MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

... konulu sunumlar: "MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI"— Sunum transkripti:

1 MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI
Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Sunum Başlıkları Genel bakış ve Sınıflandırma
Mesleki havayolu hastalıkları Meslek astımı İritanla indüktlenen astım İnorganik tozlara bağlı akciğer hastalıkları Silika Asbest Akut inhalasyon sendromları

3 Soru 1: Çalıştığınız merkezde mesleki akciğer hastalıkları nedeniyle başvuran ya da tanı alan hastalarla karşılaştınız mı? A) Evet B) Hayır

4 Mesleki Akciğer Hastalıklarının Temel Özellikleri
İşyerinde çeşitli maddelerle temas sonucu ortaya çıkarlar ya da alevlenirler Önlenebilirler Potansiyel olarak tazmin edilebilirler

5 Mesleki Akciğer Hastalıklarında Sınıflandırma
Mesleki Havayolu hastalıkları Meslek Astımı İritanla İndüktlenen Astım Astım Benzeri Sendrom Diffüz akciğer hastalıkları Pnömokonyozlar Hipersensitivite pnömonisi Akut Toksik İnhalasyon Sendromları

6 Soru 2 Özellikle endüstrileşmiş ülkelerde en sık görülen meslek hastalığı hangisidir? a) Asbeste bağlı plevra hastalıkları b) Meslek astımı c) Pnömokonyozlar d) Toksik pnömoniler e) Organik toz hastalıkları

7 Astım ve İşyeri İlişkisi
Erişkin yaşta yeni başlayan tüm astım olgularında bu hastalığın işyeri ile olan ilişkisini araştırmak büyük bir önem taşımaktadır. Meslek astımı olmayan olgularda astım semptomları işyerinde ağırlaşıyorsa İşyerinde alevlenen astımı düşünmek gerekmektedir. Bu kişilerde de semptomlar, ek ilaç kullanımı iş günlerinde daha da ağırlaşabilir ya da artabilir ACCP: Diagnosis and management of work related asthma Chest 2008; 134: 1S-41S

8 Meslek Astımının Önemi
Tüm astma olgularının % 2 ila %5’ini oluşturur SWORD (Surveillance of Work Related Respiratory Disease) 1997 : mesleki akciğer hastalıkları arasında %26.4’lük bir oranla ilk sırada T.C.’de üçüncü sırada

9 Meslek Astımının Gelişiminden Sorumlu Düşük MA Maddeler

10 Meslek Astımının Gelişmesinde Rol Oynayan Yüksek MA’lı Maddeler

11 Meslek Astımı: Risk Faktörleri
Kişisel Risk Faktörleri Genetik Faktörler: Atopi: Laboratuar hayvanlarının atık ve salgılarına ;B Subtilis enzimlerine karşı gelişen astmada risk faktörü. HLA Doku Grubu Antijenleri Kimyasallarla (izosiyanatlar, anhidrik asidler) oluşan astmada belirleyici gözükmekte; Sigara Çevresel Risk Faktörleri Maruziyetin Yoğunluğu: Deterjan yapımındaki enzimler, cimetidine, çam reçineleri

12 Meslek Astımının Ortaya Çıkış Mekanizmaları

13 Meslek Astımında Tanı Yöntemleri

14 Meslek Astımında Tatiller ve İş Günlerinde PEF değişiklikleri

15 Prognoz: etki eden faktörler
Erkenden tanı konması ve etkenle temasın kesilmesi; İnhale steroidlerin uygulanması; Tanı sırasındaki semptomların ağırlığı; Daha önce atopinin bulunması; Bronş hiperreaktivitesinin düzeyi; Etken maddenin molekül ağırlığı.

16 Olgu 1 E.M 22 yaşında bayan hasta
Öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve tıkanma Yakınmaları 3 ay önce ortaya çıkmış Daha önce hiçbir yakınması yok 1,5 yıldır bir tekstil fabrikasında çalışmakta

17 Solunum Fonksiyon testleri:
FVC: 3,76 (%95 pred) FEV1:3,14 (%95) FEV1/FVC :%83 PEF:7,22 (%88) FEF25-75: 4,13 (%7) PC20: 0,033mg/ml Deri prick testleri -

18 Olgu 1: Mesleki Anamnez İşyerinde boyanıp işlemden geçmiş olan pamuklu dokuma çarşafları katlıyor paketlenmeye hazır hale getiriyor Ortamın tozlu ve keskin kokulu olduğunu söylüyor Maske kullanmıyor Yoğun çalıştıkları bir iş gününün sonunda aniden tıkanarak acile götürüldüğünü ifade ediyor

19 Soru 3: Bu Olguda Tanınız Nedir?
Erişkin yaşta ortaya çıkan astım Meslek astımı İritanla indüktlenen astım Astım benzeri sendrom

20 Olgu 1: PEF Takibi Sonuçları

21 ACCP’nin Meslek Astımı Olgusu Tanımlaması
A: Bir hekim tarafından astım tanısı konulması; B: Astım belirtilerinin işe girdikten sonra  başlaması; C: Astım belirtilerinin iş ile ilişkili olması  D: Meslek astımına neden olduğu bilinen etkenlere işyerine maruziyet  FEV1 ya da PEF’te işe bağlı değişiklikler  Bronş hiperreaktivitesinde işe bağlı değişiklikler;  Spesifik inhalasyon testlerine pozitif yanıt İşyerinde iritan bir madde inhalasyonunu takiben gelişen astım semptomları

22 Olgumuza ne Oldu? İşyerinde başka bir bölümde görevlendirildi.
Boyalarla teması kesildi İnhale steroid ve bronkodilatör tedavisini kullanmaya devam etmekte

23 Soru 4 Reaktiv havayolu fonksiyon bozukluğu sendromu (RADS) ile meslek astımını ayıran en önemli özellik hangisidir? a) RADS’ta bronş hiperreaktivitesi bulunmamaktadır b) RADS’ta solunum sistemi belirtileri üç aydan daha kısa sürmektedir c) RADS daima yüksek molekül ağırlıklı maddelere düşük dozda maruziyete bağlı gelişir d) RADS’ta latent periyod bulunmamaktadır.

24 İritanla İndüktlenen Astım I
1985’te Brooks tarafından tanımlanmış Gaz, duman, buhar halindeki iritanlara maruziyetten ortalama 24 saat sonra astmaya benzer belirtiler Bu belirtilere aylarca süren bronş hiperreaktivitesi eşlik etmekte Chest (3):

25 İritanla İndüktlenen Astım II
Benzer iritan maddelere orta-yüksek düzeyde tekrarlayıcı maruziyete bağlı olarak ortaya çıkan astım belirtileri Çok ani ortaya çıkmayan iritanla indüktlenen astım Chest: 1998;96:

26 RADS’a Neden Olan Etken Ajanlar
Toksik amonyak dumanları; Asetik asid; Klorin gazı HCl Glasial asetik asid; Fosgen Göz yaşartıcı gazlar Lokomotif dumanı Maden buharları MMMF (insan yapımı mineral lifler) Chest 1996;109: Uranyum hekzaflüorid; Sprey boyalar; SO2; Sülfürik asid; Hidroklorik asid; Beyazlatıcı maddeler; TDI Duman İnhalasyonu

27 Klinik Özellikler Öncelikle yüksek konsantrasyonlarda toksik bir madde inhalasyonu (birkaç dakikadan 12 saate kadar varan olgular) Daha önce hiçbir solunum sistemi yakınmasının bulunmaması Astım benzeri koşullar maruziyetle başlar; RADS sonrası gelişen belirtilerin en az 3 ay gibi uzun süre devamı Beraberinde NSBH +

28 RADS:Prognoz RADS’lı hastalar yeniden maruziyetle etkilenme açısından diğer astım tiplerine göre daha fazla risk altında değildir Havayolu hiperreaktivitesi bulunmayan ya da çok az bulunan olgular işyerlerine dönebilirler RADS’lı hastalarda klinik düzelmeye karşın solunum fonksiyonlarında kalıcı bozukluk ve üst solunum yolları belirtilerinde kalıcılık saptanmıştır. (The Sci Tot Environ 2001:49-55)

29 Soru 5 Türkiye’de en sık görülen meslek hastalığı hangisidir?
a) Asbeste bağlı plevra hastalıkları b) Meslek astımı c) Pnömokonyozlar d) Toksik pnömoniler e) Organik toz hastalıkları

30 Pnömokonyozlar

31 Pnömokonyozların Genel Özellikleri
İnhale minerallere bağlı gelişen akciğer fibrozisi ile seyreden bir grup hastalık; Tanı Anamnezde maruziyet saptanması Uygun maruziyet/yanıt süresi Tipik radyolojik bulgular Patogenez: İnhale minerallere karşı akciğerlerin verdiği granülomatöz ve fibrotik yanıt Restriktif, obstrüktif ya da mikst tip ventilatuar fonksiyon bozukluğu

32 Olgu 2 35 yaşında erkek hasta
Şiddetli nefes darlığı, öksürük, balgam, göğüste zaman zaman ağrı. Yakınmaları 1 yıldır mevcut Bu nedenle bir kez acil servise başvurmuş.

33 Solunum Fonksiyon Testleri
FVC: 3,92 l (%86) FEV1: 2,17 l (%57) FEV1/FVC: %55 PEF:3,20 (%35) FEF25-75: 1,33 (%29) Arter Kan gazları Analizi: pH :7,49; pCO2: 31,9 mmHg; pO2: 71 mmHg SaO2: %94,6

34 Soru 6 : PA akciğer grafisinde hangi patolojiler mevcut?
Normal Bilateral hiler genişleme Hiperinflasyon

35 Meslek Anamnezi 15 yaşından beri inşaatlarda amelelik yapıyor
9 yıl önce bir yıl boyunca bir kuartz değirmeninde çalışmaya başlamış Kuartz ununu eliyormuş Çok yoğun toz maruziyeti Maske kullanımı var ancak yetersiz İş yerinde toz ölçümü yapılmıyor

36

37

38

39

40 Soru 7 : Tanınız nedir? Akut silikozis Subakut akselere silikozis
Asbestozis Kronik silikozis

41 Transbronşial Akciğer Biyopsisi

42 Olgumuza ne Oldu Sosyal Güvenlik Kurumu’na rapor yazıldı
Şu anda hastamızın evrakları incelemede Kalıcı maluliyet iki yıldan önce verilmemekte. Çalışamayacak kadar dispneik

43 Kömür İşçisi Pnömokonyozu
Son yıllarda toz kontrol sistemlerinde düzelme ile birlikte sıklıkta Klinik Basit KİP: Klinik yoktur Komplike KİP: PMF ile birlikte nefes darlığı, irreversibl havayolu obst.solunum yetmezliği, kor pulmonale

44 Silikozis Gelişmekte olan ülkelerde en sık rastlanan meslek hastalığı (ülkemizde %23,1) Silika kristallerinin (kuvars,tridimit, kristabolit) inhalasyonuna bağlı Riskli meslek grupları Taş ocakları Kuvars değirmenleri Madencilik Dökümcülük Cam sanayii Seramik, porselen yapımı Kumlamacılık Çimento, kiremit, tuğla üretimi

45 Patolojik Özellikler Akciğerin üst zonlarına yerleşme eğilimi gösteren aynı zamanda hiler/mediyastinal lenfbezlerini tutma özelliği gösteren silikotik nodüller Hücreden fakir ve fibrotik Birbirleriyle birleşme eğilimi Kavitasyon (iskemik nekroz? Tüberküloz?) Hiler LB’lerinde periferden kalsifikasyon (yumurta kabuğu) PMF

46 Klinik Akut Silikozis: Subakut akselere silikozis: Kronik silikozis:
Yüksek kuvars içeren ince kristallin silika maruziyeti birkaç ay içerisinde ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı solunum yetmezliği; Subakut akselere silikozis: Maruziyetten itibaren 5-15 yıl içerisinde. Kronik silikozis: 15 yıl ya da daha geç. Genellikle semptomsuz.Nefes darlığı PMF ile birlikte Tüberküloz ve Silikozis: Özellikle tb. Ağır formları.Tedavi süresi 9 ay önerilmekte

47 Radyolojik Özellikler
En erken belirti:Akciğer grafisinde nodüler gölgeler <1,5mm p opasiteleri 1,5-3mm q opasiteleri 3-10mm r opasiteleri Ya da düzensiz gölgeler <1,5mm s opasiteleri 1,5-3mm t opasiteleri 3-10mm u opasiteleri Akciğerin üst bölgelerinde yoğun; Daha büyük ve birleşme eğilimi gösteren opasiteler A:1-5 cm; B:5cm-sağ üst zon alanı C: Daha büyük opasiteler Çok nadiren ağır amfizem.

48

49 Soru 8 Resimdeki asbest liflerinden en karsinojenik olanı hangisidir?
a Krosidolit b Amozit c Antofilit d Krizotil b a b a a b d c b b

50 Asbestozis ve Asbeste Bağlı Plevra Hastalıkları

51 Asbest Maruziyetinin Yüksek Olduğu İşkolları
Metal kaplamacılık Motorlu araç sanayii Elektrikçilik Marangozluk Yapı işçiliği Kazan operatörlüğü Dökümcülük Dok işçiliği Makine ve yedek parça Badanacı, dekoratör vs...

52 Asbestozis Asbeste uzun süreli (>20 yıl) yoğun maruziyet;
Klinik olarak IPF ile benzer özellikler

53 Asbeste Bağlı Plevra Hastalıkları
Benign asbest plörezisi maruziyetten itibaren en erken ortaya çıkar Benign plevral plaklar En sık görülen lezyonlar Apeksler ve kostofrenik sinüsler sağlam Diffüz plevral kalınlaşma: Kostofrenik sinüsü kapatır MPM ayırıcı tanı! Mediyastinal plevra tutulumu (-)

54 Akut Toksik İnhalasyon Sendromları

55 Organik tozların bileşimi
Mikroorganizmalar Bakterli, mantar Endotoksinler Böcek kalıntıları Bitki kalıntıları İnsektisidler

56 Akut İnhalasyon Hasarı: Klinik
Üst Solunum Yolları: ciltte tahriş, gözlerde, burunda yanma, yaşarma, akıntı,öksürük, larinks ödemi; İletici havayolları: Bronkospazm, obstrüksiyon,ödem Dikkat: Semptomlar saate kadar gecikebilir. Akciğer parankimi: Kimyasal pnömonitis Akciğer ödemi ARDS Sistemik Etkiler: Üşüme, titreme, halsizlik, baş ağrısı, miyalji, grip benzer semptomlar.Metal dumanı ateşi, polimer dumanı ateşi vs...

57 Toksik Organik Toz Sendromu (TOTS)
Yoğun organik toz maruziyeti Duyarlılaşma gerekmez HP benzer klinik özellikler maruziyetten 4-12 saat sonra ortaya çıkar Akciğer grafisi bulguları: Normal ya da belli belirsiz infiltrasyonlar Akciğer Fonksiyonları: Hafif restriktif pattern Maruziyet devam ettikçe iritasyon belirtileri

58 İnhalasyon Hasarına Neden Olan Etken Ajanlar
Toksik amonyak dumanları; Asetik asid; Klorin gazı HCl Glasial asetik asid; Fosgen Göz yaşartıcı gazlar Lokomotif dumanı Maden buharları MMMF (insan yapımı mineral lifler) Chest 1996;109: Uranyum hekzaflüorid; Sprey boyalar; SO2; Sülfürik asid; Hidroklorik asid; Beyazlatıcı maddeler; TDI Duman İnhalasyonu

59 Olgu 3 19 yaşında erkek hasta acil servise solunum sıkıntısı ile başvurdu Altı aydır bir deri fabrikasında çalışmakta Deri tabaklama ünitesine korunmasız giren hasta aniden içerisindeki sülfürik asid dumanını inhale edince şuurunu kaybedip sol tarafına düşmüş arkadaşları tarafından bulunmuş FM:Gözler hiperemik. Dispneik siyanotik Arter kan gazları: pH 7,34; Pa O2 51 mmHg; Pa CO2: 30,2 mmHg; HCO3: 18,4 mEq/l

60

61

62

63 Klinik Seyir Hastaya bronkoalveoler lavaj yapıldı ve hemorajik bir BAL sıvısı geldi. 1mg/kg metilprednizolon , oksijen tedavisi ve bronkodilatör tedavi ile bir hafta sonra taburcu oldu. Bir ay sonra PA akciğer grafisi düzelmişti

64 ÖZETLE Mesleki akciğer hastalıkları havayolları ve parankimi tutan tüm hastalıklarla benzer klinik özellikler verir Daha önce bir hastalığı olmayan sağlıklı genç bir kişide bazı durumlarda hayatı tehdit edici bir tablo oluşturabilir Öncelikle temel akciğer patolojisinin tanısı koymalı Hastalığın belli bir meslek ile ilişkisi olabileceğini unutmamalı. Meslek anamnezinin sağlıklı alınması temel öneme sahip Sebep sonuç ilişkisini kesinleştirmek için sağlık birimlerinden çıkarak işyerlerinin incelenmesi yapılmalı (işyerine girmek çoğu zaman kolay olmuyor)

65 TEŞEKKÜRLER