DÜRTÜLER- GÜDÜLER ve DUYGULAR

... konulu sunumlar: "DÜRTÜLER- GÜDÜLER ve DUYGULAR"— Sunum transkripti:

1 DÜRTÜLER- GÜDÜLER ve DUYGULAR
Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog

2 70 Yaşındaki Hacer teyze siyanür zehirlenmesinden ölür
70 Yaşındaki Hacer teyze siyanür zehirlenmesinden ölür. Öldüğü gece evde 4 kişi vardır. - Küçük kız kardeş Aynur, Hacer’in 40 yıl önce sevgilisini elinden aldığını hatırladığında hala bu durumdan etkilenmektedir. - Sık sık akşam yemeğine davet edilen kapı komşusu, Hacer’in köpeğinin menekşelerini yemesinden şikayetçidir. Bir kere daha çiğnerse onu fena yapacağını bağırırken herkes onu duymuştur. - Mirasın varisi olan yeğen fena halde borçludur. Hizmetçi sadece Hacer’in bildiği bir suç işlemiştir. Dördü de evin bodrumundaki fareleri öldürme amacıyla kullanılan fare zehirine kolaylıkla ulaşabilme olanağına sahiptir. (Morris, 1991) Know Yourself

3 GÜDÜLER VE DUYGULAR ÇERÇEVESİNDEN BAKARSAK…
Aile açlık güdüsüyle yemeğe oturmuştur. Merak ve doğanın sesiyle güdülen köpek, komşunun menekşelerinin cazibesinden kurtulamamıştır. Komşu yalnız olduğundan veya arkadaş aradığından ziyarete gelmiştir. Hizmetçinin suçluluğu cinsel dürtülerini doyurma çabasından kaynaklanmaktadır. Hacer teyzenin ölümü, birarada bulunma gereksinimi duyan 4 şüpheliyi birbirine yakınlaştırmıştır. Kendilerini koruma dürtüsüyle, birbirlerinden şüphelenmelerine yol açmıştır. Know Yourself

4 Hedefe yönelik DAVRANIŞ
UYARICI Bir ya da daha fazla GÜDÜ Bedensel bir gereksinim (açlık,susuzluk) Çevresel bir ipucu (bahçedeki menekşeler) Bir duygu (yalnızlık, suçluluk, öfke) Hedefe yönelik DAVRANIŞ Know Yourself

5 Güdüler biz farkında olsak da olmasak da gerçekleşir.
Aynı güdü ya da duygu farklı kişilerin farklı şekilde davranmasına sebep olabilir. Aynı davranış farklı güdülerden besleniyor olabilir. Davranışa bakarak güdüler ve duygularla ilgili yorum yapmak çok ama çok zordur: 60 yaşında biri son model bir spor araba alıyorsa; Rahatlık? Yaşlanma kaygısı? Yoldaki en hızlı arabanın peşine düşmesine neden olan saldırganlığı? Know Yourself

6 GÜDÜLENMEYE AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
İçgüdü Açıklaması (20yy başları) : Belli bir türün tümüne özgü, doğuştan gelen özgül davranış örüntüleri - Somonların yumurtlama davranışı - Örümceklerin ağ örmesi Yaşantılarla öğrenilen davranışları Türe özgü olmayan davranışları açıklayamamaktadır. Davranışın nedenini göstermez. Betimleyicidir. Know Yourself 6

7 GÜDÜLENMEYE AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
Dürtü Kuramı (1920ler) : Organizma, yaşamını sürdürebilmesi için, yiyecek, su, hava, uyku gibi bazı temel maddelerden mahrum bırakılmışsa, ortaya çıkan bu duruma gereksinme adı verilir. Gereksinme hali organizmayı gergin bir duruma sokar ve organizma amaca ulaşmak için gerekli davranışlar yapmaya hazırlanır. Fizyolojik bir ihtiyacın neden olduğu rahatsızlık ve gerginlik durumuna dürtü adı verilir. Yani dürtü fizyolojik ihtiyacın psikolojik sonucudur. Know Yourself 7

8 GÜDÜLENMEYE AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER
Özendirici Uyarıcı Kuramı : Çevredeki uyarıcıların dolaylı duygusal ya da fiziksel etkileri kişiyi davranışa güdüleyebilir. Optimal Düzeyde Uyarılma Kuramı: Kişi optimal bir düzeyde uyarılmayı arayabilir. Bu uyarılma düzeyinin altına düştüğünde ya da üzerine çıktığında sağlıklı optimuma ulaşabilmek için davranışa yönelebilir. Know Yourself 8

9 BİRİNCİL DÜRTÜLER İnsan dahil her hayvan türü için ortak olan ve öğrenmeye bağlı olmayan dürtülerdir. Biyolojik varlığın ve türün varlığının korunmasına yöneliktir. AÇLIK SUSUZLUK CİNSELLİK Know Yourself

10 UYARICI KAYNAKLI GÜDÜLER
Birincil dürtüler gibi çoğu zaman öğrenilmemiş güdülerdir; ancak dış uyarıcılara daha fazla bağlıdırlar. Çevre hakkında bilgi edinmeye yöneliktir. ARAŞTIRMA VE MERAK KURCALAMA TEMAS ETME Know Yourself

11 ÖĞRENİLMİŞ GÜDÜLER Davranışımızı diğer güdüler kadar etkilerler. SALDIRGANLIK BAŞARI GÜÇ KAZANMA BİRARADA BULUNMA Know Yourself

12 GÜDÜLER HİYERARŞİSİ - MASLOW
Know Yourself

13 Psiko-fizyolojik uyaranların oluşturduğu öznel duyum
DUYGULAR Psiko-fizyolojik uyaranların oluşturduğu öznel duyum Bir öznel duyum aşağıdakiler ile etkileşim neticesinde yaşanır: çevresel uyaranların algılanması algılamalara sinirsel ve hormonal tepkiler bu durumu uyandıran koşulun adlandırılması durumun dışarıya sergilenmesi-ifade edilmesi Know Yourself 13

14 DUYGULAR Kişinin yaşama kabiliyetini belirler Eylem için bizi hazırlar
Davranışımızı şekillendirir Sosyal etkileşimi düzenlerler Sözsüz iletişimi kolaylaştırırlar Yaşantıya değer katarak yaşamaya değer kılarlar Çevremize esnek yanıt vermemize olanak sağlarlar (iyiye yaklaşma, kötüden kaçınma-uzaklaşma) Know Yourself 14

15 DUYGULAR Bireylerin durumları yorumlayış biçimleri duygu ve davranışlarını etkiler. Üç arkadaş maça gidecek Yağmur başladı, şimşekler çakıyor Ahmet: Maça kesin gitmem gerek. Tam sırasıydı,çok öfkeliyim Burhan:Şimşek çakıyor. Yıldırım düşebilir. Kapalı bir yere mi girsek? Cengiz: Yağmuru çok severim. Biraz ıslanmak romantiktir. Şimşekler beni hep heyecanlandırdı. Know Yourself 15

16 DUYGULAR Know Yourself Plutchik (1980) duygu çemberi 16
Know Yourself 16

17 DUYGULARIN İFADESİ Sözel İletişim Sözel Olmayan İletişim Davranışlar
En az bilgi verir Çok fazla değişken sebebiyle yanıltıcıdır Sözel Olmayan İletişim Yüz ifadesi Beden duruşu Fiziksel tepkiler (kalp atışı, tüylerin ürpermesi, titreme...) Davranışlar Sözel ve sözel olmayan iletişimin bütünü İkisinin ayrı ayrı verdiği bilgiden daha farklı ve fazladır Know Yourself 17

18 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 18

19 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 19

20 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 20

21 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 21

22 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 22

23 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 23

24 DUYGULAR Know Yourself
Dr. Paul Ekman’ın çalışmalarından esinlenerek yapılan Lie To Me dizisinden görüntüler Know Yourself 24