Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir

... konulu sunumlar: "Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir"— Sunum transkripti:

1 Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir
RADYOLOJİ KURSU BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ ve MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD, İzmir

2 AMAÇ Temel görüntü değerlendirme ipuçlarını tartışmak
- BT, PET-BT ve MRG’nin tekniğini ve endikasyonlarını gözden geçirmek Temel görüntü değerlendirme ipuçlarını tartışmak

3 Bilgisayarlı Tomografi
- Konvansiyonel BT (Bir nefeste 1 kesit) - Spiral BT (Bir nefeste tüm toraks) .Tek dedektörlü .Çok dedektörlü

4

5 Tek dedektörlü BT Çok dedektörlü BT

6 Dolayısıyle çekim süresi kısalmakta.
Tek kesitli BT Çok kesitli BT -1 kesit 1 dönüş/san - 4 ila 64 kesit 2 veya dönüş/san Hız 4-64 kat artmakta Dolayısıyle çekim süresi kısalmakta.

7 BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
Görüntü kalitesi (cihaza, kesit kalınlığına ve filmin pencereleme özelliğine bağlı) Raporlama kalitesi (Doktora bağlı) HER İKİSİ BİR BÜTÜN

8 Bilgisayarlı Tomografi
* Yüksek Rezolüsyonlu BT * Spiral toraks BT *Anjio BT *Dinamik BT *Düşük doz BT *PET - BT

9 YÇBT Endikasyonları Her tür interstisyel akciğer hastalığı (kollajen doku hastalığından, enfeksiyona ilaç reaksiyonundan lenfanjitik metastaza kadar) Bronşektazi Fungal enfeksiyonlar Buzlu cam/ hemoptizi etiyolojisi için Bronşiolitis obliterans (ekspiryumda)

10 YÇBT endikasyonları Direkt grafisi normal veya normale yakın olan diffüz akciğer hastalığının saptanması, Ayırıcı tanı listesini daraltmak veya bazen spesifik tanı koymak için, Akciğer biyopsisinin yeri ve tipini saptamada, Akciğer hacim azaltma operasyonu düşünülen olgularda amfizemin dağılım ve yaygınlığını saptamada, Fibrozis ile sonuçlanabilecek hastalıklarda reversibiliteyi saptamak ve izlemek için.

11

12

13 Hipersensitivite pnömosisi

14

15

16

17 Kontrast Madde Kullanımı
Metastaz taramalarında YÇBT çekiminde Tarama amaçlı düşük doz BT’de kontrast kullanılmamakta.

18 ANJİO BT Endikasyonları
Pulmoner emboli Aorta ile ilgili anevrizma, disseksiyon, vaskulit vb. Akciğer kanseri veya mediastinal tümörün vasküler invazyonu amaçlı

19

20

21 SANTRAL KİTLELERİN TÜMÜNE EVRELEME AMAÇLI MUTLAKA ANJİO BT ÖNERİYORUZ.

22 DİNAMİK BT Endikasyonları
Soliter pulmoner nodülün iç yapısı ve vaskülaritesinin saptanması

23 Dinamik BT Prekontrast ve 1,2,3,4 dakika kesitleri
1 mm kesit kalınlığı, 100 ml kontrast madde, 3 ml/san enjeksiyon hızı SPN protokolüne uyan içinde kalsiyum ve yağ içermeyen olgularda uyguluyoruz

24 ▲HU: 71-46 :25 HÜ Olgunun histopatolojik tanısı karsinoid tümördür.
Kontrastsız 46 HÜ 1’ 45HÜ 2’ 55 HÜ 3’ 58 HÜ 4’ 64 HÜ 5’ 71 HÜ ▲HU: :25 HÜ Olgunun histopatolojik tanısı karsinoid tümördür.

25 Dinamik BT Çekim sonrası herhangi bir dakikadaki değer prekontrast ölçüme göre 15’ den büyükse malign, küçükse benign olarak yorumluyoruz. PET olmayan yerlerde veya PET ile birlikte Yüksek sensitivite değerleri mevcut.

26 Dinamik BT 356 nodül / 171 habis ( 48 %) 15 HU ≤ eşik değeri
Sensitivite 98 % (167/171) Spesifisite 58 % Doğruluk 77 % Swensen ve ark.

27 Takip ve Tarama olgularında
Düşük Doz BT Standart BT kVp, 140mA Düşük doz BT 140 kVp, 20-40mA (standart dozun % 10-25’i) Takip ve Tarama olgularında Standard dose CT utilizes tube currents of mA and low dose uses 25-50mA. Dose reduction with low dose CT up to % compared to standard CT (3-5 mSv compared to 8-12 mSv).

28 Çok kesitli BT’nin getirdikleri
Sanal bronkoskopi Nodül hacmi ve takip ile tümör ikiye katlanma zamanını hesaplama Alınan ince kesitler ile anatomik ve patolojik bölgeleri sagital, koronal ve üç boyutlu planda izleyebilme Pulmoner emboliyi subsegmental dallarda dahi görebilme En küçük nodülleri bile tanıma, ……

29

30

31

32 Sanal Bronkoskopi

33

34

35

36 Tanıda Anahtar Ölçütler
Klinik bilgi Hastalık süreci Akut/Kronik Radyolojik patern ve bulgular Kistik, buzlu cam, retiküler, konsolidasyon… Lezyonların dağılımı ( akciğerin fizyolojisi!!) Yaygın Üst / Alt, Santral /Periferik

37 ALVEOLER PATERN Alveol- alveoler duktus ve respiratuar bronşiolden oluşan asinusun dolması Püy  Bakteriyel enf (pnömoni, tbc..) Tümör  BAK, lenfoma Protein  ARDS, alveoler proteinozis Su  Pulmoner ödem Kan  Travma, Goodpasture’s sendromu, infarkt....

38

39 HAVA BRONKOGRAMI Lober pnömoni Pulmoner ödem İnfarkt BAK Hyalen membran hastalığı….

40 İNTERSTİSYEL PATERN Pulmoner interstisyumda ( alveoller arası potansiyel boşluk ve venler ile lenfatikler) sıvı veya doku birikimi  Retiküler görünüm Retikülonodüler görünüm Buzlu cam görünümü

41 Akciğerin İnterstisyumu-(AC’in %10 luk kısmı)
Periferik: Visseral plevra ve septumlar Aksial: Büyük bronş ve damarları saran bağ dokusu Alveol duvarı: Parankimatöz bağ dokusu

42 İNTERSTİSYEL PATERN İnfeksiyonlar  virus, mikoplazma, PCP..
Tümör hücreleri  Lenfanjitik metastaz İnflamatuar değişiklikler  Kollagen doku hastalıkları (RA), ilaç reaksiyonları, pnömokonyozlar Su  Pulmoner ödem

43 LENFANJİTİK METASTAZ

44 MİLİYER PATERN Her iki akciğerde yaygın olarak görülen ve 1 cm.den küçük nodüller - Miliyer tüberküloz - Metastaz - BAK - Diğer (sarkoidozis, nontüberkülotik enf.,pnömokonyozlar, alveoler mikrolitiazis, amiloidozis gibi)

45 Milier tbc MİLİYER TÜBERKÜLOZ

46 METASTAZ- TİROİD CA

47 MOZAİK PATERN Akciğerde lobuler veya multilobuler dağılımlı düşük atenuasyonlu (daha siyah) alanlar şeklinde izlenir. Bu bölgeler içinde vasküler yapıların hem sayısı hem de çapı azalmıştır

48 TREE IN BUD (Tomurcuklanmış ağaç) PATERNİ
Bronşiollerin obliterasyonu sonucu birbirine komşu, tomurcuklanmış ağaca benzer tarzda küçük sentrlobüler nodüllerle karakterizedir.

49 Periferik hava yolu hastalıkları örneğin enfeksiyonlar (bakteriyel, fungal, viral veya parazitik),
konjenital hastalıklar (kistik fibrozis, kartagener sendromu), idiopatik hastalıklar (panbronşiolit, bronşiolitis obliterans), yabancı cisim aspirasyon veya inhalasyonu, immunolojik ve bağ dokusu hastalıkları (ABPA, romatoid artrit) ve periferik pulmoner vasküler hastalıklar (neoplastik pulmoner emboli )

50

51 KALDIRIM TAŞI MANZARASI
Yamalı veya diffüz buzlu cam görünümü üzerine interlobüler septal kalınlaşma ve intralobüler çizgilerin süperpoze olmasıdır Başlangıçta alveoler proteinozis için tanımlanmış olmakla birlikte günümüzde pek çok hastalıkta görülmektedir. Bu hastalıklardan bazıları; PCP enfeksiyonu, musinöz bronkoalveoler karsinom,PAP, NSIP, organize pnömoni, sarkoidozis, lipoid pnömoni, ARDS ve pulmoner hemoraji sendromu gibi.

52 KİSTİK PATERN Akciğerde ince duvarlı kistik yapıların gözlendiği paterndir. LHH, LİP, tuberoskleroz, LAM, nörofibromatozis gibi hastalıklarda görülür. Ancak bu hastalıklar ile karışabilecek amfizem, bronşektazi ve bal peteği akciğerde bu paternde ayırıcı tanıda düşünülmelidir.

53

54 LHH

55 O2,Ph V/Q=3:1 1/3 üst yarı PCP, Tbc, LHH, Sarkoidozis, Amfizem… 2/3 alt yarı O2 N pH V/Q=0.6:1 Pulmoner ödem, İPF, PAP, BOOP, yuvarlak atelektazi … Radiology 1988;167:359-66

56 ÜST ALAN TUTULUMU OLAN HASTALIKLAR
Buzlu cam: PCP, Ext. All. Alveolit, Rady. pnömonisi Nodül: Tbc, sarkoidoz, LHH,Silikozis, EAA Konsolidasyon: Tbc, Eozi. Pnomöni, Rady. pnm. Retiküler: Tbc, AS, NF1, Sarkoidoz, Rady. fibrozu Kistik görünüm: LHH, ABPA, Kistik fibroz,Amfizem

57 Tbc

58 Kronik Eozinofilik Pnömoni

59 ALT ALAN TUTULUMU OLAN HASTALIKLAR
Buzlu cam: Pulm. Ödem, PAP, NSIP, EAA, DİP, LİP Nodül: Metastaz, Septik emboli, Bronşial tbc, yuvarlak atelektazi Konsolidasyon: PAP, BOOP, infarkt, asp. pnömonisi Retiküler: Pulmoner ödem, NSIP, UIP, Asbestozis, İPF Kistik görünüm: Bronşektazi, bal peteği akc, alfa 1 antitripsin eks.

60

61

62

63 Medülla Korteks 2/3 iç kısım Lenf akımı ↓ Perfüzyon 
1/3 dış kısım Lenf akımı E. pnömoni Sarkoid Silikoz PCP P.Ödem KF, ABPA Met BOOP IPF KDH Asbestoz Radiology 1991;178:1-10

64 AKCİĞERDE PERİFERİK ALANIN TUTULDUĞU (Kortikal) HASTALIKLAR
Eozinofilik pnömoni BOOP Metastaz İPF DİP Asbestoz

65 EAA

66 BOOP

67

68 AKCİĞERDE PERİFERİN KORUNDUĞU HASTALIKLAR (Medulla tutuluşu)
PCP, CMV Pulmoner ödem, ARDS Sarkoidozis Silikozis ABPA Kistik fibrozis

69 Pulmoner ödem

70 Pulmoner ödem

71

72

73 PET-BT

74 PET/BT PET/BT 1 + 1 = 3 Positron Emisyon Tomografi
Fonksiyonel bilgi Bilgisayarlı Tomografi Anatomik bilgi PET/BT 1 + 1 = 3

75 PET VE BT AYNI CİHAZDA BİRLEŞMİŞ BT CİHAZI EN AZ 16 VEYA DAHA FAZLA DEDEKTÖRE SAHİP OLMALI

76 Hasta Hazırlığı 4-6 saat açlık gerekli (  su serbest )
Açlık kan şekeri 150  Tetkik öncesi istirahat ( kas hareketi  ) Tetkikten hemen önce mesane boşaltılır Barsakları işaretlemek için seyrek oral kontrast 10 mCi FDG IV enjeksiyon Önce düşük doz / Kontrastlı BT ( 5-10’) Sonra PET ( 15’-25’)

77 Yöntem - BT Kafa kaidesi  Pubik kemik kaudali
- 4 ml/san non-ionik kontrast (İV ayrıca barsaklar için oral opak) 5 mm kollimasyon 1.5 pitch FOV 50 cm (geniş) 2.4 mm rekonstrüksiyon

78

79 Genel endikasyonları Primer tümörün spesifik ve sensitiv görüntülenmesi Yayılım ve lokalizasyonun saptanması Lenf nodu ve uzak metastazların saptanması Canlı ve nekrotik komponentler ile tümörün vaskülarizasyonu, perfüzyonunun belirlenmesi Tedaviye cevap Rekürren tümör, reaktif doku ve skar dokusunun birbirinden ayrımı

80 Malign SPN

81 Akciger Ca N1 N2 LAP ve vertebra metastazı

82

83 Serafettin gürsoy plevral karsinomatozis

84

85 Tedavi sonrası akciğer Ca 2

86 Pozitron Emisyon Tomografisi
Yalancı negatifleri küçük lezyonlar ( > 7 mm ) düşük “grade” habis tümörler BAK Karsinoidler Bazı nöroendokrin tm.ler Her nekadar PET selim lezyonlar için yüksek özgüllükte ise de, PET negatif olgular radyolojik olarak izlenmelidir Smaller lesions may be missed due to volume averaging, and low grade malignancies, such as bronchioloalveolar carcinoma and some carcinoids may exibit low FDG uptake and missed.

87 MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
-X ışını yerine güçlü manyetik alan içinde radyo dalgaları kullanarak görüntü elde edilir. BT’ye göre daha uzun çekim süresi Multiplanar görüntü alma kapasitesi

88 MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
Mediasten, toraks duvarı ve kalp ile vasküler yapılar iyi görüntülenirken akciğer dokusu iyi görüntülenemez. Akciğer dokusu 2 nedenle MRG’de iyi görüntülenemez: Kalp ve solunum hareketleri Akciğerde hidrojen atomlarının azlığı. -EKG ve respiratuar gating -Hızlı sekanslar

89 PRİMER GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMİ DEĞİL
BT SONRASI YA BULGULARI DESTEKLEMEK YA DA KUŞKUDA KALINAN DURUMLARDA veya AYRICI TANI AÇISINDAN SORUNU ÇÖZMEK AMACI İLE superior sulkus tümörleri ve mediastinal-göğüs duvarı invazyonunda daha sık kullanımda iken MR tekniklerinde gelişmeler nedeniyle kullanım alanı artmaktadır.BT ile konvansiyonel T1W kıyaslandığında mediastinal invazyon dışında akciğer kanseri evrelemesinde belirgin bir üstünlük yok.

90 TORAKSTA MRG KULLANIM ALANLARI
Akciğer kanseri evrelemesinde/ ayırıcı tanıda Plevral lezyonlarda Mediastinal lezyonlarda Kardiovasküler lezyonlar ve anomalilerde Ventilasyon / perfüzyon çalışmaları

91 BT’de aortaya invazyon yönünden yağ lkivajı net izlenmez iken MRG’de net olarak yağ planı seçilebiliyor.

92 Kitle-atelektazi ayrımı MRG ile net yapılabilir.

93 BT’de pulmoner arter ve mediasten invazyonu. mevcut
BT’de pulmoner arter ve mediasten invazyonu? mevcut. MRG ve MRA’da pulmoner arter invazyonu açık ama mediasten invazyonu yok.Üst lobektomi ile mediastinal invazyon olmadığı görülmüş.

94

95

96 Göğüs duvarı invazyonu olan akciğer kanseri
Göğüs duvarı invazyonu olan akciğer kanseri. True FISP cine sekans soldaki derin inspiryum sağdaki derin ekspiryum Göğüs duvarında her hangi bir değişiklik yok (tümör duvara fikse)

97 Diyafram invazyonu yok---hasta bronkoskopik asp da benign-enfeksiyon gelmiş ca değil takip et

98

99 RT fibrozisi

100

101

102

103

104

105 SONUÇ Doğru endikasyon doğru tanıya varmak için en önemli basamak
Bir saatte BT ve MRG öğrenmek mümkün değil Doğru endikasyon doğru tanıya varmak için en önemli basamak Hem çekim kalitesi hem raporlama kalitesi çok önemli Klinisyenin bu konularda yönlendirici olması şart Ayrıca işbirliği mutlaka gerekiyor.

106

107 OLGULAR:

108

109 SORU: PA grafi için hangisi doğrudur?
A) Normaldir B) Lezyon sağdadır. C) Lezyon diyafram konturunu silmiştir D) Lezyon sol mediasten konturunu silmiştir. E) Sağ hilus genişlemiştir.

110 Lezyon soldadır ve solda mediasten konturunu silmiştir (D)

111

112 BT’ye göre tanı nedir? A) Sol üst lobda santral kitle ve atelektazi
B) Solda pnömoni C) Sol anterior mediastinal kitle D) Aort anevrizması E) Pulmoner arter anevrizması

113

114 Sol üst lob bronşunun santral, nekrotik kitlesi ve sol üst lob atelektazisi (A)

115 SORU: Okla gösterilen alan nedir?

116 A) Lenf bezi B) Bronkojenik kist C) Normal bir yapı D) Anevrizma Özefagus divertikülü

117 Normal bir yapı (süperior perikardial reses) (C)

118 PA akciğer grafisinde gözlenen patoloji için
ne düşünürsünüz?

119 A)Perikard kisti B) Sağ orta lob atelektazisi C) Sağ alt lob atelektazisi D) Hiatal herni E) Perikardial yağ

120 PERİKARDİAL YAĞ (E)

121 15 YIL ÖNCE ASD OPERASYONU MEVCUT

122

123

124 SORU: Sağ akciğerde izlenen lezyon ne olabilir?
A) Soliter fibröz tümör B) Mezotelyoma C)Gossypiboma D) Abse E) Ampiyem

125 Gossypiboma (C)

126

127

128

129

130

131 Perikardial Kist

132

133

134

135