Disk Sürücüleri Öğr. Gör. Tolga HAYIT.

... konulu sunumlar: "Disk Sürücüleri Öğr. Gör. Tolga HAYIT."— Sunum transkripti:

1 Disk Sürücüleri Öğr. Gör. Tolga HAYIT

2 Disk Sürücüleri SABİT DİSKLER FLOPPY (FERROMANYETİK) DİSKLER
OPTİK DİSKLER

3 Sabit Diskler Sabit diskler, verilerin sürekli olarak saklanması istenen durumlarda kullanılır. Sabit disk sürücüleri; Dizüstü-masaüstü bilgisayarlarda, süper bilgisayarlarda, sunucularda el kameralarında bile kullanılmaktadır.

4 Sabit Diskler Sabit diskler dönen disklerden oluşan cihazlardır.
Bu disklerin yüzeyi manyetik özelliğe sahiptir. Bilgisayar verisi olan 1 ve 0’lar manyetik olarak bu diskler üzerinde oluşturulur.

5 Sabit Diskler Elektromanyetizma Nasıl Çalışır?
İletken bir telin içinden geçen elektrik akımı telin etrafında elektromanyetik alan oluşumuna neden olur. Elektromanyetizma, dalga biçiminde yayılan bir enerji biçimidir. Tüm elektrikli cihazlar gürültü (noise) diye adlandırılan istenmeyen elektromanyetik dalgalar yayar.

6 Sabit Diskler Bilgisayar bileşeninin elektromekanik tasarımında kablolara işlevsel olmayan teller eklenir. Böylece gürültü etkisi azaltılır.

7 Sabit Diskler EM (Elekto Manyetik) dalga AC-Alternating Current)

8 Sabit Diskler Elektromanyetik alanlar, alan içinde hareket eden nesnelerin şeklinden, yapısından ve yakınlığından etkilenir. EM (Elekto Manyetik) dalganın genliğinde ve frekansında meydana gelen bu değişimler belirlenebilir. Bir sabit disk sürücüsünün yazma/okuma kafası da diskin yüzeyindeki elektronların manyetik olarak ne şekilde dizildiğini algılayarak verileri belirler.

9 Sabit Diskler Disk Üzerine Veri (Bitlerin) Yazılması ve Disk Üzerinden Veri Okunması Disk üzerine herhangi bir veri yazılmadan önce demir parçacıkları, diskin yüzeyini kaplayan bir manyetik film üzerinde rastgele dağılmış durumdadır. Demir paçacıklarının veri olarak organize edilmesi için, diskin üzerinde askıda duran yazma/okuma kafasına sarılmış bir bobin telinin içinden elektrik akımı geçirilir.

10 Sabit Diskler Parçacıkları
hizaya getirmek için yazma/okuma kafasında yer alan bobin telinden elektrik akımı geçirilir. Demir parçacıkları, manyetik film üzerinde rastgele dağılmıştır

11 Sabit Diskler Manyetize olmuş parçacıklardan dönen disk üzerinde hizaya sokulmuş bir bant oluşturulduktan sonra ikinci bir bant oluşturulur. İki bant bilgisayar bit verisini oluşturmaktadır. “1” verisini oluşturmak için bobin sargılarına uygulanan elektrik akımının yönü değiştirilir. “0” verisini oluşturmak için her iki bandın parçacıkları aynı yönde hizaya getirilir.

12 Sabit Diskler

13 Sabit Diskler Veri okumak için,
yazma/okuma kafasına elektrik gönderilmez. Diskin kaplamasında yer alan manyetize olmuş parçacıkların her biri küçük bir mıknatıs olarak davranmaktadır. Yazma/okuma kafası manyetik alan içinden geçtikçe “1” ve “0” bilgilerini tutan bandların polaritelerine bağlı olarak kafanın bobin sargısında değişen yönde akım oluşur. Akım yönünde meydana gelen değişimin bilgisayar tarafından algılanması sonucu “1” ve “0” bilgileri elde edilir.

14 Sabit Diskler

15 Sabit Diskler

16 Sabit Diskler Sabit Diskin Yapısı ve Çalışması
Sabit disk sürücüleri (HDD), dönen disklerden oluşan cihazlardır. Her bir diskin yüzeyi, manyetik alan etkisine sahip manyetik bir bantla kaplanmıştır. Disk plakaları, manyetik özelliğe sahip olmayan alüminyum ya da cam gibi malzemelerden yapılmaktadır. Disklerin yüzeyine çok yakın olarak konumlanmış yazma/okuma kafaları vardır. Her bir kafanın üzerinde magnetorezistif (MR) bir algılayıcı bulunur.

17 Sabit Diskler Yazma/okuma kafası ve taşıyıcı kol Harddisklerde sabit hızda dönen disklerin bağlı olduğu bir iğne bulunur. Disklerin arasında ve yüzeyinde hareket eden ortak bir kola bağlı bulunan yazma/okuma kafaları vardır. Kafaların yay şeklinde hareket etmesi dönen disklerinin tüm yüzeylerinin okunmasını sağlar.

18 Sabit Diskler Diskleri döndüren iğnenin hareketleri, yazma/okuma kafalarını hareket ettiren taşıyıcı kolun hareketleri ve yazma-okuma işlemi elektronik kontrol kartıyla denetlenir. Bir sabit diskin taşıyabileceği veri kapasitesini artırmak için disk sayısı artırılabilir. Diskler çift taraflı olarak kullanılabilir. Kafaları taşıyan hareketli kol, kenardan merkeze ve tekrar başlangıç noktasına gelme hareketini saniyede 50 defa gerçekleştirebilir.

19 Sabit Diskler Sabit diskler, kapasite
devir sayıları RPM (Rotation Per Minute – dakika başına dönüş sayısı – örn. 3600rpm, 5400rpm,7200rpm ve 10000rpm) ile değerlendirilir.

20 Sabit Diskler Disk plakaları son derece hassastırlar.
Yazma/okuma kafası ve disk yüzeyi arasında neredeyse hiç boşluk bulunmaz. Yazma/okuma kafasının herhangi bir nedenden dolayı (sallantı, düşme vb.) disk yüzeyine değmesi sonucunda ilgili bölge hasar gelmesi durumunda oluşan ölü bölgelere BAD SECTOR adı verilir.

21 Sabit Diskler Formatlama; Bir sabit diskin üzerine yazılacak bilgilerin nereye ve hangi standartlara göre yazılacağının belirtilmesi demektir. Formatlama işlemi yapılmamış bir sabit diskin üzerine anlamlı bilgi kümeleri yazmak söz konusu değildir.

22 Sabit Diskler Sabit disk üzerinde bilgiler iz (track) ve kesim (sector) diye adlandırılan alanlarda tutulur. Her bir sektör sabit sayıda byte tutar (Ör: 256 byte ya da 512 byte). İşletim sistemi düzeyinde ya da disk sürücüsünün kendisinde sektörler küme (cluster) diye adlandırılan gruplar içine alınır.

23 Sabit Diskler Sektör ve izler düşük seviyeli formatlama (low-level formatting) işlemiyle plakalar üzerinde oluşturulur. Yüksek seviyeli formatlama (high-level formatting) işlemiyle sektörlere FAT (File Allocation Table – Dosya Ayırma Tablosu) gibi dosya depolama yapıları yazılır. Böylece sabit disk, üzerine dosya yazılabilecek duruma hazırlanmış olur.

24 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
Sabit diskler kendilerine erişim sağlanılan teknolojiyle anılırlar. ATA (IDE-EIDE) Serial ATA SCSI SAS FireWire USB Fiber Channel

25 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
ATA (IDE-EIDE) Advanced Technology Attachment ATA, kişisel bilgisayarlarda harddisk ve CD-ROM gibi depolama aygıtlarıyla bilgisayar arasında veri iletişimi gerçekleştiren bir arayüz standardıdır. ATA = (IDE, ATAPI ve UDMA). ATA, 2003 yılından sonra (Seri (Serial) ATA ‘ dan sonra) paralel ATA (PATA) olarak anılmaya başlanmıştır.

26 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
PATA standardı yalnızca 46 cm’ye kadar kablo uzunluğuna izin vermektedir. 40 telli ve 80 telli paralel ATA kabloları

27 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
ATA, genellikle IDE (Integrated Drive Electronics – Tümleşik Sürücü Elektroniği) olarak anılmaktadır. İlk nesil ATA sürücülerinin aksine IDE teknolojisinde harici bir kontrol kartına olan gereksinimin ortadan kaldırılmış olmasıdır. İlk nesil ATA sürücülerinde sabit disk sürücüsünün bilgisayara bağlantısı için ISA yoluna bağlanan harici bir kontrol kartı kullanılmaktaydı.

28 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
1994 yılında, EIDE (Enhanced IDE) standardı ortaya çıktı. IDE standardında tek bir paralel IDE kablosu üzerine iki cihaz bağlamak mümkünken, EIDE standardında kontrol çipinin özelliği sayesinde aynı anda 4 farklı cihazı bağlamak mümkün olmaktadır. Veri okuma; IDE - 528MByte’a kadar EIDE - 8.4GByte’a kadar

29 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
ATA standardında hafızaya erişim; İlk nesil ATA sürücülerinde, kullanılan PIO (Programmed Input/Output) tekniği; verinin hafızaya alınmasında CPU’ nn görev yapması Daha sonra ise; (DMA-Direct Memory Access) (veya UDMA-Ultra DMA) teknolojisi geliştirilmiştir.

30 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
Bir disk sürücüsü teorik olarak 144PB (PetaByte) veri depolayabilir. Fakat, günümüz işletim sistemlerinin mevcut dosyalama sistemleri nedeniyle 2-8TB’dan daha büyük disk sürücülerinin kullanılabilmesi söz konusu değildir.

31 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
Standart ATA disk sürücülerinin paralel kabloları 40 tellidir. UDMA-66 (UDMA4 – iletilen veri miktarı 66MB/s’dir.) 80 telli kablolar kullanır. Eklenen diğer 40 telin hepsi toprağa bağlanmaktadır.

32

33 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
Master/Slave (Efendi/Köle) Ayarları

34 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SCSI Small Computer System Interface ilk kez 1986 yılında kullanıma başlanmıştır.

35 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SCSI teknolojisi, Cihaz bağımsızlığı sağlama ilkesiyle geliştirilmiştir. Teorik olarak her cihazda kullanılabilir Yeni Atapi standartları, USB ve FireWire standartlarının ortaya çıkması nedeniyle kullanımı azalmıştır. Yüksek veri hızı oranları ve çok sayıda cihaz bağlanabilme özelliği sunmaktadır.

36 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri

37 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SCSI ve ATA Karşılaştırması SCSI tabanlı hard diskler, daha yüksek rpm değerlerinde üretilmektedir. SCSI harddiskler, ön bellekleri (cache) daha büyüktür. Sahip olduğu komut yapısı sayesinde aynı anda birden fazla komutu işleyebilir. Paralel ATA’da aynı anda yalnızca tek komut işletilebilir. Seri ATA birden fazla komut işleyebilir. Tek bir hat üzerine ATA’ya kıyasla çok daha fazla cihaz bağlanabilir.

38 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SCSI ve ATA Karşılaştırması Çoğunlukla harici kontrol kartı gerektirirler. Kablo uzunluğu daha fazladır. SCSI veri yolu kontrolcüsü (host controller) kendisine bağlı tüm cihazları mikroişlemciye ek yük getirmeden kontrol edebilir. Bir SCSI zincirindeki tüm cihazlar aynı anda çalışabilme özelliğine sahiptir. paralel ATA’da bu özellik mevcut değildir. Ancak seri ATA teknolojisinin gelişimiyle birlikte bu fark büyük oranda ortadan kalkmıştır. SCSI teknolojisini kullanan sabit diskler daha pahalıdır.

39 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SATA ATA teknolojisinden sonra çıkmıştır. Bilgisayar veri yoluyla harddiskler arasında veri iletişimi için geliştirilmiştir. Harici SATA’yla birlikte USB sabit disklere karşı yeni bir seçenek çıkmıştır Harici USB sürücülerde ATA-USB dönüşüm işlemi, sistemin yavaşlamasına neden olurken eSATA’da böyle bir durum yoktur. Harici besleme gerektirmesi en önemli eksiğidir.

40 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
SATA’nın 3 standartı vardır; SATA1 (SATA/150), Seri ATA iletişiminin ilk versiyonudur. Veri yolu hızı 1.5GHz, Veri iletim kapasitesi 150MB/s’dir. SATA2 Veri yolu hızı 3GHz, Veri iletim kapasitesi 300MB/s’dir. SATA3 Veri yolu hızı 6GHz, Veri iletim kapasitesi 600MB/s’dir.

41 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri
Seri ATA teknolojisinde master/slave ayarı ortadan kaldırılmıştır. Seri ATA’ teknolojisinde, her sürücü ana kartın SATA soketine doğrudan bağlanır. Ana kart üzerinde de her cihaz için ayrı soket bulunması gerekir.

42 Sabit Diskler - Sabit Disk Çeşitleri