Dersler 1.Hafta 17.09.2013: Tanışma, Turunçgil Meyvelerinin Üretimi, İhracatı, İthalatı 2.Hafta 24.09.2013: Turunçgillerin Tarihçesi, Dağılımı, Kullanımı,

... konulu sunumlar: "Dersler 1.Hafta 17.09.2013: Tanışma, Turunçgil Meyvelerinin Üretimi, İhracatı, İthalatı 2.Hafta 24.09.2013: Turunçgillerin Tarihçesi, Dağılımı, Kullanımı,"— Sunum transkripti:

1 Dersler 1.Hafta : Tanışma, Turunçgil Meyvelerinin Üretimi, İhracatı, İthalatı 2.Hafta : Turunçgillerin Tarihçesi, Dağılımı, Kullanımı, Sınıflandırma, Çeşitler ve Islah 3.Hafta : Turunçgillerin Büyüme, Gelişme ve Fizyolojisi Üzerindeki Çevresel Sınırlamalar 4.Hafta : Turunçgillerde Anaçlar , Turunçgillerde Bitki Yetiştiriciliği 5.Hafta : Kurban Bayramı 6.Hafta : II. European Chestnut Congress, Debrecen, Macaristan 7.Hafta : Cumhuriyet Bayramı 8.Hafta : Turunçgillerde Yabancı Otlar, Zararlılar, Hastalıklar, Turunçgil Meyve Kalitesi, Derim ve Sonrası Teknolojisi 9.Hafta : International Plant Breeding Congress, Antalya 10.Hafta : Arasınav 11.Hafta : İncir 12.Hafta : Zeytin 13.Hafta : Trabzon hurması / Yenidünya 14.Hafta : Kivi / Nar 15.Hafta : Uygulama sınavı BB301 Zeynel DALKILIÇ

2 BB408 SUBTROPİK İKLİM MEYVE TÜRLERİ
Zeynel DALKILIÇ BB408 SUBTROPİK İKLİM MEYVE TÜRLERİ 2 teorik + 2 uygulama Çarşamba 13:15-16:45 Yrd. Doç. Dr. Zeynel DALKILIÇ , BB408 Zeynel DALKILIÇ BB408

3 4. ANAÇLAR Davies,F.S. ve L.G.Albrigo Turunçgiller. (Çev.: Z.Dalkılıç), Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları No:22, Aydın, 272 s.

4 4. ANAÇLAR Çöğür anaçlar uzun gençlik kısırlığı dönemine sahiptir.
Ağaçlar dikenli ve dik büyüme eğilimindedir. Anaçlar fitoftora, turunçgil ve gal nematoduna hassastır. Nusellar embriyoni bazen düşük orandadır. Anaç + kalem >20 bahçecilik özelliği anaç tarafından etkilenir.

5 Bahçecilik Özellikleri
Ağaç kuvveti Turunçgil yanıklığı Ağaç büyüklüğü Nematoda dayanıklılık Köklenme derinliği Meyve verimi Dona dayanım Meyve büyüklüğü Yüksek pH Meyve yapısı Tuzluluk Meyve içsel kalitesi Aşırı su birikmesi Meyve olgunlaşma tarihi Fitoftora toleransı

6 Yöresel iklim ve toprak şartları Çeşidin kullanım amacı Turunç  CTV ↓
Kaba limon, Filistin tatlı laymı  don ↓ Kaba limon  yanıklık (‘blight’) ↓ Üç yapraklı port., sitranj,sitrumeloyüksek pH ↓

7 İklim ve Toprak Şartları
Turunç  bazik, tuzlu toprak ☺ Kaba limon  kuraklığa dayanım ☺ Üç yapraklı portakal  asitli toprak,serin iklim☺ Carrizo sitranjı  gal nematoduna dayanım ☺

8 Çeşidin Kullanım Amacı
Cleopatra mandarinimandarin ve melezleri ☺ Kaba limon, Volkamer limonu, Filistin tatlı laymı, Rangpur laymı  yüksek verimlilik ☺ Turunç, Troyer ve Carrizo sitranjları, Swingle sitrumelo  hem taze, hem de işlemeye ☺

9

10 Anaçlar Phytophthora tol. Su baskını tol. Kuraklık tol. Don tol. Yanıklık tol. Tristeza tol. Exocortis tol. Xyloporosis tol. Gal nematodu tol. Turunçgil nem. tol. Verim/ağaç Briks Meyve büyüklüğü Ağaç kuvveti Yüksek kalsiyum tol. Tuz tol. Kaba limon H İ Z T Y D G O Milam limonu DA ? Volkamar limonu Citrus macrophylla Rangpur laymı Filistin tatlı Laymı Turunç Smooth Flat Seville Cleopatra mandarin DO K Portakal Ridge pineapple Üç yapraklı portakal Carrizo sitranjı Troyer sitranjı O? Swingle sitrumelo Altıntop Simgelere anahtar:İ=iyi; Y=yüksek; O=orta; D=düşük; G=geniş; Z=zayıf; DA=dayanıklı; H=hassas; K=küçük; T=toleranslı; ?=yetersiz bilgi veya derecelendirmesi bilinmiyor.

11 Kaba Limon Citrus jambhiri Lush. Poliembriyonik, kuvvetli
Derin, besin maddesince zayıf, kumlu toprakta Kuraklığa dayanım Tuzluluğa orta derecede dayanıklı, geniş pH CTV, CEV, xyloporosis dayanıklı Hassasiyet: Fitoftora, turunçgil ve gal nematodu, yanıklık, don, düşük SÇKM ve TA

12 Volkamer Limonu Citrus volkameriana Ten. and Pasq. Kuvvetli
~Dona dayanıklı CTV, CEV, xyloporosis, mal secco, fitoftora tolerant Hassasiyet: Yanıklık, turunçgil ve gal nematodu

13 Alemov Citrus macrophylla Wester Melez C.celebica x C.grandis
Limon ve layma benzer. Büyük, kuvvetli, yüksek ağaç oluşturur. ‘Eureka’ limonu, Swingle sitrumelo ve Volkamer limonu üzerindekinden daha küçüktür. ‘Fairchild’ mandarini, Carrizo sitranjı ve Volkamer limonu üzerindekinden erkencidir.

14 Alemovdevam ‘Valencia’ portakalı, diğer limonların üzerindekinden daha verimlidir. Kumlu, yüksek pH’lı kalkerli toprakta iyidir. Kurağa toleranslıdır. Yoğun kök sistemine sahiptir. Dona hassastır.

15 Rangpur Citrus reticulata –melezidir. Brezilya’da kullanılır
CTV, kuraklığa dayanıklıdır. Orta derecede kuvvetlidir. Çok tuzlu, kalkerli toprağa toleranslıdır. CEV, yanıklığa (‘blight’), turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede hassastır.

16 Filistin Tatlı Laymı Citrus limettoides Tan. – melezdir.
Dona, diğer limon tiplerinden kısmen daha dayanıklıdır. CTV, fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede hassastır. Yanıklığa (‘blight’) hassastır. CEV, xyloporosis tarafından bodurlaştırılır.

17 Turunç Citrus aurantium L. Dünyada en çok kullanılan anaçtır.
CTV’ye hassastır. Orta büyüklükte ağaç oluşturur. Derin, orta derecede dallanan kök sistemi vardır Dona, kuraklığa, fitoftora kök çürüklüğüne orta derecede toleranslıdır Yüksek pH’lı, tuzlu toprağa iyi uyum sağlar.

18 Turunçdevam CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır.
Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Yanıklığa (‘blight’) toleranttır. Meyve suyunun SÇKM (% ) ve TA’i yüksektir.

19 Avustralya Turuncu Smooth Flat Seville – pummelo x portakal x turunç melezidir. Anavatanı Avustralya’dır. Meyve kalitesi, limon tiplerinden daha üstündür. CTV, fitoftoraya orta derecede hassastır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır.

20 Cleopatra Citrus reticulata Blanco
Ağaçları orta-büyük hacimli, yıl verimlidir. Dona, kurağa orta derecede toleranttır. Erkenci değildir. CTV, CEV, xylopororsis’e toleranttır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede toleranttır.

21 Cleopatradevam Yüksek tuzluluğa dayanıklıdır.
Yüksek pH’lı kalkerli toprağa toleranttır. Üzerindeki çeşidin meyvesi küçük olur. Meyve suyu orta derecede kalitelidir. ‘Temple’ için çok iyidir. Yanıklığa (‘blight’) orta derecede toleranttır.

22 Portakal Citrus sinensis [L.] Osb.
CTV’ye, yanıklığa (‘blight’), kuraklığa orta derecede toleranttır. Erkenci değildir. Meyve kalitesi orta derecededir. Fitoftora gövde çürüklüğüne hassastır. CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır.

23 Üç Yapraklı Portakal Poncirus trifoliata [L.] Raf.
Satsuma mandarini, portakal için kullanılır. CEV tarafından bodurlaştırılır. Japonya, Çin, Arjantin, Avustralya gibi serin subtropikte Kışın yaprak döker. Dinlenmesi uzundur. Dona dayanıklıdır. Ancak sonbaharda dinlenmeye geç girer.

24 Üç Yapraklı Portakaldevam
CTV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil nematoduna, fitoftora gövde çürüklüğüne dayanıklıdır. Gal nematoduna, yanıklığa, kuraklığa hassastır. Kumlu toprakta zayıf büyür. Ağır bünyeli, zayıf drenajlı toprağa uyum sağlar. Yüksek tuzluluk, yüksek pH’lı kalkerli toprakta iyi değildir. Aşılı çeşitte meyve suyu kalitesi çok iyi olur.

25 Sitranj Citrus sinensis x Poncirus trifoliata – 1897
Carrizo gal nematoduna toleranttır. Florida’da Troyer Kaliforniya, İspanya’da Portakal, altıntop için kullanılır. Çekirdekli, nusellar embriyolu Aşı noktasında şişkinlik oluşur(anaç çok gelişir). Carrizo’nun, dona dayanımı azdır. Dinlenmeye sonbaharda geç girer,ilkbaharda erken uyanır

26 Nusellar embriyolar (%) Sitranjlar
Tablo sitranj anacı için nusellar embriyoların meyve başına ve yüzde olarak tohum sayısı. Çeşit Bilimsel ismi Tohum/ meyve Nusellar embriyolar (%) Sitranjlar C.sinensis [L.] Osb. x P.trifoliata [L.] Raf. Carrizo 23 100 Cunningham 4 94 Morton1 1 Rusk 5 96 Savage1 14 Troyer 20 98 Uvalde 9 Willits 3 90 L-44-4 2 L-44-7 Kaynak: Hutchison (1977). 1 Gerçek yüzde belirtilenin çift yönlü melezidir (reciprocal).

27 Sitranj devam CEV tarafından bodurlaştırılır.
CTV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil nematoduna hassastır. Gal nematoduna Carrizo tolerant,Troyer hassas Fitoftora gövde çürüklüğüne, yanıklığa orta derecede hassastır.

28 Sitrumelo Portakal, altıntop için kullanılır.
Citrus paradisi x Poncirus trifoliata – 1907’de Swingle Portakal, altıntop için kullanılır. CTV, CEV, xyloporosis’e toleranttır. Kumlu-tınlı toprakta iyi büyür. Killi, yüksek pH’lı, fakir drenajlı toprakta zayıftır. Tuzluluğa orta derecede toleranttır. Sık dikime uygundur. Dona kısmen dayanıklıdır.

29 Sitrumelo devam Turunçgil nematoduna dayanıklıdır.
Gal nematoduna hassastır. Fitoftora’ya, yanıklığa toleranttır. Turunçgil bakteriyel leke hastalığına hassastır. Yüksek oranda nusellar embriyo oluşturur.

30 Bodurlaştırıcı Anaçlar
Rangpur x Troyer Rubidoux Procimequat Flying Dragon Üç yapraklı portakal > Troyer,Carrizo >Rangpur Bodurluk CEV ve diğer viroidler tarafındandır.

31 Turunçgil Anaçlarının Morfolojisi ve Anatomisi
Kazık kök  yan kökler  besleyici kökler Kumlu-tınlı g/dm3 Kumlu 1.9 g/dm3 Zayıf drenaj 9.3 g/dm3 C.volkameriana, C.macrophylla, Filistin tatlı laymı – kuvvetli kazık kök Kaba limon, turunç Cleopatra – orta derecede P.trifoliata, Carrizo – zayıf kazık kök

32 Kaba limon, Filistin tatlı laymı 76 cm’den derin
Derin köklü anaçlar, yüzlek köklü anaçlara göre kuraklığa daha çok dayanıklıdır. Neden? Kaba limon, Filistin tatlı laymı 76 cm’den derin Rusk sitranjı, üç yapraklı portakal 76 cm’den yukarıda Yüksek kil, su geçirmez toprakta cm

33 Turunçgil Anaçlarının Fizyolojisi
Yaprak su potansiyeli (ψ) Kök hidrolik iletkenliği Kaba limon, Filistin tatlı laymı büyümeyi ↑ Üç yapraklı portakal büyümeyi ↓ Na+, Cl- kabul etmeyici (dışlayıcı): turunç, Cleopatra, Rangpur, Severinia buxifolia Cl- biriktirici: üç yapraklı portakal

34 Şekil 4.1. Kendi kökleri üzerinde yetiştirilen 12 aylık çöğürlerin kök sistemlerinin hidrolik iletkenliği üzerine sıcaklığın etkisi. Her bir nokta, her bir anacın dört tekerrürün ortalamasıdır. Doğrusal regresyon çizgileri her bir anaçtan verilere uyarlanmıştır (R=0.42 ila 0.83). Simgeler: , kaba limon; , turunç; , Carrizo; , Cleopatra. Kaynak: Syvertsen (1981).

35 Mikoriza (Mycorrhiza) Fungus + kök
Ortam sterilizasyonundan sonra yavaş büyüyen çöğürler dikkati çekmiştir. Zararlı mikroorganizmalar ile birlikte yararlı mikorizaların da etkisiz hale geldiği belirlenmiştir. Mikoriza ile kök simbiyotik yaşar. Turunç, Cleopatra – mikorizaya çok bağımlı Portakal, kaba limon, Rangpur – orta derecede bağımlı Carrizo – mikorizaya en az bağımlı Mikoriza topraktaki özellikle P’un bitki köklerine daha kolay iletilmesini, kökler de mikorizaya (CHO)n sağlar.

36

37