1 Bütçe reformu Güney Afrika deneyimi 1994-2004 Andrew Donaldson Genel Müdür Yardımcısı: Kamu Finansmanı Ulusal Hazine – Güney Afrika.

... konulu sunumlar: "1 Bütçe reformu Güney Afrika deneyimi 1994-2004 Andrew Donaldson Genel Müdür Yardımcısı: Kamu Finansmanı Ulusal Hazine – Güney Afrika."— Sunum transkripti:

1 1 Bütçe reformu Güney Afrika deneyimi 1994-2004 Andrew Donaldson Genel Müdür Yardımcısı: Kamu Finansmanı Ulusal Hazine – Güney Afrika

2 2 Güney Afrika’ya genel bakış Nüfus – 47 milyon Yönetim –Anayasal demokrasi (1994) –9 il, 284 belediye –Birleştirilmiş kamu hizmeti Ekonomi –Kişi başına GSYİH –29000 Rand (4800 ABD $) –Gerçek GSYİH büyümesi – yılda % 3 (1994-2004) –Tüketici enflasyonu – % 3-6 (resmi hedef) –İthalat/GSYİH – % 27 –İşsizlik – % 30

3 3 Demokrasi sonrası iyileşme 1984-19941994-2004 Yıllık % 1’lik büyümeYıllık Yaklaşık % 3’lük büyüme Yatırım yılda % -2.9Yatırım yılda % +4.7 Enflasyon % 14.3Enflasyon % <6 1993’te açık % 7.22003’te % 2.6 bütçe açığı Mali hesaptan çıkan net sermaye 46.1 milyar Rand Mali hesaba giren net sermaye 169.6 milyar Rand Yatırım boykotuKredi değerlendirme notunda yükselme

4 4 Güney Afrika’nın kamu finansı Devlet harcamaları (GSYİH’nın)% 29’u Kamu sektörü borcu (GSYİH’nın) % 3’ü Net kredi borcu (GSYİH’nın) % 37’si Kamu borcu faizi (GSYİH’nın) % 4.5’i Sosyal hizmetlerin faizsiz harcamalar içindeki yüzdesi % 59

5 5 Güney Afrika’nın geçiş mücadelesi Irk ayrımı geçmişi: –Merkezi kontrol; parçalanmış devlet –Kamu hizmetlerinde eşitsizlik –Durgun ekonomi Yeni bir Anayasal düzen –İşbirlikçi yönetim –Hesap verme sorumluluğu & açıklık Değişen öncelikler –Yeniden yapılanma & gelişim programı –Büyüme, istihdam ve yeniden dağıtım

6 6 Bütçe sorunları (her yerde aynı mı?) Gerçekçi olmayan planlar Kurumsal karmaşıklık; gizli kurumlar Zayıf bilgi sistemleri Çatışan öncelikler Zayıf planlama & yönetim Belirsiz politik yetkiler İstikrarsız bütçe süreci

7 7 Bütçe reformunun ana unsurları Makroekonomik koordinasyon –1996 yılındaki ekonomik strateji – istikrar –2001 sonrası – genişleyen mali durum Bütçe süreci & sistemleri –1998 Orta Dönemli Harcama Planı(ODHP) (3 yıllık bütçeler) –Gelirlerin yönetimler arasında bölüşümü –2001 yeni bütçe dokümanları –2004 program bazında “ölçülebilir hedefler” Mali yönetim –2000 Kamu Finansman Yönetimi Kanunu –Kamu sektörü – özel sektör ortaklığının desteklenmesi –2004 Arz zinciri yönetim reformları –BT sistemlerinin & hesaplarının modernizasyonu –Risk yönetimi & koşullu yükümlülükler

8 8 Reform zamanlamasında sorunlar 1.Önce makroekonomik çerçeve –Fiyat ve ücret istikrarı –Güvenilir makro projeksiyonlar 2.Politika ve orta dönem bütçe öncelikleri 3.Merkezi analitik & planlama kapasitesinin geliştirilmesi 4.Performans sorumluluğunun verilmesi & düzenleyici mikro-kontrollerin bölünmesi 5.Mali yönetim & BT sistemleri 6.Reformların kurumları içerecek şekilde genişletilmesi, daha uzun süreli sermaye planlamasının uzatılması 7.Kamu hesap verme sorumluluğunun ve performans ölçümlerinin giderek derinleştirilmesi

9 9 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 Faiz dışı harcamaların %'si Savunma ve istihbarat Polis, Hapishaneler & Adalet Eğitim Sağlık & Refah İskan, Toplum kalkınması, Su & Enerji Diğer ekonomik hizmetler Genel idare Fonksiyona göre konsolide genel yönetim harcamaları 1982/831992/932002/03 Mali eğilimler - 1

10 10 Mali eğilimler - 2 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 1994/951995/961996/971997/981998/991999/002000/012001/022002/032003/04 Kişisel gelir vergisiKurumlar gelir vergisi Katma değer vergisi Yakıt vergileri Verginin GSYİH içindeki %’si

11 11 Mali eğilimler - 3 Borç servis maliyetlerinin GSYİH içindeki %’si

12 12 Kilit başarı faktörü: Hazine ve harcamacı kurumlar arasında yapıcı çalışma ilişkileri kurulması

13 13 Orta Dönem Harcama Planı Planlama sürecinin yeniden inşa edilmesi

14 14 İlk ODHP Hazine analizi: 1994-1996 –“yukarıdan aşağıya” bilgisayar analiz modelleri –sektörel analiz ve maliyet yaratan unsurların tespit edilmesi –Bakanlar Kuruluna sunulması: devam etme kararı verilmesi Ancak… –Bölümlerden ilgi yok –Tercih üzerinde yetersiz odaklanma –Bütçe & harcama sürecine bağlantılar zayıf –Fazla teknik –Politik sahiplenme yok

15 15 1998 ODHP Nedir? Her bölüm için üç yıllık harcama planı Döner bütçe planlama süreci

16 16 ODHP nasıl çalışır? Bölümlerin temel faaliyet & politika seçenekleri ile ilgili 3 yıllık revizyonlar sunması İnceleme ekipleri ve Orta Dönem Harcama Komitesince gerçekleştirilen analiz İl hazineleri ile yakın koordinasyon Bakanların Bütçe Komitesi ve Bakanlar Kurulunun politik gözetimi

17 17 Yol gösterici tahsisatlar Temel tahsisatlar çıkış noktasını belirliyor: –Ulusal, il & yerel yetkililer arasında bölünme –Önceki yılın gelecekle ilgili tahminleri doğrultusunda her bir bölüm için harcama tavanı –3ncü yılda standart artış payı –Bütçe Konseyi & Bakanlar Kurulunun çerçeve planı kabul etmesi Üç yıllık plan ihtiyat fonunu içeriyor Temel tahsisatların yardımcı (tekrarlanmayan) tahsisatlardan ayırılması

18 18 Hazine gözden geçirme süreci Bakanlar Kurulu önceliklerinin öğrenilmesi Harcama & bütçelerin incelenmesi Temel tahsisatlardaki değişiklikler üzerinde yoğunlaşılması İptal edilecek faaliyetlerin tespit edilmesi Yeni taahhütlerin tespit edilmesi Kurumların yaptığı harcamaların gözden geçirilmesi Bakanlar Kuruluna risklerin bildirilmesi

19 19 Daha geniş kamu sektörüne yönelik bütçeleme Bütçe dışında önemli gelir akışları & harcamalar Kamu Sektörü Borçlanma Gereğinin yönetilmesi ihtiyacı Hazine & bölümlerin gözetim rolü Kurumsal yönetim ile ilgili protokol Vergi & temettü politikaları Teminatların & koşullu yükümlülüklerin gözden geçirilmesi Ödeme & tedarik politikalarının gözetimi

20 20 ODHP: özet dersler İşe yaraması için politik bağlılık –Önem verilecek alanların seçilmesi; sunumun geliştirilmesi Çerçeve planın basit tutulması –3 yıllık planlar –Temel kalemlerde değişiklikler Önemsenmesinin sağlanması –Bütçe sürecine dahil edilmesi –Tahsisatlara bağlı kalınması –Harcama disiplininin korunması

21 21 Bütçe Reformu ve Hizmetlerin İyileştirilmesi Hizmetlerin iyileştirilmesi mikro- reformlar – daha iyi dengeli düzenlenmiş teşvikler, gelişmiş bilgi ve analiz, yeteneğe yatırım gerektirir

22 22 Mali yönetim reformu Kamu Finansmanı Yönetimi Kanunu yöneticilerin sorumluluğunu … –Kapsamlı rapor verme gerekleri ile birlikte destekler Tedarik yönetimi reformları –Çatışan hedeflerin dengelenmesi (etkinlik, yerel içerik, siyahların yetkilendirilmesi) Hizmetlerin & koordinasyonun iyileştirilmesi için E-Yönetim olanakları

23 23 Tamamlayıcı yönetim reformları Yönetim bilgi & raporlama Geliştirilmiş hesaplar – merkezi olmayan kurumlara & maliyet merkezlerine maliyet tahsisatı Tedarik & arz zinciri modernizasyonu Mali hesaplara ilaveten hizmet arzına ilişkin bilgi: –Kaynak tahsisatının geliştirilmesi –Bütçe & politika dengesinin desteklenmesi –Rapor vermede şeffaflığın geliştirilmesi

24 24 Kurumlar ve özerk kuruluşlar Vergi yönetimi reformu – özerk GA Gelir İdaresi Üniversitelerin, araştırma kurulllarının, sanat ve kültür kurumlarının gözetimi ve finansmanının yeniden düzenlenmesi Bağımsız düzenleyici kurumların oluşturulması Kamu ticari işletmelerinin, hissedar sözleşmelerine tabi olmak üzere şirketleştirilmesi Reform güçlükleri: –Maaş belirleme –Geri ödemesiz borçlanmanın güvenilirliği –Etkili hizmet sunumu hedefleri –Kurum yapılarının aşamalı değişimi

25 25 Kamu sektörü – özel sektör ortaklığı Ulusal Hazine PPP Biriminin proje tasarımı & sözleşme görüşmelerini yönetmesi Temel ilkeler: –Paranın değeri –Satın alınabilirlik –Risk transferi Yaklaşık 60 proje devam ediyor veya görüşmeleri sürüyor Uzun hazırlık süreleri, karmaşık sözleşmeler Hizmet sunumu & performans için geliştirilmiş teşviklerin faydaları

26 26 Düzenleyici reform Devlet kurumlarının & tekellerin fiyat belirlemeleri üzerindeki Hazine gözetiminin büyük ölçüde bölümlerin düzenleyicileri veya bağımsız düzenleyiciler tarafından devralınması İdari fonksiyonların konsolidasyonu & sadeleştirilmesi aktif olarak desteklenmeli Özel sektör faaliyetlerinin düzenlenmesi incelemeye tabi olmalı Önemli politika güçlükleri: –Kamu ve özel sektör faaliyetlerinin sınırlarının yeniden dengelenmesi –paydaşlara danışma ile birlikte düzenleyici karar verme mekanizmasının düzenlenmesi

27 27 Geçiş için dersler… Performans hesap verme sorumluluğunun güçlendirilmesi Kurumların sorumluluklarının açık bir şekilde belirlenmesi Bütçe ve hizmet sunumu plan ve raporlarının şeffaf bir şekilde yayınlanması Kamu ve özel sektör kurumları arasında net sınırlar Sistemlerin ve arz zinciri yönetiminin modernizasyonu Yoğun planlama ve analiz Kamunun bilgilendirilmesi ve Parlamento müzakereleri

28 28 Modernizasyon reformları daha etkili ve verimli hizmet sunumuna katkıda bulunabilir… Ancak hükümetin performansının ölçülmesi özel sektöre göre daha güç ve karmaşıktır ve kamu kurumları sıkı sorumluluk ve şeffaflık koşullarına tabi olmaya devam etmelidir