* CEVHER YATAKLARININ ARANMASINDA ÖNEMLİ

... konulu sunumlar: "* CEVHER YATAKLARININ ARANMASINDA ÖNEMLİ"— Sunum transkripti:

1 * CEVHER YATAKLARININ ARANMASINDA ÖNEMLİ
ÖZELLİKLERİNDEN BİRİ DE ZONLANMADIR. * ZONLANMA, AÇIKÇA GÖRÜLECEK ŞEKİLDE VEYA MİNERAL BİRLİKLERİNDEKİ ANİ DEĞİŞİM OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR. BUNA ‘‘ MİNERAL BİRLİĞİ ZONLAMASI ’’ ‘‘ MİNERAL ZONLAMASI ’’ VEYA ‘‘ FAZ ZONLAMASI ’’ DENİLİR. * ZONLANMA, GÖZLE GÖRÜLEMEYECEK ÖLÇEKTEKİ KÜÇÜK KİMYASAL DEĞİŞİMLER ŞEKLİNDE OLABİLİR. BUNA‘‘ KRİPTİK ZONLANMA’’ VEYA “ KİMYASAL ZONLANMA ’’ DENİLİR. * EĞER BİR DAMARIN İÇ KISIMLARI İRİ TANELİ, DIŞ KENARLARI İNCE TANELİ OLUŞMUŞ, DIŞ KISIMLARINA DOĞRU İNCE TANELİ HALEYE DOĞRU DÖNÜYORSA “ TEKSTÜREL ZONLANMA ’’ OLUŞMUŞ OLUR

2 * ZONLANMA, BİR CEVHER YATAĞININ BİLEŞENLERİNİN VE
KARAKTERLERİNİN ÜÇ BOYUTLA DEĞİŞİMİ İLE İLGİLENMEKTEDİR. HERHANGİ BİR MİNERALİN VEYA ELEMENTLERİN UZAYDA BİR MODEL VEYA ŞEKİLDE DAĞILMASIDIR. * PARAJENEZ, GANG MİNERALLERİ İLE BİRLİKTE OLSUN VEYA OLMASIN, AYNI ZAMANDA OLUŞAN VE NORMAL OLARAK BİRBİRLERİYLE DENGEDE BULUNAN ‘‘ CEVHER MİNERALLERİ BİRLİĞİ’’ İÇİN KULLANILAN BİR TERİMDİR. AVRUPA ’DA KULLANILIŞ ŞEKLİYLE MİNERALLERİN BİRLİĞİNİN AYNI ORİJİNE SAHİP OLMASIDIR. * MİNERALLERİN KRONOLOJİK OLARAK YATAKLANMASI, BİRLİKLERİN SIRALANMASI, “ YATAĞIN PARAJENETİK SERİSİ ‘‘ OLARAK ADLANDIRILIR. BU PARAJENEZİN ÇEŞİTLİ BİÇİMLERDE CEVHER İÇİNDE DAĞILIMI İSE ‘‘ ZONLANMA’’ OLARAK ADLANDIRILIR.

3 * CEVHER İÇEREN ÇÖZELTİLERİN KİMYASAL
KOMPOZİSYONLARI, KAYNAKLARI NE OLURSA OLSUN ÇOK KARIŞIKTIR. * PARAJENEZ, MİNERAL ÇALIŞMALARI İLE BELİRLENMEKTEDİR VE MİKROSKOPİK DOKUSAL ÖZELLİKLERİN YANISIRA MEGASKOPİK ÖZELLİKLER DE ( DAMARLARIN KESMESİ, OFF- SET , ALTERASYON) GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMALIDIR. * BİRÇOK CEVHER FORMASYONU, SICAKLIĞIN DÜŞTÜĞÜ, HAFİF ASİTİK PH’ NIN , SULU FAZI, SİLİKA İLE SÜPER DOYGUN HALE GETİRDİĞİ YERLERDE OLUŞUR. BÖYLECE KUVARSIN SÜLFİTLERLE BİRLİKTE BULUNMASI NORMALDİR.

4 * MC KİNSTRY, İKİLİ, ÜÇLÜ HATTA DÖRTLÜ
MİNERAL GRUPLARININ DOKUSAL BİR DENGE İÇİNDE OLUŞABİLECEĞİNİ VE ORADA ÇOĞUNLUKLA Cu-Fe-As SİSTEMİNDE BİLİNEN PARAJENEZLERİ OLUŞTURDUĞUNA DİKKAT ÇEKMİŞTİR ( ŞEKİL6-1) * ŞEKİL( 6-2) VE ( ŞEKİL 6-3 ) DİĞER PARAJENETİK DİYAGRAM SUNUM TARZLARIDIR. * ŞEKİL ( 6-9 ) - (6-10) – ( 6-12 ) VE ( 6-13 )’ E BAKINIZ.

5 * MİNERAL ARDALANMALARININ ÇALIŞILMASI MİKROSKOP
ÇALIŞMALARI İLE SINIRLANDIRILMIŞTIR. * MİKRODOKU VE YAPI ARAŞTIRMALARI, MİNERALLERİN OLUŞUM SIRASINDAKİ SIRALANMALARINI ANLAMAK İÇİN KULLANILIR ŞEKİL4-6 ’ DAN 4-20’ YE KADAR İNCELENMELİDİR. * ELEKTRON MİKROSKOP ÇALIŞMALARI PARAJENETİK ARDALANMANIN GELİŞİMİNE YARDIM EDEBİLECEK KÜÇÜK DETAYLARI ORTAYA ÇIKARMAK İÇİN KULLANILMAKTADIR. * JEOLOG, HER GÖZE ÇARPAN MİNERAL ÇİFTİ VEYA PARAJENEZİNİ BİRBİRLERİNE OLAN BAĞIL YAŞINI MUTLAKA YAZMALIDIR. ( KP) SF’ DEN ÖNCE , ( SF) GA’ AN ÖNCE V.B. GİBİ ) SONRA ŞEKİL6-4’ DE BENZER BİR DİYAGRAM -TABLO OLUŞTURULMALIDIR.

6 * DÜNYADA PARLATMA KESİTLER ÜZERİNDE YAPILAN
ÇALIŞMALAR, BİR MADEN YATAĞINDAKİ GENEL PARAJENETİK ARDALANMANIN NE OLABİLECEĞİNİ GÖSTERMİŞTİR. BU ÇALIŞMA MİNERALLERİN DURAYLI OLDUĞU BÖLGELER GÖZ ÖNÜNE ALINARAK YAPILMIŞTIR. * PARAJENETİK ARDALANMA BİRÇOK YATAKTA SABİTTİR, ANCAK KISMİ DEĞİŞİKLİKLER, A- YATAĞIN DERİNLİĞİNE, B- FORMASYONUN OLUŞUM SICAKLIĞINA VE ORİJİNİNE ( MAGMATİK, SEDİMANTER, EKSALATİF, METEORİK, METAMORFİK) BAĞLI OLARAK DEĞİŞMEKTEDİR. * ÇOK GELİMLİ – ATIMLI BİR SİSTEMDE HER BASAMAKTAKİ PARAJENEZ, KENDİ KRONOLOJİK ARDALANMASINA SAHİPTİR. İKİ AYRI ATIMDAKİ MİNERALLERİN ARDALANMALARI AYNI OLMAYABİLİR.

7 * BÜTÜN SPEKTRUMA ULAŞABİLEN BİR DAMAR
VEYA MAGMA YOKTUR. ( TABLO 6-1) ANCAK BİR MADEN YATAĞINA AİT MİNERAL BİRLİKLERİ BÜTÜN PARAJENEZLERİN BULUNDUĞU TABLO İLE KARŞILAŞTIRILARAK HANGİ BÖLÜMLERE UYDUĞUNA BAKILABİLİR. BU TABLOLAR ZAMAN ZAMAN DEĞİŞİME UĞRAMIŞLARDIR. İLERİDE DE UĞRAYABİLİRLER  * SKARN ZONLARDA DA PARAJENETİK ARDALANMA TAKİP EDİLEBİLİR . ( ŞEKİL6-5 ‘ E BAKINIZ )

8 * MOLEKÜLER VEYA İYONİK CİNSLERDEKİ
DEĞİŞİMLER VE BUNLARIN AKIŞKAN İÇİNDEKİ AKTİVİTELERİ YATAKLANMA ESNASINDA CEVHER VE GANG MİNERALOJİSİNDE DEĞİŞİKLİĞE SEBEP OLUR. BU DEĞİŞİMLER ZONLANMA OLARAK ADLANDIRILIR. * SİNJENETİK VE EPİJENETİK YATAKLARDAKİ ZONLANMALARIN TESPİTİ EKONOMİK JEOLOJİ BAKIMINDAN ÖNEMLİDİR * ZONLANMAYA SEBEP OLAN OLAYLAR HALA TARTIŞILMAKTADIR. BİR KISIM YATAKLAR ZONLANMA GÖSTERİRKEN, DİĞERLERİNİN GÖSTERMEMESİ HALA ANLAŞILAMAMAKTADIR.

9 * MADEN YATAKLARINDAKİ ZONLANMA, BOYUTLARINA VE KISMEN
ORİJİNLERİNE BAĞLI OLARAK ÜÇ SINIFA AYRILABİLİR 1- BÖLGESEL( REGİONAL ) 2- KÜÇÜK BÖLGE- ALAN ( DİSTRİCT ) 3- CEVHER KÜTLESİ ( OREBODY ) ZONLANMALARI, * BÖLGESEL ZONLANMA: ÇOK BÜYÜK ÖLÇEKTE GERÇEKLEŞEN ZONLANMADIR . BU ÖLÇEKTEKİ BİR ZONLANMA METALOJENİK BİR ZONLANMA OLARAK DA ADLANDIRILABİLİR ( ŞEKİL 6-9 ) * KÜÇÜK BÖLGE ZONLANMASI: BİRBİRİNE YAKIN MADENLERİN VEYA OLUŞUMLARIN ZONLANMASI OLARAK ORTAYA ÇIKMAKTADIR. * CEVHER KÜTLESİ ZONLANMASI: TEK BİR CEVHER KÜTLESİNDEKİ MİNERALİZASYONUN KARAKTERİNİN DEĞİŞMESİDİR. VOLKANOJENİK ORİJİNLİ BİRÇOK SÜLFİT YATAĞI “ KURAKO” BUNA EN İYİ ÖRNEKLERDİR.TEK BİR DAMAR VEYA DAMARCIKTAKİ ZONLANMA DA BU KATEGORİDEDİR.

10 * ZONLANMALARIN İYİ ANLAŞILABİLMESİ ‘ OROJENEZ DAĞ
OLUŞUMU ’’, ‘‘ BİNDİRME ’’ , ‘‘ ZONAL ERGİMELER ’’, ‘‘PLAKA TEKTONİĞİ’’ TERİMLERİ İÇİNDE TARTIŞILABİLİR. BAKINIZ 21. BÖLÜM * KÜÇÜK BÖLGE ZONLANMA MODELİNDEKİ MİNERAL GRUPLARININ TAMAMINI İÇEREN HİÇBİR ARAZİ ÖRNEĞİ YOKTUR. GERÇEK DAMARLARDAKİ DÜZENSİZLİKLER VE HIZLI ÇÖKELME SONUCU OLUŞAN TERS SONUÇLARA “ DAMPİNG ” DENİR. ( TABLO 6-1 ) * YÜZEYE YAKIN YERLERDE HİDROTERMAL AKIŞKANLARIN SICAKLIK VE BASINÇLARINDA ANİ DÜŞMELER OLUR. BU ANİ DÜŞÜŞLER CEVHER MİNERALLERİNİN HIZLI YATAKLANMALARINA VE BİR MİNERAL ZONUNUN DİĞER MİNERAL ZONU ÜZERİNE ÇAKIŞMASINA SEBEP OLUR. BUNA ‘ ‘ TELESKOPLAŞMA – TELESKOPİNG’’’ DENİLİR BU TİP OLUŞMUŞ YATAKLAR ZAMAN ZAMAN ‘ ‘ KSENOTERMAL ‘’’ OLARAK DA ADLANDIRILMIŞLARDIR.

11 * DERİNLERDE ZONLANMA DİKKAT ÇEKİCİ DEĞİLDİR. BU TİP
YATAKLARA “ PERSİSTEST – DEVAM EDEN ” YATAKLAR DENİLİR. ZİRA BU ŞARTLARDA MİNERALLERİN AYRILMASI DAHA İYİ GERÇEKLEŞİR. * ŞEKİL ( 6-8 ) BİR PORFİRİ BAKIR YATAĞINDAKİ ZONLANMALARDA NASIL ÇALIŞABİLECEĞİNİ GÖSTERMEKTEDİR. * HAREKET EDEN BİR AKIŞKANDAKİ CEVHER METALLERİNİN HAREKETLİLİĞİNİN, EN UZAĞA GİDEN EN HAREKETLİ MİNERALDEN, İLK ÇÖKELEN EN AZ HAREKETLİ MİNERALLERE DOĞRU BİR ARDALANMA TAKİP ETTİĞİNİ BİLİYORUZ. * BU DA Hg-Ag- Mn+2-Pb-( ZnCuFe) – W-Mn+4- Sn ŞEKLİNDEDİR.