Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri

... konulu sunumlar: "Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri"— Sunum transkripti:

1 Osteoporoz Tanı ve Tedavi Prensipleri
Dr. Ümit İNCEBOZ Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

2 "Osteoporoz" Sistemik iskelet hastalığı Düşük kemik kütlesi
Kemik mikromimarisinde bozulma Artmış kırık riski

3 Osteoporoz ne kadar sık?
50 yaş civarındaki kadında %4 80 yaşındaki kadında %52

4 2050 yılında dünya geneli için hesaplanan osteoporotik kalça kırığı olacak kişi sayısı 6.3 MİLYON !

5 Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı
Osteoporozda tedavi prensipleri

6 Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı
Osteoporozda tedavi prensipleri

7 Kemik Dokusu Kortikal kemik (%80) Trabeküler kemik (%20) Yoğun ve sıkı
Uzun kemikler boyunca Ortasında silindirik boşluk Trabeküler kemik (%20) Hafif, balpeteği şeklinde Basınç ve baskıya göre şekillenir Uzun kemiklerin uçlarında ve vertebrada

8 Kemik Hücreleri Osteositler Osteoblastlar Osteoklastlar

9 Stromal Kök Hücreleri Hemapoetik sistem hücreleri Osteoklast Prekürsörleri Prekürsörleri Osteoklast

10

11 Kemiğin gücünü sağlayan;
Kemik Mineralizasyon yoğunluğu Kemik Kalitesi (hidroksi apatit kristal büyüklüğü, kollagen yapısı, kemiğin mikromimarisi)

12 Yetersiz tepe kemik kütlesi
Genetik ve beslenme Düşük Kemik yoğunluğu Yaşlanma Artmış kemik kaybı Kırıklar Menopoz Travma Hastalıklar

13 Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı
Osteoporozda tedavi prensipleri

14 Osteoporoz tanısı Klinik tanı Biyokimyasal tanı Radyolojik tanı

15 Osteoporozun klinik uyarı işareti yoktur

16 Osteoporoz risk faktörleri (BMD-tanımına göre)
Değiştirilemez Değiştirilebilir Kadın İleri yaş (65 yaş ve üzeri) Önceden osteoporotik kırık öyküsü Irk (beyaz) Erken menopoz (<45) Ailede kalça kırığı öyküsü Hastalıklar (RA, çölyak vb) Düşük BMI (<58 kg) Sigara kullanımı Alkol Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoid kullanımı

17 Osteoporotik Kırık Risk Faktörleri
İleri yaş (65 yaş ve üzeri) Önceden osteoporotik kırık öyküsü Düşük BMD Ailede kalça kırığı öyküsü Düşük BMI (<58 kg) RA, Uzun süreli (>3 ay) glukokortikoidler Sigara kullanımı Alkol

18 Yaş Yaş ilerledikçe kırık riski artar
50 yaşından sonra her 7-8 yılda bir kırık riski iki katına çıkar

19 Kırık öyküsü Peri ve postmenopozal kadında bir osteoporotik kırık varsa diğer bir osteoporotik kırık için 2 kat risk Osteoporotik kırık öyküsü BMD’den bağımsız olarak riski artırır

20 Kemik Mineral Yoğunluğu (BMD)
BMD’nin 1 SD azalması=%10-12 mineral yoğunluk azalması=kırık riskinde kat artış

21 Ailede kalça kırığı öyküsü
Ailede kalça kırığı öyküsü (özellikle kalça kırığı) osteoporotik kırık riskini % artırır

22 Kilo azlığı <57.7 kg (veya BMI<21) hem düşük BMI hem de kırık riskini artırır

23 Erken Menopoz Menopozdan 2-3 yıl öncesinden, 3-4 yıl sonrasına kadar kemik kaybı hızlı (%5-7) seyreder Bu kaybın 2/3’ünden sorumlu olan «Östrojen azalması» dır

24 Romatoid Artrit (X2 kırık riski)
>3 ay glukokortikoid kullanımı (BMD’den bağımsız X2 kırık riski)

25 FRAX shef.ac.uk/FRAX

26 Osteoporozda Klinik Tanı
Ağrı Boy Kısalması Akut Kırık bulguları

27 Hemen tüm Nonvertebral kırıklar düşmeye bağlı
Vertebral kırıkların yaklaşık 2/3 ’i Ağrısız Vertebral kırıklar en sık T11-12, L1 3.8 cm ve daha fazla boy kısalığı vertebral kırığın işareti olabilir

28 Osteoporozda Biyokimyasal Tanı
Alkalen fosfataz Osteoklastik aktiviteyi gösterir Duyarlık ve özgünlüğü az, yaşla artar Kemiğe özgün AP da kullanım yararlılığını artırmaz Osteoklasin Kemik gama-karboksiglutamatı Osteoblastlarca yapılır Yaş, cinsiyet, mevsim, lab metodlarına göre değişebilir Tip I kollagen yıkım ürünleri (pridinolin, deoksipridinolin) Mineralizasyonu değil Remodelling’i gösterir

29 Osteoporozda Radyolojik Tanı
Direkt Radyogram DEXA Diğer

30 Osteoporoda Direkt Grafi
Sırt ağrısı, boy kısalması, kifoz varsa vertebral kırık açısından değerlendirilmeli Lateral vertebra grafilerinde, vertebral yükseklikte %20 den fazla (2 cm) kısalma Gr 1 (hafif) %20-25 Gr 2 (orta) %25-40 Gr3 (şiddetli) >%40

31 DEXA Osteoporoz tanısında ve tanıya bağlı tedavi planlamasında GEÇERLİ tek yöntem lomber ve kalça DEXA incelemesi

32 DEXA T skor

33 DEXA taraması kime???

34 BMD gerekliliği için kullanılan risk faktörleri
Menopoz sonrasında kırık öyküsü Zayıflık (<57.7 kg / BMI<21 kg/m2) Ailede kalça kırığı öyküsü Halen sigara kullanımı RA Alkol (her gün 330ml biraya karşılık) NAMS 2010

35 Populasyon Tüm ≥65 yaş kadınlar <65 yaş kadınlarda 10 yıllık risk, 65 yaşında beyaz ırk, bilinen risk faktörü olmayan kadının kırık riskine eşit veya büyük risk varsa Öneri Tarama (Screening DEXA ile) GRADE B (=9.3) USPSTF, 2011

36 Index değer toplamı BMD hariç ≥ 4 ise BMD değerlendirmesi yap
BMD dahil ≥ 6 ise değerlendir ve tedavi planla IOF, 2001

37 FRAX shef.ac.uk/FRAX

38 DEXA taraması ne sıklıkta ???

39 Önerilen DEXA sıklığı Osteoporoz tedavisi alanlarda 1-2 yılda bir
Tedavi gereksinimi olmayanlarda 2-5 yılda bir NAMS, USPSTF

40 Sunum Planı Osteoporozun patogenezi Osteoporozda tanı
Osteoporozda tedavi prensipleri

41

42 Kimi tedavi edelim? T-skoru Kırık Yönetim <-2.5 + İlaç -
-1 ile -2.5 arası İzlem >-1

43 NORA

44 Kimi Tedavi Edelim? T skoru < -2.5 Osteoporotik kırık varlığı
veya Osteoporotik kırık varlığı -1<T skoru<-2.5 ise FRAX değerlendirmesinde 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise NAMS 2010

45 Sonuç; Osteoporoz açısından risk değerlendirmesi
Osteoporoz tanısında lomber ve kalça DEXA Tedavi, osteoporoz veya kırık olanlar ile, 10 yıllık genel kırık riski ≥20 veya femur kırığı riski ≥ 3% ise yapılmalı

46 Teşekkürler… DOKTORUM, BU YAŞTA KEMİK KAYBININ NORMAL OLDUĞUNU SÖYLEDİ
EVİN HER YANINDA BUNLARDAN BULUYORUM ! Teşekkürler…

47

48 Sekonder Osteoporoz ayırıcı tanısında önerilen testler
Tam kan sayımı Serum biyokimyası: Kalsiyum ESR kreatinin Alkalen fosfataz TSH 24 urine calcium creatinine clearance