Gemi Alacaklısı[nın Rehin] Hakkı

... konulu sunumlar: "Gemi Alacaklısı[nın Rehin] Hakkı"— Sunum transkripti:

1 Gemi Alacaklısı[nın Rehin] Hakkı
Cüneyt Süzel, LL.M. 12/11/2012

2 Yararlanma İrtifak Hakları Teminat (Rehin) Hakları
Ayni Haklar Mülkiyet Sınırlı Ayni Haklar Yararlanma İrtifak Hakları İntifa Hakkı Teminat (Rehin) Hakları Kanuni Rehinler [1] Tersanecinin kanuni ipoteği [2] Hapis Hakkı [3] Gemi Alacaklısının Kanuni Rehin Hakkı Akdi Rehinler [1] Deniz Ödüncü [2] Taşınır Rehni [3] Gemi İpoteği/Yapı İpoteği

3 Terim -1 → Gemi Alacakları [5. Kitap Altıncı Kısım Başlığı] → “…sahiplerine gemi alacaklısı hakkı verir” [m f. 1] → “gemi alacağı…kanuni rehin hakkı verir” [m f. 1]

4 Terim -2 Gemi Alacağı: Y-TTK m. 1320 f. 1’de sayılan istemler»»
Gemi Alacaklısı: Bu istemlerin alacaklısı Gemi Alacaklısı Hakkı: Kanuni rehin hakkı Kanundan doğan rehin hakkı, gemi alacağından bağımsız olarak ileri sürülemez [Y-TTK m. 1377] Gemi alacağı mevcutsa onun ferî niteliğindeki rehin hakkı kanun gereği kendiliğinden doğar Her Gemi Alacağı aynı zamanda Deniz Alacağı, her Deniz Alacağı aynı zamanda bir Gemi Alacağı değil [Y-TTK m. 1352]. Y-TTK m Gerekçesi: «…1352 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (i), (k), (n) ve (o) bentleri uyarınca aynı zamanda deniz alacağı teşkil eder»

5 Terim - 3 Maritime Liens Schiffsgläubigerrechts

6 Gemi Alacaklısı Hakkı I. Giriş:
Deniz Ticareti Hukuku’na özgü bir rehin hakkı “Kanun”dan doğuyor Dikkat: tescil yok (= gizli rehin) Öncelik

7 Tarihsel Kaynak ve Amaç
A) Versio in rem ilkesi D. 20, 4, 5 ve 6 (Ulpianus, 3. yüzyılın başları) D. 42, 5, 26 (Paulus, 3. yüzyılın başları) D. 42, 5, 34 (Marcianus, 3. yüzyılın ortasına doğru) C. 8, 17[18], 7 (Diokletianus ve Maximianus arası dönem, 286 ve 305 yılları arasında) Nov. 97, 3 (Jüstinyen dönemi, 539 yılı)

8 Versio in rem Gerekçesi
D. 20, 4, 5. Bazı hâllerde, daha yeni tarihli (rehin-)alacaklısı, daha önce kurulmuş olanlara göre (sırada) öncelik elde eder; örneğin, yeni alacaklının verdiği ödünç, üzerinde rehin kurulan eşyanın muhafazası için kullanılmışsa, sözgelimi bir gemi rehinli ise ve ben o geminin donatılması veya tamiri için ödünç verirsem; D. 20, 4, 6. - çünkü yeni tarihli alacaklının verdiği para, bu hâlde bütün (alacaklıların yararına olacak şekilde) rehin konusu eşyanın muhafazasına yaramıştır (…)

9 Tarihsel Kaynak ve Amaç
Kerim Atamer, Ursprung und historischer Normzweck des Schiffsgläubigerrechts, Schriften des Deutschen Vereins für Internationales Seerecht, Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul 2005 (Basım Tarihi: Ocak 2006), Volume: XXXVII, No.: 54, s Kerim Atamer, Yargıtay Kararları Işığında Deniz Ticareti ve Deniz Sigortası Hukukunda Güncel Sorunlar ve Gelişmeler, XXIII. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (12/6/2009), Ankara 2009, s. 239, [s ]

10 Tarihsel Kaynak ve Amaç
→ Tüm sözleşmesel ve kanuni rehin haklarına göre öncelik hakkı → Roma Hukuku → «versio in rem»: [a] malikin mülkiyet hakkının [b] hem de diğer rehinli / adi alacaklıların menfaatine → Bu sebeple sıralamada öncelik

11 Tarihsel Kaynak ve Amaç
B) Sınırlı Ayni Sorumluluk Donatanın gemi ile sınırlı sorumluluğu Alacaklı, tazminatın yalnızca bir kısmını elde edebiliyor → Denge: “gemi alacaklısının rehin hakkı” → Diğer tüm alacaklara göre öncelik! Ör: kaptanın kanuni temsil yetkisi uyarınca yaptığı işlemler [E-TTK m. 948 istemleri / LLMC ile E- TTK m. 948 f. 1 ilga edildi.] Versio in rem ilkesi?

12 Milletlerarası Hukuk → Milletlerarası Hukukun birleştirilme ihtiyacı
[a] Farklı kanunlar ihtilafı kuralları [b] Gemi ipoteği güvencesini iyileştirme → Çalışmalar 1900’lü yılların başında → 1907 Venedik Taslağı = Gemi alacakları sayıca oldukça az → Ancak: Milletlerarası Sözleşmeler:

13 Milletlerarası Sözleşmeler (“MS”) - 1
[1] Deniz Vasıtalarının Rehni ve İmtiyazı ile Alâkalı Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkındaki Milletlerarası Sözleşme, 10/4/1926 (“1926 RehinMS”) [2] Gemi Alacaklısı Haklarına ve Gemi İpoteklerine Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Milletlerarası Sözleşme, 27/5/1967 (“1967 RehinMS”) [3] Gemi Alacaklısı Haklarına ve Gemi İpoteklerine İlişkin Milletlerarası Sözleşme, 6/5/1993 (“1993 RehinMS”)

14 MS- 2 1926 RehinMS → 2/6/1931’den itibaren yürürlükte
→ 24 Devlet Taraf → TC Taraf → Liste çok geniş! 1967 RehinMS → Yürürlük kazanmadı → Önemi: Bazı Devletler iç hukuklarına işledi → Örnek: Almanya 1993 RehinMS → 5/9/2004’ten itibaren yürürlükte → 17 Devlet Taraf → TC Taraf değil → Y-TTK öncelikli ilke: MS ile uyum → 1993 RehinMS

15 Mülkiyet veya sicil değişikliği
1993 RehinMS -1 Gipo Tanınması İcra Edilmesi sırası ve etkisi Mülkiyet veya sicil değişikliği m. 1 m. 2 m. 3 Y-TTK m. 973, m. 1016 MÖHUK m. 22 f. 2 Y-TTK m f. 1 c. 1 Y-TTK m. 962 f. 1

16 1993 RehinMS - 2 GAH Önceliği Diğer Hapis Hakları Özellikleri Düşmesi
Devir ve İntikal m. 4 m. 5 m. 6 m. 7 m. 8 m. 9 m. 10 Y-TTK m f. 1 b. (a) – (e) m f. 2 m f. 1 m. 1324 m f. 1 b. (f) m f. 2 f. 3 m. 1326 m. 1392 m. 1393 TMK m. 950 m f. 5 m f. 1 – f. 3 m. 1325 m f. 2 c. 2

17 Cebrî satışın etkileri Geçici bayrak değişikliği
1993 RehinMS - 3 Cebrî satış bildirimi Cebrî satışın etkileri Uygulama Alanı Geçici bayrak değişikliği m. 11 m. 12 m. 13 m. 16 Y-TTK m c. 2 m. 1384 m f. 1 m f. 2 m. 1388 m. 1390 m f. 3 m. 1391 m. 1393 m f. 3 -

18 Uygulama Alanı 1926 RehinMS 1993 RehinMS Geminin 1926 RehinMS’ye Taraf bir Devlet bayrağını çekmesi Sözleşme’ye Taraf bir Devletin yargı yetkisine tabi bulunan tüm deniz gemilerine uygulanacaktır (m. 13 f. 1) → Lex fori → Yabancılık unsuru aranmaz

19 1993 RehinMS Arnavutluk (9/8/2010) Rusya Federasyonu (4/3/1999)
Benin (3/3/2010) Saint Vincent ve Granadines (11/3/1997) Ekvator (16/3/2004) Saint Kitts ve Nevits (15/6/2010) Estonya (7/2/2003) Sırbistan (23/11/2011) Litvanya (8/2/2008) Suriye (8/10/2003) İspanya (7/6/2002) Tunus (2/2/1995) Monako (28/3/1995) Ukrayna (27/2/2003) Nijerya (5/3/2004) Vanuatu (10/8/1999) Peru (23/3/2007)

20 Taraf Devletlerin Yargı Yetkisine Tabi Devlette
1993 RehinMS Taraf Devletlerin Yargı Yetkisine Tabi Devlette Türk Bayraklı Gemi 1993 RehinMS uygulanır

21 Uygulanacak Hukuk - 1 → Yabancılık unsuru → Temel borç ilişkisi [gemi alacağına] uygulanacak olan hukuk → MÖHUK m. 24 /27/ 29/ 34 → Alacak söz konusu ise

22 Uygulanacak Hukuk - 2 Gemi Alacaklısının Rehin Hakkı Tartışma: çok!
Çözüm: TBMM Genel Kurul Önergesi (Tutanak, 13/1/2011, s ): TTK m. 1320’ye eklenen yeni f. 3: Türkiye’de yargı yolu → TürkH uygulanır = lex fori = Yargıtay’ın istikrarlı (ama gerekçesi yanlış olan) içtihadı.

23 Uygulanacak Hukuk - 3 1/7/2012 sonrası 1993 RehinMS sonrası
[1] Yabancılık Unsuru Var [a] 1926 RehinMS [MÖHUK m. 1 f. 2] !! [b] Y-TTK m f. 3 Türk Hukuku uyarınca belirlenir. Sonuç: [1] MÖHUK m. 22 f. 2 gemi alacaklısı hakkı bakımından mülga!!! [1] Yabancılık Unsuru Var / Yok 1993 RehinMS [2] Y-TTK m vd.?

24 Y-TTK m f. 3 → Benzer düzenleme [a] İsveç Deniz Ticareti Kanunu [Chapter 3, Section 51] par. 1 = Y-TTK m f. 3 / par. 2 = [b] Rus Deniz Ticareti Kanunu m. 424 = Y-TTK m f. 3

25 Gemi Alacakları (GA) / Borçlular - 1
Kime karşı? [Y-TTK m f. 1 = 1993 RehinMS m. 4] [1] geminin malikine [2] kiracısına [3] yöneticisine [4] işletenine Kime karşı değil? [a] Time charterer [b] Voyage charterer Gemi maliki borçlu değilse ? [TTK m f. 2 c. 2]

26 GA / Borçlular - 2 Manager Tanım yok
Gemi yönetim sözleşmesi öyle bir sözleşmedir ki, gemi maliki, onunla yönetene ücret karşılığında geminin kendi adına yönetilmesi yetki ve yükümlülüğünü devreder Bazı Türkçe metinlerde yönetici yerine işletici tabiri kullanılmaktadır ki, bu tabir hatalı olmanın yanı sıra en azından gemi işletme müteahhidi kavramı ile karşılaştırılmaya müsaittir. [Zehra Şeker Öğüz, Gemi Yönetimi Sözleşmesi, İstanbul 2003, s. 69] TBK anlamında temsilci, Y-TTK anlamında acente Operator “Geminin mülkiyeti kendisine ait olsun ya da olmasın, bir geminin zilyetliğine sahip ve gemiyi ticarî olarak çalıştıran gerçek veya tüzel kişi” [Gemi Acenteleri Yönetmeliği’nde [RG T: 31/10/2005, Sayı: 25982) ] “…geminin maliki ve kiracısı zaten ayrı kategoriler olarak ele alındığından, “işleten” teriminin kapsamı daralmaktadır…işletenin, malikin verdiği bir hakka dayanarak gemiyi çalıştırıp yarar sağlayan kişi olduğu kabul edilecektir” [Kerim Atamer, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Deniz Hukuku’nda Cebrî İcra, İstanbul 2006, s. 159.]

27 GA = Temel Borç İlişkisi -1
Hangi istemler? Y-TTK m f. 1 b. (a) – (f) = Y-TTK m f. 1 b. (a) ilâ (e) [5] + Müşterek Avarya m b. (f) [1] = 1993 RehinMS m. 4 f. 1 [5] RehinMS m. 6 [1]

28 GA = Temel Borç İlişkisi -2 Y-TTK m. 1320 f. 1 = 1993 RehinMS m. 4 f
GA = Temel Borç İlişkisi -2 Y-TTK m f. 1 = 1993 RehinMS m. 4 f. 1 / m. 6 a) Ülkelerine getirilme giderleri ve onlar adına ödenmesi gereken sosyal sigorta katılma payları da içinde olmak üzere, gemi adamlarına, gemide çalıştırılmakta olmaları dolayısıyla ödenecek ücretlere ve diğer tutarlara ilişkin istem hakları [“Gemi adamı alacakları”] b) Geminin işletilmesi ile doğrudan doğruya ilgili olarak karada veya suda meydana gelen can kaybı veya diğer bedensel zararlardan doğan alacaklar [“Kişisel zarar”] c) Kurtarma ücreti d) Liman, kanal, diğer su yolları, karantina ve kılavuzluk için ödenecek resimler [“Seyrüsefer resimleri”] e) Gemide taşınan eşya, konteynerler ve yolcuların eşyalarına gelecek olan zıya veya hasar dışında, geminin işletilmesinin sebep olduğu maddi zıya veya hasardan doğan ve haksız fiile dayanan alacaklar [“Haksız fiile dayanan eşya zararı”] f) Müşterek avarya garame payı alacakları.

29 Gemi cebri icra yolu ile satıldığı takdirde…bekçilik ve muhafaza masrafları
Y-TTK m f. 1 = Öncelikli alacak!!! Gemi seyrüsefer ve liman resimleri ve hususiyle şamandıra, fener, karantina ve liman paraları Y-TTK m f. 1 b. (d) Gemiadamlarının hizmet ve iş mukavelelerinden doğan alacakları [Y-TTK m f. 1 b. (a) = 1993 RehinMS m. 4 f. 1 b. (a)] Kılavuz ücretleriyle kurtarma yardım, fidye ve itiraz ücret ve masrafları [Y-TTK m f. 1 b. (c) = Y-TTK m f. 1 b. (d) Geminin müşterek avarya garame borçları Müşterek avarya garame payı alacakları. [Y-TTK m f. 1 b. (f) = 1993 RehinMS m. 6] !!!! Kaptanın bu sıfatla ve gemi bağlama limanı dışında bulunduğu sırada zaruret hallerinde 988 ve 1001 inci maddeler hükümleri gereğince yaptığı diğer kredi muamelelerinden doğan alacaklar.

30 …yolcu veya mal taşıma akitlerinin hiç veya gereği gibi yerine getirilmemiş olmasından…
…Kaptanın kanuni temsil yetkisine dayanarak yaptığı hukuki muamelelerden… Geminin tamamına veya bir kısmına sahip olsa bile gemiadamlarından birinin kusurundan doğan (Madde 947, 948, fıkra 1, bent 3) alacaklar [Y-TTK m f. 1 b. (b) [Y-TTK m f. 1 b. (e) İşçi Sigortaları Kurumunun iş hayatına ait sigorta kanunları hükmünce donatanlardan istiyebileceği bütün alacaklar. Gemi adamının adına ödenmesi gereken sosyal sigorta katılma payları [Y-TTK m f. 1 b. (a) = 1993 RehinMS m. 4 f. 1 b. (a)]

31 Gemi Alacakları = Ara Sonuç
Tümü E-TTK m. 1235’te de var; o hükümde ayrıca beş alacak türü daha var: yeni düzenlemede mülga! 1993 RehinMS m. 4 f. 2 = Y-TTK m f. 2 uyarınca istisnalar: (a) “Deniz kirliliği” istemleri: eğer kusursuz sorumluluk ve zorunlu sigorta varsa; (b) “Radyoaktif zarar”.

32 GA - 6 [1] Gemi adamı alacakları [a] Gemide çalıştırılmakta olmaları dolayısıyla ödenecek ücretlere ve diğer tutarlara ilişkin istemler [b] Ülkelerine geri getirilme giderleri [c] Sosyal sigorta katılım payı alacakları

33 GA - 7 [1] Gemi adamı alacakları → 1993 RehinMS m. 4 f. 1 b. (a) → 1993 RehinMS → kaptan, zabitler ve gemide çalıştırılan diğer kişilere → Y-TTK m f. 1 → gemi adamı → Y-TTK m. 934 f. 1 Kimler dâhil? Gemide çalıştırılan temizlikçi, garson, müzisyen Kimler hariç? Donatanın kara işletmesinde çalışan kişiler Borçlu? Gemi maliki, kiracı, işleten [intifa hakkı sahibi]

34 Gemide çalıştırılmakta olmaları dolayısıyla ödenecek ücretlere ve diğer tutarlara ilişkin istemler
Ülkelerine geri getirilme giderleri Sosyal sigorta katılım payı alacakları Dâhil: DişK m. 29: ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakın Dâhil: Kıdem tazminatı [Hazırlık Çalışmaları] Dâhil: Fazla çalışma, yıllık ücretli izin, hafta tatili, genel tatil ücretleri Hariç: Kaptanın temsil yetkisine dayanarak gerçekleştirdiği işlemler [Hazırlık Çalışmaları] → Gemi Adamlarının Ülkelerine Geri Gönderilmesine İlişkin 166 Sayılı ILO Sözleşmesi [m. 4] → Türkiye taraf → Türk Bayraklı gemilere uygulanır → DişK m. 21 ilâ 25 → 1967 RehinMS’de yok Dâhil: Gemi adamı adına işveren tarafından yatırılması gereken primler Hariç: İşverenin kendi işletmesi ile ilgili prim borçları

35 GA - 9 [2] Kurtarma ücreti [Y-TTK m f. 1 b. (c)] → 1967 RehinMS → claims for salvage → 1993 RehinMS → reward for salvage → Amaç 1989 KurtarmaMS m. 14 istemlerini kapsam dışında bırakmak → Dâhil: Kurtarma ücreti [Y –TTK m. 1304] → Hariç: Özel Tazminat [Y-TTK m. 1312]

36 GA -10 [3] Seyrüsefer resimleri → Kamu alacakları → GAH olarak kabul edilme sebebi tartışılmış → Taraf Devlet sayısını olumsuz etkiler → Yüksek meblağ değil → Karantina resimleri TC Sağlık Bakanlığı’nın istemi doğrultusunda eklendi [Kerim Atamer, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Deniz Hukuku’nda Cebrî İcra, İstanbul 2006, s. 192.]

37 Haksız fiile dayanan eşya zararı
GA -11 Kişisel zarar [m f. 1 b. (b)] Haksız fiile dayanan eşya zararı [m f. 1 b. (e)] can kaybı veya diğer bedensel zararlardan doğan alacaklar karada veya suda meydana gelen geminin işletilmesi ile doğrudan doğruya ilgili istem sözleşme veya haksız fiil dayanabilir Ör: Yolcu taşıma sözleşmesi [2002 AtinaMS m ve 1271] Çatma sebebiyle karşı gemide Geminin yalıya çarpması sebebiyle yalıdaki kişinin uğradığı bedensel zarar maddi zıya veya hasardan doğan gemide taşınan eşya, konteynerler ve yolcuların eşyalarına gelecek olan zıya veya hasar dışında geminin işletilmesinin sebep olduğu sadece haksız fiile dayanan alacaklar Sonuç: eşya zararı sözleşme içi ilişkiye dayanarak talep edildiği müddetçe bu kapsamda yer almaz Hariç: navlun sözleşmesine dayalı zıya ve hasar

38 GA-12 Kişisel Zarar ve Eşya Zararı İstisnaları
Petrol Kirliliği Zararları Radyoaktif Maddelerden Kaynaklanan Zararlar → kusursuz sorumluluk ve zorunlu sigorta → 1992 CLC → 2001 BunkerMS → 1996 HNSMS → Çevre Kanunu → Deniz Kirliliği Kanunu → Deniz Alacaklarına İlişkin Gemilerin Sigortalanması ve Denetimi Hakkında Yönetmelik ??? → Kusursuz sorumluluk / Zorunlu SS şartı yok → Nükleer Enerji Sahasında Hukuki Mesuliyete Dair Sözleşme [RG T: 13/5/1961, Sayı: 10806] → m. 3 f. 1 b. (a) / m. 4 → taşıma aşamasındaki zararları da kapsar → Nükleer tesisi işleten kusursuz sorumlu + m. 10 zorunlu sigorta

39 GA-13 [6] Müşterek Avarya Garame Payı Alacakları → 1993 RehinMS m. 4’te sayılı istemlerden değil → 1993 RehinMS m. 6 = Devletler iç hukuklarında «rehinlerden sonra» gelecek olan GAH kabul edebilirler. → İpotekli alacaklıların aleyhine değil

40 Rehin Hakkının Kapsamı - 1
→ gemi ve eklentisi üzerinde kanuni rehin hakkı verir. [1321 f. 1] → ikame değerlerden: → tekne sigortası kapsama değil [1321 f. 2 c. 2] !!!! → geminin zıyaı veya hasara uğramasından dolayı donatanın üçüncü kişilere karşı sahip olduğu tazminat istemi [1321 f. 3 c. 1] → müşterek avarya hâllerinde feda edilen veya hasara uğrayan şeyler için verilen tazminat kapsamda [1321 f. 3 c. 2]

41 Rehin Hakkının Kapsamı - 2
Gemi Alacaklısı Hakkı İpotek Hakkı Bir sigorta sözleşmesine göre donatana ödenecek sigorta tazminatı rehnin kapsamında değildir. [Y-TTK m f. 1 c. 2] Gemi malikinin geminin zıyaı veya hasarından dolayı üçüncü şahıslara karşı sahip olduğu tazminat istemleri ipoteğin kapsamındadır. [Y-TTK m f. 4] Rehin, geminin zıyaı veya hasara uğramasından dolayı donatanın üçüncü kişilere karşı sahip olduğu tazminat istemini de kapsar. [Y-TTK m f. 3 c. 1] Gemi ipoteğinin kapsamına giren hususlarla ilgili olarak malikin menfaatinin, malik veya onun lehine bir başkası tarafından sigorta ettirilmiş olması hâlinde, ipotek, sigorta tazminatını da kapsar. [Y-TTK m f. 1]

42 Rehin Hakkının Kapsamı - 3
1926 RehinMS 1967 RehinMS 1993 RehinMS The following give rise to maritime liens on a vessel, on the freight, on the accessories of the vessel [m. 2] m. 4 f. 1 The accessories of the vessel mean: [1] Compensation due to the owner for material damage sustained by the vessel and not repaired [2] General average contributions due to the owner, in respect of material damage sustained by the vessel and not repaired m. 4 f. 2 Payments due to owner on policies of insurance… are not deemed to be accessories The following claims shall be secured by maritime liens on the vessel [m. 4] Insurance? Each of the following claims…shall be secured by a maritime lien on the vessel [m. 4 f. 1] m. 10 f. 2 Claimants holding maritime liens may not be subrogated to the compensation payable to the owner of the vessel under an insurance contract

43 Rehin Hakkının Kapsamı - 4
[1] Söze dayalı yorum - İkame değerler kanuni rehin hakkı kapsamında değil Gemi batarsa GAH sona erer [2] Amaca dayalı yorum Amaç gemi finansmanı şartlarını düzeltme GAH veren istemler azaltıldı Kurtarma Özel Tazminat Alacağı / Enkaz Kaldırma Alacağı

44 Rehin Hakkının Kapsamı - 5
Almanya, HGB par. 756 = Entwurf par. 599 Swedish Maritime Code Chapter 3 Section 49 = «A maritime lien does not extend to an indemnity payable for damage to vessel or cargo on account of insurance or otherwise»

45 Özellikleri- 1 → Sınırlı Sayı → Öncelik → Takip → Devir ve İntikal

46 Özellikleri- 2 Öncelik Y-TTK m. 1320 f. 1 b. (a) ilâ (e)
Müşterek Avarya Y-TTK m f. 1 = gemi üzerinde tescil edilmiş veya edilmemiş olan bütün kanuni ve akdî rehin haklarıyla ayni yükümlülüklerden önce gelir. 1993 RehinMS m. 5 f. 1 ile uyumlu Y-TTK m f. 2 = gemi üzerinde tescil edilmiş veya edilmemiş olan bütün kanuni ve akdî rehin haklarıyla ayni yükümlülüklerden sonra gelir. 1993 RehinMS m. 6 f. b. (c) ile uyumlu

47 Özellikleri- 3 Öncelik Tarihe bakılmaksızın, Tescil aranmaksızın,
Diğer alacakların niteliğine ve güvencesine (örn. ipotek) bakılmaksızın, Bütün alacaklıların önüne geçer!

48 Özellikleri- 4 Takip Y-TTK m f. 1 b. (a) ilâ (e) Müşterek Avarya Gemi alacağının verdiği kanuni rehin hakkı, gemiye zilyet olan herkese karşı ileri sürülebilir [Y-TTK m f. 5] 1993 RehinMS m. 8 ile uyumlu Y-TTK m f. 5 1993 RehinMS m. 6 f. 1 b. (a) ile uyumlu Ancak takip süresi daha kısa Devren iktisaplarda altmış günün sonunda düşer

49 Özellikleri- 5 Devir ve intikal
Y-TTK m f. 1 b. (a) ilâ (e) Müşterek Avarya 1993 RehinMS m. 10 f. 1 = Y-TTK m f. 1 1993 RehinMS m. 6 f. 1 b. (a) = Y-TTK m f. 1

50 Özellikleri- 6 Sona Erme = Y-TTK m. 1326
Y-TTK m f. 1 b. (a) ilâ (e) Müşterek Avarya GA’nın doğduğu tarihten itibaren 1 yıl Hak düşürücü süre [a] Alacağın doğduğu tarihten 6 ay veya [b] Devren iktisap sonucu gemi mülkiyetinin kazanılması hâlinde 60 gün

51 Zamanaşımı-1 GA’nın zamanaşımı: → Y-TTK m → Bu Kanundaki ve diğer kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla 1 yıllık süre alacaklının, borçluya yönelik kişisel istem haklarına da uygulanır. → Kurtarma: 2 yıl [m f. 1], Çatma 2 yıl [m f. 1], Müşterek avarya: 1 yıl [m f. 1], Yolcu taşıma: 10 yıl [m f. 1]

52 Sıra Cetveli Sıra İstem Y-TTK 1993 RehinMS 1
→ Hacizde geçen süre boyunca geminin bakım ve korunma masrafları → Gemi adamlarının iaşeleri → Cebrî icra masrafları m. 1390 m. 12 f. 2 2 → Karaya oturmuş batmış geminin kamu kurumu tarafından kaldırılması hâlinde kaldırma giderleri m. 1391 m. 12 f. 3 3 → Gemi Alacakları [Müşterek Avarya Hariç] m. 1392 m. 5 f. 1 m. 5 f. 2-f. 3 4 → Cebrî satış sırasında tersanenin zilyetliğinde bulunan gemiye ait teminat altına alınmış tersaneci alacakları m. 1393 m. 12 f. 4 5 → Gümrük resmi ile diğer vergiler kaydedilir m. 1394 6 → Rehinli Alacaklar [İpotek Sözleşmesi] [Müşterek Avarya Garame Payı] m. 1395 7 → Deniz Alacakları m. 1396 8 → Diğer Alacaklar m. 1397

53 3. Sıranın Kendi İçindeki Sıra - 1 Y-TTK m. 1324
→ Kural: 1320’nci maddedeki sıralarına göre belirlenir. → İstisna: Kurtarma ücreti [Y-TTK m f. 2] → Aynı sıradakiler garamaten [m f. 3]

54 3. Sıranın Kendi İçindeki Sıra - 2
Kurtarma Ücreti Yok Kurtarma Ücreti Var 1. Sıra: Gemi Adamı Alacakları [Haciz Sırasındakiler Hariç] 2. Sıra: Kişisel Zararlar 3. Sıra: Seyrüsefer Resimleri 4. Sıra: Haksız fiile dayanan eşya zararı Gemi Adamı Alacakları Kurtarma Ücreti Kişisel Zararlar Kişisel Zarar Seyrüsefer Resimleri Haksız Fiile Dayanan Eşya Zararı Haksız fiile dayanan eşya zararı

55 Sonuç → Y-TTK ile 1993 RehinMS uyumlu → Kaim değerler ?
→ Gemi alacakları sayısı azaldı → Gemi finansmanı bakımından olumlu gelişme → Deniz Alacaklarına İlişkin Gemilerin Sigortalanması ve Denetimi Hakkındaki Yönetmelik → Gemi alacaklısı hakkı önemini yitiriyor

56 Örnek Olaylar Borçlu / Sorumlu
Finansal Kiralama Şirketi Kiracı Gemi Adamını kim istihdam eder? Temel borç ilişkisi? Rehin hakkı?

57 Eşya Zararı - 1 Buğday yükünün Tekirdağ'dan Bulancak'a taşınması işinin davalılarca üstlenildiğini, varma yerinde kg. yükün ıslak olduğu tespit edilerek gemiden alınmadığını, bu yüzden sigorta güvencesi kapsamındaki sigortalı zararının YTL olarak ödenerek haklarına halef olduklarını ileri sürerek, bu tutarın ödeme tarihinden itibaren en yüksek reeskont oranı üzerinden faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsilini istemiştir.

58 Eşya Zararı - 2 Sovyet Bandralı (Macheste) gemisiyle, Hint bandralı (M/V Lok Prapha) gemisinin İstanbul Boğazında çarpışmaları sonucu, müvekkiline ait deniz kablolarının hasara uğradığını ileri sürerek lira hasar bedelinin davalı donatanlar ve gemi kaptanlarından müştereken ve müteselsilen faiziyle birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir. [Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 1983 / 4117 E., 1983 / 5606 K.]

59 Eşya Zararı - 3 “Macheste” Gemisi “Lok Prapha” Gemisi GÜBRE YÜKÜ
(Sovyet Bayraklı) DÖKME DEMİR CEVHERİ (Hint Bayraklı) Battı

60 Çevre Zararı Çatışan gemilerden biri tanker olsaydı ve petrol kirliliği sebebiyle deniz çevresi zarar görseydi?

61 Kaynakça - 1 Cüneyt Süzel, 1993 Tarihli Cenevre Sözleşmesi ve Yeni TTK, İstanbul (Ekim) 2012 KA, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına göre Deniz Hukukunda Cebrî İcra, İstanbul 2006, § 7 KA, Yargıtay Kararları Işığında Deniz Ticareti ve Deniz Sigortası Hukukunda Güncel Sorunlar ve Gelişmeler, XXIII. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (12/6/2009), Ankara 2009, s. 237 (Bölüm: IX) KA, Gemilerde Aynî Haklara ve Cebrî İcraya Uygulanacak Hukuk, Deniz Hukuku Dergisi (Basım Tarihi: Haziran 2004), Yıl: 6-7, Sayı: 1-4, s. 75

62 Kaynakça - 2 KA, MÖHUK Reformu Hakkında, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 2003, Yıl: 23, Sayı: 1-2 (Prof. Dr. Gülören Tekinalp’e Armağan), s. 96 KA, Gemi ve Yük Alacaklısı Haklarının Kullanılmasında Yargılama Usulü ve İcra, XIV. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu (4-5/4/1997), Ankara 1997, s. 205 SÜZEL, Cüneyt, 1993 Cenevre Sözleşmesinin Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Yansıması, Uğur Alacakaptan’a Armağan, Cilt: 2, İstanbul 2008, s. 597 KALPSÜZ, Turgut, Milletlerarası Sözleşmelerde Kullanıldıkları Manada Gemi Alacağı ve Deniz Alacağı Kavramları, Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a Armağan, Ankara 2006, s. 63 GÜNAY, Barış, Türk ve Anglo-Amerikan Hukukunda Gemi Alacaklısı Hakkı, Ankara 2009

63 Gemi Alacaklısı[nın Rehin] Hakkı
Cüneyt Süzel, LL.M. 12/11/2012