1- Nesnelerine göre fiiller 2- Öznelerine göre fiiller

... konulu sunumlar: "1- Nesnelerine göre fiiller 2- Öznelerine göre fiiller"— Sunum transkripti:

1 1- Nesnelerine göre fiiller 2- Öznelerine göre fiiller
FİİLDE(EYLEMDE) ÇATI 1- Nesnelerine göre fiiller 2- Öznelerine göre fiiller sunuindir.blogspot.com

2 Öznelerine göre fiiller
Nesnelerine göre fiiller Öznelerine göre fiiller Geçişli Fiiller Geçişsiz Fiiller Oldurgan Fiiller Ettirgen Fiiller Etken Fiiller Edilgen Fiiller Dönüşlü Fiiller İşteş Fiiller sunuindir.blogspot.com

3 1-Nesnelerine Göre Filler
Geçişli Fiiller Nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir.Bunu anlamak için yükleme “neyi, kimi” sorularını yöneltiriz. .Bir diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir ,getiremiyorsak fiil geçişsizdir. sunuindir.blogspot.com

4 -Belirtili ya da belirtisiz nesne alabilen fiillerdir Bu fiillere “ne?, neyi?, kimi?” soruları sorulduğunda belirtili ya da belirtisiz nesne bulunur. -İş, kılış fiilleri geçişlidir.  sunuindir.blogspot.com

5 Seni duyuyorum. ( “kimi duyuyorum?” ya da “onu duyuyorum”) (geçişli)
Örnek-1: Seni duyuyorum. ( “kimi duyuyorum?” ya da “onu duyuyorum”) (geçişli) Örnek-2: Kitabı verir misin? (“neyi verir misin?” ya da “onu verir misin?” (geçişli) sunuindir.blogspot.com

6 Titizlikle elindeki yazıları inceliyordu.
Örnek-3: Titizlikle elindeki yazıları inceliyordu. (neyi inceliyordu-yazıları) (geçişli) Örnek-4: Dün akşam anaktarını kaybetti. (neyi kaybetti-anahtarı) (geçişli) sunuindir.blogspot.com

7 Nesne alamayan fiillere ise geçişsiz fiiller denir.
B) Geçişsiz Fiiller Nesne alamayan fiillere ise geçişsiz fiiller denir. sunuindir.blogspot.com

8 - Nesne alamayan fiillerdir. - Oluş ve durum fiilleri geçişsizdir.
-Yükleme nesneyi bulmak için sorulan “ne?, neyi?, kimi?” sorularının cevabı yoktur.  sunuindir.blogspot.com

9 Lütfen otur. ( “neyi otur? Ya da “onu otur” ) (geçişsiz)
Örnek-1: Lütfen otur. ( “neyi otur? Ya da “onu otur” ) (geçişsiz) Örnek-2: Burası ne güzel kokuyor. (“neyi kokuyor?” ya da “onu kokuyor”) (geçişsiz) sunuindir.blogspot.com

10 (ne uyudum-cevap yok) (geçişsiz) Örnek-4: Dün gece dışarıda kaldım.
Dün geç saatte uyudum. (ne uyudum-cevap yok) (geçişsiz) Örnek-4: Dün gece dışarıda kaldım. (ne kaldım-cevap yok) (geçişsiz) sunuindir.blogspot.com

11 *Gördüm; ama söyleyemedim.(Geçişli)
NOT: Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir.Cümlede nesne olmasa bile cümle geçişli olabilir.Önemli olan “neyi, kimi” sorularını sorup soramadığımızdır. *Gördüm; ama söyleyemedim.(Geçişli) sunuindir.blogspot.com

12 C) Oldurgan Fiiller Geçişsiz bir fiilin üzerine “-r,-t,-tır” eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına “oldurgan” çatılı fiil denir sunuindir.blogspot.com

13 Yatmak › yatırmak Ötmek › öttürmek Uyumak › uyutmak
Gezmek          ›        gezdirmek. Kaçmak          ›        kaçırmak  sunuindir.blogspot.com

14 Adamı öldürdü. (oldurgan) Örnek-2: Araba durdu.(geçişsiz)
Adam öldü (geçişsiz) Adamı öldürdü. (oldurgan) Örnek-2: Araba durdu.(geçişsiz) Arabayı durdurdu  (oldurgan) sunuindir.blogspot.com

15 Çocuk yattı.(geçişsiz) Çocuğu yatırdı.(oldurgan) Örnek-4:
Bebek uyudu.(geçişsiz) Bebeği uyuttu.(oldurgan) sunuindir.blogspot.com

16 *Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.
D)Ettirgen Fiiller *Geçişli olduğu hâlde “-dİr, -t, -r” ekleriyle tekrar geçişli yapılan fillerdir. Geçişlilik dereceleri artırılmıştır *Fiili bir başkasına yaptırma söz konusudur. *Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.  sunuindir.blogspot.com

17 Gazete aldı › aldırdı › aldırttı
Elbiseyi yıkadı    ›   yıkattı   ›    yıkattırdı İçmek     ›        içirmek    ›        içirtmek sunuindir.blogspot.com

18 Her şeyi kırdım (geçişli) Her şeyi kırdırdım (ettirgen) Örnek-2:
Yeni aldığım daireyi boyadım.(geçişli) Yeni aldığım daireyi boyattım (ettirgen) sunuindir.blogspot.com

19 Bilgisayar ödevini yaptım.(geçişli)
Örnek-3: Bilgisayar ödevini yaptım.(geçişli) Bilgisayar ödevini yaptırdım.(ettirgen) Örnek-4: Kitabı okudum.(geçişli) Kitabı okuttum.(ettirgen) sunuindir.blogspot.com

20 2-Öznelerine Göre Fiiller
A)Etgen Fiiller -Etken fiilin belirttiği işi, oluşu, hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir Özne gerçek öznedir. sunuindir.blogspot.com

21 Örnek-1: Evi güzelce temizledi.(evi temizleyen kim? “o”, geçek öznesi var, o halde etkendir.) Örnek-2: Kadın, bulaşığı yıkadı.(bulaşık kim tarafından yıkandı? “kadın” eylemi yapan belli olduğu için etken) sunuindir.blogspot.com

22 Yaşlı nine, çocuktan kendisini karşı tarafa geçirmesini istedi.(etgen)
Örnek-3: Yaşlı nine, çocuktan kendisini karşı tarafa geçirmesini istedi.(etgen) Çocuk da öğrenciliğin verdiği bir bilinçle seve seve ona yardım etti.(etgen)  sunuindir.blogspot.com

23 -Gerçek öznesi söylenmeyen (ve bilinmeyen) fiillerdir.
B) Edilgen Fiiller -Gerçek öznesi söylenmeyen (ve bilinmeyen) fiillerdir.  -Fiile “-l, -n” ekleri getirilerek yapılır. sunuindir.blogspot.com

24 Örnek-1: Ev temizlendi. (ev kim tarafından temizlendi?cevap alamıyoruz, eylemi yapan belli değil o halde edilgen) Örnek-2: Bulaşık, yıkandı. (bulaşık kim tarafından yıkandı?belli değil,cevap alamıyoruz, o halde edilgen) sunuindir.blogspot.com

25 Araba yıkandı.(edilgen) Örnek-4: İnşaat tamamlandı.(edilgen)
Kapı açıldı.(edilgen) Araba yıkandı.(edilgen) Örnek-4: İnşaat tamamlandı.(edilgen) Resimler çıkarıldı.(edilgen)  sunuindir.blogspot.com

26 - Fiile “-l, -n” ekleri getirilerek yapılır.
C) Dönüşlü Fiiller -Öznenin işi yaparken aynı zamanda o işten etkilendiğini gösteren fiillerdir. -Özne gerçek öznedir. -Nesne yoktur. - Fiile “-l, -n” ekleri getirilerek yapılır.  sunuindir.blogspot.com

27 Kızlar süslendi; delikanlılar güzelce giyindi.
Örnek-1: Kızlar süslendi; delikanlılar güzelce giyindi. Örnek-2: Sıcaklardan dolayı gölün suyu çekildi. sunuindir.blogspot.com

28 Öğleye doğru hava açıldı. Havalar ısınınca buzlar çözüldü. Örnek-4:
Edebiyat dersinde çok sıkıldı. Büyük ikramiyeyi kazanınca çok sevindi. sunuindir.blogspot.com

29 D)İşteş Fiiller -Fiilde bildirilen işin birden fazla kişi tarafından yapıldığını; işi beraber ya da karşılıklı yaptıklarını bildiren fiillerdir. “-ş” ekiyle yapılır.  sunuindir.blogspot.com

30 Kuşlar yüksekten uçuşuyorlardı.(birliktelik anlamı var)
Örnek-1: Kuşlar yüksekten uçuşuyorlardı.(birliktelik anlamı var) Örnek-2: Dün akşam eski arkadaşıyla görüştü.(karşılıklı anlamı var) sunuindir.blogspot.com

31 İki çocuk biraz önce dövüştü.(karşılıklı) Örnek-4:
Dün arkadaşımla görüştüm.(karşılıklı) sunuindir.blogspot.com

32 Hazırlayan Mahmut KALE sunuindir.blogspot.com