SALDIRILAR VE TESPİT SİSTEMLERİ

... konulu sunumlar: "SALDIRILAR VE TESPİT SİSTEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 SALDIRILAR VE TESPİT SİSTEMLERİ
HAMDİ OKUR ÖMER ALTUĞ

2 Konu Başlıkları Çeşitli Saldırı Teknikleri ve Önleme Yöntemleri
Saldırı Tespit Sistemleri Veri Madenciliği

3 Bilgi Güvenliği Kavramı
Bilişim ürünleri/cihazları ile bu cihazlarda işlenmekte olan verilerin bütünlüğü ve sürekliliğini korumayı amaçlayan çalışma alanıdır.

4 ~ % 80 ~ % 20 Tehdit Türleri İç Tehdit Unsurları Dış Tehdit Unsurları
Bilgisiz ve Bilinçsiz Kullanım Kötü Niyetli Hareketler ~ % 80 Dış Tehdit Unsurları Hedefe Yönelmiş Saldırılar Hedef Gözetmeyen Saldırılar ~ % 20

5 İç Tehdit Unsurları Bilgisiz ve Bilinçsiz Kullanım
Temizlik Görevlisinin Sunucunun Fişini Çekmesi Eğitilmemiş Çalışanın Veritabanını Silmesi Kötü Niyetli Hareketler İşten Çıkarılan Çalışanın, Kuruma Ait Web Sitesini Değiştirmesi Bir Çalışanının, Ağda “Sniffer” Çalıştırarak E-postaları Okuması Bir Yöneticinin, Geliştirilen Ürünün Planını Rakip Kurumlara Satması

6 Dış Tehdit Unsurları Hedefe Yönelmiş Saldırılar
Bir Saldırganın Kurum Web Sitesini Değiştirmesi Bir Saldırganın Kurum Muhasebe Kayıtlarını Değiştirmesi Birçok Saldırganın Kurum Web Sunucusuna Hizmet Aksatma Saldırısı Yapması Hedef Gözetmeyen Saldırılar Virüs Saldırıları (Melissa, CIH – Çernobil, Vote) Worm Saldırıları (Code Red, Nimda) Trojan Arka Kapıları (Netbus, Subseven, Black Orifice)

7 Saldırı Kavramı Kurum ve şahısların sahip oldukları tüm değer ve bilgilere izinsiz erişmek, zarar vermek, maddi/manevi kazanç sağlamak için bilişim sistemleri kullanılarak yapılan her türlü hareket dijital saldırı olarak tanımlanabilir.

8 Saldırgan Türleri Profesyonel Suçlular Genç Kuşak Saldırganlar
Kurum Çalışanları Endüstri ve Teknoloji Casusları Dış Ülke yönetimleri

9 Saldırı Yöntemleri Hizmet Aksatma Saldırıları
Dağıtık Hizmet Aksatma Saldırıları Ticari Bilgi ve Teknoloji Hırsızlıkları Web Sayfası İçeriği Değiştirme Saldırıları Kurum Üzerinden Farklı Bir Hedefe Saldırmak Virüs , Worm , Trojan Saldırıları İzinsiz Kaynak Kullanımı

10 Saldırılarda Sıkça Kullanılan Teknikler
Sosyal Mühendislik Ağ Haritalama Uygulama Zayıflıkları Yerel Ağ Saldırıları Spoofing Hizmet Aksatma Saldırıları (Dos , DDos) Virüs, Worm , Trojan Kullanımı

11 Sosyal Mühendislik Amaç kurum yapısı, kurumsal ağın yapısı, çalışanların/yöneticilerin kişisel bilgileri, şifreler ve saldırıda kullanılabilecek her türlü materyalin toplanmasıdır. Kuruma çalışan olarak sızmak, çalışanlarla arkadaş olmak, teknik servis yada destek alınan bir kurumdan arıyormuş gibi görünerek bilgi toplamak, bilinen en iyi örnekleridir.

12 Sosyal Mühendislik – Önleme Yöntemleri
Telefonda kuruma ait bilgiler, karşıdaki kişinin doğru kişi olduğuna emin olmadan verilmemelidir. Çalışanları kuruma dahil ederken özgeçmişleri, alışkanlıkları ve eğilimleri mutlak incelenmelidir. Önemli sunuculara fiziksel erişimin olduğu noktalarda biometrik doğrulama sistemleri (retina testi, parmak izi testi vs.) ve akıllı kart gibi harici doğrulama sistemleri kullanılmalıdır.

13 Ağ Haritalama Aktif sistemlerin belirlenmesi, işletim sistemlerinin saptanması, aktif servislerin belirlenmesi ve bu bileşenlerin ağ üzerindeki konumlarının belirlenmesi gibi aşamalardan oluşur. Saldırgan, hedef ağın yöneticisi ile aynı bilgi seviyesine ulaşana kadar bu süreç devam etmektedir.

14 Ağ Haritalamada Ulaşılmak İstenen Bilgiler
Hedef ağdaki tüm bileşenler. Hedef ağa ait olan alan adı, IP aralığı ve internet erişim hattının ait olduğu kurumlar, kişiler, bitiş süreleri. Hedef ağdaki aktif bileşenlerin işletim sistemleri, sürümleri, yama seviyesi. Sunucu sistemler üzerinde çalışan servisler, kullanılan uygulamalar ve yama seviyeleri. Hedef ağdaki tüm güvenlik uygulamaları, erişim listeleri, sürümleri, yama seviyeleri.

15 Ağ Haritalamada Kullanılan Teknikler
Sosyal Mühendislik Ping Taraması (Ping Sweep) Port Tarama (Port Scanning) İşletim Sistemi Saptama (Os Fingerprinting) Yol Haritası Belirleme (Tracerouting) Güvenlik Duvarı Kural Listesi Belirleme (Firewalking) Saldırı Tespit Sistemi Saptama/İnceleme

16 Ağ Haritalama – Önleme Yöntemleri
Güvenlik Duvarı üzerinde, ağın devamlılığı için gerekli olmayan, internetten ağa yönelik her türlü IP paketini engelleyecek kurallar belirlemek. Güvenlik Duvarını uygulama seviyesinde kullanmak veya ağdaki işletim sistemlerini ele vermeyecek şekilde yapılandırmak. Saldırı Tespit Sistemlerini gerekli olmadıkça tepki vermeyecek şekilde yapılandırmak.

17 Yerel Ağ Saldırıları Yerel ağda bulunan kullanıcıların, sahip oldukları hakları kötü niyetli kullanması sonucu oluşmaktadır. Amaç genelde diğer çalışanların e-postalarını okumak, yöneticilerin şifrelerini yakalamak, kuruma veya farklı bir çalışana ait bilgilerin incelenmesi olmaktadır. Paket yakalamak, oturum yakalamak, oturumlara müdahale etmek en sık kullanılan saldırılardır.

18 Yerel Ağ Saldırılarında Kullanılan Teknikler
Sniffer kullanarak paket yakalamak. Yakalanan paketlerin ait olduğu oturumları yakalamak ve müdahale etmek. SSH ve SSL oturumlarını yakalamak, güvenli sanılan oturumlardan veri çalmak.

19 Yerel Ağ Saldırıları – Önleme Yöntemleri
Hub kullanılan ağlarda Switch kullanımına geçmek. Switch’leri her porta bir MAC adresi gelecek yapılandırmak, kaliteli Switch’ler kullanarak MAC adresi tablosunun taşmamasını sağlamak. Ağ üzerindeki tüm istemcilerde statik ARP tabloları oluşturmak ve değişiklikleri izlemek. SSH / SSL kullanılan oturumlarda en yeni sürümleri ve en yeni şifreleme algoritmalarını kullanmak.

20 Spoofing Basitçe kaynak yanıltma olarak tanımlanabilir.
Genelde hedeften ek haklar kazanmak, saldırı suçundan farklı kişilerin/kurumların sorumlu olmasını sağlamak, kendini gizlemek veya dağıtık saldırılar düzenlemek için kullanılmaktadır. Çeşitli protokollerde, doğrulama sistemlerinde ve uygulamaya özel işlemlerde uygulanabilmektedir.

21 Spoofing Teknikleri MAC adreslerinin fiziki olarak değiştirilmesi veya ethernet paketlerindeki değişiklikler ile MAC Spoofing yapılabilir. ARP protokolündeki paketlerde IP/MAC adresleri eşleşmesini yanıltarak ARP Spoofing yapılabilir. IP Paketlerindeki kaynak IP adresini değiştirerek IP Spoofing yapılabilir. DNS sunucularını ele geçirerek veya sorgulara sahte cevaplar vererek DNS spoofing yapılabilir. Web sunucudan alınmış cookie’nin kopyalanması suretiyle kimlik yanıltması yapılabilir. Parmak izi sistemlerinde, daha önce alınmış parmak izi örneği kullanılarak yapılabilir.

22 Spoofing – Örnek Spoofing İşlemi
Saldırılacak Sistem Yerine Geçilecek Sistem Saldırgan Devre Dışı Kal Ben “O”yum 1 2

23 Spoofing – Önleme Yöntemleri
Harici doğrulama sistemleri kullanmak IP, DNS, ARP, MAC adresleriyle doğrulama kullanan servisleri devre dışı bırakmak Statik ARP tabloları kullanmak, Switch’lerde her porta bir MAC adresi eşleşmesini sağlamak ve Swtich’leri tablo taşmalarından korumak Ters sorguları aktif hale getirmek (RDNS, RARP vb.) Doğrulama bilgilerinin (şifre, dosyalar vb.) istemci sisteminde tutulmasını engellemek

24 Hizmet Aksatma Saldırıları
Protokol, işletim sistemi veya uygulamada bulunan zayıflıkların sonucunda, sunucunun servis veremez hale getirilmesidir. Hedef bir sunucu, servis, uygulama veya ağın devre dışı bırakılması olabilir. Tek merkezli yada çok merkezli olarak yapılabilir.

25 Hizmet Aksatma Saldırıları – Önleme Yöntemleri
Uygulama ve işletim sistemlerinin yayınlanmış tüm güncelleme/yamaları uygulanmalı, yeni sürümlerle hizmet verilmelidir Uygulama seviyesinde güvenlik duvarları kullanılmalı ve uygulamalara yönelik tek merkezli saldırılar takip edilmelidir Güvenlik Duvarı üzerinde, ağın devamlılığı için gerekli olmayan, internetten ağa yönelik her türlü IP paketini engelleyecek kurallar belirlenmelidir

26 Virüs, Worm ,Trojan,Spam Tehlikeleri
Virüs’ler e-posta, veri taşıma ortamları (disket, cd, dvd vb.) ve web sayfaları ile yayılabilir (Melisa, CIH) Worm’lar, Virüs’lerin kullandıkları yöntemlere ek olarak, uygulama/işletim sistemi zayıflıkları ile saldırılar düzenleyebilir ve bu şekilde de yayılabilir (Code Red, Nimda) Trojan’lar ancak ilgili uygulama çalıştırıldığında etkili olmaktadır (Netbus, Subseven) Spamler mail ile sisteme bulaşan ve zarar veren yazılımlardır.

27 Virüs, Worm ve Trojan’ları Önleme Yöntemleri
Anti-Virüs sistemleri, tüm istemci ve sunucuları koruyacak şekilde kullanılmalıdır Worm saldırılarını engelleyebilmek için Saldırı Tespit Sistemleri (eğer mümkün ise Güvenlik Duvarı) üzerinde önlemler alınmalıdır İnternet üzerinden kurumsal ağa gelen FTP, HTTP, SMTP, POP3, IMAP gibi protokollere ait paketler Anti-Virüs sistemleri tarafından incelenmeli, mümkün ise Anti-Virüs ağ geçidi kullanılmalıdır

28 Web Sayfası Değişimleri – Yahoo 7/2/2000

29 Web Sayfası Değişimleri – tk.gov.tr 4/11/2001

30 Görülebilecek Zararın Boyutu
Müşteri Mağduriyeti Kaynakların Tüketimi İş Yavaşlaması veya Durdurulması Kurumsal İmaj Kaybı Üçüncü Şahıslara Karşı Yapılacak Saldırı Mesuliyeti

31 Ağda Bulunan ve Potansiyel Risk İçeren Sistemler
Varsayılan Kurulumda Bırakılan Web Sunucusu Relay’e İzin Veren E-Posta Sunucusu DMZ Sekrete ait istemci Router İnternet Sistem yöneticisine ait istemci Güvenlik Duvarı Bölünmüş Paketleri Gözardı Eden Güvenlik Duvarı Diğer Ağlar Kaynak Yönlendirme veya Spoofing Yapılabilen Router Yerel Ağ

32 Genel Güvenlik Önlemleri
Bir Güvenlik Politikası Oluşturulmalı. Tüm Ağ Sorun Kaldırabilecek Şekilde ve Politikada Belirlendiği Gibi Yapılandırılmalı. Düzenli Olarak Yedekleme Yapılmalı ve Yedekler Kontrol Edilmeli.(ör:Database Backup) Gerek Duyulan Güvenlik Uygulamaları Kullanılmalı Güvenlik Duvarı Saldırı Tespit Sistemi(IDS) Saldırı Koruma Sistemi(IPS) Anti-Virüs,AntiSpam,Anti Spyware Sistemi Ağ Düzenli Olarak Denetlenmeli ve İzlenmeli(Sniffer vb…) Çalışanlar Politikalar ve Uygulamalar Konusunda Eğitilmeli. Erişim listeleri(ACL),Kullanıcı kullanım kısıtlamaları.

33 Listelenen önlemler alındığında daha verimli ve güvenli bir ağ elde edilir.
Çeşitli saldırı yöntemlerini gördük, önemli olan saldırının sisteme büyük zararlar vermesine engel olmaktır,bunun için alarm sistemlerine sahip olan saldırı tespit sistemleri kullanılır. Şimdi güvenlik önlemlerinden saldırı tespit sistemleri inceleyelim.

34 Saldırı Tespit Sistemi
Internet veya yerel ağdan gelebilecek, ağdaki sistemlere zarar verebilecek, çeşitli paket ve verilerden oluşan saldırıları fark etmek üzere tasarlanmış sistemlerdir. Temel amaçları saldırıyı tespit etmek ve bunu ilgili kişilere mail, sms vs. mesajlarla iletmektir. Saldırı Tespit Sistemleri çeşitli yazılımlardır.

35 Saldırı Tespit Sistemleri
Saldırı tespiti ile ilgili yaklaşımı ikiye ayırırız. Kalıp Eşleştirme (Signature) Sistemleri: Önceden tespit edilmiş saldırıların eş zamanlı olarak işleyici tarafından karşılaştırılmasını esas alır.Sistemde saldırılar için bir veritabanı bulunur. Yeni saldırılar tespit edilemez. Ör:\ Snort vb.

36

37

38

39

40 Anormallik Tespiti:Sistemi önce öğrenen, istatistiksel olarak normal çalışma yapısını çıkaran sistemlerdir. Buna göre anormal davranışları yakalarlar. Saldırıları tanımak için normal kullanım örüntülerinden sapma yapanların bulunması şeklindedir. Ör:\ Cylant Secure, NFR(Network Flight Recorder) vb.

41 Saldırı Tespit Sisteminin Faydaları
Ağdaki saldırıları bulmada ve engellemede en büyük yardımcılardır. Güvenlik duvarları ve yönlendiriciler gibi pasif güvenlik cihazları değildirler. Aktif olarak raporlama, engelleme ve öğrenme gibi işlevleri yerine getirirler. Saldırı davranışlarından güvenlik zaafları bulunabilmektedir.Hangi noktaların güçlendirilmesi gerektiği bulunabilir.

42 Bu yaklaşımların ana problemleri ise şunlardır:
Kötüye kullanım tespitinde bilinen saldırı örüntüleri elle kodlanmak zorunda ve ilk kez yapılan saldırıların tespit edilmesi mümkün olamamaktadır. Anormallik tespitinde ise olaylar arasındaki ilişkilerin yakalanması mümkün olamamaktadır.

43 Saldırı tespiti için bir başka yaklaşım veri madenciliği yaklaşımıdır
Saldırı tespiti için bir başka yaklaşım veri madenciliği yaklaşımıdır. Veri madenciliği, büyük miktardaki veriden anlamlı bilginin açığa çıkarılmasıdır. Veri madenciliği tabanlı yaklaşımda öğrenim ve tespit ajanları bulunmaktadır. Bu yaklaşım akıllı ajan tabanlı bir yaklaşımdır. Öğrenim ajanları, tespit modelleri ile devamlı eğitilir. Tespit ajanları ise saldırıların tespit için güncellenmiş modeller kullanırlar.

44 Saldırı tespitinde veri madenciliği kullanımının sebepleri ise şunlardır:
Veri merkezli bakış açısından bakıldığında saldırı tespiti bir veri analiz işidir. İstisna saptanması ve hata/alarm yönetimi gibi başarılı uygulamaları yerine getirir.

45 Saldırı Tespit Sisteminin Problemleri
Saldırı tespit sistemleri birçok avantaja sahip olmakla birlikte bazı problemleri de bulunmaktadır. Kötüye kullanım tespiti tabanlı yaklaşımda saldırı örüntüleri elle kodlanmak zorundadır ve ilk kez yapılan saldırılar (novel attacks) tanınamamaktadır.

46 Anormallik tespiti tabanlı yaklaşımda ise olaylar arasında ilişki kurmak mümkün olamamaktadır.
Saldırı tespit sistemleri önemli ölçüde yanlış alarm üretmektedirler (false alarm). Üzerinde veri madenciliği yapılacak saldırı verisi fazla olduğunda sistem etkin olarak çalışamamaktadır.

47 Veri madenciliği yaklaşımlı saldırı tespitinin false positive (aslında saldırı meydana gelmediği halde STS tarafından sanki bir saldırı varmış gibi alarm verilmesi) oranı daha yüksektir ve bu tip tespit, eğitim ile değerlendirme aşamalarında etkin olmama eğilimindedir. Ayrıca daha karmaşıktır.

48 Kural tabanlı saldırı tespit sistemleri uzman bilgilerine dayalı olarak kodlandıkları için değiştirilmeleri oldukça pahalı ve yavaştır. Sunucu günlükleri kimi zaman güvenli olamadığından sunucu günlüklerine dayalı saldırı tespiti de yanlış sonuçlar verebilmektedir (sunucu günlükleri tehdit altında bulunabilir, birileri kanıtları ortadan kaldırmak isteyebilir).

49 Veri Madenciliği Büyük hacimli veri içerisinden; anlamlı, gizli kalmış ve kuruluşun karar destek sistemi için faydalı olabilecek bilgilerin çıkarıldığı ve geri planında istatistik, yapay zeka ve veritabanlarının bulunduğu veri analiz tekniğine Veri Madenciliği (Data Mining) adı verilir. Veri madenciliği tekniğinin web verisine uygulanmasına ise web madenciliği adı verilmektedir. Web madenciliği temel olarak üç alt alana ayrılır: - Web İçerik Madenciliği - Web Yapı Madenciliği - Web Kullanım Madenciliği

50 Veri madenciliğinin alt alanlarından birisi olan web kullanım madenciliği web sunucu günlük verileri üzerinde çalışır. Bu çalışma sonucunda kullanıcı erişim örüntüleri bulunur. Web kullanım madenciliği sayesinde bulunan kullanıcı davranışları saldırı tespitinde de etkin olarak kullanılabilmektedir.

51 Web Kullanım Madenciliği ile Saldırı Tespiti
Veri madenciliği ile saldırı tespiti yapılmasının en önemli bir tane nedeni vardır o da daha önceden meydana gelmemiş bir saldırıyı tanımadır. Veri madenciliği kullandığı kümeleme tekniği ile ilk olarak meydana gelen bir durumu tanıyabilmektedir. Kümelemede kullanıcılar genel özelliklerine dayalı olarak gruplara ayrılmaktadırlar.

52 Saldırının Tespit Yerlerine Göre Saldırılar
Saldırı tespit sistemleri saldırının tespit edildiği noktaya göre iki grupta incelenebilir. 1-Ağ tabanlı 2-Host tabanlı

53 1. Ağ Tabanlı (Network Based): Bir bilgisayar ağının tamamını ya da belli bir kısmını izlerler. Ağ üzerinde herhangi bir noktadan çalıştırılabilirler. 2. Konak Tabanlı (Host Based): Belli bir bilgisayarı izlerler. Bu tür sistemler, izlenecek olan bilgisayar üzerinde çalışırlar. İzlenen bilgisayarı kullanan kullanıcıların yapacakları hatalardan dolayı oluşacak zararları önlemeye yöneliktirler.

54 STS`LERİN KURULUMLARI
Saldırı tespit teknolojisi her büyük kuruluşun bilgisayar ağ güvenliği yapılandırmasına gerekli bir eklentidir. Etkili bir STS kurulumu dikkatli bir plan, hazırlanma, prototip oluşturma, test etme ve özelleştirilmiş deneyimler gerektirir.

55 AĞ TABANLI STS`LERİN KURULUMU
Ağ tabanlı STS`lerin kurulumu sırasında karşılaşılacak olan bir soru sistem sensörlerinin nerede konumlandırılacağıdır. Ağ tabanlı STS`leri yerleştirmede yerine göre farklı avantajları olan birçok seçenek mevcuttur. Ağdaki her bir harici güvenlik duvarının arkası için avantajlar (Location 1 için) Dış dünyadan kaynaklanan, ağın çevre savunmasını delip geçen saldırıları görür. Ağ firewall poliçesi ve performansıyla problemleri aydınlatır. Web ve ftp sunucularını hedef alan saldırıları görür. Eğer gelen saldırılar önlenmeyecek durumda olsalar dahi dışarıya giden trafiği düzenleyebilir.

56 Harici güvenlik duvarının dışı için avantajlar (Location 2 için)
Ağı hedef alan İnternet kaynaklı saldırıların doküman numaraları. Ağı hedef alan İnternet kaynaklı saldırıların doküman tipleri.

57

58 Büyük ağ omurgası için avantajlar (Location 3 için)
Ağ trafiğinin büyük bir miktarını görüntüler, böylece spoofing saldırılarının olabilirlikleri artar. Kuruluşun güvenlik çemberinde yetkili kullanıcıların yetkisinin olmadığı/yetkisini aşan aktivitelerini tespit eder. Kritik alt ağlar için avantajlar (Location 4 için) Kritik sistem ve kaynakları hedef alan saldırıları tespit eder.

59 BİLGİSAYAR TABANLI STS`LERİN KURULUMU
Ağ tabanlı STS`ler çalıştırılınca, buna bilgisayar tabanlı STS`lerin eklenmesi sistemler için koruma seviyesini yükseltebilir. Bununla birlikte, bilgisayar tabanlı STS`lerin her bilgisayara kurulumu ve yapılandırılması çok büyük bir zaman kaybıdır. Bundan dolayı kuruluşların bilgisayar tabanlı STS`leri öncelikle kritik derecede önemi bulunan sunuculara kurmaları tavsiye edilir. Bu hem maliyeti düşürecek hem de personelin önemli sunucuların alarmları üzerine odaklanmasını sağlayacaktır.

60 Bilgisayar tabanlı STS`ler normal çalışma durumuna geldiklerinde, daha fazla güvenlik eklentileri ilave edilebilir. Bunlar STS`lere merkezi yönetim ve rapor oluşturma fonksiyonları getirecektir. Bu özelliklerde büyük bilgisayar kümelerinin alarm yönetimlerinin karmaşıklılarını azaltacaktır.

61 ALARM STRATEJİLERİ Son olarak, STS`ler yapılandırılırken hangi alarm özelliklerinin hangi önemli durumlar olduğunda kullanılacağı sorusudur. STS`lerin birçoğu ayarlanabilir alarm özellikleriyle birlikte gelir. Bunlar büyük çeşitlilikle alarm seçenekleri, e-posta, paging, ağ yönetim protokol kapanları ve hatta saldırı kaynaklarının otomatikleştirilmiş engellenmesidir.

62 Kaynakça www.internetdergisi.com
Bilgisayar Ağ Sistemleri Güvenliği ,Öğr.Gör Erhan Kahya,Trakya Üniversitesi. Güvenlik riskleri ve saldırı yöntemleri,Fatih Özavcı. Çeşitli Kaynaklar…

63 Teşekkürler… Sorular ?