ARZ YÖNLÜ İKTİSAT.

... konulu sunumlar: "ARZ YÖNLÜ İKTİSAT."— Sunum transkripti:

1 ARZ YÖNLÜ İKTİSAT

2 Arz yanlı iktisat görüşünün teorik temelleri,1974 yılında petrol fiyatlarındaki aşırı yükselmeden kaynaklanan enflasyonun yanında ortaya çıkan ekonomik durgunluğa karşı çözüm arayışlarına dayanmaktadır. 1970’li yıllarda Amerika’da iktisatçı Arthur Laffer, enflasyonun nedenini kamu harcamalarındaki artışa, durgunluğun nedenini ise üretimi ve yatırımları olumsuz etkileyen yüksek vergilere bağlamıştır. Bu nedenle enflasyonun önlenmesi ve üretimin artırılması için kamu harcamalarının ve vergilerin azaltılması gündeme gelmiştir. Arz yanlı iktisat görüşü,1980‘de Reagan’ın ABD de yönetime geldikten sonra uyguladığı ekonomik politikalara temel teşkil etmiştir. “Reaganomics” 1980’lerden sonra İngiltere’de Margaret Thatcher döneminde de uygulanmış, ayrıca Türkiye’de de Özal Döneminde denenmiştir. “Thatcherizm”

3 Keynesyen iktisadın toplam talebi ön plana çıkarmasına karşılık arz yönlü iktisat arzı ön plana çıkartır. Klasik düşüncenin “her arz kendi talebini yaratır” anlayışının modern versiyonudur. Rekabetin ve teknolojik yeniliklerin olabilmesi için devletin daha az müdahaleci olması gerekir, özel sektörün önünün açılması için de kamu ekonomisinin boyutlarının küçültülmesi gerekir. Arz yönlü iktisatçılara göre Phillips eğrisi geçersizdir. Phillips eğrisine göre, düşük işsizlik durumunda yüksek enflasyon söz konusudur. Bu yanlış bir düşüncedir. Zira, işsizliğin azaltılmasına yol açan politikalar ( istihdam, tasarruf ve sermaye birikimini artırıcı politikalar) enflasyonun da düşmesine vesile olacaktır. Enflasyon sadece para arzının reel üretimden daha fazla artması durumunda ortaya çıkar.

4 Temel Görüşleri; Kamu harcamaları ve bütçe politikası; Bu okula göre enflasyonun sebebi, açık bütçe uygulamaları ile vergi oranlarının yüksek olmasıdır. Bu nedenle; denk bütçe politikası uygulanmalı vergi oranları düşürülmelidir. Bütçe açığının nasıl finanse edildiği, enflasyon yaratıp yaratmaması ile birebir ilişkilidir. Şöyleki; Bütçe açıkları, para arzı artırılarak finanse edilirse enflasyon yaratır. Para arzı belli bir oranda artırılmalıdır. (Monetarist görüşle aynı) Bütçe açıklarını finanse etmek için para basılmamalıdır. Bütçe açıkları, borçlanma ile finanse edilirse, faizler yükselir, yatırımlar azalır ve büyüme hızı düşer. Bütçe açıklarının vergi artışı ile finanse edilmesi durumunda, sonuçta üretimde azalma ortaya çıkacak (toplam arz azalacak) ve enflasyonist baskı doğacaktır.

5 Temel Görüşleri; Transfer harcamaları politikası; Transfer harcamalarının ortaya çıkardığı etki vergi artışının etkisi gibidir. Transfer gelirlerinden faydalanmak isteyen kişiler gelirlerini düşük tutma gibi bir eğilimin içine girecekler, bu da üretimin azalmasına neden olacaktır. Para politikası ve enflasyon ; Enflasyonun temel nedeni para arzındaki artışın reel üretimdeki artıştan daha fazla olmasıdır. Sabit parasal genişleme kuralını benimserler. Vergi Politikası ; Arz yönlü iktisatçılara göre, vergi oranlarındaki değişmeler nispi fiyat yapısını bozar ve üreticilerin/tüketicilerin tercihlerini değiştirir/kaydırır; çalışma ve boş zaman; vergi oranları azalırsa boş zaman tercihi azalırken çalışma tercihi artar Tüketim ve Tasarruf; vergi oranlarında azalma olduğunda tüketim tercihi azalırken, tasarruf ve yatırım tercihlerinde artış görülür. Kayıt içi ve kayıt dışı ekonomi; vergi oranları azaldığında kayıt içi ekonomi artarken kayıt dışı ekonomide azalmalar olur. Her üçü için de vice verca)

6 Temel Görüşleri; Vergi politikası ile kamu harcamaları politikalarının uygulama şekli; Vergi oranları düşürüldüğünde üretimi, yatırımı ve vergi gelirlerini artırmak mümkündür. Ancak bu politikanın başarılı olabilmesi için kamu harcamalarının da azaltılması gerekir. Aksi halde, bütçe açığı ortaya çıkacak bu da enflasyonist baskı yaratacaktır. (Vergi oranlarının düşürülmesinin sonuçları konusunda Keynesyen ve arz yönlü iktisatçılar zıt düşünce içindedirler. Keynesyenler olayın talep yönünü öne çıkarırken , arz yönlüler arz cephesinden olaya bakarlar.

7 Temel Görüşleri; Vergi politikası ile kamu harcamaları politikalarının karşılaştırılması 1.Gelir vergisi oranı azaltıldığı zaman fertlerin tasarruf arzusu artar. Tasarruftaki artış faiz oranının düşmesine ve yatırımların artmasına neden olur. 2.Kurumlar vergisinde yapılacak bir azaltma ise, yatırımın karlılığını artıracak, dolayısı ile kurumun tasarruf gücü artacaktır. 3.Gerek fertlerin ve gerekse kurumların tasarrufundaki artış likiditelerinin artmasına ve borç taleplerinin azaltmalarına neden olur. Bu ise faizi oranını düşürür. Faiz oranının düşmesi yatırım mallar talebi ile inşaat yatırımlarını artırır. 4.Yatırım / GSMH oranının artması prodüktiviteyi yükseltir.

8 Temel Görüşleri; Vergi politikası ile kamu harcamaları politikalarının karşılaştırılması 5.Gelir vergisindeki bir azaltma emeğin istihdam edilme isteğini ve çalışma gayretini arttırır. Böylece emek arzı artar. 6.Üretim kapasitesinin artması sonucu arz yetersizliğinden doğan enflasyonist baskılar hafifler ve enflasyon oranı düşer. 7.Üretim kapasitesinin artması, ayrıca mal ve hizmet ihracını arttırır. 8. Düşük gelir vergisi oranları, toplu sözleşmede istenen ücret artışlarını da azaltır. Çünkü istenen artışlar genlikle vergi sonrası gelirler olduğu için, vergi oranları düşünce işinin eline geçen ücret artacağından zam istekleri de az olur. Bu da enflasyon hızını yavaşlatır. 9.Enflasyon hızının azalması geliri, dolaylı olarak da tüketim, üretim ve istihdamı arttırır.

9 Temel Görüşleri; Vergi oranı ile vergi hasılatı arasındaki ilişki ; Laffer Eğrisi

10 ÇIKMIŞ SORULAR

11 Laffer eğrisi aşağıdakilerden hangisinde verilen iki ekonomik değişken arasındaki ilişkiyi gösterir? (KPSS 2005) Faiz oranı ile planlanan yatırımlar Vergi oranları ile vergi hasılatı Enflasyon ile işsizlik GSYİH ile bütçe açığı veya fazlası Bütçe açığı ile dış ticaret açığı Doğru cevap B Şıkkıdır

12 Aşağıdakilerden hangisi arz yanlı iktisadın temel önermesidir
Aşağıdakilerden hangisi arz yanlı iktisadın temel önermesidir? Sayıştay 2006 Yüksek oranlı vergiler ve devletin ekonomiye müdahalesi ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler Ekonomideki dalgalanmaların temel nedeni, ücret ve fiyatların esnek olmasıdır. Ekonomideki çıktı düzeyi,beklenen ve gerçekleşen fiyat düzeyi farkına bağlıdır. Vergi oranlarındaki bir artış daima vergi gelirlerini artırır. Firmaların daha fazla yatırım yapmaları devletin ekonomiye daha fazla müdahale etmesiyle sağlanır Doğru cevap A şıkkıdır

13 Aşağıdakilerden hangisi arz ekonomisi taraftarlarına göre bir ekonomide uygulanan vergi indirimi politikalarının etkili olmasının nedenlerinden biri değildir? SSK 2000 a) Toplumu üretime teşvik etmesi b) Toplumu çalışmaya teşvik etmesi c) Toplumu yatırıma teşvik etmesi d) Toplumu tasarrufa teşvik etmesi e) Toplam talebi teşvik etmesi Doğru cevap E şıkkıdır

14 Arz yönlü iktisat politikalarını savunan iktisatçılara göre mal ve
Hizmetleri artırmanın en iyi yolu aşağıdakilerden hangisidir? TEDAŞ 2000 Para arzının artırılması Devlet eliyle yapılan üretimin artırılması Fiyatların doğrudan devlet eliyle kontrol edilmesi Ücretlerin doğrudan devlet eliyle kontrol edilmesi Emek ve sermaye arzının artırılması ve yatırımların teşvik edilmesi Doğru cevap E şıkkıdır

15 Aşağıdakilerden hangisi vergilemede optimal nokta aşılınca
Vergi oranının azaltılmasının vergi hasılatını artıracağını savunur Sayıştay 2007 A. Wagner J. M. Keynes A. Smith R. Musgrave A. Laffer Doğru cevap E şıkkıdır.

16 Laffer’in vergi oranları ile vergi gelirleri arasında kurduğu ilişkiye göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? KPSS 2009 maliye Optimal vergi oranından daha yüksek oranlarda vergilendirilmeye gidilmesi halinde vergi gelirleri daha yüksek olacaktır. Vergilemede optimal nokta aşılınca vergi oranının düşürülmesi vergi hasılatını artırır c) Optimal vergi oranı aşıldıktan sonra vergi yükünün artırılması üretimi artıracaktır. d) Vergilerin düz oranlı olması halinde optimal vergi oranı yeterli vergi geliri sağlamayacak ve bütçe açıkları ortaya çıkacaktır e) Vergilerin artan oranlı olması halinde ikinci dilimden sonraki oran artışları vergi gelirlerini düşürecektir. Doğru cevap B şıkkıdır

17 I. İşgücü arzı II. Kullanılan sermaye miktarı III. Reel GSYİH Arz yönlü iktisatçılara göre yukarıdakilerden hangileri vergi indirimlerinin etkilediği değişkenlerdir? Halk bank. Uzman Yrd. 2009 Yalnız III I ve II I ve III II ve III I, II ve III Doğru cevap E şıkkıdır.

18