UÜTF Enfeksiyon Hastalıkları ve Kl Mikrobiyoloji AD

... konulu sunumlar: "UÜTF Enfeksiyon Hastalıkları ve Kl Mikrobiyoloji AD"— Sunum transkripti:

1 UÜTF Enfeksiyon Hastalıkları ve Kl Mikrobiyoloji AD
KAN TRANSFÜZYONU İLE BULAŞAN VİRAL ENFEKSİYONLAR: ‘’DİĞER VİRUSLAR:BULAŞ VE TEDAVİ’’ ‘’ Dr. Emel Yılmaz UÜTF Enfeksiyon Hastalıkları ve Kl Mikrobiyoloji AD

2 Kan Transfüzyonuna Bağlı Komplikasyonlar
En fazla viral enfeksiyonlar Yanlış kan transfüzyonu Akut transfüzyon reaksiyonu Geç transfüzyon reaksiyonu Akut akciğer hasarı Transfüzyonla ilişkili enfeksiyonlar

3 Kan ve Kan Ürünleri İle Bulaşan Enfeksiyonlar-Ortak Özellikleri
Uzun kuluçka süresi Latent enfeksiyon Asemptomatik seyir Taşıyıcılık Pencere dönemi Kan ve ürünlerinin saklanması sırasında etkenlerin canlılığını sürdürmesi

4 Enfeksiyöz Komplikasyonlar
HAV HIV-1,2 HBV HTLV-1,2 HCV Parvovirus B19 HDV Colorado kene ateşi virusu HEV? HHV-6, 7 HGV HHV-8 TTV, SENV Vesivirus CMV Dengue virusu EBV …….. Parazitler Bakteriler Mantarlar Virüsler

5 Chamberland ME. CID 2002; 34:

6 Weisfuse TB. J Infect Dis 1990
Hepatit A Virusu Picornaviridae ailesinden bir RNA virüsüdür Normalde fekal-oral bulaşır Taşıyıcılık dönemi yok Viremi, semptomlar ortaya çıkmadan 2 hafta önce başlıyor Transfüzyon sonrası hepatit riski düşük Risk <1/ Ancak, Düşük düzeyde de olsa vireminin ortalama 95 gün ( gün) sürdüğü Bildirilmiş Stramer SL. Vox Sanguinis 2004; 87 (Suppl.2): Weisfuse TB. J Infect Dis 1990

7 Hepatit A Virusu Yeni enfekte, asemptomatik donörden yapılan kan transfüzyonu ile bulaşabilir Rutinde taramaya gerek yok Ateş yüksekliği, GIS semptomları olanlardan kan transfüzyonu yapılmamalı

8 Hepatit A Virusu Body Fluids 100 102 104 106 108 1010 /mL Dışkı Serum
Tükrük İdrar 100 102 104 106 108 [SLIDE 11] Concentration of Hepatitis A Virus in Various Body Fluids Feces can contain up to 108 infectious virions per ml and are the primary source of HAV. Viremia occurs during the prodromal phase of illness and HAV has been transmitted on rare occasions by transfusion. Virus has also been found in saliva during the incubation period in experimentally infected animals, but transmission by saliva has not been reported to occur. 1010 /mL Viral Hepatitis and Liver Disease 1984;9-22 J Infect Dis 1989;160:

9 Tahan V et al. Ann Academiae Med Bialostocensis 2003; 48: 11-7.

10 Hepatit D Virusu (HDV) Defektif RNA virusudur
Bulaş; parenteral ve cinsel temas ile olur HBV varlığında enfeksiyöz özellik kazanır Kan donörlerinde HBs Ag negatif bulunması ekarte etmek için yeterli

11 HDV Türkiye orta endemisitede yer almakta
arasında anti HDV %4,1 iken 2001’de %2,1’in altına inmiştir

12 Hepatit E Virusu (HEV) Caliciviridae ailesinden zarfsız RNA virusudur
Oral-fekal bulaşır % 0,5-%4 mortal seyredebilir (özellikle gebelerde) Viremi gün sürüyor Kan transfüzyonu ile bulaş nadir de olsa bildirilmiş

13 Hepatit G Virusu (HGV) Flaviviridae ailesinden zarflı RNA virusudur
Fekal-oral, parenteral, vertikal, cinsel temas ile bulaşır Genelde asemptomatiktir Geçici kendini sınırlayan, hafif karaciğer enzim yüksekliği ile seyreden hepatit yapabilir Viremi yıl kadar devam ediyor

14 HGV-kan donörlerindeki prevalans
HGV RNA Avrupa ve Amerika’da %1-4 Asya ve Afrika’da %1-33 Türkiye’de; HGV RNA %1,9 (525 kan donörü) Pasha A. Yeni Viral Hepatitler. Viral Hepatit 2005

15 TT Virus Circoviridae ailesinden zarfsız DNA virusudur
İlk kez Japonya’da tanımlanmış Parenteral, cinsel temas, vertikal ve oral yolla bulaşır Özellikle Afrika ve Brezilya’da yüksek Plazma ve periferik kan mononükleer hücrede persiste eder

16 TTV-kan donörlerindeki prevalansı
Diğer ülkelerde TTV prevalansı; %1,9-86,6 Türkiye’de çeşitli çalışmalarda; %4,5-51,6 Avşar ve ark kan donörlerinde yaptıkları çalışmada TTV DNA %20 pozitif bulmuşlar Pasha A. Yeni Viral Hepatitler. Viral Hepatit 2005 Avsar M et al. 6 th Mediterranean Medical Congress, 2000

17 SEN-V Circoviridae ailesinden bir DNA virusudur
SENV A-I genotipleri var Parenteral bulaşır Transfüzyon ile geçiş genotip D ve H’de gösterilmiştir Viremi %45 olguda yaklaşık 1 yıl, %13 olguda 12 yıl sürer

18 SEN-V kan donörlerinde prevalansı
Ülkemizde; Bulut ve ark 200 kan donöründe SENV-D %10,5 SENV-H %14,5 SENV-D ve H %2,5 Diğer ülkelerde; ABD’de %1,8 Japonya’da %10 Almanya’da %16,8 Pasha A. Yeni Viral Hepatitler. Viral Hepatit 2005 Bulut Y ve ark. XXXII Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006

19 HGV, TTV, SEN-V Son 10 yılda tanımlandılar Transfüzyon ile bulaşırlar
Klinik önemi? Hepatit etiyolojisindeki rolleri sorgulanmaktadır Rutin uygulamada tarama testi yapılmıyor

20 Human Herpes Virus-6 Herpesviridae ailesinden zarflı DNA virusudur
Bulaş; Solunum yolu ve oral sekresyonlar, anne sütü, vertikal yol ile olur Çocukların eksantema subitum etkenidir Latent enfeksiyon yapar B lenfosit ve CD4 T lenfositlerde gösterilmiştir KİT alıcılarında intersistiyel pnömoni yapabilir

21 Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006
HHV-6 Kan transfüzyonu ile ilişkisi ? Kan donörlerinde %17-90 pozitif bulunmuştur Buruk ve ark; Kan donörlerinde HHV-6 DNA %7,1 (+) bulmuşlar (126 donör) Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006

22 Human Herpesvirus 8 (HHV-8)
Herpesviridae ailesinden zarflı DNA virusudur Kan mononükleer hücrelerinde latent formda bulunur Bulaş; Parenteral (özellikle damar içi uyuşturucu kullananlar), cinsel temas, oral sekresyonlarla bulaşır

23 Human Herpesvirus 8 (HHV-8)
Kaposi sarkomundan sorumludur Kan transfüzyonu ile bulaşabilir Plazma ve deriveleri ile bulaşın olmadığı düşünülmektedir

24 Hladik W et al. NEJM 2006; 355:

25 Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006
Human Herpesvirus 8 Buruk ve ark; Kan donörlerinde HHV-8 DNA %0 bulmuşlar (126 donör) Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006

26 Human Parvovirüs B19 Parvoviridae ailesinden zarfsız tek sarmallı DNA virüsüdür Bulaş; Solunum yolu sekresyonları, kan transfüzyonu, vertikal ve yakın temas Çocukların eritema enfeksiyozum etkenidir (5. hastalık) Hafif ÜSYE, artrit, artralji, döküntü yapabilir

27 Human Parvovirüs B19 Kronik hemolitik anemili (orak hücre anemisi, herediter sferositoz) aplastik krize neden olur Lösemi, AIDS, KIT gibi durumlarda ciddi anemi yapar Gebelerde spontan abortus, hidrops fetalis yapabilir

28 Donörün PCR ile taranması?
Kan transfüzyonu ile geçer Gebeler İmmün yetmezlikler Orak hücreli anemililer Dikkat!!! Donörün PCR ile taranması?

29 Işık N ve ark. Türk Mikrobiyol Cem 2004; 34: 62-6.
Human Parvovirüs B19 Prevalans yaşla birlikte artmaktadır Dünya genelinde %65 pozitiflik var Ülkemizde yapılan çalışmada; Parvovirus B19 IgG (+)’liği 15 yaş altında %26,9 20 yaş üstü %54,5 saptanmış Işık N ve ark. Türk Mikrobiyol Cem 2004; 34: 62-6.

30 Human Parvovirüs B19 Viremi kısa sürdüğünden kan transfüzyonlarında sorun olmaz Ancak çoklu donörden hazırlanan plazma havuzları kontamine olabilir Zarfsız olduğundan inaktivasyonlara dirençlidir Ancak yapılan çalışmalarda 7-10 gün yüksek titrede vireminin olduğu Birkaç ay düşük titrede vireminin devam ettiği bildirilmekte ( copies/mL) Stramer SL. ISBT Science Series 2006; 1:

31 Cytomegalovirus (CMV)
Herpesviridae ailesi içinde yer alan zarflı DNA virusudur Bulaş; Parenteral, cinsel temas, vertikal ve yakın temas Primer enfeksiyonun ardından hayat boyu latent olarak kalır

32 CMV İmmunitesi tam olanlarda sorun olmaz
Genellikle asemptomatik ya da nadiren Mononükleoz Sendromu yapar İmmun yetmezlikte ciddi enfeksiyonlar ve ölüm olabilir Pnömoni Kolit Hepatit Retinit SSS enfeksiyonları

33 CMV Seronegatif alıcılar için mümkünse seronegatif kan verilmesi önerilir Eritrosit süspansiyonu, trombosit süspansiyonu, plazma ürünleri ile sorun olmaz Lökosit sayısı 107 ‘nin altında kan transfüzyonu ile bulaşın olmadığı kabul edilir Lökosit filtrasyonu önerilir !!!

34 CMV Toplumların prevalansı %40-90 Yenidoğanlar Gebe KİT alıcıları
SOT alıcıları İmmünyetmezlik hastaları Transfüzyon sonrası CMV enfeksiyonu önemli Lökosit filtrasyonu Riski %13-37 %2,5

35 CMV Türkiye’de; Kılıç ve ark 1143 kan donöründe CMV IgG %98 (+)
Mutlu ve ark 1264 kan donöründe CMV Ig G %97,3 (+) bulmuş Türkiye’de en ideali lökosit filtresi ile kan transfüzyonu yapmak Ülkemiz için anti CMV araştırmak maliyeti arttırabilir Kılıç NB et al. Blood Banking and Transfusion Medicine 2003; 1(Suppl 1): 371 Mutlu B ve ark XIII. KLİMİK Kongresi, 2007

36 Ebstein-Barr Virus (EBV)
Herpesviridae ailesi içinde çift iplikli zarflı DNA virusudur Human Herpesvirus-4 olarak bilinir Bulaş; Tükrükle yakın temas B lenfositlerde ve nazofarenks epitelinde persiste eder Enfeksiyoz Mononükleoz etkenidir Genelde asemptomatik seyreder Akut enfeksiyon sonrası viremi yaklaşık 6 ay devam eder

37 EBV Kan transfüzyonuyla bulaşabilir
Genelde asemptomatik seyreder ve sorun yaratmaz AIDS’li olgularda intersistiyel pnömoni KİT alıcılarında reaktivasyon Transfüzyon sonrası Enfeksiyöz Mononükleoz gelişebilir

38 EBV Transfüzyonla bulaşı önlemek için filtrasyonla lökositlerin uzaklaştırılması önerilmektedir Plazma ve ürünlerinde ısı ve solvent deterjanlar ile inaktive olur Toplum prevalansı yüksek olduğundan (%90 ve üstü) tarama yapılması önerilmemektedir Transfusion Apr;45(4):591-5

39 İnsan T Hücresi Lenfotropik Virüsü I-II ( HTLV I-II)
Retroviruslar içinde yer alan zarflı RNA viruslardır Bulaş; Parenteral (özellikle damar içi uyuşturucu kullananlarda) cinsel temas, vertikal bulaş ile olur

40 İnsan T Hücresi Lenfotropik Virüsü I-II ( HTLV I-II)
Japonya, Karaibler ve Afrika’da endemik retrovirüstür Adult T-hücre lösemisi ve tropikal spastik paraparezi etkenidir HTLV-II Amerikan yerlileri, Güney Amerika, Orta Afrika ülkeleri ve Moğolistan’da endemik retrovirüstür Hairy Cell Lösemi etkenidir ?

41 HTLV I-II Her ikiside intrasellüler yerleşimlidir
Plazma, plazma ürünleri ile geçiş olmaz

42 Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006
HTLV I-II ABD’de 14-80/ (kan donörü) Kan donörlerinde tarama ile 1988’den sonra risk belirgin gerilemiştir İtalya’da 290/ (kan donörü) Buruk ve ark; Kan donörlerinde anti HTLV I/II ELISA %0,8 (+) bulmuşlar (126 donör) Buruk CK ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006

43 HTLV I-II Avrupa ve Amerika’da donör taramasında zorunludur
Belirli ülkelerde sorun yaratmaktadır Ülkemizdeki prevalansı ? Yabancı uyruklular donör olarak kabul edilmemeli

44 Düşük risk ya da teorik olarak enfeksiyon yapabilenler
Kısa dönem viremi ile seyreden, latent olmayan enfeksiyon etkenleridir Canlı viral aşılardan sonra en az 3 hafta donörlük ertelenmeli

45 Coronavirus Coronaviridae ailesinden tek zincirli zarflı RNA virusudur
SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) Kan transfüzyonu ile geçiş teorik olarak mümkün Viremi sırasında kan transfüzyonu ile bulaş olabilir Endemik bölgede bulunmak Donör sorgulamasında; Son 2 hafta içinde şüpheli ya da tanı konulmuş olan SARS enfeksiyonu geçiren bir hasta ile yakın temas Tüm donörlerde vücut ısısının ölçümü Donörden şüphe edilirse en az 28 gün kan alımı ertelenmeli

46 Vesivirus Caliciviruslardan, zarfsız RNA virusudur
Deniz kabuklularında bulunur Myokardit, hepatit yapabilir ABD’nin Kuzeybatısında kan donörlerinde %12 oranında tespit edilmiş (%1’inde viremi) Deniz kabuklusu yiyenlerde kısa süreli viremi olabilir Kan transfüzyonu ile geçiş bildirilmiştir

47

48 Filoviruslar Marburg ve Ebola Virusları
Negatif polariteli, tek iplikli zarflı RNA viruslardır İnsan ve primatlarda…………. hemorajik ateş salgınları Zoonozdur Vektörsüz bulaşır Bulaş………..yakın temas ve damlacık yolu ile cinsel ilişki, kan ile bulaşmış iğne İnkübasyon süresi………..1 hf.( 4 – 10 gün) Yüksek mortalite, kanamalı ateş , döküntü

49 Arbovirus ailesi Arbovirüs Reoviridae dsRNA segmentli,zarfsız
Coltivirüs Kene vektörü Colarado kene ateşi Rubivirüs genusu Rubella Togaviridae ailesi Zarflı İkosohedral ss+RNA Sitoplazmik membradan zarflı Alfavirüs genusu EEE WEE Grup A Arbovirüs Flaviviridae ailesi Zarflı İkosohedral ss+RNA Sitoplazmik membrandan zarflı Grup B Flavivirüs genusu Denque ateşi Japon ensefalit virüsü St Louis Ensefaliti Batı Nil Virüs Bunyaviridae Zarflı 3 helikal nükleotid Negatif sens, segmentli RNA Bunyavirüs genusu Kalifornia Ensefalit Grubu La Crosse Virüs Toscana virus Arbovirus ailesi

50 Batı Nil Virusu Flaviviridae ailesinden bir zarflı RNA virusudur Culex- vahşikuş …………bazen keneler Afrika, Güney Avrupa, Orta Hindistan, Uzak doğu’da sık Yaz sonu, sonbaharda

51 İnkübasyon periyodu……...3-15 gün
Batı Nil Virusu İnkübasyon periyodu…… gün Ensefalit ………nadir……….genellikle yaşlılarda Aseptik menenjit,meningoensefalit,myelit,optik nörit,poliradikülit... Döküntüler var………roseol/makülopapüler Hastalığın erken evresinde…………..kandan izole edilebilir Yaklaşık 1 ay viremi sürmektedir

52 1999 öncesi WNV Afrika Doğu Avrupa Batı Asya Orta Doğu

53

54 Batı Nil Virusu ABD’de; Yaz aylarında WNV taranması zorunlu
arasında kan transfüzyonu ve organ nakli ile bulaş bildirilmiş Her 1233 kan donöründen 146’sında WNV RNA (+) bulunmuş Yaz aylarında WNV taranması zorunlu Endemik bölgede başağrısı, ateşi olan kişiler donör olarak kullanılmamalı 120 gün donörlük ertelenmelidir

55 Dengue Virusu Flaviviridae ailesi, Flavivirus genusu tek zincirli zarflı RNA virusudur Enfekte Aedes aegypti sivrisinek ile bulaşır 4 serotipi var (1-4)

56 Dengue Virusu

57 Dengue Virusu Dang ateşi Dang hemorajik ateşi Dang şok sendromu
Viremi semptomlar başlamadan 2 gün önce ve semptomlar ortaya çıktıktan 5-6 gün sonrasına kadar devam eder Enfekte kişiden kan ve ürünleri ile geçiş bildirilmiş Mortal seyreder

58 Kene Kaynaklı Ensefalit Virusları (Tick-Borne)
Flaviviridae ailesinden, zarflı RNA virusudur Ormanlık bölgelerde sık Sibirya,Kuzey İrlanda, Kanada, ABD kuzeyinde, İskandinavya Uzak Doğu suşları……..ciddi ensefalit......%10-20 mortalite % sekel Orta Avrupa ensefaliti……………..iyi prognoz

59 Kene Kaynaklı Ensefalit Virusları (Tick-Borne)
İnkübasyon süresi: 3-7 gün Persistan infeksiyonlara neden olurlar Mayıs-Ekim aylarında sık Kan transfüzyonu ile TBEV geçen 2 olgu bildirilmiş Ormancı Keresteci Çiftçi Gezgin Lab.çalışanı Askerler Dağcılar Aşılanmalı

60 Kene Kaynaklı Ensefalit Virusları (Tick-Borne)
Tüm dünyada son 20 yıl içinde insidansı giderek artmıştır Ülkemizde 2002’den sonra Orta Karadeniz, İç Anadolu’nun Kuzeyinde bildirilmekte Esen B ve ark ELISA ile anti TBEV %20,5 (8/39) bulmuş Esen B ve ark. XXXII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi, 2006

61 Kolorada Kene Ateşi Virusu (CTFV)
Reoviridae ailesi içinde zarfsız RNA virusu Kayalık dağlarda …………..kene dağılımı ile ilişkili Zoonozdur Dağcılarda ve ormancılarda görülür Mayıs- Haziran aylarında sık Genellikle iyi gidişli, nadiren kanama diyatezi görülür Özellikle eritrositleri enfekte eder Eritrosit süspansiyonu ile geçer Viremi 120 gün kadar devam eder (matür eritrosit ömrü) Kan transfüzyonu ile CTFV geçen 1 olgu bildirilmiş

62 Kırım Kongo Hemorajik Ateşi
Bunyaviridae ailesinden Nairovirus türü içindedir Hyalomma genusundan kenelerle bulaşır Ülkemizde 2002’den sonra olgular bildirildi Çiftçi ve sağlık çalışanı açısından sorun yaratmaktadır

63 Kırım Kongo Hemorajik Ateşi
Gözalan A et al. Scandinavian J Infect Dis 2007; 39:

64 Kırım Kongo Hemorajik Ateşi
Klinik dönemleri; İnkübasyon (3-7 gün) Prehemorajik Hemorajik Konvelesan dönem Teorik olarak inkübasyon dönemi ve viremik dönemde mümkün!! Kan transfüzyonu ile bulaş???

65 Lökositler ile geçen CMV EBV HHV 6-8 HTLV I-II TTV Plazma ve ürünleri ile geçen Batı Nil virusu HAV Parvovirus B19 TTV Trombosit süspansiyonu HTLV-I/II Batı Nil virusu Parvovirus B19 Eritrosit süspansiyonu ile geçen Kolorada Kene Ateşi Virusu Batı Nil virusu Parvovirus B19

66 Donör tarama testlerinin seçiminde;
Uluslar arası normlar Epidemiyolojik veriler Fiyat-yarar-etkinlik değerlendirmesi yapılmalıdır

67 Saklama Transfüzyon Saklama Tarama testleri Kalite kontrol
Hemovijilans Sistemi Saklama Transfüzyon endikasyonu Saklama Tarama testleri Kalite kontrol Donör sorgulaması

68 Güvenli kan yoktur

69 Afrika, Orta Doğu Asya, Batı ve Kuzey Avustralya, Güney ve Orta Amerika, Meksika endemik bölgeler

70 Kan donörlerinde HHV-7 DNA %54,8 (+) bulmuşlar (126 donör)

71 TAM KAN ERİTROSİT TROMBOSİT PLAZMA FAKTÖR VIII FAKTÖR IX IVIG KRİYOPREP. ALBUMİN

72 İlk kez 1967 ‘de………….Marburg-Frankfurt/Almanya Belgrad/ Yugoslavya
Marburg Virusu İlk kez ‘de………….Marburg-Frankfurt/Almanya Belgrad/ Yugoslavya Kanamalı ateş olguları yeni vaka ! 1975………1 ölüm yerel hastaneler 1980, Kenya…………hasta + doktoru ölüm 1987……………………… turist

73 İlk kez 1967 ‘de………….Marburg-Frankfurt/Almanya Belgrad/ Yugoslavya
Marburg Virusu Afrika Yeşil Maymunu İlk kez ‘de………….Marburg-Frankfurt/Almanya Belgrad/ Yugoslavya 31 laboratuvar çalışanı…………….7 ölüm 1980, Kenya…………hasta + doktoru ölüm 1987……………………… turist Zaire (1)………Güney Sudan (2)………..

74 550 olgu bildirimi…………………430 ölüm Virus morfolojisi benzer
Ebola Virusu 550 olgu bildirimi…………………430 ölüm Virus morfolojisi benzer Antijenik yapısı farklı Ebola 1977 Zaire, 1979 Sudan 1994 Fildişi 1995 Zaire……….315 hasta……..Kikwit epidemisi 244 ölüm (hasta + sağlık personeli) 1996 Gabon……….27 hasta kayıp

75 Viral Hemorajik Ateş 4 farklı virus ailesi ve 14 farklı virustan oluşur Kan transfüzyonundan çok sağlık çalışanı için önemlidirler Ancak kan transfüzyonu ile geçişlerde bildirilmiştir