1.Soru Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi),

... konulu sunumlar: "1.Soru Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi),"— Sunum transkripti:

1 1.Soru Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi), oluş fiilleri (doymak, uzamak, kararmak... gibi) diye adlandırılır. Aşağıdakilerden hangisinde, yukarıda sözü edilen fiillerin tümü örneklendirilmektedir? A) delmek, dizmek, ezmek B) solmak, susmak, acımak C) ağlamak, oturmak, büyümek D) atmak, kalkmak, sararmak

2 1.Cevap A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir. B'de "susmak" iradeye bağlı ger çekleştiği için durum, "solmak ve acıkmak" irade dışında gerçekleştiği için oluş bildirmektedir. C'deki "ağlamak, oturmak" durum bildirmektedir, "büyümek" ise oluş bildirmektedir.D seçeneğinde ise "almak" eylemi nesne aldığı için kılış; "kalkmak" eylemi iradeye bağlı gerçekleştiği için durum; "sararmak" nitelikte değişiklik anlattığı için oluş bildirmektedir.Doğru cevap (D) seçeneğidir.

3 2.Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, fiile eklenen -mış, -miş, -muş eki cümleye "başkasından duyulma, aktarılma" anlamı katmaktadır? A) Az ışıkta okuyorsun gözlerin kanlanmış. B) Çok yorulmuşsun dinlenmen gerek. C) Soğuktan dudakların çatlamış; biraz krem sür. D) Ayşe dün sinemaya gitmiş; ama filmi beğen memiş.

4 2.Cevap -mış ekinin asıl işlevi "başkasından duyulma, aktarılmadır. A'da gözün kanlanmış olduğuna, C'de dudakların çatlamış olduğuna bizzat şahit olunmuştur. B'de yorgunluk, kişinin halinden anlaşılmaktadır. E'de pasta tadıldıktan sonra durum öznel olarak anlatılmaktadır. Ancak D'de Ayşe'nin sinemaya gittiği başkasından duyulmuş, aktarılmıştır. Doğru cevap (D) seçeneğidir.

5 3.Soru Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem gereklilik kipindedir? A) Çınar yeşili sundurmamda Bakmalıyım ayçiçeği tarlasına B) Akça kavaklar ıslanırken Örter bizi güz ananın yaprakları C) İşte duruyor bir çocuk Mürdüm eriği gözleriyle D) Bir yüce dağdan bir yüce dağa Dikmişim ışıklı direklerimi

6 3.Cevap Gereklilik kipi, fiile eklenen "-malı, -meli" ekiyle çekimlenir. B seçeneğinde yüklem "örter" geniş zaman, C seçeneğinde yüklem "duruyor" şimdiki zaman, D seçeneğinde yüklem "dikmişim" duyu lan geçmiş zaman ve E seçeneğinde yüklem "dizdim" görülen geçmiş zaman ile çekimlenmiş-tir. A seçeneğinde ise "bakmalıyım" gereklilik kipiyle çekimlenmiş yüklemdir. Doğru cevap (A) seçeneğidir.

7 4.Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem, istek kipindedir? A) Yarın sabah erken kalk. B) Ödevlerinizi zamanında yapınız. C) Bugün İngilizce çalışalım. D) Bu güzel havada biraz yürümeliyim.

8 4.SORUNUN CEVABI İstek kipi, fiile "-a, -e" eki getirilerek çekimlenir. Buna göre, A seçeneğinde, "kalk", B seçeneğin de "yapınız", E seçeneğinde "gelsin" eylemleri emir kipiyle, D seçeneğinde "yürümeliyim" eylemi gereklilik kipiyle çekimlenmiştir. C seçeneğindeki "çalışalım" eylemi ise istek kipiyle çekimlenmiştir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

9 5.Soru Aşağıdakilerin hangisinde eylemin kipinde bir anlam kayması olmuştur? A) Pazar günü gelmeye çalışacağım. B) Sabahları erken kalkmayı seviyorum. C) Yağmur yağdığı için gelememiş. D) Söz verdi, yarın buraya uğrayacak.

10 5.SORUNUN CEVABI Bir kip ekinin kendi anlamının dışında, başka bir kip eki yerine kullanılmasına anlam kayması denir. Buna göre seçenekleri incelersek, A seçeneğinde "çalışacağım" eyleminde anlatış önce iş gelecekte olduğu için anlam kayması olmamıştır. C seçeneğinde, "gelememiş" eylemi duyulan geçmiş zamanla çekimlenmiş, iş de önceden yapıldığı için anlam kayması olmamış. D seçeneğin de, "uğrayacak" eyleminde konuşma önce iş sonra yapılacağı için anlam kayması olmamış. E seçeneğinde "vazgeçmişler" eylemi başkasından duyulmayı ifade etmektedir, anlam kayması olmamıştır. Ancak B seçeneğinde "seviyorum" eylemi şimdiki zamanla çekimlenmiş; fakat cümlede "her zaman" anlamı vardır. Yani şimdiki zaman, geniş zaman bildirecek şekilde kullanılmıştır. Buna da anlam kayması denir. Doğru cevap (B) seçeneğidir.

11 6.Soru Eşyalar yerleştirilince, otobüse yolcular da bindi. Şoför beklemeksizin kontağı açtı. O sırada oto büs yazıhanesinden biri fırladı. Otobüse koşuyordu; soluk soluğa yetişti. Önümüzdeki tek boş ye re oturdu. Çevresindekileri selamladı. Otobüsteki herkesi tanıyordu anlaşılan. Bu parçada bileşik zamanlı kaç fiil vardır? A)1 B)2 C)3 D) 4 

12 6.SORUNUN CEVABI Basit zamanlı bir fiile idi, ise, imiş ekeylemlerin-den biri getirilerek bileşik zamanlı fiil yapılır. Buna göre parçadaki çekimli fiiller: "bindi, açtı, fırladı, yetişti, oturdu, selamladı, koşuyordu ve tanıyor-dur. Bu fiillerden sadece "koşuyordu ve tanı yordu" bileşik zamanlıdır. Doğru cevap (B) seçeneğidir.

13 7.Soru Oyunda, üç arkadaşın 1980'den bugüne kadar gelen birlikteliği, zaman zaman mizahi, zaman zaman da hüzünlü bir dil kullanılarak anlatılıyor. Bu cümleyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangi si yanlıştır? A) ilgeç vardır. B) Sıfat - fiil vardır. C) Yüklem, çatısı bakımından etkendir. D) Zarf tümlecinde ikileme yer almıştır. E) Belgisiz sıfat kullanılmıştır.

14 7.SORUNUN CEVABI "kadar" ilgeçtir. "gelen" sıfat - fiildir. Zarf tümlecinde "zaman zaman" ikilemeleri kullanılmıştır. "bir dil"deki "bir" sözcüğü, belgisiz sıfattır. "anlatılıyor" yüklemi etken çatılı değil, edilgen çatılıdır. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

15 8.Soru (I) İçine kapanmış olan Anadolu dağları, sessizliğini, bilge dalgınlığında sürdürür zamanın akışı içinde. (II) Kendi dilince söyler türküsünü, kendi gönlünce sürer yaşamını. (Ill) Dağlar vardır, yüreğinden eski uygarlıklar gülümser çağımıza. (IV) İşte bundan dolayı birçok efsaneyi bağrında yaşatır bizim Anadolu dağları. (V) Anadolu'nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları anlatır bize. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi, çatısı bakımından geçişsizdir? A)l. B) II. C) III. D) IV.

16 8.SORUNUN CEVABI Bir fiilin geçişsiz olması demek, o fiilin istense de nesne alamaması demektir. Bir başka deyişle ge çişsiz fiiller nesne buldurucu "neyi, kimi" sorula rına cevap veremeyen fiillerdir. Numaralanmış cümlelerin yüklemlerini sırayla inceleyelim: I. cümlede sürdürür yüklemi "Neyi sürdürür?" sorusuna "sessizliğini sürdürür" cevabını; II. cümle de "söyler ve sürer." yüklemleri "Neyi söyler?" sorusuna türküsünü söyler." "Neyi sürer?" soru suna "yaşamını sürer" cevabını; IV. cümlede "ya şatır" yüklemi "Neyi yaşatır?" sorusuna "birçok efsaneyi yaşatır" cevabını; V. cümlede "anlatır" yüklemi "Neyi anlatır?" sorusuna "Anadolu'nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları anlatır." cevabını verir. I., II., IV. ve V. cümledeki yüklemler nesne alabildikleri için geçişlidir. Ancak III. cümledeki "gülümser" yüklemi "Neyi veva kimi gülümser?" sorusuna cevap veremez. Yani nesne alamaz, bu nedenle III. cümledeki yüklem çatısı bakımından geçişsizdir. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

17 9.Soru Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi aldığı ekle geçişli olmuştur? A) Komik davranışlarıyla kendini sevdirdi. B) Takım elbisesini karşıdaki terziye diktirdi. C) Sabahtan akşama kadar kardeşini bekletti. D) Trafik polisi sadece kamyonları durdurdu.

18 9.SORUNUN CEVABI Cevap:D

19 10.Soru I. Nakısı başkasına işletti. II. Olayları fazlaca büyüttü. III. Kitaplarını babasına aldırttı. IV. Kapıyı hızla kapattı. V. Dedemi masaya zorla oturttu. Yukarıdaki cümlelerin hangi ikisinde "-t" eki, fiili geçişli hale getirmiştir? A) I. ve II. B) II. ve III.       C) IV. ve V. D) II. ve V.       

20 10.SORNUN CEVABI Cevap:D