Bölüm 14 Bilişim (Bilgi) Teknolojileri Information Technology.

... konulu sunumlar: "Bölüm 14 Bilişim (Bilgi) Teknolojileri Information Technology."— Sunum transkripti:

1 Bölüm 14 Bilişim (Bilgi) Teknolojileri Information Technology

2 Bilgi Teknolojileri u Bilgisayarlar, telefonlar, Faks makineleri, çağrı cihazları, cep telefonları, … u Bu aletlerin çoğu güçlü tamamlayıcılık özellikleri gösterirler. u Örneğin, e-posta ancak çok sayıda insan kullanıyorsa kullanışlı hale gelir – ağ (network) dışsallığı. u Ve bilgisayarlar ancak çok sayıda insan aynı yazılımları kullanıyorsa daha kullanışlıdır.

3 Bilgi Teknolojileri Information Technologies u Fakat bu durumda da switching (değiştirme) maliyetleri çok yüksek olmaktadır – kilitlenme (lock-in). u Ör. Microsoft Windows. u Switching maliyetleri veya network dışsallıkları?

4 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Bir network hizmetini bir müşteriye sağlamanın aylık maliyeti c olsun. u Tüketicinin switching maliyeti s olsun u Üretici bir aylık indirim (d) teklif ediyor. u Faiz oranı ise r ile gösterilmiştir.

5 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Tüm üreticiler hizmet bedeli olarak indirimli olmayan p fiyatından (aylık) vermektedirler. u Tüketici için üretici değiştirme (switching) hangi durumda uygun olur?

6 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Üretici değiştirmemenin u maliyeti (Cost of not switching):

7 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Değiştirmemenin maliyeti u Değiştirmenin maliyeti

8 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Değiştirmemenin maliyeti u Değiştirme maliyeti u u İse değiştir (Switch)

9 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Değiştirmeme maliyeti u Değiştirme maliyeti u İse değiştir u Eğer

10 Rekabet ve Switching Maliyetleri u ise değiştir u yani u Üretici d=s durumunda üretici değiştirme (switching) ile değiştirmeme (not-switching) arasında farksız olacaktır.

11 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Dengede, üreticinin ekonomik karı sıfırdır. u Yani:

12 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Dengede ekonomik kar sıfır. u yani u Çünkü, dengede

13 Rekabet ve Switching Maliyetleri u Dengede ekonomik kar sıfırdır. u Yani, u dengede, olduğundan u Üretici karlarının şimdiki değeri = tüketicinin switching maliyeti.

14 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Birey, (ler) 1,…,1000. u Her biri network dışsallığı yaratan bir maldan bir birim satın alabilmektedir. u Birey v, malın birimini nv noktasında değerlendirmektedir. Burada n malından satın almış kişi sayısıdır.

15 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Bireyler 1,…,1000. u Network dışsallığı sağlayan bir maldan bir birim satın almaktadır. u v bireyi değerleme yaparken nv durumuna göre yapmaktadır. Burada n o maldan satın alan kişi sayısıdır. u fiyat p iken, bu maldan talep edilen miktar ne kadardır?

16 Rekabet ve Network Dışsallıkları u v marjinal satın alıcı ise ve malı nv = p noktasında değerlendiriyorsa, bu noktadan sonraki tüm tüketiciler (v’ > v ) mala daha çok değer atfedecek ve satın alacaklardır. u Talep edilen miktar: n = 1000 - v. u Ters talep fonksiyonu: p = n(1000-n).

17 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Ödemeye razı olduğu fiyat p = n(1000-n) Talep Eğrisi

18 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Tüm üreticilerin aynı marjinal maliyetlere sahip olduğunu (c) kabul edelim.

19 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi c Fiyat p = n(1000-n)

20 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Piyasa dengesi nedir?

21 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Piyasa dengesi nerede oluşur? u (a) kimse satın almazsa, kimse arz etmez. –n = 0 ise, tüm tüketiciler (v) için nv = 0 olacaktır. Kimse satın almaz. –Kimse satın almazsa, hiçbir üreticide arz etmez.

22 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi (a) c Ödemeye razı olunan fiyat p = n(1000-n)

23 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n’ (a) c Ödemeye razı olunan fiyat p = n(1000-n)

24 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Piyasa dengesi nerede oluşur? u (b) az sayıda tüketici satın alırsa (n’): –Küçük n’  küçük bir paylaşım ağı ve küçük network dışsallığı (n’v) –Söz konusu mal sadece n’v  c olan tüketiciler tarafından satın alınır; yani v  v’ = c/n’.

25 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n’ (b) n” (c) (a) c Fiyat p = n(1000-n)

26 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Piyasa Dengesi Nerede Oluşur? u (c) çok sayıda alıcı, n” kişi satın alıyor –Çok sayıda alıcı n”  büyük ağ ve yüksek network dışsallığı(n”v) –Ürün n’v  c olan alıcılar tarafından tüketiliyor; yani v  v” = c/n”.

27 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n’ (b) n” (c) (a) c Hangi dengenin olma olasılığı yüksek? Fiyat p = n(1000-n)

28 Rekabet ve Network Dışsallıkları u Tüketicilerin ödemeye razı oldukları fiyat (p), üretimin marjinal maliyetinden (c) yüksek olduğu sürece piyasanın genişlediğini varsayalım.

29 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz eğrisi n’n” c Hangi denge noktası? Fiyat p = n(1000-n)

30 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n’n” c Hangi denge noktası ortaya çıkar? Fiyat p = n(1000-n) istikrarsız

31 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n” c Hangi Denge Noktası ? Fiyat p = n(1000-n)

32 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n” c Hangisi denge noktası? Fiyat p = n(1000-n) İstikrarlı

33 Rekabet ve Network Dışsallıkları 01000 n Talep Eğrisi Arz Eğrisi n” c Hangisi Denge Noktası? Fiyat p = n(1000-n) istikrarlı

34 Hakların Yönetimi (Rights Management) u Ürettiğiniz bir malı v Satmalı mısınız, v Diğerlerine lisans verip üretmelerine izin vermeli ya da v Kiralama yoluna mı gitmelisiniz? u Kısaca malın mülkiyet haklarını nasıl kullanmalısınız?

35 Hakların Kullanılması u Üretim maliyetlerinin göz ardı edilebilir düzeyde olduğunu kabul edelim. u Piyasa talebi p(y) olsun. u Firmanın amacı

36 Hakların Yönetimi

37

38 Hakların Yönetilmesi

39 u Mülkiyet hakkının sahibi firma belli bir deneme dönemi (trial period) için ürünün kullanılmasına izin versin. Bu durum –tüketimde artışa yol açacaktır

40 Hakların Yönetilmesi u Mülkiyet hakkı sahibi firma, deneme dönemi için malın bedava kullanımına izin veriyor. u Bu durum –Tüketimi arttırır ve tüketim birimi başına düşen satışları azaltır

41 Hakların Yönetimi u Mülkiyet hakkının sahibi firma bedava kullanıma belli bir dönem izin verdiğinde –tüm bireyler için ürünün değeri yükselecektir  bu da ödemeye razı olacakları fiyatı yükseltecektir.

42 Hakların Kullanılması

43 Hakların Yönetimi u Burada firmanın problemi

44 Hakların Yönetimi u Burada firmanın problemi u Bu problem benzer bir çözüme sahip olmalıdır.

45 Hakların Yönetimi u Burada firmanın problemi u böylece

46 Hakların Yönetimi

47  yüksek kar

48 Hakların Yönetimi  düşük kar

49 Fikri ve Sınai Hakların Kullanılması u Doğrudan satış için çok sayıda üretmek mi? Yoksa az sayıda üretip kiralamak mı? u Kitap, yazılım ödünç vermek. u Araç, video kiralama, vs. u Film (video) direk tüketicilere mi satalım; ya da sadece film kiralayan firmalara mı verelim? u Kiralamak ne zaman direk satmaktan daha karlıdır?

50 Fikri Hakların Paylaşılması u Malı üretmenin sabit maliyeti F olsun. u c ise malı kopyalamanın sabit marjinal maliyeti olsun. u p(y) piyasa talebi u Doğrudan satış problemi şöyle kurgulanabilir.

51 Fikri Hakların Paylaşılması u F malı üretmenin (designing) sabit maliyeti. u Malı kopyalamanın sabit marjinal maliyetini c ile ifade edelim. u p(y) piyasa talebi. u Satış problemi:

52 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralamak daha mı karlıdır? u Her bir kiralanan adet, k > 1 kişi tarafından kullanılacaktır. u y birim satıldığında  x = ky kadar tüketim söz konusu olur.

53 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralamak daha mı karlıdır? u Kiralanan ürün, k > 1 tüketici tarafından kullanılacaktır. u y adet satıldığında  x = ky birim tüketilecek. u Marjinal tüketicinin ödemeye razı olacağı fiyat, p(x) = p(ky).

54 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralamak daha mı karlıdır? u Kiralanan her ürün birden çok kişi k > 1 tarafından kullanılacaktır. u y birim satıldığında  x = ky kadar tüketim olacaktır. u Marjinal tüketicinin ödemeye razı olacağı fiyat, p(x) = p(ky). u Kiralamanın işlem maliyeti (t) ödemeye razı olunan fiyatı, p(ky) – t azaltır.

55 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralamanın işlem maliyeti (t) ödemeye razı olunan fiyatı azaltır p(ky) - t. u Kiralama şirketinin ödemeye razı olacağı fiyat

56 Fikri Hakların Paylaşılması u Kira işlem maliyetleri (t) ödemeye razı olunan fiyatı, p(ky) – t’ye düşürür u Kiralayan firmaların ödemeye razı olacakları fiyat: u Üreticinin kiralamada kullanmak üzere satış problemi:

57 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralayan firmaların ödemeye razı oldukları fiyat: u Üreticinin çözmek zorunda olduğu problem ise:

58 Fikri Hakların Paylaşılması u Kiralamanın işlem maliyeti, ödemeye razı olunan fiyatı, p(ky) – t ye düşürür u Kiralayanların ödemeye razı oldukları fiyat: u Satış problemi

59 Fikri Hakların Paylaşılması Görüldüğü gibi problem doğrudan satış problemiyle aynıdır. (marjinal maliyet hariç

60 Fikri Hakların Paylaşılması Doğrudan satış problemiyle aynıdır (MC hariç). Doğrudan satış şu durumda üretici için daha iyidir:

61 Fikri Hakların Paylaşılması u Doğrudan satış ise üretici için daha iyidir u Yani,

62 Fikri Hakların Paylaşılması u Üretici için ise doğrudan satış daha iyidir. u Doğrudan satış: –kopyalama maliyeti, c düşükse –kiralama işlem maliyeti, t yüksekse –birim başına kira, k küçükse daha uygundur.