HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ

... konulu sunumlar: "HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ"— Sunum transkripti:

1 HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ
Uz. Dr. Gülsüm ÖNAL İSM Hasta Hakları İl Koordinatörü

2 Öğrenim Hedefleri Hasta Hakları Tanımı Dünyada ve Türkiye'de Gelişimi
Ögeleri ve Temel İlkeleri İl Koordinasyonu Çalışmaları

3 Hasta Hakları:Tanım …hasta olmakla ve bir sağlık tesisine başvurduğumuz andan itibaren kazandığımız haklar…

4 Hasta Hakları:Köken 'lerin başı; Amerikan Hastaneler Birliği hasta haklarıyla ilgili bildirge yayınlar... Son yılda sağlık hizmetleri ve tıbbi girişimlerin boyutlarında büyük değişim; - tıp bilimi ve teknolojisinin gelişimi - hasta üzerinde gerçekleştirilen işlem ve müdahalelerin miktarında ve tarzında artış

5 Hasta Hakları:Köken Hastaların da desteklenmesi ihtiyacı;
Haklar sağlık çalışanlarının etik yükümlülükleri üzerinden dile getirilmiştir, Günümüzde, hakları tanıma ve destekleme konusunda ortak sorumluluklar bulunmaktadır(3. Kuşak-Pozitif Statü Hakları)

6 İnsan Hakları:Sınıflama
1. Geleneksel hak ve özgürlükler (pasif statü hakları):Kişinin devlet tarafından ihlal edilmemesi ve dokunulmaması gereken haklarıdır. Yaşama hakkı, din ve vicdan hürriyeti, düşünce hürriyeti, kişi dokunulmazlığı gibi haklar... 2. Siyasal haklar (aktif statü hakları):Oy kullanma, referandum, seçme ve seçilme imkanlarıyla yönetime ve siyasi kararlara katılma yetkisi veren haklardır. 3. Sosyal haklar (pozitif statü hakları):Devlete olumlu davranışlarla yardım ve katkıda bulunma görevi yükleyen haklardır. Sağlık hakkı, öğrenim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı,konut hakkı ve güvenlik hakkı gibi... Birinci kuşak haklar; kişi hakları ve siyasal haklar(17. ve 18. Yy. soyut eşitliği)‏ İkinci kuşak haklar; ekonomik, sosyal ve kültürel haklar(devletin aktif sorumluluğu)‏ Üçüncü kuşak haklar; dayanışma hakları-Topluluklar, halklar, hayvanlar, canlılar, doğal varlıkların hakları( devletin, bireylerin ve toplumun ortak katılımı)

7 Hasta Hakları:Gelişim
70'li yıllarda gündeme gelir, 80'li yıllarda uluslarası alana taşınır, 90'lı yıllarda ülkelerde yasal düzenlemeler, 2000'li yıllar: uygulama yılları....

8 Hasta Hakları:Uluslararası Belgeler
Lizbon Bildirgesi(1981)‏ Amsterdam Bildirgesi(1994)‏ Bali Bildirgesi(1995)‏ Roma Sözleşmesi(2002)‏ Santiago Bildirgesi (Ekim 2005)‏

9 Santiago 2005 1. Nitelikli sağlık hizmeti alma hakkı
2. Seçim yapma özgürlüğü 3. Kendi kaderini belirleme 4. Bilinci kapalı hasta 5. Yasal yeterliliği olmayan hasta 6. Hastanın isteğine karşı yapılan girişimler 7. Bilgilenme hakkı 8. Gizlilik hakkı 9. Sağlık eğitimi hakkı 10. Onurunu koruma hakkı 11. Dini destek hakkı

10 Hasta Hakları Ana Ögeleri
Etik ve Ekonomi

11 Hasta Hakları Ana Ögeleri
Ekonomi Hasta ve tıbbi eylem; modern hastane ve üniversitelerde, araştırma, eğitim ve teknolojik boyutu olan karmaşık bir ekonomik sistem... Etik Sağlık hizmeti verenler ile hizmet alanların beklentileri arasındaki çelişkilerden doğan ikilemleri çözen pratik bir disiplin...

12 1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet
Tıp Etiği İlkeleri 1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet

13 Özerklik Geleneksel ilişkiden(PATERNALİZM) yeni bir boyuta;
hastanın değerlerine saygı göstermek, hastanın kendi başına karar vermesinİ ve tıbbi karara katılımını sağlamak ve onun değerlerinin korunmasını sağlamaktır. Sosyal anlamda ifadesi; hasta hakları

14 Adalet Hekimden sağlık sektörüne
Sağlık bakım kaynaklarının her türünün, her tür boyutta(makrodağıtım, mikro dağıtım)hakkaniyete uygun paylaştırılmasıdır. Sağlık politikaları açısından ifadesi; hasta hakları

15 Temel Hasta Hakları - Tıbbi Bakım Hakkı - Bilgilendirilme Hakkı
- Rıza (Onay) Hakkı - Mahremiyet Hakkı - Başvuru Hakkı

16 Temel Hasta Hakları Yanılgıları
- Sağlık çalışanı haklarıyla karşıt sanılması - Hekim hatası/malpraktis ile karıştırılması -Sağlık hakkı ve tüketici haklarıyla bir tutulması - Gerçek dışı görülmesi

17 Temel Hekim ve Sağlık Çalışanı Hakları
Modern ve güvenli ortamda çalışma, Bilimsel olanakları uygulama hakkı Tedavi yöntemini seçme hakkı, Hizmete yeterli zaman ayırma hakkı İyileşme garantisi vermeme hakkı, Hastanın tedavisini devretme hakkı Mesleki eğitimleri alma hakkı, Danışma hakkı Etik ilkelere bağlı olma hakkı, Sağlığını koruma hakkı Mesleki kararlara katılma hakkı, Saygınlığını koruma hakkı Tanıklıktan çekilme hakkı, Şikayet ve Tazminat hakkı

18 Gerçekçi tanım Hasta - hekim ilişkisinin, tüm sağlık çalışanlarını kapsayacak şekilde etikten hukuka doğru yeniden düzenlenmesidir.

19 Türkiye'de Hasta Hakları
- Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun (1928)‏ - Tıbbi Deontoloji Tüzüğü(1960)‏ - Umumi Hıfzısıhha Kanunu(1930), Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleşmesi Hakkında Kanun(1961), S.B. Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK(1983), Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu(1987)... - Borçlar Kanunu, TCK, TMY...

20 Türkiye'de Hasta Hakları
1998 HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ Temel kavramları tanımlar, ilkeleri düzenler; hasta haklarını somut olarak göstermek amaçtır. Kamu ve özel bütün sağlık tesislerini kapsar, Uluslar arası belgelere dayanır, Görev ve sorumlulukları düzenler… 5 yıl…

21 Türkiye'de Hasta Hakları
SAĞLIK TESİSLERİNDE HASTA HAKLARI UYGULAMALARINA DAİR YÖNERGE T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ekim 2003, Nisan 2005

22 İstanbul'da Hasta Hakları
İl Koordinatörlüğü Uygulamaları Birim ve Kurulların Koordinasyonu: - 73 Hasta Hakları Birimi ve Kurulu(41 Yataklı kurum, 32 SGB)‏ Yürütülen Projeler: - Hasta Hakları Eğitici Eğitimi:192 kurul başkanı ve birim sorumlusu - Sağlık Çalışanları Eğitimi Projesi:6434 sağlık çalışanı - Toplumu Bilinçlendirme Eğitimi Projesi: ( ) öğrenci ve vatandaş - Hasta Bilgilendirme Projesi: ( ) hasta ve yakını - Staj Eğitimleri Sosyal Sorumluluklar -Hasta Hakları Günü Basın Toplantısı Hasta Hakları Günü Kurumsal Kutlamalar

23 İstanbul'da Hasta Hakları
Hasta Başvuru İstatistikleri- 2007(Ocak-Aralık) Dilekçe ile HH Kurullarına Yapılan Başvurular: 2302 Yerinde Çözüm İle HH Birimlerine Yapılan Başvurular: Çözümlenen Hasta Başvurusu Toplamı: 16962

24 Son söz Hasta Hakları Uygulamalarına talep-gerçek bir ihtiyaca seslenmesi nedeniyle- talebin sürekli oluşu uygulamanın güçlü yanını oluşturmaktadır. Ancak aynı zamanda, hastaların ihtiyacına cevap vermesi beklenen kesimin yalnızca hasta hakları çalışanları değil, o kurumdaki tüm sağlık çalışanları olması hasebiyle, sağlık çalışanlarının hasta hakları uygulamalarına tepkisi de olabilmektedir; sağlık çalışanları, hasta haklarının gündeme gelmesiyle beraber, kendi haklarını dile getirmeye başlamışlardır. Uygulamanın zayıf tarafını oluşturma riski olan bu eğilim, hasta hakları faaliyetinin süreklileştirip kalıcı kılındığı ve sağlık çalışanları haklarının da kurumsal olarak kabul edilip dile getirildiği sürece güçlü bir yöne dönüştürülebilir görünmektedir. Bu anlamıyla hasta hakları uygulamaları, aynı zamanda sağlık çalışanı haklarını da kapsayan yeni uygulamaların ihtiyacını gündeme getirmekte ve sağlık hizmetlerinde haklarla ilgili uygulamaların bütünsel ele alınması fırsatını da sunmaktadır.