AFET PSİKOLOJİSİ.

... konulu sunumlar: "AFET PSİKOLOJİSİ."— Sunum transkripti:

1 AFET PSİKOLOJİSİ

2

3 AFET Toplumun normal hayat düzenini bozan ve
olaydan etkilenen toplumun cevap kapasitesini aşarak maddi ve manevi zararlara neden olan doğal, teknolojik yada insan kaynaklı olaylardır.

4 Afette insan en önemli kriterdir.

5 ? GELECEK GEÇMİŞ ? ? ? ? ? AFET TRAVMA! ?

6 Afet Tablosu Domino taşları gibi birbirlerinin üzerine yığılmış binalar Unutulması olanaksız koku

7 Çadırda oturan insanlar

8 Afet Tablosu Çaresizlik Tükenmişlik
Yardım kuyruklarında toplanan çok sayıda kişinin görüntüleri Çaresizlik Tükenmişlik

9 Gözlerdeki korku ifadeleri
Afet Tablosu Gözlerdeki korku ifadeleri Siren sesleri … Sinir krizleri

10 Kıyametin koptuğu hissi tepkileriyle şekillenen
Afet Tablosu Kendini kaybetme Çığlıklar Kıyametin koptuğu hissi Donup kalma konuşamama eylemsizlik Yoğun korku Ailelerinin tepkileriyle şekillenen çocuklar

11 Afet Tablosu bayılmalar Çalışmalara katılamama Gerilim
Suçluluk duyguları

12 Akut Stres Bozukluğu Enkazlı yerlerden geçememe
O anda ne yaptıklarını hatırlayamama Sallanıyor hissi Dikkat dağınıklığı Uyku bozuklukları Kendini işe verememe

13 Akut Stres Bozukluğu Çocuklarına bir şey olacağı kaygısı Kabuslar
Uykuda sıçramalar Hayattan beklentisi kalmamıştır Anlamsızlık Zevk alamama, ilgisizlik

14 Akut Stres Bozukluğu Geleceğe yönelik plansızlık İçe kapanma
Ağlayamama Yoğun çaresizlik, korku Kızgınlık Söylenen her şeye inanma

15 Akut Stres Bozukluğu Süresi travma sonrası ilk bir aydır.

16 Bu hastalarda intihar riskinin her zaman çok yüksek olduğuna dikkat ediniz.
İmkan oldukça yanlarında refakatçi bulundurunuz.

17 TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU
Travmanın normal sekeli değildir Herhangi bir travma sonrası oluşabilir Bir telafi çabası değil, gerçek bir bozukluktur Kendi haline bırakılır veya teşhis edilmezse kroniklesir. Körfez depremi sonrası bazı kişilerde travmadan 6 ay sonra başladığı gözlenmiştir Belirtiler akut dönemden sonra baslar

18 Yetişkinlerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Her şeye aşırı duyarlılık Ölüme yaklaşma duygusu TV, radyo, gazete haberlerinden kaçınma Çabuk ve aşırı tepki verme En ufak hatırlatıcı olayla deprem anıları Bir çok doğal olayı deprem işareti olarak algılama Söylentiler çabuk inanma, Bazı kişilerde bu tabloya depresyon ve panik atak eklenebilir

19

20 Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Kekeleme Renkli resimler yerine soluk, özensiz çizimler Yıkıntı ve çadır konulu resimler Daha fazla ürkeklik Yalnız yatamama Daha fazla kavgacılık

21 Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Tikler İdrar kaçırma Karanlıkta kalamama Tek başlarına tuvalete gidememe Yemek yemeğe ilgisizlik Evlerine girememe

22 TRAVMANIN ETKİSİ Süresi, Şiddeti, Sayısı Tehlikesi, Kişinin/
yakınlarının etkilenmesi,

23 Kisinin travmayı algılama bicimi belirtilerin sekillenmesini ve siddetini belirler

24 TOPLUMSAL EVRELER 2.BALAYI EVRESİ:
1. KAHRAMANLIK EVRESİ: 2.BALAYI EVRESİ: Yerel, ulusal, uluslar arası tüm kaynaklar seferber olmuş ve bölgeye gelmişlerdir. Afetzedelerin tüm istekleri yerine getirilmektedir. Hatta bu dönemde afetzedeler daha önce sahip olmadıkları yaşam standartlarına sahiplerdir. Afetzedelerde “Benim başıma neler geldi, tabii ki yardım edeceksin!” bakış açısı söz konusu olabilir. Afetzedelerin bu dönemdeki öfke patlamaları profesyoneller tarafından kişisel algılanmamalıdır. Afetzedeler afetin ardından kişisel çabaların hakim olduğu bir evrede olabilirler. Bu süreçte yardım ekiplerinin gelmesiyle “birlikte çalışma” isteği olabilir. Profesyonel ekiplerin afetzedeleri engellemesi öfke patlamalarına neden olabilir. Bu dönemde afetzedelerin bilgi ve becerilerinden mümkün olduğunca yararlanılabilir.

25 TOPLUMSAL EVRELER HAYAL KIRIKLIKLARI:
Hemen hemen tüm yardım ekipleri bölgeden ayrılmaya başlamışlardır. Afetzedeler terk edilmişlik ve yalnızlık duygularını yaşamaya başlayabilirler. YENİ DENGELERİN OLUŞMASI: Afetzedeler ellerinde kalanlarla neler yapabileceklerini düşünmeye ve değerlendirmeye başlarlar. Artık yeni bir hayat kurma girişimlerine başlarlar. Bu sürece gelinmesi yaklaşık 1 yıl sürer.

26 ÇALIŞAN EKİBİN PSİKOLOJİSİ

27 ÇALIŞAN EKİBİN PSİKOLOJİSİ

28 ÇALIŞANLAR YOĞUN STRES ALTINDA OLDUĞUNDA;
Dikkat, performans ve karar verme yeteneği azalır Verimlilik düşer Ekip içi çatışmalar başlar, ilişkiler bozulabilir Hata yapma oranı artar; böylece motivasyon ve istek azalır, Çalışanlarda stres, zaman ve para kaybı demektir

29 AFET ÇALIŞANLARINA PSİKOLOJİK DESTEĞİN AMACI
Çalışanların olabildiğince sağlıklı ve mutlu olmalarını sağlamak Çalışanların stres düzeyini en aza indirmek Çalışanların zamanı iyi yönetebilmelerini sağlamak Hata oranını en aza indirmek Uygun fiziksel koşullar ve organizasyon desteği sağlayarak daha verimli çalışma ortamı yaratmak

30 ÇALIŞANLARDA STRES… Koruyucu Bir Tepkidir Uyarıcı Etki Yapar
Zor Durumlarla Başa Çıkmamızı Sağlar

31 Afet Çalışanları Olarak Karşılaşabileceğimiz Stres Kaynakları
Olaya bağlı stres kaynakları Mesleki stres kaynakları Çevresel stres kaynakları

32 OLAYA BAĞLI STRES KAYNAKLARI;
Afet çalışanının aynı zamanda afetzede olması Uzun süre afet durumuna maruz kalmak Hayati risk taşıyan görevler Afetzedelerin dolaylı/dolaysız tehditleri altında kalmak Kurtarma çalışmaları sırasında bir iş arkadaşının, bir çocuğun ya da yetişkinin ölümüne ya da yaralanmasına tanık olmak Uzun süren kurtarma çabalarından sonra bir afetzedenin hayatını kaybetmesi

33

34 MESLEKİ STRES KAYNAKLARI;
Göreve hazırlıksız yakalanma Zaman baskısı Aşırı sorumluluk yüklenme Fiziksel olarak zorlu, çok yorucu ve tehlikeli görevlerde bulunmak Kronik yorgunluk Duygusal olarak çok zorlayıcı koşullarda bulunmak Görevle baş edememe hissi Ahlaki ya da manevi ikilemler yaşamak Sosyal destek sisteminden uzak kalmak (ev /aile) Ekip tarafından desteklenmediğini düşünmek Açık olmayan, yetersiz ya da tutarsız bir yönetim anlayışı Kaynakların sınırlılığı Afetzedelerin, organizasyonun veya çalışma arkadaşlarının yüksek beklentileri

35 ÇEVRESEL STRES KAYNAKLARI;
Afet çalışmalarının tüm olumsuz etkilerinin yanı sıra baş etmek zorunda kaldığımız çevresel koşullar; Elverişsiz hava durumu Yangın Kimyasal zehirlenme olasılığının olduğu ortamlar

36 AFET ÇALIŞANLARINDA STRES BELİRTİLERİ
Fiziksel Duygusal Zihinsel Davranışsal Sosyal

37 FİZİKSEL TEPKİLER Kalp atışlarında ve soluk almada hızlanma
Tansiyonun yükselmesi Sindirim sistemi sorunları İştahta değişim, kilo kaybı ya da artması Titreme Terleme ya da üşüme Kas seğirmeleri Koordinasyon bozukluğu Sırt ve bel ağrıları Boğazda yumru hissi Aşırı irkilme tepkisi Kronik yorgunluk Bağışıklık sisteminin zayıflaması Baş ağrıları Kas ağrıları Konsantrasyon bozukluğu Uyku sorunları

38 DUYGUSAL TEPKİLER Kahramanca, incinmez ve aşırı enerjik hissetme Öfke
Kötümserlik ve inançsızlık İdeallerin yitirilmesi Kendini değersiz hissetmek Yetersizlik, çaresizlik duyguları Keyifsizlik Kaygı ve korku Kendisinin ve başkalarının güvenliği konusunda endişelenme Huzursuzluk, Üzüntü Suçluluk Umutsuzluk Rahatsız edici rüyalar Yalnız, kaybolmuş, tükenmiş hissetme Afetzedelerle özdeşleşme

39 DAVRANIŞSAL VE SOSYAL TEPKİLER
Aile ve arkadaşlardan uzaklaşma, içe kapanma İletişim güçlükleri Öfke patlamaları, sık sık tartışmalara girme Ağlama nöbetleri Dinlenememe Yeme alışkanlıklarının değişmesi Uyku alışkanlıklarının değişmesi İş başarısında azalma Alkol, sigara ya da ilaç kullanımında artış Anıları canlandıran yerlerden ya da etkinliklerden kaçınma Güvenliği ve fiziksel ihtiyaçları ihmal etmek Çevreye ve insanlara karşı güvensizlik Uyumsuz davranışlar Mizah yoluyla başa çıkmaya çalışma

40 ZİHİNSEL TEPKİLER Hatırlamada güçlük Kafa karışıklığı
Düşünme ve kavramada yavaşlık Planlamada, öncelikleri belirlemede ve karar vermede güçlük Dikkati toplamada sorunlar Sürekli olarak afet hakkında düşünme Suçlama

41 Stresle Başa Çıkma: Kişisel Plan
Aşağıdaki liste stresle başa çıkmak için kullanacağım sekiz aşamalı plandır: Afet çalışmalarında önem verdiğim şeyler neler? Afet çalışmalarının benim için en fazla stres yaratan yönleri neler? Afet çalışmalarının benim için en ödüllendirici yönleri neler? Stres altında olduğumu nasıl anlarım? Çalışma arkadaşlarım stres altında olduğumu nasıl anlarlar? Stres altındayken, diğerleri bana nasıl destek olabilir? Kendim için neler yapabilirim? Stresimi azaltan faaliyetler neler?

42 Fiziksel, sosyal, davranışsal, zihinsel ve duygusal tepkiler, zorlu yaşam olaylarına maruz kalındığında kaçınılmaz ve normal tepkilerdir. Bu tepkilerin çoğu, bir kaç hafta ya da ay sürebilir ve zamanla, paylaşımla ve destekle giderek azalır. Bazen olay o kadar zorlayıcı olur ki, bu belirtiler kendiliğinden ortadan kalkmayabilir

43 ÖFKE…

44 UNUTMAYIN ÖFKE BULAŞICIDIR!
Öfkeeeeeeeee Sakin kalmaya çalışın. Karşınızdakini ilgiyle ve ciddi bir şekilde dinleyin. Duygularına saygı duyun. Duygularını isimlendirmeye çalışın. Onu öfkelendiren özel noktaları/konuları belirleyin. Dikkatinizi karşınızdaki kişinin sözünü ettiği sorun ve o sorunun çözümü üzerine yoğunlaştırın. Karşınızdakine saygı gösterin. Çözüm için bir konuda söz verdiyseniz, sözünüzü tutun ve asla tutamayacağınız sözler vermeyin Onun yaşadığı öfkeyi kişisel algılamayın Karşınızdakine asla “Sinirlenmeyin/ Sinirlenmeye ne gerek var” demeyin. Tartışmayın ve UNUTMAYIN ÖFKE BULAŞICIDIR!

45 UNUTMAYIN!!! KENDİ GEREKSİNİMLERİNİZİ KARŞILAMADIĞINIZ, KENDİNİZE YETERİNCE İYİ BAKMADIĞINIZ VE STRESİ İYİ YÖNETEMEDİĞİNİZ SÜRECE BAŞKALARINA ETKİLİ BİÇİMDE YARDIM ETME OLASILIĞINIZ ÇOK AZALACAKTIR…

46 Böyle bir görevi isteyerek seçerek insanlara yeniden hayat mücadelesinde yardımda bulunacağınız için hepinize TEŞEKKÜR EDİYORUM.