Gülden Burçak - Hücre Membranları

... konulu sunumlar: "Gülden Burçak - Hücre Membranları"— Sunum transkripti:

1 Gülden Burçak - Hücre Membranları
Reseptörler ve hücre ileti sistemleri Prof.Dr.Hafize UZUN

2 Reseptörler Sinyal iletimi Transport: reseptör aracılı endositoz
Antikor oluşumu: antijenik uyarı ile B-lenfositlerinin plazma hücrelerine dönüşümleri

3 Reseptörler Hücre yüzeyi reseptörleri
Hidrofilik yapılı uyaranlar (Nörotransmitter, hormon ve sitokinler) Sinyal transdüksiyonu Hücre içi reseptörler Lİpofilik yapılı hormonlar

4 Hücre yüzeyi reseptörleri
7 transmembran (alfa-heliks), G-protein kenetli res. Efektör: adenilat siklaz, fosfolipaz C, iyon kanalları (Na+, K+Ca2+, Cl-), cGMP fosfodiesteraz (PDE) (ß-adrenerjik agonistler) İyon kanal res. (ligand kapılı) (asetil kolin) Tirozin kinaz akt. res. (intrinsik) (insülin) Tirozin kinaz akt. protein ile ilişkili res. (GH) Guanilat siklaz akt. res . (intrinsik) (ANP) Serin-treonin kinaz akt. res. (intrinsik) (TGF-ß) Tirozin fosfataz akt. res. (intrinsik) (CD45) Ölüm domeni taşıyan res. (TNF- α)

5 Hormon reseptörleri Protein molekülleri, glikoproteinler: hedef doku
Karbohidrat komponenti: özgüllük Ligandı tanıma ve bağlama (non-kovalan ve geri dönüşümlü) L+R LR Ka=1/Kd ~ ilgi Ligand ile tetiklenen konformasyonel değişim (geri dönüşümlü) Kalitatif ve kantitatif özelliklerde gereksinimlere göre değişim ! Reseptörler arası + ve – kooperatif etkileşimler ilgide değişim! regülasyon (internalizasyon/inaktivasyon) ve  regülasyon Homolog ve heterolog regülasyon Biyolojik etki : [LR] ve post-reseptör mekanizmalar

6 Reseptör aracılı endositoz
Reseptör aracılı endositoz  HASTALIK Virus  Karaciğer hücreleri  Hepatit Virus  Motor nöronlar  Poliomyelit Virus  T hücreleri  AIDS

7 Membran akışkanlığı ile ilişkili hastalıklar
Ağır karaciğer hastalığı (Alkolik siroz): plazma kolesterol  eritrosit membranında kolesterol  akışkanlık  eritrosit yüzeyi dikenli bir görünüm alır eritrositler dolaşımdan erken uzaklaştırılır spur cell anemia Alkol: Sinir hücrelerinde membran akışkanlığını (reseptörler, iyon kanalları) etkiler. Toksik ! Abetalipoproteinemi: Hücre membranlarında sfingomiyelin  fosfatidil kolin akışkanlık  Anestetikler: lipidlerde çözünür, akışkanlığı arttırırlar.

8 Membran transport sistemleri ile ilişkili hastalıklar
Sodyum kenetli glukoz-galaktoz transportu/barsak epitel hücreleri Fruktoz malabsorbsiyonu Nötral amino asidlerin transportu/barsak ve böbrek epitel hücreleri: Hartnup hastalığı Sistin, lizin, arjinin amino asidlerinin böbrek epitel hücrelerindeki reabsorbsiyonları: Sistinüri Fosfatın renal reabsorbsiyonu: Vitamin D’e dirençli raşitizm Cu2+ATPaz geninde mutasyon: Wilson ve Menkes hastalıkları

9 Hücre iskelet proteinleri ile ilişkili hastalıklar
Eritrositin şekil ve stabilitesinde kalıtsal bozukluklar Spektrin, ankyrin, band-3, pallidin ve protein 4.1 Spektrinin ß alt-biriminde defekt: sferositoz, anemi Distrofin: (kas) sarkolemmal glikoproteini aktin filamentine bağlar protein Distrofin eksikliği: Duchenne kas distrofisi Kusurlu Distrofin: Becker kas distrofisi

10 Membran reseptörleri ile ilişkili hastalıklar
Ailesel hiperkolesterolemi, LDL res.  Nefrojenik diabetes insipidus ADH res.  (AQP-2 ) Diabetes mellitus (NIDDM, obesite) İnsülin res.  (GluT4 ) Laron tipi cücelik, GH res.  Akondroplasi, FGF res. 3  Miyastenia gravis, asetil kolin res. antikoru

11 Membran karbohidratları ile ilişkili hastalıklar
GlcNAc fosfotransferaz gen mutasyonu: bazı hidrolazların Man-6P ile etiketlenememesi ve lizozomlardaki eksiklikleri  I-hücre hastalığı Eritrosit memb.nın bazı proteinlerinin fosfatidil inozitol glikan (GPI) ile membrana bağlanmalarında eksiklik Paroksismal noktürnal hemoglobinüri Membran glikoprotein ve glikolipidlerinin oligosakkaridlerinde anormalite: metastaz

12 Diğer Mitokondriyal iç memb. proteinlerini kodlayan genlerde mutasyon  Nörolojik ve kassal hastalıklar Yılan zehiri, fosfolipazlar, lizofosfolipid oluşumu hemoliz Sfingolipidozis: membranda glikosfingolipid birikimi İskemi: iyon kanallarını etkiler Serbest oksijen radikallerilipid peroksidasyon membran bütünlüğü bozulur.