yetersizlik, Şiddeti çözüm olarak algılamadır. Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

16 Sosyal Etkenler; Rol modeli Sosyal kabul Sosyoekonomik yapı Göç
Aile kavramının erozyonu Sosyal destek ağlarının olmayışı / kısıtlılığı Kültürel değişim Sosyal politikaların olmayışı / yetersizliği Sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliği Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

17 Sosyal Etkenler; 1. Aile 2. Göç 3. Gelir 4. Sosyal bakım sistemi
Yaşlı bireyin değerinin ve geleneksel bakımın azalması Geniş aileden çekirdek aileye dönüşüm Evde yalnız kalma Kendi kendine bakım 2. Göç Uyum güçlüğü Yalnızlık İletişim zorluğu Hizmetlere ulaşamama 3. Gelir Yaşlılık için hazırlık yapamama Ekonomik bağımlılık 4. Sosyal bakım sistemi Sistemdeki yetersizlikle bakım sorununda artma Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

18 Öykü; Problemin tespiti; Problemin nedeni ile ilgili belirsizlik
Yaralanma oluşumu ve tedavi arama arasında gecikme Aile üyelerinin veya bakım verenlerin uygunsuz tepkileri Problemin ciddiyetini önemsememe veya inkar etme Anlatılanlar ve vücutta görülenler arasında uyumsuzluk Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

19 Aile Öyküsü; Geçmişte ailede şiddet öyküsü
Alkol veya madde bağımlılığı Ev dışında şiddet İşsizlik, ekonomik güçsüzlük, yoksulluk Aile üyelerinin yaşlının maddi gücünü kullanması Birisi tarafından katı şekilde ekonomik kontrolün olması Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

20 Sağlık Öyküsü; Farklı iyileşme aşamalarında olan kırıklar
Sık acile başvuru Yoğun somatik şikayetler Yeme ve beslenme sorunları Depresyon, intihar girişimi, düşük benlik saygısı Post travmatik stres sendromu Yalnızlık, umutsuzluk hissetme Kronik yorgunluk Uyku bozuklukları Psikiyatri kliniğine yatış Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

21 Kişisel/Sosyal öykü; Güçsüzlük hissi Güvensizlik
Ailedeki önemli kararlara katılamama Sosyal izolasyon Aile üyelerine veya bakım verenlere aşırı bağımlılık Yoğun korku Sözel saldırganlık, negatif sözel iletişim Kronik fiziksel veya psikolojik yetersizlik öyküsü Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yetersizlik Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

22 Bakım Verenin Yükü; Bakım verenin üstlendiği bakımın ortaya çıkardığı;
Psikolojik sıkıntı, Fiziksel sağlık problemleri, Ekonomik problemler, Aile ilişkilerinin bozulması, Kontrolün kendisinde olmadığı duygusu yaşama gibi objektif ve subjektif sonuçlar Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

23 Bakım Verenler; %70-80 kadın Çoğunlukla 50-60 yaşlarında
1/3’ü bu işi tek başına üstenmiş 65 yaş altındaki bakıcı rolünü üstlenenlerin çoğu çalışmakta (çalışmayan bakım verenler haftada 70, çalışmakta olan ise 40 saat) Bakıcı rolünü üstlenenlerin 2/3’ü bu rolü 2 yıldan fazla bir süre sürdürmüş %90’ı bu işin “acı verici” olduğunu düşünüyor. Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

24 Bakım Verenlerin İstismarı;
Fiziksel stres; Etraf düzenlemesi, kaldırma-indirme gibi bedensel işler, enfeksiyon, mide ülserinde artış vb. Maddi stres; İş saatlerinde azaltmak zorunda kalma ve işten ayrılma Sosyal stres; Eve kapanmak ve sosyal izolasyona uğramak zorunda kalma Duygusal stres; Anksiyete ve depresyon Mekan düzenlemelerine bağlı stres; Düşmeyi engelleme, İlaç, temizlik malzemeleri gibi tehlikeli maddeler Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

25 Demansı olan yaşlıya bakım verenler;
1/3’ünde depresyon (diğer kronik hastalığı olan yaşlılara bakım verenlerden daha sık) Kadın bakım verenlerde daha sık (kadınlar sıklıkla yaşlının yakını ve hane halkına ilişkin yükleri daha fazla) Eşlerde daha fazla Yaşlı bakım verenler daha fazla, fiziksel kısıtlılıklarına ve öldüklerinde geride bırakacaklarına dair korku nedeniyle, gençlerde sosyal pozisyonları nedeniyle Yoğun tükenmişlik, destek eksikliği hissedenler Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

26 Bakıcıların Sesi Genellikle maddi ihtiyaç
Bakımını üstlendikleri bireyin hayatının her alanında sorumlulukları olduğunu düşünmekte Sıklıkla uykusuzluk, yaşlının dışkısını, idrarını temizliyor olmaktan ve kendi kişisel eğlencelerine fırsat bulamamaktan yakınmakta Destek ihtiyacı fiziksel güçten daha çok psikolojik gerginlikler ya da uyuşmazlıklarla başa çıkmak Eğitim ihtiyacı bazıları tarafından çok iyi tanımlanırken bazıları bunun yaşanılarak öğrenilecek bir süreç Kaynak: Dr. Mehtap KARTAL, 2. Aile Hekimliğinde Yaşlı Sağlığı Sempozyumu

27 Bakım ilişkisinde; yaşlının da Bakım verenin de desteğe ihtiyacı vardır.

28 YAŞLI İSTİSMARI ve İHMALİ ARAŞTIRMASI
1.Toplumsal Düzeyde Yaşlı İstismarı Araştırması Araştırmanın Amacı Yapılacak araştırmada aşağıdaki araştırma sorularına cevap aranacaktır. Yaşlıların gündelik yaşamlarında maruz kaldıkları istismar türleri, İstismar davranışlarının nedenlerine yönelik algıları, İstismarın üzerlerinde yarattığı etkiye yönelik algıları, İstismarla başa çıkma ve kendilerini bu davranışlardan koruma konusunda kullandıkları yöntemleri İstismarı önlemek için alınabilecek tedbirler hakkındaki görüşleri.

29 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
2. Türkiye’de Yaşlı İstismarı Araştırması Araştırmanın Hazırlık Aşaması Literatür havuzu oluşturulması Odak grup çalışması yönteminin kullanılması Tüm araştırma ekibinin eğitilmesi Odak grubunun oluşturulması

30 Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü
b. Araştırmanın Yöntemi Nitel Araştırma Yöntemi Nicel Araştırma Yöntemi Örneklem Tasarımı Nicel Araştırmada Kullanılacak Veri Toplama Araçları Soru Formu Hane Halkı Bilgi Formu Temas Formu Veri Analizi ve Raporlama

31 Araştırmada Dikkat Edilmesi Gereken Başlıca Hususlar;
Sırlamaya dikkat edilmesi Nitel aşama tekniklerinin kullanılması Uygulama akışında sıcak diyalog kurulması, Grup çalışmasının akışı olumsuzdan olumluya doğru planlanması, Katılımcılarla diyalogda uygun sözcük seçimi

32 Yaşlıya Yönelik İstismar Oranının Tespiti Araştırması
Tanıtım Toplantısı Yayın

33 Yaşlılar; Geçmişi Renkli, Bu Günü Sorumlu Yaşarlar !
TEŞEKKÜRLER… Yaşar KOCAOĞLU Yaşlılar; Geçmişi Renkli, Bu Günü Sorumlu Yaşarlar ! 03Nisan 2015