Hekimin Hukuki Sorumluluğu

... konulu sunumlar: "Hekimin Hukuki Sorumluluğu"— Sunum transkripti:

1 Hekimin Hukuki Sorumluluğu
Yrd. Doç. Dr. Öz SEÇER

2 Hekimin Hukuki Sorumluluğu
Hekimin, tıbbi faaliyetlerin icrası sırasında, hastasına hukuka aykırı olarak vermiş olduğu zararı tazminle yükümlü olmasıdır.

3 Hekimin Sözleşmeye Dayalı Sorumluluğu
Hekimle hasta arasında önceden açık veya örtülü olarak kurulmuş bir hekimlik sözleşmesinin varlığı gerekir. Hekimle hasta arasındaki sözleşmenin hekim tarafından ihlali gerekir. Bu ihlalin hekim tarafından kasten veya ihmalen yapılmış olması gerekir.

4 Hekimin Sözleşme Dışı Sorumluluğu
Hekimle hasta arasında sözleşme ilişkisi bulunmadığı takdirde, vekaletsiz iş görme ya da haksız fiil ilişkisinden kaynaklanan sorumluluğu bulunmaktadır.

5 HEKİMİN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN SORUMLULUĞU
Hasta ile hekim arasındaki sözleşme, vekalet sözleşmesidir.

6 Hastanın Rızasının Alınması
Kişinin rızası alınmaksızın kişilik haklarının kapsamına giren hayatına, sağlığına, vücut tamlığına yapılacak her türlü müdahale hukuka aykırıdır. Hekimin tıbbi müdahaleleri de hastanın rızası alınmadıkça hukuka aykırı olacaktır. Hastanın rızası, hakim kararı ile de alınabilir.

7 Küçüklerden Rıza Alınması
Küçük, tam ehliyetsiz ise yasal temsilcinin rızası alınır. Küçük ayırt etme gücüne sahipse, işlem güvenliği açısından hem küçüğün hem de yasal temsilcinin rızasının aranması uygun düşmektedir.

8 Aydınlatma Borcu Aydınlatma, hekimin, hastasına gerçekleşmesi planlanan tıbbi müdahalenin, türü, biçimi, ivediliği, yan etkileri ve rizikolarının yanı sıra; müdahale gerçekleştirilmediği takdirde, çıkması muhtemel olumsuz birtakım sonuçları anlatarak, onu tıbbi müdahale hakkında serbestçe karar verebilecek bilgilerle donatmasıdır.

9 Aydınlatma Borcunun İfası
Hastaya, her şeyden önce muayene sonucu konulan teşhis üzerinde bilgi verilmelidir. Hastaya muayene sonucu tespit edilen hastalık tedavi edilmediği takdirde meydana gelebilecek olumsuz sonuçlar anlatılmalıdır. Hasta, uygulanması düşünülen tıbbi müdahalenin türü, şekil, kapsamı, olumsuz sonuçları ve tehlikeleri üzerinde aydınlatılacaktır.

10 Ekonomik Aydınlatma Hekim, hastasını planlanan tıbbi müdahalenin maliyeti veya farklı maliyetler taşıyan diğer tıbbi yöntemler konusunda bilgilendirmelidir. Hekim tarafından ekonomik aydınlatmanın yapılmaması, rızanın geçersizliği ya da müdahalenin hukuka aykırılığı sonucunu doğurmaz.

11 Aydınlatma Yükümlülüğünün Bulunmadığı Haller
Hastanın aydınlatılmaktan hukuken vazgeçmesi İyileştirme amacıyla aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi

12 Aydınlatma Borcunun Şekli
Yazılı aydınlatma: Hastaya konulan teşhis ve uygulanması düşünülen tıbbi müdahaleye ilişkin bilgilerin yer aldığı formun hastaya verilmesi (Formüler aydınlatma) Hastaya, tedavinin yararları, sakıncaları, neden bu yöntemin tavsiye edildiğine ilişkin bilgilerin yazılı olduğu kitapçığın verilmesi (broşür aydınlatması)

13 Aydınlatma Borcunda İspat
Hastanın aydınlatıldığını ispat yükü, hekimin üzerindedir.

14 Teşhis Koyma Hekim, hastanın tedavisine geçmeden önce gerekli teşhisi koymalıdır. Hekim, gerekli araştırmaları yapmaksızın teşhis koyma yoluna gider veya araştırma sonuçlarını iyi tartamadığı için yanlış teşhis koyarsa sorumlu tutulur.

15 Tedavi Yöntemini Seçme
Hastalığa en uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir. En uygun tedavi yöntemi: Hastalığın tedavisi için riski en az ve fakat başarı şansı en fazla olan yöntem Hastanın iyileşme şansını artıran, daha iyi, denenmiş, yeni bir tedavi metodunun uygulanmaması hekim için sorumluluk sebebidir.

16 Tedavi Yöntemini Uygulama
Hastanın zarara uğramasını önleyecek her türlü tedbiri almak suretiyle uygulamak gerekir. Tıp bilimi ve uygulamasında genel olarak tanınıp kabul edilmiş esasların zorunlu kıldığı özen gösterilmelidir. Tedavinin mutlak surette başarılı sonuçlanması zorunlu değildir.

17 Hekimin Şahsen İfa Borcu
Hekim, kural olarak hastaya karşı üstlenmiş olduğu edimi bizzat ifayla yükümlüdür. Hekim, tedavi faaliyetini yürütürken üçüncü şahısların yardımını isteyebileceği gibi, şahsen ifa etmekle yükümlü olduğu edimlerin ifasını da onlara bırakabilir. Hekim, yardımcı şahısların fiillerinden doğan zarardan, fiil ile hastanın uğradığı zarar arasında illiyet bağının bulunması şartıyla sorumludur.

18 Hekimin Sadakat Borcu Sadakat borcu, hastanın yararına olacak davranışlarda bulunmak ve ona zarar verecek davranışlardan kaçınmak anlamına gelmektedir. Hekim, özellikle, kendi parasal çıkarlarını hastanın çıkarlarından hiçbir zaman üstün tutmamalı, yalnızca tedavi ücretini artırabilmek için hastaya yanlış bilgi vermemeli, tedaviyi gereksiz yere uzatmamalıdır.

19 Hekimin Özen Borcu Hekimin özen borcu, asıl edimin ifası için gerekli olan ve hekimden beklenen dikkat ve itinanın gösterilmesidir. Hekimlik sözleşmesinde hekimin gerçekleştirilen tıbbi müdahaleye ilişkin sonuç borcu bulunmamaktadır.

20 Özenin Derecesi TBK m. 506/f. III’te, «Vekilin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alanda iş ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır». Hekim, hekimlik sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini yerine getirirken kendisine yol gösterecek, tıp bilimi ve uygulamasında genel kabul görmüş esasları bilmek zorundadır.

21 Özenin Derecesi Hekim, özellikle uzmanlık alanına ilişkin yeni gelişmeleri takip edip öğrenmek zorundadır. Lisans ve uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra kendisini geliştirmeyi bırakan ve artık tıp bilimince uygulanması terk edilmiş bir yöntemi sırf bilgisizliği sebebi ile yürüten hekim, bunun yol açmış olduğu zarardan sorumludur.

22 Meslek Hatası Kavramı (Malpraktis)
Hekimin tedavi esnasında göstermekle yükümlü olduğu özeni göstermemesi veya yapması gereken uygulamayı yapmaması, uzmanlık alanının dışında işlem ve uygulamalara girişmesi, bilgi ya da beceri eksikliği veya hastaya gerekli olan tedaviyi seçmek ve uygulamaktan kaçınmasından doğan zarara sebep olan uygulama tarzıdır. Meslek hatası kavramı, hekimin özen borcu çerçevesinde ele alınmaktadır.

23 Özen Borcuna Aykırılık
İş görme borcunun ifası sırasında hukuka aykırı zarar meydana getiren hekim, bundan dolayı sorumludur. Hekim, hastanın açık rızası olmaksızın müdahalede bulunursa hukuka aykırı hareket etmiş olur ve kusuru bulunmasa bile doğan bütün zararları tazmin etmekle yükümlü olur.

24 Özen Borcunun İspatı Özen borcunun ihlal edildiğini ispat yükü hastanın üzerindedir. Hastanın ispat yükü bakımından katı davranılmaması gerektiği, onun somut olay bakımından normal hayat tecrübelerine göre olumsuz bir durumun varlığını ortaya koyduğu hallerde hekimin özen borcuna aykırı davranmış olduğu kabul edilmektedir.

25 Yargıtay Kararlarında Özen Borcu İhlalleri
Prematüre doğan bebeğin hemen ilgili servise gönderilmemesi yüzünden ölmesi Ameliyat sırasında hastanın karnında pens, gaz tampon unutulması İntihar eğilimi olan hastanın gerekli tedbirler alınmaksızın odasında yalnız bırakılması ve onun pencereden atlayarak ölmesi

26 Yargıtay Kararlarında Özen Borcu İhlalleri
Çocuk sahibi olmak için başvuran kadının doktorun uyguladığı yanlış tedavinin sonucu ölmesi Doktorun hastanın burnunda ameliyat sırasında iğne ucunu kırması ve durumu mağdura bildirmemesi Kurşun yarasıyla hastaneye gelen hastanın vücudunda kurşun kalıp kalmadığı araştırılmaksızın ve ertesi güne kadar durumu araştırılmaksızın eve gönderilmesi ve ertesi gün iç kanamadan ölmesi

27 Kayda Geçirme Borcu Hekim, bir akdi ilişki kurarak tedavisini üstlendiği hastayla ilgili olarak edindiği bilgileri kayda geçirmekle ve bu kayıtları ilgili belgeleriyle birlikte muhafaza etmekle yükümlüdür.

28 Sır Saklama Borcu Hekimler, yüklendikleri sadakat borcu nedeniyle mesleklerini yerine getirirken hastalarına ait öğrendikleri sırları saklamak zorundadırlar. Sır saklama yükümlülüğü üçüncü kişilere bilgi verilmesini yasaklamaktadır.

29 Sır Saklama Borcuna Aykırılık
Sır sayılan bilgilerin ve gözlemlerin açıklanması hastanın hatta yakınlarının kişilik hakkına saldırı olur ve hekimin sorumluluğunu gerektirir. Bu durumların gerçekleşmesi halinde hekim manevi veya koşulları varsa maddi zararı gidermekle yükümlüdür.

30 Sorumsuzluk Anlaşması
TBK m. 115/f. III’e göre, «Uzmanlık gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak kanun ya da yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılan anlaşma kesin olarak hükümsüzdür» uyarınca hekimin yapacağı hafif kusurdan sorumlu olmayacağına dair anlaşma, geçersiz olacaktır.

31 Hastanelerin Sorumluluğu
Tam hastaneye kabul sözleşmesi: Hastane işletmecisi, tıbbi tedavi ile birlikte barındırma, yedirip içirme ve sair hastane bakımı şeklindeki bütün yükümlülükleri taahhüt etmektedir. Bölünmüş hastaneye kabul sözleşmesi: Hastane işleticisi, hastaya karşı barındırma, yedirip içirme ve diğer bakım hizmetlerini borçlanmaktadır. Hekim ise hastanın tedavisini üstlenmektedir.

32 Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi
Sözleşmeden doğan yükümlülükleri, hastane işletmecisi yerine getirmek zorundadır. Hasta ile hekim arasında herhangi bir sözleşme ilişkisi mevcut değildir. Hekim, ifa yardımcısı konumundadır.

33 Bölünmüş Hastaneye Kabul Sözleşmesi
Sözleşmede bir hukuka aykırılık bulunmaktaysa, herkes neyi borçlanmış ise, onun sözleşmeye uygun bir şekilde yerine getirilmesinden sorumlu tutulabilecektir. Hasta, taleplerini ya hastaneye ya da hekime karşı ileri sürecektir.

34 Vekaletsiz İşgörmeden Dolayı Sorumluluk
Acil durumlarda müdahalede hekim ile hasta arasında vekaletsiz işgörme ilişkisi bulunmaktadır. Acil durumlarda vekaletsiz olarak işgörmede bulunan hekimin kusurlu kabul edilmemesi ve böylelikle sorumluluktan kurtulabilmesi için her türlü özeni göstermiş olması gerekir.