İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar

... konulu sunumlar: "İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar"— Sunum transkripti:

1 İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar
Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersi 12. Sınıf 4. Ünite İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar pedagojiformasyon.com

2 12.4. Ünite: İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar / Konular
1. Tasavvufî Düşüncenin Oluşumu 2. Tasavvufî Düşüncede Allah-Varlık İlişkisi 3. Tasavvufî Düşüncenin Ahlaki Boyutu 4. Kültürümüzde Etkin Olan Tasavvufî Yorumlar 4.1.Yesevîlik 4.2. Kâdirilik 4.3. Nakşibendilik 4.4. Mevlevîlik 4.5. Alevîlik-Bektaşîlik Cem ve Cemevi Cemin Yapılışı Semah Musahiplik Dua ve Gülbenkler Muharrem Ayı ve Aşure 5. Nusayrilik 6. Birlikte Yaşama ve Hoşgörü Kültürü Okuma Metni: Dört Kapı Kırk Makam

3 12.4. Ünite: İslam Düşüncesinde Tasavvufi Yorumlar / Kazanımlar
1. İslam düşüncesinde çeşitli tasavvufî yorumların ortaya çıkış nedenlerini açıklar. 2. Allah varlık ilişkisini Yaradan-yaratılan ilişkisi çerçevesinde açıklar. 3. Tasavvufi düşüncede ahlakın yerini ve önemini kavrar. 4. Yesevîlik, Mevlevîlik, Nakşibendilik, Kadirilik ve Alevilik-Bektaşiliğin tasavvufî bir oluşum olduğunu fark eder. 5. Cem’in yapılışını ve çeşitlerini tanır. 6. Semah, musahiplik ve gülbenk kavramlarını açıklar. 7. Muharrem ayı ve aşurenin toplumumuzdaki önemini fark eder. 8. Nusayriliği tanır. 9. Birlikte yaşama ve hoşgörü bilincini kazanır ve bununla ilgili tasavvuf anlayışından örnekler verir. 10. İslam düşüncesindeki farklı yorumların dinde zenginlik ve çoğulculuk olduğunu kavrar.

4 Üniteye Hazırlık Dinin farklı yorumları hakkında en sağlıklı yaklaşım nasıl olmalıdır? Geçen sene öğrendikleriniz ışığında yorumlayınız. Tasavvuf edebiyatı, tasavvufi şiir, tasavvuf müziği ifadeleri size ne hatırlatıyor? Bu konularda ana tema nedir? İçtenliğe önem verilmeden, şeklen doğru kılınan bir namaz ile samimiyetle kılınan bir namaz arasında bir fark var mıdır? Açıklayınız.

5 1. Tasavvufî Düşüncenin Oluşumu
İslam tarihinde tasavvuf anlayışının Hz. Muhammed döneminde ve onun ashabı arasında başladığı anlaşılmaktadır.

6 Medine’deki Mescid-i Nebi içinde okul olarak kullanılan bir bölüm vardı. Bu bölüme “suffa” denirdi. Daha çok çocuk ve gençlerden oluşan ve burada eğitim görenlere de “ashab-ı suffa” denirdi.

7 Hz. Muhammed Sade bir hayat yaşamıştır Maddi servete değer vermemiştir
Kazancını Allah yolunda harcamıştır

8 1. Tasavvufî Düşüncenin Oluşumu Fıkhi Yorum: Tasavvufi Yorum:
Tasavvufi düşüncenin en önemli özelliği arınmayı ve ibadetleri samimiyetle yapmayı hedeflemesidir. Fıkhi Yorum: Namaz, tekbirle başlayan selamla biten fiiller ve sözlerden oluşan bir ibadettir. Tasavvufi Yorum: Namaz, kul ile Allah arasında gerçekleşen manevi bir iletişimdir. İki yorum arasındaki farkı açıklayınız. Tasavvufi yorum namazın sadece şekline değil aynı zamanda içtenlikle kılınmasına da önem verir.

9 Soru: İnsanın amacı cennete gitmek mi, yoksa Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak mı olmalıdır? BANA SENİ GEREK SENİ Aşkın aldı benden beni bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günü bana seni gerek seni Ne varlığa sevinirim ne yokluğa yerinirim Aşkın ile avunurum bana seni gerek seni

10 Tasavvufi Düşüncenin Ana Konuları Dünya malına düşkün olmama
Züht ve Takva Dünya malına düşkün olmama Allah’a karşı sorumlulukların bilincinde olmak, dinin yasak ettiği şeylerden sakınıp emirlerini yerine getirmek. Gösterişe önem vermemek Kanaatkarlık Fedakarlık Diğerkamlık Yüksek ahlaka sahip olmak(Erdem/Fazilet)

11 TASAVVUFİ YORUMUN ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ İlk Dönem Temsilciler
Tasavvufi düşünceye felsefi boyut kazandıran temsilciler İlk Dönem Temsilciler Ebu Zer Gifari Ebu Musa Eş’ari Selman Farisi Abdullah b. Mesut Huzeyfe b. Yeman Ebu’d-Derda Bayezidi Bestami Cüneydi Bağdadi Hallac İbn Arabi Ahmet Yesevi Mevlana Hacı Bektaş Veli Yunus Emre

12 Tasavvuf Nedir? Tasavvuf, ibadete ısrarla devam etmek, Allah’a yönelmek, dünyanın süs ve aldatıcılığından yüz çevirmek, halkın sevdiği ve rağbet ettiği zevk, mal, servet ve şöhrete rağbet etmemektir.

13 Tasavvuf, nefis savaşında olgunlaşmak ve pişmektir.
Tasavvuf Nedir? Tasavvuf, nefis savaşında olgunlaşmak ve pişmektir. (Hacı Bektaş Veli)

14 2. Tasavvufî Düşüncede Allah-Varlık İlişkisi
Allah – Varlık ilişkisi düşünce tarihinde en fazla tartışılan konulardan biridir.

15 Kur’an’da Allah-Varlık İlişkisi
1. Allah tüm varlıkları mükemmel bir düzen içinde yaratmıştır. “Göklerin ve yerin yaratıcısı O'dur: bir şeyin olmasını istediğinde ona sadece “Ol!” der -ve o (şey hemen) oluverir.” (Bakara 117)

16 Kur’an’da Allah-Varlık İlişkisi
2. Allah bütün varlığın yegane sahibi ve yöneticisidir. “Bilmez misin ki göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır ve Allah'tan başka sizi koruyacak ve yardım edecek hiç kimse yoktur?” (Bakara 107)

17 Kur’an’da Allah-Varlık İlişkisi
3. Tüm varlıklar hem Allah’ın bilgi ve gücüne işaret eder, hem de insana hizmet eder. O’nun dışındaki tüm varlıklar geçicidir. “Göklerde ve yerde var olan her şey yok olup gitmeye mahkumdur. Ama kudret ve ihtişam sahibi olan Rabbinizin Zâtı sonsuza dek kalıcıdır.” (Rahman 26-27)

18 Tasavvufun Gayesi İnsanı kendi varlığı hakkında bilinçlendirmek ardından onu bulunması gereken makama yükselterek Allah’ı daha iyi tanımasını sağlamak.

19 Ney vatanı olan kamışlıktan ayrıldığı için inler.
Mevlana Ve Ney Ney vatanı olan kamışlıktan ayrıldığı için inler. İnsanın asıl vatanı da cennettir. Dünyada gurbettedir. Ölünce vatanına kavuşacaktır.

20 3. Tasavvufî Düşüncenin Ahlâkî Boyutu Güzel huy ve davranışlar
İslam Ahlak İbadet İnanç Güzel huy ve davranışlar

21 İslam Ahlakı Hz. Muhammed Kur’an
- a dayanır - İn davranışlarına dayanır Kur’an Hz. Muhammed “GERÇEK ŞU Kİ, Allah'ı ve Ahiret Günü'nü [korku ve umutla bekleyen] ve O'nu her daim anan kimseler için Allah'ın Elçisi güzel bir örnek teşkil eder.” (Ahzab 21) “İman etmedikce cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş sayılmazsınız.” (Hadis)

22 İslam’a Göre Olgun İnsan
Allah’ın koyduğu sınırları aşmayan İyiyi ve doğruyu yapıp tavsiye eden Kötülüğün her türlüsünden uzak duran İslam’a Göre Olgun İnsan Verdiği sözü yerine getiren Büyüklük taslamayan Yoksullara kol kanat geren Kendisine verilen emaneti koruyan Tüm canlılara güzel davranan Özü sözü bir olan

23 Tasavvufi düşünce açısından yorumlayınız.
Bu dünyaya kanmayalım, fanidir aldanmayalım Bir iken ayrılmayalım, gel dosta gidelim gönül, Biz bu cihandan göçelim, ol dost iline uçalım Arzu hevadan geçelim gel dosta gidelim gönül Yunus Emre Tasavvufi düşünce açısından yorumlayınız.

24 Tasavvufi düşüncenin bazı temel ilkeleri
Seyrüsüluk: Riyazet Ve Mücahede Tövbe Sabır Ve Sebat Cömertlik Doğruluk

25 4. Kültürümüzde Etkin Olan
Tasavvufî Yorumlar Müslümanlar İslam tarihi boyunca farklı tasavvufi anlayışlar geliştirmişlerdir. Bu tasavvufi akımlardan bazıları Anadolu’daki Müslümanlar arasında daha etkili olmuştur. Bunlar; Yesevilik, Alevilik-Bektaşilik ve Mevleviliktir. Her tasavvuf anlayışının insanlara yol gösteren aydınlatan bir lideri vardır. Tasavvuf anlayışlarının bu liderlerine mürşid denir.

26 4. Kültürümüzde Etkin Olan
Tasavvufî Yorumlar Kültürümüzde Etkili Olan Tasavvufi Yorumlar Yesevilik Kadirilik Nakşibendilik Mevlevilik Alevilik-Bekteşilik

27 4.1. Yesevîlik Türk tasavvuf geleneğinin öncüsü olan Hoca Ahmet Yesevi, bugünkü Kazakistan’ın Çimkent şehri yakınlarında doğmuştur tarihinde vefat etmiştir. Pir-i Türkistan lakabıyla Orta Asya ve Anadolu Türkleri arasında etkili olmuştur.

28 alçakgönüllülük, samimiyet, sadelik ve fedakarlıktır.
4.1. Yesevîlik Temel ilkeleri; alçakgönüllülük, samimiyet, sadelik ve fedakarlıktır.

29 4.1. Yesevîlik Hoca Ahmet Yesevi’nin en belirgin yönü, İslam’ı tasavvufi bir yaklaşımla Türk boylarının anlayabilecekleri basit bir dille ifade etmesidir.

30 4.1. Yesevîlik Onun ‘Divan-ı Hikmet’i özellikle Özbekler, Kırgızlar ve Volga Türkleri arasında elden ele dolaşmıştır. "Kafir bile olsa, hiç kimsenin kalbini kırma. Çünkü kalbi kırmak Allah Teâlayı kırmaktır. Gönlü kırık zavallı garip birini görsen, yarasına merhem koy, yoldaşı ve yardımcısı ol."

31 4.1. Yesevîlik Yesevilik düşüncesinde erdeme erişmek aşk ve sevgi ile mümkündür. Aşk ve sevgi ile erdemli olmak isteyen kişi; benlikten vazgeçmeli kanaatkar olup diğer insanları düşünmeli ümitsizliğe kapılmamalı faydasız şeylere zaman harcamamalı yalan söylememeli insanların kalbini kırmamalıdır.

32 Anadolu’da Eşrefoğlu Rumî (Öl. 1470) aracılığıyla yayılmıştır.
4.2. Kadirilik Kurucusu Abdülkâdir Geylânî (Öl. 1160) İran ve Bağdat’ta Yaşamıştır. Anadolu’da Eşrefoğlu Rumî (Öl. 1470) aracılığıyla yayılmıştır.

33 Hizmeti güzelleştirmek Nimete saygı göstermek Allah’ı sıkça zikretmek
4.2. Kadirilik Haramdan sakınmak Hizmeti güzelleştirmek İlkeleri Nimete saygı göstermek İlim öğrenmek Allah’ı sıkça zikretmek

34 Türkistan, Anadolu ve Hindistan çevresine yayılmıştır.
4.3. Nakşibendilik Bahâuddin Nakşibend (öl. 1389) Buhara ve Semerkant’ta yaşamıştır. Kurucusu Türkistan, Anadolu ve Hindistan çevresine yayılmıştır.

35 4.3. Nakşibendilik İlkeleri Dinin emirlerine bağlı kalmak
Sevgiyle Allah’a yaklaşmak Bilgi ve marifetle Allah’a ulaşmak Tasavvuf yoluyla nefsin kötü isteklerini temizlemek

36 4.4. Mevlevîlik Mevlevilik, Mevlana Celaleddin Rumi’nin tasavvuf anlayışına dayanır. Hayatını, ‘Hamdım, piştim, yandım!’ sözleri ile özetleyen Mevlana, 1273 tarihinde vefat etmiştir.

37 İnsanlar arasında ırk ve millet ayırımı gözetmeksizin herkesi İslam’ın barışına çağıran hoşgörüsü, farklı din ve mezhepten birçok insanın etkilenmesini sağlamıştır.

38 Mevlana’da görülen Allah aşkı imrenilecek boyuttadır ve bugün bile dünya insanlarını etkilemektedir.

39 Mevlevilik düşüncesinin yaşatıldığı yerlere
Mevlevihane denir.

40 Mevlevi dervişlerinin ney, kudüm, rebap gibi çalgılar ve ilahiler eşliğinde yaptıkları ayine sema denir.

41

42 MEVLANA’nın yedi öğüdü
Hz. Mevlana’nın yedi öğüdü MEVLANA’nın yedi öğüdü

43 Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol...

44 Şefkat ve merhamette güneş gibi ol...

45 Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol...

46 Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol...

47 Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol...

48 Hoşgörülükte deniz gibi ol...

49 Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol. Mevlana

50 Bektaşilik düşüncesinin kurucusu Hacı Bektaş Veli’dir.
4.5. Alevîlik-Bektaşîlik Bektaşilik düşüncesinin kurucusu Hacı Bektaş Veli’dir.

51 4.5. Alevîlik-Bektaşîlik Anadolu’ya göç eden Türklerin siyasi istikrara kavuşmasında, ekonomik olarak güçlenmesinde, birlik ve beraberliği sağlayan manevi bağların gelişmesinde Hacı Bektaş Veli’nin önemli katkıları olmuştur.

52 Hacı Bektaş Dergahı

53 “Dört Kapı Kırk Makam” Prensibi
Alevilik-Bektaşilik düşüncesinde “Makalat” isimli eserin çok önemli bir yeri vardır. “Dört Kapı Kırk Makam” Prensibi Kul Allah’a kırk makamla ulaşır ve dost olur. Onu şeriat içinde Onu marifet içinde Onu tarikat içinde Onu hakikat içindedir. Bunlar birbirini tamamlar, biri olmazsa diğeri eksik kalır.

54 Alevilik-Bektaşilikle İlgili Bazı Kavramlar
Deyiş Nefes Üç sünnet yedi farz Muharrem orucu Mürebbi Musahip Pir Dede Talip Semah Düvaz(On iki imamın övüldüğü nefes) imam Cem Rehber Gözcü Çerağcı Saka-ibriktar Sofracı Kurbancı Semahcı Peyik(Cemi duyuran) İznikçi(Düzeni sağlayan) On iki hizmet

55 Alevilik-Bektaşilikte Üç Sünnet Yedi farz
Hakkı zikretmek Kalpte düşmanlığa yer vermemek Yola teslim olmak Yedi Farz Sırrını izhar etmemek Gördüğünü örtmek Özür ile niyaz eylemek Mürebbi hakkını gözetmek Musahip hakkını gözetmek Tövbe almak Taç giyip özünü üstada teslim etmek

56 “Tanrı’nın gönderdiği kitabı bilmeyen, Tanrı’yı nasıl bilebilir
“Tanrı’nın gönderdiği kitabı bilmeyen, Tanrı’yı nasıl bilebilir? İnsanlar doğuştan bilgi sahibi olsalardı Tanrı peygamberlere kitap gndermezdi. Kitapsız pir şeytandır.” (Hacı Bektaş Veli)

57 Cem ve Cemevi

58 Cem Ve Semah

59 Cemin Yapılışı

60 Semah: Alevilik bektaşilik düşüncesinde müzik eşliğinde yapılan ayin.

61 Müsahiplik Musahiplik, Alevilik-Bektaşilik düşüncesinde sohbet ve arkadaşlık yapmak anlamındadır.

62 Allah’a sığınma, yalvarma ve O’ndan af dilemektir.
Dua ve Gülbenkler Dua = Gülbenk Allah’a sığınma, yalvarma ve O’ndan af dilemektir. Cemlerde dua bir kişi tarafından okunur ve cemaat “Allah Allah” diyerek duaya katılır.

63 Muharrem orucunun tamamlandığı on ikinci akşamı cem ayini yapılır.
Muharrem Ayı ve Aşure Muharrem ayında Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilmesinin matemi için on iki gün oruç tutulur. Muharrem orucunun tamamlandığı on ikinci akşamı cem ayini yapılır.

64 Suriye, Lübnan, Hatay, Adana ve Mersin dolaylarında yayılmıştır.
5. Nusayrilik Kurucusu İbn Nusayr en-Nemirî (Öl. 883) Suriye, Lübnan, Hatay, Adana ve Mersin dolaylarında yayılmıştır. Anadolu aleviliğinden farklı olduklarını ifade eder ve kendileri için Alevi-Nusayri ifadesini kullanırlar.

65 5. Nusayrilik İlkeleri Dinin temeli Kur’an ve Sünnettir.
Hz. Ali ve Ehli Beyt sevgisi ön planda olmalıdır. Hz. Muhammed’den sonra Hz. Ali halife olmalıydı.

66 Önemli gün ve bayramlar Gadir Hum, Feraş, Mübahale Bayramı
5. Nusayrilik Önemli gün ve bayramlar Gadir Hum, Feraş, Mübahale Bayramı Gadir Hum Hz. Muhammed, veda haccından dönerken Gadir Hum denilen yerde kendisinden sonra Hz. Ali’nin halife olmasını vasiyet etmiştir.

67 6. Birlikte Yaşama ve Hoşgörü Kültürü
İnsanların farklı din ve inançlara sahip olması birlikte, barış içinde yaşamalarına engel değildir.

68 Birlikte barış içinde yaşamak hoşgörü ve karşılıklı saygıyla mümkündür.

69 İnsanlar arasındaki farklılıklar Allah’ın insana sunduğu bir özgürlük, ve toplumsal bir zenginlik olarak değerlendirilmelidir. Tasavvufi oluşumlar, İslam düşünce hayatına bir zenginlik katarak farklılıkların çatışmadan birbiriyle uyum içinde bir arada yaşamasına katkı sağlamıştır.

70 İslam, birlikte yaşamayı kolaylaştırmak ve toplumsal barışı tesis etmek için;
Ahlaki yozlaşmayı, Adaletsizliği, Böbürlenmeyi, Bozgunculuk yapmayı, Başkasının arkasından konuşmayı, Yetim ve yoksulun hakkını yemeyi yasaklar.