BÖLÜM 3-Çocuk Gelişimi Kuramları

... konulu sunumlar: "BÖLÜM 3-Çocuk Gelişimi Kuramları"— Sunum transkripti:

1 BÖLÜM 3-Çocuk Gelişimi Kuramları
Olgunlaşma Kuramı - Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Davranışçı Kuram - Klasik ve Edimsel Koşullanma • Sosyal Öğrenme Kuramı • Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Psikoanalitik Kuram - Erikson’ın Duygusal Gelişim Yaş Dönemleri • Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Bilişsel Gelişim Kuramı - Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Sosyokültürel Kuram - Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Bilgi İşlemleme Kuramı - Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz Ekolojik Sistemler Kuramı - Adam Örneği • Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz

2 Kuram: Bir şeyle ilişkili inanç sistemi
Kuram: Bir şeyle ilişkili inanç sistemi. bir çocuk gelişimi teorisi çocuğun neden öyle hissettiği, düşündüğü, hareket ettiği ile ilgili inançlar demetidir.

3 Kuram-Öne Çıkan Kuramcılar- Çocuk Gelişimiyle İlgili Varsayımlar
Olgunlaşma Kuramı - Gesell İnsan özelliklerinin temelinde kalıtım yatar. Çocuklar yaşları ilerledikçe olgunlaşır; gelişimde çevrenin çok küçük bir rolü vardır.

4 Davranışçı Kuram – Skinner, Watson, Bandura
İnsan özellikleri çevrede gerçekleşen deneyimler yoluyla kazanılır. Yetişkinler çocukların öğrenme ve davranışlarını olumlu pekiştireçler kullanarak şekillendirebilir.

5 Psikoanalitik Kuram - Freud, Erikson
Duygusal gelişim, arzular ve dürtüler ile dış dünyadan gelen baskılar arasındaki temel çatışmaları çözüme kavuşturma yeteneğinden kaynağını alır. Yetişkinler, çocukların duygusal açıdan sağlığını, onlara dürtülerinin doyumunu sağlayacak imkânlar sunarak destekleyebilir.

6 Bilişsel Gelişim Kuramı - Piaget
Zihinsel gelişim içsel ve bireyseldir. Bilgi, yaşadığı deneyimleri anlamlandırmak için mücadele veren öğrenenin bizzat kendisi tarafından aktif olarak yapılandırılır.

7 Sosyo - kültürel Kuram - Vygotsky
Yetişkinler ve daha yetkin akranlar, sorular sorarak veya derinlemesine düşünmeye zorlayarak, çocukların öğrenmesini destekleyebilir. Sosyalleşme ve sözle ifade yoluyla, çocuklar bilgilerini yapılandırırlar.

8 Bilgi İşlemleme Kuramı - Siegler, Dodge
Bilgi, saklamak, hatırlamak, yeniden gözden geçirmek ve zaman içinde değiştirmek amacıyla belirli düşünme süreçlerini uygulayarak elde edilir. Çocuklar, bilgiyi sosyal ortamlarda, toplumsal ipuçlarını farkederek, bunları hafızalarına kaydedip, tekrar gözden geçirip, bunları takip eden sosyal etkileşimlerinde kullanarak öğrenir.

9 Ekolojik Sistemler Kuramı - Bronfenbrenner
Gelişim, çocukların içinde yaşadıkları bireysel, sosyal ve siyasal sistemlerden etkilenmektedir. Bir birey olarak çocukla, aile, okul, toplum, sosyal ve siyasal sistemler arasındaki etkileşimler, çocukların gelişimsel kazanımları üzerinde belirleyici olmaktadır.

10 Olgunlaşma Kuramı Olgunlaşma Kuramı: Bir kişinin ne olacağının büyük bir bölümünün genetik tarafından önceden belirlendiğini, atalardan miras olarak edinildiğini ve çocuk büyüdükçe/olgunlaştıkça ortaya çıktığını savunan kuram. Gelişimsel Kilometre Taşları: Çeşitli yaş dönemlerinde çocuklarda ortaya çıkması beklenen belirli özellikler.

11 Zor Mizaç: Yeni ve sinir bozucu durumlara yönelik sert ve olumsuz reaksiyonlar verme, düzensiz uyku, çeşitli uyum problemleri ile karakterize olan bir yaratılış.

12 Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz
Kalıtsallık Oranı: Zekâyı belirlemede genetiğin göreceli rolünün matematiksel kestirimi.

13 Davranışçı Kuram Davranışçı Kuram:
İnsanların yapılarının büyük ölçüde çevre tarafından şekillendirildiğini savunan kuram teori.

14 Klasik ve Edimsel Koşullanma
Klasik Koşullanma: Doğal bir uyaranın, hoşa giden bir uyaranla eşleştirildiği davranış şekillendirme stratejisi. Sonunda kişi doğal uyarana–hoşa giden uyaran ortamda olmadığında dahi hoşa giden uyarana olduğu gibi cevap vermeye başlar. Edimsel Koşullanma: Çocuğun istendik davranışlarının anında ödüllendirildiği bir eğitim formu. Bu meydana geldiğinde davranış daha sık gerçekleşir.

15 Sosyal Öğrenme Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı: İnsanların yeni davranışları etraflarındaki kişileri taklit ederek öğrendiklerini savunan teori. Bu taklitler için ödüllendirildiğinde çocuklar bu davranışları daha sık uygularlar.

16 Psikoanalitik Kuram Psikoanalitik Kuram: Duygusal gelişimin içsel istek ve dürtüler ile dış dünyanın gerekleri arasındaki gerilimden etkilendiğini savunan kuram. Bu gerilimlerin çözümü sağlıklı bir yetişkin olmak için gereklidir. İd: Freud’un aklın dürtüsel güdüleri ve anlık hazların peşinden koşan bölümünü içeren kısmı için kullandığı terim.

17 Ego: Freud’un zihnin rasyonel olan, İd’in içgüdüsel dürtülerini yöneten ve yeniden yönlendiren kısmı için kullandığı terim. Süperego: Freud’un zihnin bilinci içeren değerleri ve birinin kültürünün adetlerini kapsayan bölümü için kullandığı terim.

18 Erikson'un Duygusal Gelişim Yaş Dönemleri
Erikson, insanların kendi potansiyellerini gerçekleştirebilmeleri ve kendilerini yetkin hissedebilmeleri için, doğumdan yetişkinliğe kadar tecrübe etmek zorunda oldukları 8 adet yaş grubu öngörmüştür. Bu yaş grupları Tablo 3–2’de sunulmaktadır.

19

20

21 Güven: Genellikle bebeklikte edinilen, çocukların güvende hissettikleri ve bakıcıları tarafından temel ihtiyaçlarının karşılanacağını bildikleri duygusal durum için Erikson’un kullandığı terim. Çocuk istismarı veya ihmali gibi deneyimler tersi duruma,-dünyaya ve içindeki insanlara güvensizliğe yol açar. Otonomi (Özerklik): Erikson’un genellikle iki yaş civarında edinilen, çocukların bağımsız olmak ve ebeveynlerinden bağımsız olmak için çaba sarf ettikleri duygusal durum için kullandığı terimdir. Çok fazla sınırlanan çocuklar şüphe ve utanç hissederler.

22 Girişimcilik: Erikson’un çocukların kendilerini gösterdikleri, yaratıcı girişimlerde bulundukları, risk aldıkları arkadaşlarına el uzattıkları genellikle okul öncesi dönemde edinilen duygusal durum için kullandığı terim. Girişimciliği engellenmiş olan çocuklar tersi olan bir duygusal durumu yaşayacaklardır: suçluluk. Çalışkanlık: Erikson’un genellikle ilkokul yıllarında edinilen, çocukların okul içi ve dışındaki başarılarından dolayı kendilerini yetkin hissettikleri duygusal durum için kullandığı terim. Tekrar eden başarısızlıklar tam tersi duygusal durumla sonuçlanacaktır: aşağılık.

23 Bilişsel Gelişim Kuramı
Bilişsel Gelişim Kuramı: bilginin çocuk tarafından aktif olarak yapılandırıldığını ve aktif problem çözmenin, sosyal etkileşimin ve dilin öğrenme için gerekli olduğunu savunan bir insan gelişimi kuramı teorisi. Asimilasyon / Özümseme: Piaget’nin insanların yeni fikir ve bilgileri halihazırda bildikleri ile birleştirmelerini içeren öğrenme süreci için kullandığı terim.

24 Akomodasyon / Uyumsama: Piaget’nin yeni fikir ve bilgilere yer açabilmek amacı ile insanların halihazırda bildiklerini değiştirmelerini içeren öğrenme süreci için kullandığı terim. Bilişsel Gelişim: Problem çözme ve bilginin edinilmesini içeren zekâ gelişimi.

25 Piaget, insanların özümleme ve uyumsama yoluyla zihinsel veya bilişsel aşamalardan (evrelerden) geçtiğini savunmaktadır. Bu evreler Tablo 3–3’te sunulmaktadır.

26 Duyusal Motor Dönem: Piaget’in bebeklik dönemini kapsayan, düşüncenin bilmek için fiziksel eylemler ve duyuları kullanmakla sınırlı olduğu bilişsel gelişim aşaması. Sezgisel/İşlem Öncesi Dönem: Çocukların sembolleri içeren içsel düşünceleri kullandıkları fakat öğrenmek için hâlâ algı ve çevredeki fiziksel ipuçlarına dayandıkları Piaget’nin erken çocukluk dönemini içine alan, bilişsel gelişim dönemi.

27 Somut İşlemler Dönemi: Piaget’nin ilkokul yıllarını kapsayan düşünmenin daha içsel ve soyut hâle geldiği fakat çocuğun öğrenmek için hâlâ somut objelere ihtiyaç duyduğu bilişsel gelişim dönemi. Soyut İşlemler Dönemi: Piaget’nin düşünmenin tamamen soyut ve anlık fiziksel dünyaya bağlı olmadığı ergenlik ve yetişkinlik dönemlerini kapsayan en ileri bilişsel gelişim dönemi. Sosyal Biliş: Kendi davranışlarının sonuçlarını anlama ve başkalarının eylem ve niyetlerini fark etmeyi kapsayan sosyal durumları anlama yeteneği.

28 Sosyokültürel Kuram Sosyokültürel Kuram: Düşünme ve öğrenmenin sosyal etkileşim, dil ve kültürden yüksek şekilde etkilendiğini savunan kuram. Vygotsky’nin kuramı Şekil 3–1’de açıklanmaktadır.

29

30 Sözel Olmayan Düşünme: Düşünce çocukların dili kullanmadan obje nesne ve olayları gözlemledikleri erken zihinsel aktivitenin etkinliğinin formu. Kavramsal Olmayan Konuşma: Çocukların kelime veya kalıpları anlamlarını tam olarak düşünmeden çıkarttıkları bir erken dönem dil formu.

31 Sözlü Düşünme: Sözel düşünce dil ve düşüncenin düşünmenin karşılıklı olarak birbirini destekledikleri, iç içe girdikleri bir düşünce düşünme şekli. Sözel düşüncelerde, düşünmelerde çocuklar öğrenmeye rehberlik etmek için dili–sözlü etiketler ve öze dönük konuşmalar- kullanır. Kendine Dönük Konuşma: Çocukların nesneleri isimlendirirken veya eylemlerini anlatırken-özellikle problem çözerken-kendi kendine konuşmalarını içeren sözel davranış. Aşamalı Destek: Çocuğun düşünmesine rehberlik etmek için dili ve sosyal etkileşimi kullanmak. Aşamalı rehberlik yaparken yetişkinler; problemlere doğrudan çözümler sunar, ipuçları ve sorularla dolaylı rehberlik yapar veya öğrenmeleri gereken şeye bağlı olarak tamamen bağımsız düşünmelerine izin verirler.

32 Vygotsky’nin Yakınsal Gelişim Alanı

33 Aşamalı Destek: Çocuğun düşünmesine rehberlik etmek için dili ve sosyal etkileşimi kullanmak. Aşamalı rehberlik yaparken yetişkinler; problemlere doğrudan çözümler sunar, ipuçları ve sorularla dolaylı rehberlik yapar veya öğrenmeleri gereken şeye bağlı olarak tamamen bağımsız düşünmelerine izin verirler. Yakınsal Gelişim Alanı: Problem veya görevin çocuğun beceri seviyesinin biraz üstünde olduğu bir durum. Bu alanda (zonda)yetişkinler, çocukların problemleri bağımsız olarak çözebilmeleri için sorular sorar ve ipuçları verirler.

34 Bilgi İşlemleme Kuramı
Bilgi İşlemleme Kuramı: Çocukların belirli durumlarda belleklerine, dikkatlerine ve diğer öğrenme süreçlerine dayanarak nasıl öğrendiklerini vurgulayan öğrenme kuramı. Bu kuram insanların öğrenme süreçlerini bilgisayarların bilgiyi kaydetme, değiştirme ve tekrar çağırma sistemine benzetir.

35 Dikkat: Bir problemin ya da durumun önemli özellikleri üzerinde uzun bir zaman için odaklanabilme becerisi. Bellek: İnsan zihninde kaydedilen ve sonra geri çağrılabilen olaylar ve deneyimler.

36 Sosyal Bilgi İşlemleme Kuramı: Çocukların başkaları ile olan etkileşimleriyle bilgiyi nasıl edindiklerini, yorumladıklarını, belleklerinde depoladıklarını, ve daha sonra bu etkileşimlerde gözlemledikleri sosyal ipuçlarını nasıl geri çağırdıklarını açıklayan bilgi işlemleme kuramı. Sosyal İpuçları: Çocuklara sosyal durumları yorumlamada yardımcı olan akranları tarafından gerçekleştirilen eylem, jest, mimik, ses tonu ve sözler.

37 Ekolojik Sistemler Kuramı
Ekolojik Sistemler Kuramı: Çocuğun içinde yaşadığı birçok kuruluş ve ortamın–toplum, okul, politik sistem gibi-etkisine vurgu yapan bir gelişim kuramı teorisi. Bu teori kuram bireysel gelişimin psikolojik bir boşlukta oluşmadığını fakat genel olarak toplumdan etkilendiğini savunur.

38 Ekoloji: İnsan gelişimini etkileyen pek çok farklı çeşit ortam ve kurum.
Mikrosistem: Çocuğun hemen yakın çevresindeki tüm kurum ve deneyimleri içeren gelişim üzerinde etkisi olan çevresel etmenler katmanı. Aile, okul, sosyal hizmetler büroları buna örnek olarak verilebilir.

39 Bronfenbrenner’e göre, farklı ekolojik sistemler birbirleriyle etkileşime girerek çocuk gelişimi üzerinde etkili olur.

40 Mezosistem: Mikrosistem içerisindeki kişiler ve organizasyonlar arasında ara bağlantılardan oluşan ve gelişim üzerinde etkili olan bir çevresel etkenler katmanı. Ebeveyn-öğretmen iletişimi, çocuk bakım merkezleri ve devlet okulları arasındaki iş birliği örnek olarak verilebilir. Eksosistem: Gerçekte çocukların yaşamına dokunmayan fakat dolaylı olarak çocukların deneyimlerini etkileyen gelişim üzerindeki çevresel etmenler katmanı. Kanuni Adli hizmetler sistemi, sosyal yardım ofisi bürosu bu duruma örnek olarak verilebilir.

41 Makrosistem: Temel ana değerler, ideolojiler, kanunlar, dünya görüşleri ve belli bir kültür ya da topluluğun geleneklerini içeren gelişimi etkileyen çevresel faktörler katmanı. Bir toplumun çocuğa ve bakımına duyduğu saygı buna örnektir.

42 Eleştiri ve Çok Kültürlü Analiz
Risk Faktörleri: Yetersiz gelişime yol açan fakirlik, toplumsal şiddet, çocuk istismarını içeren çocuğun yaşamındaki durumlar. Koruyucu Faktörler: Çocukları risk davranışlarının olumsuz etkilerinden izole eden durumlar. Ebeveynlere bağlılık ve olumlu okul öncesi deneyimleri bu duruma örnektir.

43 Özet Bir çocuk gelişimi kuramı, çocukların nasıl büyüdüğü, öğrendiği, düşündüğü ve davrandığı ile ilgili inançlar sistemi bütünüdür. Öne çıkan birkaç çocuk gelişimi kuramı vardır; bunların her birine sosyal problemlerin çözümünde veya öğrenmeyi desteklemek amacıyla başvurulabilir.

44 Olgunlaşma kuramına göre, öğretmenler ve bakıcılar çocukların kalıtımsal olarak belirlenen ihtiyaçlar ve karakterlerine uyarlanabilen ortamlar hazırlamalıdır. Buna karşılık, davranışçılar istenilen davranışların modelleme yoluyla ve ödül kullanarak şekillendirilebileceğini ileri sürmektedir. Bilişsel gelişim kuramcıları sınıfta ortaya çıkan problemlerin çoğunun zihinsel gelişimi destekleyerek çözülebileceğini öngörmektedir. Bu bakış açısına göre, çocuklar dünya hakkındaki bilgilerini kendi başlarına ve aktif olarak yapılandırmaya yönlendirilebilirler.

45 Sosyokültürel kurama göre, bu bilgi yapılandırması yetişkinler dili zengin bir şekilde kullandığında ve akran etkileşimi olanakları sağlandığında oldukça geliştirilebilir. Bilgi işlemleme kuramcıları da sosyal etkileşimin—özellikle çocuklar dikkat, hatırlama ve sosyal ipuçlarını yorumlama gibi süreçlerde yönlendirildiklerinde—öğrenmeyi desteklediğine inanmaktadır. Ekolojik sistemler kuramcıları çocuklar üzerindeki direkt ve dolaylı etkiler üzerine eğilindiğinde olumlu gelişimin teminat altına alındığını savunmaktadır.

46 Öğretmenler, ailelerle ve sosyal servis kurumları ile birlikte çalışmalı ve toplumun bütününe etki etmeye çalışmalıdır. Bazı kuramlar—örneğin, sosyokültürel kuram ve ekolojik sistemler kuramı—çok kültürlü bilim insanları tarafından tercih edilmektedir. Bunun nedeni, çok kültürlü bilim insanlarının aile ve kültürün çocuk gelişimi üzerindeki güçlü etkileri olduğunu düşünmeleridir.

47