BAKTERİLERİN HASTALIK YAPMA MEKANİZMALARI

... konulu sunumlar: "BAKTERİLERİN HASTALIK YAPMA MEKANİZMALARI"— Sunum transkripti:

1 BAKTERİLERİN HASTALIK YAPMA MEKANİZMALARI
Prof.Dr.Sevgi TÜRET 1

2 Enfeksiyon yapan bakterilerin 2 özelliğinden bahsedilir:
1) PATOJENLİK (Patojen, Patojenik) 2) VİRULANS (virulan) PATOJEN *Hastalık yapan demektir *opportunistik (fırsatçı) *Non patojen(hastalık yapmayan) VİRULANS *Patojenliğin derecesidir *Bakteriye veKonağa bağlı etmenlerle azalma veya çoğalma olabilir. Virulansın artışı *Kromozomal *Ekstrakromozomal genlerdeki değişikliklerle *Mutasyon veya rekombinasyon sonucu virulansı arttırıcı genler kazanılabilir. (örn. Tox geni, RTF gibi)

3 BAKTERİ KOLONİZASYONU VE YAŞAMINI TEŞVİK EDEN VİRULANS FAKTÖRLERİ

4 Non-fimbriyal adhezinler Konak hücrelerine sıkıca yapışma
VİRULANS FAKTÖR FONKSİYONU Non-fimbriyal adhezinler Konak hücrelerine sıkıca yapışma Motilite ve kemotaksis Mukozal yüzeylere ulaşma S IgA proteazlar Müsin içinde bakterinin tutulmasını önleme Kapsül Fagositozu zorlaştırır Toksik proteinler Fagositleri öldürür Yüzeyel antijenik değişiklikler Antikor cevabından kaçışa neden olur

5 KOCH KURALLARI *Hasta kişilerde bakteri veya bakteri ürünü tesbit edilebilmeli *Enfekte kişilerden izole edilen bakteri,in-vitro olarak birkaç jenerasyon saf kültür olarak üretilebilmeli *Saf kültür deney hayvanı veya gönüllülere zerkedildiğinde aynı hastalık semptomlarını gösterebilmeli *Deneysel hastalık oluşturulan hayvan veya insandan aynı bakteri tekrar saf olarak izole edilebilmelidir.

6 BAKTERİNİN ZARAR VERİCİ MEKANİZMALARININ DİREKT ETKİSİ +
KONAĞIN SPESİFİK VE NON SPESİFİK SAVUNMASI SIRASINDAKİ REAKSİYONLAR  BAKTERİYEL ENFEKSİYON HASTALIĞI OLUŞUMU BAKTERİLERİN HASTALIK MEYDANA GETİRME AŞAMALARI 1.KONAK HÜCRELERİNE ADHERENS (kolonizasyon) 2.KONAK HÜCRE VE DOKULARINA YAYILMA (İNVASİON) 3.TOKSİJENİTE ve immun sistemden etkileşme

7 ADHERENS Bakteriler adhesinleri ile konak hücrelerdeki reseptörlere adhere olur. İşlem gerçekleşmezse müküs ve vücut sıvıları ile atılır. Adherens,sabit pH’da geri dönmeyen bağlanmadır. Bakteriler birden fazla adhezine sahip olabilirler. Bazı adhezinlere Örnek LTA(Lipoteichoic asid) OMP (outer membran protein) Hemaglutinin Flajella Fimbria veya Pili

8 İNVASİON Konak hücre reseptörlerine bağlanan bakteriler mİkrokolonizasyon yapar. Daha sonra KAN ve LENF sistemini kullanarak invasion yapar. İnvasion yapmayanlar Lokal(fokal) inf. İnvasion yapanlar Sistemik inf. İNVASİON İLE İLİŞKİLİ ENZİMLER Hyaluronidase Nuclease Kollegenase Elastase Organotrof olanlar invasion sonucu hedef organa ulaşırlar.

9 BAKTERİYEMİ SEPTİSEMİ SEPSİS TOKSİJENİTE
Bakterilerin metabolik aktivitelerinin sonucu olan toksin ZEHİRLİ madde demektir. TOKSİN; . Dokulara, Hücrelere, Enzim sistemlerine etkilidir · Hücrelerden salınabilir (EKZOTOKSİN) · Hücrenin kendisi toksiktir (ENDOTOKSİN) · Aşırı duyarlılık reaksiyonlarına · İnflamasyona yol açabilir ETKİLEDİĞİ ORGANA GÖRE Enterotoksin(Barsaklara) Nörotoksin (Sinir hücrelerine) Lökotoksin (Lokositlere) YAPISAL ÖZELLİKLERİNE GÖRE: A / B modeli toksinler

10 YAPISAL ÖZELLİKLERİNE GÖRE. A / B modeli toksinler
YAPISAL ÖZELLİKLERİNE GÖRE A / B modeli toksinler A :BİYOLOJİK AKTİVİTEDEN B :RESEPTÖRE BAĞLANMADAN SORUMLUDUR Örneğin: Difteri toksini Pseudomonas Exotoksin A Tetanoz toksini Kolera toksini Shigella toksini

11 BAKTERİLERDE VİRULANSI ARTTIRAN FAKTÖRLER
KAPSÜL · Genellikle polisakkarit yapısında maddelerdir · Fagositozu önleyici etkisi vardır · Bakterilerin yüzey komponentlerini maskeler ,immun sistem hücreleri İle temasını önler · Konakcı antijenlerini taklit eder Kapsüllü Bakteriler · Streptococcus pneumoniae · Neisseria meningitidis · Haemophylus influenzae · Klebsiella pneumoniae BAKTERİLERDE VİRULANSI ARTTIRAN FAKTÖRLER

12 LİGAND · Bakterileri birbirine bağlayan yapılardır AGGRESSİN · Fagositozu önleyen yüzey komponentleridir · Kemotaksis ve fagositozu teşvik eden komponentlerin salınımına engel olacak şekilde bakteriyi sarar Bazı aggressinlere örnek S.aureus Protein A B.anthracis Polipeptit kapsül S. pyogenes M proteini S.typhi Vi antijeni E.coli K polisakkariti Bazı toksinler lökositlerin kemotaksislerini önler. Örn. · V. Cholerae CT · E. Coli Enterotoksin · S. Pyogenes Streptolysin –O

13 HÜCRE DIŞI SALGILAR · KİNAZLAR Konakcı vücudundaki fibrinleri parçalar. Örn. Streptokinaz stafilokinaz · KOAGÜLAZ-----Plazmayı pıhtılaştırır, bakteriyi fagositozdan korur. Örn. Patojen stafilokoklar · HYALURONİDAZ (Yayılma faktörü, invazin) Hyaluronik asidi parçalayarak bağ dokusunu harab eder. · LÖKOSİDİN lökositleri parçalar, irin oluşturur. · HEMOLİZİN Eritrositleri parçalar · TOKSİNLER ENDOTOKSİN EKZOTOKSİN

14 ENDOTOKSİNLER Gr(-) bakterilerin hücre duvarının bir parçasıdır Bakteri ölümü ile ortaya çıkar LPS yapısında, zayıf antijenik yapıdadır Sentezlenmeleri genellikle Kromozomal genlerle ilişkilidir Dolaşıma karıştığı zaman Hümoral ve Sellüler komponentlerle ilişkiye girer Isıya dayanıklıdır Toxoid şekle dönüşmez Monositler ve makrofajlar endotoksinler için Primer hedef hücrelerdir TNF- alfa Interlökin Interlökin- 6 salınımına neden olur

15 ENDOTOKSİN. . PRİMER HEDEF (target) HÜCRELER. . 
ENDOTOKSİN  PRİMER HEDEF (target) HÜCRELER   Solubl mediatörlerin Biyolojik etkiler SALINIMI  SEKONDER HEDEF HÜCRELER  Biyolojik etkiler

16 EKZOTOKSİNLER. · Canlı üremekte olan hücreler tarafından salgılanır
EKZOTOKSİNLER · Canlı üremekte olan hücreler tarafından salgılanır · En çok Gr.(+) az olarak Gr. (-) bakterilerden salgılanır · Enzim yapısında immunojenik proteinlerdir · Isıya dayanıksızdır. (stafilokok enterotoksini hariç) · Formalin ve ısı etkisi ile TOXOİD şekle dönüşür ·Genetik kontrol Plazmid gibi ekstakromozomal DNA’larla veya Bakteriyofaj ile ilişkilidir.

17 Enfeksiyon Meydana Getirmede Bakterilerin İzledikleri yol. 1
Enfeksiyon Meydana Getirmede Bakterilerin İzledikleri yol GİRİŞ KAPISI YERLEŞME VE YAYILMA · LOKAL(fokal) ENFEKSİYON · SİSTEMİK (kan ve lenf yolu ile yayılma) 3. ÇIKIŞ YOLU (tükürük, balgam, gaita, idrar, kan, genital organ salgıları)

18 ENFEKSİYON HASTALIKLARI
1. ENDOJEN 2. EKZOJEN * DİREKT *İNDİREKT İnsan-----İnsan İnsan---Eşya---İnsan (damlacık, cinsel temas, İnsan-Arthropot-İnsan intrauterin) Hayvan---İnsan (zoonoz) Enfeksiyon Hastalıkları: Tipik, Atipik olabilir Belirtili---Belirtisiz---Hafif---Orta---Fulminant seyredebilir. İMMUNSİSTEM----YAŞ---CİNSİYET---İKLİM---BESLENME---HORMON DENGESİ Klinik seyri belirler

19 EKZOTOKSİN Canlı hücreden salınır Gr(+)veGr(-) bakterilerden salınır Protein yapısındadır Isıya dayanıksızdır Kuvvetli antijenik Toxoid şekle dönüşür Kuvvetli toksindir Hücrelerde spesifik reseptöre bağlanır Genellikle konakta ateş yapmaz Ekstrakromozomal genlerle yönetilir ENDOTOKSİN Gr. (-) bak.erin hücre duvarıdır Gr.(-) bakterilerde bulunur LPS kompleksinin Lipid-A kısmıdır Isıya dayanıklıdır Zayıf antijenlerdir Toxoid şekle dönüşmez Zayıf toksindir Spesifik reseptörü yoktur Ateş yapar Kromozomal genlerle yönetilir