ERGEN SAĞLIĞI.

... konulu sunumlar: "ERGEN SAĞLIĞI."— Sunum transkripti:

1 ERGEN SAĞLIĞI

2 Bilinçli ve sorumluluk sahibi bir gençlik, o milletin umududur, geleceğinin güvencelerindendir Mustafa Kemal ATATÜRK

3 Ergenlik döneminin fiziksel değişimleri 11 yaşlarında başar ve ergenin kendi kimliğini bulmasına kadar devam eder.

4 Günümüzde halk sağlığı açısından en önemli sorun gençlerin sağlığıdır
Günümüzde halk sağlığı açısından en önemli sorun gençlerin sağlığıdır.Bu dönem hem kişisel olarak erişkinliğe, hem de anne-baba olarak gelecek nesillere taşıyacakları sorunlar açısından önemlidir… Jackson,1995

5 ERKEN PUBERTE 8 Yaş GECİKMİŞ PUBERTE 16 Yaş

6 RİSKLİ ERGENLER

7 Riskli Davranış Tanımı :
Direkt veya indirekt olarak gençlerin sağlık ve iyilik hallerini ve yaşamlarını etkileyen, olumsuz sonuçları olabilecek davranışlar.

8 Sağlık açısından RİSKLİ DAVRANIŞLAR genellikle ergenlik döneminde edinilir,
SONUÇLARI erişkin döneme yansıyarak, bu dönemde hastalık (kalp hastalıkları, kanserler, obezite...) ve ölüm oranlarında önemli artışlara neden olur.

9 Ergenlik döneminde de meydana gelen ölümlerin en başta gelen nedenlerinden olan KAZALAR ve İNTİHARLAR riskli davranışlarla yakın ilişkilidir.

10 RİSKLİ DAVRANIŞ NEDİR? 1-Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, fiziksel hareketsizlik, obezite, 2-Tütün, alkol, madde kullanımı, 3-Riskli araç kullanımı (alkollü, kemersiz, kasksız, hızlı, ehliyetsiz), 4-Erken yaşlarda-korunmasız cinsellik (cinsel yolla bulaşan hastalıklara ve istenmeyen gebeliklere neden olan güvensiz cinsel ilişki)

11 7- Evden kaçma, intihar girişimi, ümitsizlik,
5- Olumsuz arkadaşlarla birlikte olmak, kavga etmek, saldırganlık ve fiziksel şiddet içeren davranışlar, hırsızlık, tabanca taşıma, yasalara karşı gelme gibi suç kapsamına giren davranışlar, 6- Derslere ilgisizlik, okul başarısızlığı, sürekli okuldan kaçma, okulu bırakma, elektronik bağımlılığı, 7- Evden kaçma, intihar girişimi, ümitsizlik, Kendine zarar verme davranışı. Tek tek veya birbirleriyle beraber görülme oranı yüksektir.

12 Riskli Davranışlara ne yol açar?
Ergenlik dönemi, gençlerin riskli davranışları denemeye açık oldukları, bağımsızlıklarını kanıtlama çabasında oldukları bir dönemdir. (Elliot ve Lambourn, 1999) Son yılda gerçekleşen toplumsal değişim,ergenlerin yaşamını da çok değiştirmiştir.

13 Aile yapısında zayıflama, sanayileşme ve kentleşme ile bireyselleşme,
Akranların risk alma davranışının sıklığı, Medyanın uyaranları....

14 Ör/ anne-babaların riskli dvr için rol model olması veya onaylaması, anne-baba denetim yetersizliği, aile içi sorunlar, aileden ayrı yaşama. Ör/ medyada şiddete tanık olmanın artması, Bireysel özellikler (genetik özellikler, hiperaktivite, antisosyal davranışlar, zeka düşüklüğü....) Özetlersek: ergenin biolojik (gelişimsel), genetik ve kişilik özellikleri ile çevresel etkenlerin (toplum, kültür) etkileşimi sonucunda şekillenmektedir.

15 BESLENME obezite Anne babaların çocuklarının doğru beslenmesi ile ilgili toplumsal bir görevi vardır! Tüm alışkanlıklar anne baba gözetiminde çocuklukta başlamakta ve genç erişkinlikte iyice oturmaktadır.

16

17 SPOR AKIL SAĞLIĞINI KORUR, DERS BAŞARISINI ARTTIRIR, DEPRESYONU AZALTIR!

18 AKNE Gençlerin kendileri hakkındaki hisleri ve birbirlerine reaksiyonlarını etkilemektedir. Bir leke veya kızarıklık, gençler için özgüvende düşme ve hatta sosyal geri çekilme nedeni olabilir.

19 UYKUSUZLUK Hafızayı ve yaratıcılığı azaltır
Duyguları kontrol etmede zorlanılır Kendine güveni azaltır Duygu dalgalanmalarını arttırır Sürekliliği Depresyona neden olur Savunma mekanizmalarını zayıf düşürür,enfeksiyöz hastalıklar vs artar

20 CİNSELLİK

21 CİNSEL BİLGİ KAYNAKLARI
Cinsel bilgiler aile üyelerinden, gazete-dergi, televizyon gibi görsel ve yazılı basından, pornografik filmlerden ve arkadaşlardan edinilmektedir. Ve bu bilgi kaynakları gençlerin cinsel tutum ve davranışlarını etkilemektedir...

22 Cinsel sağlık Bir kişinin; Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar,
istenmeyen gebelikler, zorlama, istismar,şiddet ve ayrımcılık riskinden bağımsız olarak cinselliğini ifade etme yeteneğidir.

23 GÜVENLİ CİNSELLİK KİŞİNİN KENDİ SAĞLIĞI KONUSUNDA SORUMLULUĞU ELE ALMASI !!! ile olur. Her şeyden önce kişinin bir durumun ne kadar risk taşıdığını değerlendirebilme yeteneğine sahip olması gerekir. Gençler için: Daha güvenli cinsel davranışlar İstemediğinde cinselliği reddedebilmek KOLAY DEĞİLDİR!!!

24 GÜVENLİ CİNSEL DAVRANIŞ BASAMAKLARI:
1-Cinsel ilişkiyi erteleyin 2-Korunmalı cinsel ilişkiye girin(KONDOM) 3-Cinsellikle ilgili doğru bilgilenin,mitlerden uzak durun(fıkra,magazin basını,porno…)

25 Bütün düşüklerin de 1/3’ü ergenlikte olmaktadır.
Erken cinsel ilişkiye girme ile suç işleme, sigara içme, ve ilaç-alkol kötüye kullanımı gibi diğer risk davranışları ilişkili olduğu saptanmıştır. Bütün düşüklerin de 1/3’ü ergenlikte olmaktadır.

26 MADDE

27 SİGARA-NİKOTİN Sigaradan ölenlerin toplam sayısı :
Yangın + oto kazaları + AIDS + alkol + kokain + eroin + cinayetler + intiharların toplam sayısından fazla.... Uzun süreli kullanım: Akciğer kanseri; kalp-damar hastalıkları

28

29 ALKOL Koordinasyon kaybı, konuşmanın bozulması, yargılamanın bozulması, konfüzyon, baş dönmesi, bulantı- kusma *Yoksunluk : terleme, titreme, çarpıntı. Bulantı-kusma, uykusuzluk, konvülsiyon koma (delirium tremens) *Uzun süreli kullanım: alkolik karaciğer hastalığı, siroz, kalp hastalıkları, bunama

30 ESRAR Öfori, rahatlama hissi, duyularda artış
*Yüksek dozlarda: konfüzyon, huzursuzluk, halüsinasyonlar, panik, psikotik reaksiyon * Yoksunluk :aşırı istek, huzursuzluk Uzun süreli kullanım: miktar artar, amotivasyon, akciğer kanseri,kronik broşit

31 Liseli gençlerde yıllara göre esrar kullanımı:

32 EKSTAZİ * ilişki kurmanın kolaylaşması, sosyalleşme, fiziksel ve duygusal enerji artışı * Yüksek dozlarda: halüsinasyon,bulantı- kusma , kan basıncı ve kalp hızının artışı, sıcak çarpmasından ölüm * Yoksunluk : Yorgunluk, depresyon * Uzun süreli etkileri: ciddi depresyon, bellek kaybı

33 Eroin bana ne yapar? Her kullanımda koma ya da ölüme neden olabilecek aşırı doz riski Kilo kaybı, beslenme yetersizliği Damarlarda abseler, kangren Enjektör paylaşımı HIV/AIDS, hepatit

34 KOKAİN * öfori, uyanıklık ve enerji artışı, anksiyete, paranoya, ajitasyon, halüsinasyonlar * Saldırganlık, paranoid psikoz, MI, ani ölümler, SAK, beyin enfarktı, burun mukoza ve kıkırdak dokusunun nekrozu ve perforasyonu

35 ELEKTRONİK BAĞIMLILIĞI

36 Bilgi teknolojisinin ilerlemesi ve bilgisayar fiyatlarının düşmesi ile evinde bilgisayar bulunan birey sayısı son 10 yıl içinde belirgin bir şekilde artmıştır. TNSA 2008 verilerine göre, yaklaşık 3 haneden birinde masaüstü, 10 haneden birinde de dizüstü bilgisayar bulunmaktadır. İnternetin çok hızlı geliştiği ülkelerden biri olan Türkiye’de, kayıtlı internet abonesi sayısının milyon civarında olduğu sanılmaktadır.

37 Teknoloji; gelişmişliğin ve çağdaşlaşmanın bir ölçütü olarak insan hayatını kolaylaştırıp toplumsal gelişime olumlu katkı sağlarken, diğer yandan da internetin bilinçsiz kullanımından kaynaklanan bazı sorunları ve tehlikeleri beraberinde getirmektedir.

38 “Sağlıklı internet kullanımı” düşünsel, davranışsal herhangi bir rahatsızlık duymaksızın uygun bir zaman diliminde, istenen amaca ulaşmak için internet kullanımı olarak tanımlanmaktır. “Problemli internet kullanımı” ise internet kullanımının bireyin yaşamının psikolojik, sosyal ve bilişsel alanlarında güçlükler oluşturmasıdır.

39 ERGENLERİ ANLAMAK

40 SORU: Günümüzde ergen ruh sağlığı sorunları çok mu arttı?

41 ERGENLERE söz hakkı vermeden, katılımını sağlamadan sağlık-eğitim hizmeti yürütmek genellikle olanaksızdır!

42 Ergenlerle çalışanların dikkat etmesi gereken konular
AMAÇ; ergenlerin benlik saygısını yerine getirmek olmalıdır.

43 “Adolesans dönem çoğu ergen için bir fırtına ve stres dönemi değildir
“Adolesans dönem çoğu ergen için bir fırtına ve stres dönemi değildir. Ergenlerin çoğu anne babaları ve erişkinlerle olumlu ilişkiler sürdürürler, değer yargıları ve prensipler söz konusu olduğunda ebeveynlerinin yönlendirmesine gerek duyarlar ancak ilgi alanları, moda, giyim kuşam, boş zaman değerlendirme gibi gençlere ilişkin aktiviteler söz konusu olduğunda yaşıtlarından etkilenirler. Başkaldıran adolesan fikri yalnızca bir dış görünüşten ibarettir.” (Rutter ve ark.)

44 Adolesanlar; Haklarını biliyorlar, Sorumluluklarını bilmiyorlar…

45 Adolesanın gelişimindeki önemli noktalar
Vücut görüntüsü Arkadaşları ile ilişkisi Bağımsızlık Kimlik Cinsellik

46 Bir yandan yoğun BAĞIMSIZLIK isteği, diğer yandan ait olma ve sahip çıkılma beklentisi bu dönemde yaşanan tipik çatışmalardandır. Adolesan dönemi yoğun çelişki ve zıt duyguların (ikilemlerin) yaşandığı bir dönemdir.

47 Adolesan dönemde cinsel uyanışla birlikte yeni ruhsal tepkiler ve davranışlar da başlar.
Dengeli ve uyumlu ilkokul çocuğu yerine, TEDİRGİN, KURUNTULU, ALINGAN, KENDİNİ AŞIRI ELEŞTİREN, ÇABUK TEPKİ VEREN, ZOR BEĞENEN, GÜVENSİZ, KARARSIZ ergen gelir.

48 Sürekli birşeyler devirip-kırar!
Ayna karşısında saatler geçirir.Bir sivilce ile gün boyu uğraşır. Gürültülü müzik dinler!

49 Kırıcı, sert ve yıkıcı söz ve davranışlardan kaçınılmalıdır.
Ergenin bu duygusal değişikliklerinden kaynaklanan tepkileri karşısında serinkanlı olmak ve tutarlı davranmak önemlidir. Kırıcı, sert ve yıkıcı söz ve davranışlardan kaçınılmalıdır.

50 Gençlikte görülen tüm bu ruh halleri erişkinde olsa RUH HASTASI denir.
Ancak gençlik çağının sağlık ölçütleri, erişkin çağın sağlık ölçütlerinden farklıdır. Çünkü ruh sağlığı gelişme dönemlerine göre belirlenir. Örneğin Freud’a göre ergenlik çağının uyumsuzluğu tamamen bir sağlık göstergesidir.

51 Herşeyin üstesinden kendim geleyim düşüncesi, gençlik yıllarında kötü tecrübelere neden olur. Risk aldırır. Bu durumlarda DANIŞMANLIK çok işe yarar. Bu durumlarda adolesanlara destek verilmelidir. Davranış değil, ama adolesan desteklenmelidir. Ancak kaçınılması gereken bütün başarısızlıkların örtbas edilmesidir. Yoksa genç gerçek bir dünya görüşüne sahip olamaz, olgunlaşma (GERÇEKÇİLİK) gelişemez.

52 Gençlerin aradığı kişiler, onları yetişkin gibi görecek, kendisiyle EŞİT tutacak ve aynı zamanda da yardım ve koruma hizmeti sunabilecek kişilerdir ki gençlerin buna ihtiyacı olduğu kadar hakkıdır da!

53 Yaşıtlarından farklı olmamak onun için çok önemlidir.
Aslında en büyük isteği çevresi tarafından yadırganmayan, hatta gıpta edilen, kendisinin de mutluluk ve gurur duyacağı bir vücuda sahip olmaktır. Yaşıtlarından farklı olmamak onun için çok önemlidir.

54 ERGENİ RİSKLİ DAVRANIŞTAN NE KORUR?
1- KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Kendine güven,Öz denetim ve içgörü Zeka, sosyal ilişkilerde başarı Engellenmeye dayanma gücü Baş etme becerileri

55 2- AİLE, OKUL VE DİĞER SOSYAL GRUPLARLA GÜÇLÜ BAĞLAR
Ör/ Toplumla zayıf bağlar: çalışma ve kurallara uyma yoluyla isteklerine ulaşamayacaklarını düşünmelerine yol açar Ör/ Evle zayıf bağlar: aileden gereksinim duydukları yakınlığı bulamamaları, iletişim zorluğu Ör/ okul başarısının düşüklüğü: suç işleme, silah taşıma riskini arttırır

56 Bu durumlardaki ergenler, riskli davranışı olan akranlarına daha çok yönelebilirler.
Akranlarından gelen baskı ve bu baskıya direnme becerilerinin yetersizliği durumlarında da riskli davranışların ortaya çıkması kolaylaşmaktadır.

57 SEVGİ ANLAYIŞ-HOŞGÖRÜ GÜVEN YARGILAMADAN- KIYASLAMADAN YARDIM-DESTEK

58 Ergen sağlığı konusunda son yıllarda yapılan araştırmalar,
Riskli davranışları tedavi etme biçiminden, Gençlerin sağlıklı gelişimini destekleme (koruma) biçimine dönüşmesine neden olmuştur.

59 GENÇLERİNİZİ DİNLEYİN VE ONLARLA KONUŞUN!!!