YAPAY ZEKA ve UZMAN SİSTEMLER

... konulu sunumlar: "YAPAY ZEKA ve UZMAN SİSTEMLER"— Sunum transkripti:

1 YAPAY ZEKA ve UZMAN SİSTEMLER
Ders Notu - 8 Prolog

2 Prolog Programlarının özellikleri:
PROgrammig in LOGic Semboller üzerinde çalışma Problemlerin çözümünü tanımlama yerine çıkarım yapma Doğal dille düşünülen şeylerin kodlanması kolay Gerçekler ve kurallardan oluşur. Büyük küçük harfe duyarlıdır. Sabitler için Küçük harfler Değişkenler için Büyük harfler Program çıktıları çok sade Prolog’da olmayanlar For döngüleri Repeat While döngüleri IF..THEN yapısı Goto komutu Diziler Yukarıdakiler öz yinelemeli fonksiyonlarla sağlanır 2

3 Dekleratif Programlama
Prolog  Dekleratif programlama dili Prosedürel programlamada bilgisayara adım adım ne yapması gerektiğini kodlarız. (Ör: C, Pascal, Java vs.) Dekleratif programlamada bir durum tanımlanır. Bu tanıma göre yorumlayıcı yada derleyici bir çözüm üretir. Prolog bir cümlenin doğru / yanlış olduğunu cümle içinde değişken(ler) varsa cümlenin doğru olması için o değişken(ler)in değer(ler)inin ne olması gerektiğini söyler. 3

4 PROLOG MEKANİZMALARI Şablon Eşleme Otomatik geriye iz sürme 4

5 Örnek : Aile Ağacı 5

6 İlişkileri gerçek(fact)lerle tanımlama
“Tom, Bob’un ebeveynidir” gerçeğinin prolog’da ifadesi : parent(tom, bob). parent: ilişkinin ismi tom ve bob: ilişkinin argümanları 6

7 Aile Ağacı Tüm aile ağacını aşağıdaki Prolog ifadeleriyle tanımlarız:
parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). 7

8 Prolog Sorguları ?- iliski(a,b). ?- iliski(A,b).
a ve b arasında iliski adlı ilişki var mı? cevap YES yada NO ?- iliski(A,b). b ile iliski adlı ilişkiyi doğrulayan A lar nelerdir? cevap A lar varsa A lar yoksa NO 8

9 İlişkileri sorgulamak-1
Bob, Pat’in ebeveyni mi? ?- parent(bob, pat). Prolog’un cevabı: yes Tom, Ben’in ebeveyni mi? : ?- parent(tom, ben). Prolog’un cevabı: no 9

10 İlişkileri sorgulamak-2
Liz’in ebeveyni kimdir? ?- ebeveyn(Kim, liz). Prolog’un cevabı : Kim = tom Bob’un çocukları kimlerdir? ?- ebeveyn(bob, Cocuk). Cocuk = ann ; Cocuk = pat ; no 10

11 İlişkileri sorgulamak-3
Kimler kimlerin çocuğudur? ?- ebeveyn (Ebeveyn, Cocuk). Ebeveyn = pam Cocuk = bob; Ebeveyn = tom Cocuk = liz; … Çözümler listesini yarıda kesmek için enter Devam ettirmek için ; 11

12 İlişkileri sorgulamak-4
Jim’in büyük ebeveyni (grandparent) kimdir? Bilgi tabanımızda büyük ebeveyn diye bir ilişki tanımlı değil. Büyük ebeveyn ilişkisi iki ebeveyn ilişkisinin ‘ve’ lenmesiyle elde edilebilir. ?- parent(Y, jim), parent(X, Y). X=bob Y=pat jim’in ebeveynine Y dersek, Y’nin ebeveyni jim’in büyük ebeveyni (X) dir. 12

13 İlişkileri sorgulamak-5
Torun ilişkisi de benzer biçimde tanımlanabilir. tom, X’in ebeveyni, X, Y’nin ebeveyni ise Y, tom’un torunudur. ?- parent(tom,X), parent(X, Y). X=bob Y=ann; Y=pat; no 13

14 İlişkileri sorgulamak-6
Ann ve pat’in ortak ebeveyni var mı? ?- parent(Ebeveyn, ann), parent(Ebeveyn, pat). Ebeveyn=bob 14

15 Çocuk ilişkisi parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz).
parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). offspring(bob, pam). offspring(bob, tom). offspring(liz, tom). offspring(ann, bob). offspring(pat, bob). offspring(jim, pat). 15

16 Çocuk kuralı parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz).
parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). offspring(bob, pam). offspring(bob, tom). offspring(liz, tom). offspring(ann, bob). offspring(pat, bob). offspring(jim, pat). parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). offspring(Y, X) :- parent(X, Y). 16

17 Kurallar Kurallar iki parçadan oluşur: head : böyledir body : eğer 17

18 Kuralların Çalışması Sorgu: offspring(liz, tom). Veritabanı:
parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). offspring(Y, X) :- parent(X, Y). Sorgu: offspring(liz, tom). Veritabanı: Çalışma Mekanizması: offsprings ilişkisi için gerçek ara Yok => offsprings ilişkisi için kural varsa uygula Kuralda X tom’la , Y liz’le eşleştirilerek kuralın bir gerçeklemesi bulunur. offspring(liz,tom) :- parent(tom,liz). parents(tom,liz). gerçeği aranır. Bulunduğunda kuralın eğer kısmı doğrulandığından böyledir kısmı da doğrulanmış olur ve prolog “yes” cevabını verir. 18

19 Anne ilişkisi Tüm X ve Y ler için, X, Y’nin annesidir Eğer
X, Y’nin ebeveyni ise ve X kadınsa. İlişkinin Prolog’da ifadesi : mother(X, Y) :- parent(X, Y), female(X). 19

20 Kız Kardeş İlişkisi Tüm X ve Y ler için, X, Y’nin kız kardeşidir Eğer
X ve Y aynı ebeveyne sahip ise ve X bayansa İlişkinin Prolog’da ifadesi : sister(X, Y) :- parent(Z, X), parent(Z, Y), female(X). Sorgu: sister(X,pat). female 20

21 Hala İlişkisi SORGU: ?- hala(X,Y). X = liz Y = ann ; Y = pat ; No
parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). female(ann). female(liz). female(pat). male(bob). male(tom). sister(X, Y) :- parent(Z, X), parent(Z, Y), female(X). hala(Z,Y):-parent(X,Y),male(X),sister(Z,X). SORGU: ?- hala(X,Y). X = liz Y = ann ; Y = pat ; No 21

22 Ata İlişkisi Ata ilişkisinin iki türü var: Direkt ata
Dolaylı (endirekt) ata 22

23 Direkt Ata İlişkisi Prolog ifadesi: Tüm X ve Z ler için,
X, Z’nin atasıdır Eğer X, Z’nin ebeveyni Prolog ifadesi: predecessor(X, Z) :- parent(X, Z). 23

24 Dolaylı (Endirekt) Ata İlişkisi
24

25 Dolaylı (Endirekt) Ata Programı
predecessor(X,Z) :- parent(X,Z). predecessor(X,Z) :- parent(X,Y), parent(Y,Z). predecessor(X,Z) :- parent(X,Y1), parent(Y1,Y2), parent(Y2,Z). parent(Y2,Y3), parent(Y3, Z). … Problemleri: Uzun …. Büyük büyük büyük …. Ataları bulamaz. 25

26 Yeni Ata Programı Ata ilişkisini yine ata ilişkisini kullanarak (öz yinelemeli) tanımlayalım. Tüm X ve Z ler için, X, Z’nin Ata’sıdır Eğer Y diye bir kişi varsa ve (1) X, Y’nin ebeveyni ise ve (2) Y, Z’nin Ata’sı ise Prolog ifadesi: predecessor(X, Z) :- parent(X, Y), predecessor(Y, Z). 26

27 Sonuç Ata İlişkisi parent(pam, bob). parent(tom, bob).
parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). predecessor(X, Z) :- parent(X, Z). predecessor(X, Z) :- parent(X, Y),predecessor(Y, Z). HEDEF / SORGU ?-predecessor(tom, pat). PR1 PR2 27

28 Cevap nasıl bulunur? Prolog hedefe ulaşmak için programdaki yazılış sırasına göre cümlecikleri kullanır. 28

29 X’den 1’e yaz yazdir(M):- yazdir(8). not(M=0), write(M), write(' '),
K is M-1, yazdir(K). yazdir(8). No 29

30 X kere h yaz hyaz(X):- ?- hyaz(3). not(X=0), Y is X-1, put(104),
hyaz(Y). ?- hyaz(3). hhh No 30

31 Nereden Nereye? yolvar(1,4). yolvar(1,3). yolvar(4,2). yolvar(2,3).
?- gidilir(1,5). 1423 Yes ?- gidilir(4,1). 42356 ?- gidilir(3,1). 35 No yolvar(1,4). yolvar(1,3). yolvar(4,2). yolvar(2,3). yolvar(3,5). yolvar(4,6). yolvar(6,1). gidilir(X,Y):-write(X),yolvar(X,Y). gidilir(X,Y):-yolvar(X,Z),gidilir(Z,Y). 31

32 X ayda kaç saniye var? eder(asir,100,yil). eder(yil,4,mevsim).
?- coz(3,ay,Kac,saniye). Kac = ; No ?- coz(3,ay,Kac,gun). Kac = 90 ; eder(asir,100,yil). eder(yil,4,mevsim). eder(mevsim,3,ay). eder(ay,4,hafta). eder(ay,30,gun). eder(gun,24,saat). eder(saat,60,dakika). eder(dakika,60,saniye). eder2(X,K,Y):-eder(X,K,Y). eder2(X,K*K1,Y):-eder(X,K,M),eder2(M,K1,Y). coz(N1,Obje1,Kac,Obje2):- (eder(Obje1,M,Obje2);eder2(Obje1,M,Obje2)), Kac is M*N1. 32

33 Doğal Dil vs. Prolog Bütün çocuklar kısadır. kisa(X):-cocuk(X).
Bütün erkek çocuklar arabaları sever. sever(X,araba):-erkek(X),cocuk(X). Bütün çocukların annesi vardır. var(X,anne):-cocuk(X). Sebzeyi hiçbir çocuk sevmez. sevmez(X,Y):-sebze(Y), cocuk(X). Çocuğunu döven öğretmeni hiçbir anne sevmez. sevmez(X,Y):-anne(X,Z),ogretmen(Y,Z),dover(Y,Z). 33

34 Doğal Dil vs. Prolog 2 Bütün insanlar canlıdır. Ahmet insandır. Dolayısıyla Ahmet canlıdır. canli(X):-insan(X). insan(ahmet). ?-canli(ahmet). Ahmet 20 metre zıplayabilir. Birisi X metreye zıplayabilirse daha azlarına da zıplayabilir. ziplar(ahmet,20). ziplar(X,Y):-ziplar(X,Z),Z<Y. ?-ziplar(ahmet,15). Kendi kalesine gol atan futbolcuyu kendi takımının taraftarları sevmez, karşı takımınkiler sever. sevmez(X,Y):-futbolcu(X), taraftar(Y), aynitakim(X,Y), kendikalesinegolatar(X). sever(X,Y):- futbolcu(X), taraftar(Y), karsitakim(X,Y), kendikalesinegolatar(X). 34

35 SWI Prolog’la çalışmak
SWI prolog kurulur. Gerçekler ve kurallar .pl uzantılı bir dosyaya kaydedilir.

36 SWI Prolog’la çalışmak
.pl uzantılı dosyanın üzerine çift tıklanarak

37 SWI Prolog’la çalışmak
Yada SWI prolog açıldıktan sonra file menüsünden dosya ‘consult’ edilerek

38 SWI Prolog’la çalışmak
Gerçek ve kurallarımız prolog’a yüklenir. Artık sorgularımız komut satırından girilerek çalıştırılabilir.

39 Özet Prolog’la nesneler arası ilişkiler kolaylıkla ifade edilebilir.
Kullanıcı bilgi tabanındaki verileri kolaylıkla sorgulanabilir. İlişkilerin argümanları: atom : sabit nesneler ör: tom, ann, … Değişken(variable) : genel nesneler ör: X, Y, … 39

40 Özet Prolog programları cümleciklerden oluşur. 3 tür cümlecik vardır.
Facts (Gerçekler) daima, koşulsuz olarak doğru olan şeyleri tanımlarlar. Rules (Kurallar) koşul(lar)a bağlı olarak doğru olan şeyleri tanımlarlar. Questions (Sorgular) Kullanıcının veritabanını sorgulamak için kurduğu cümleciklerdir. Prolog nasıl çalışır? Çeşitli örnekler 40

41 Prolog2

42 Prolog’da Veri Türleri
Prolog bir veri türünü onun şeklinden tanır. Prolog herhangi bir veri tanımına ihtiyaç duymaz. 42

43 Atom’lar (1) Atom’lar aşağıdakilerde oluşan string’lerdir. Büyük harf
A, B, …, Z Küçük harf a, b, …, z Rakam 0, 1, …, 9 Özel karakterler + - * / < > = : . & _ ~ 43

44 Atom’lar (2) Atom’lar 3 farklı şekilde oluşturulabilir:
Harf, rakam ve altçizgi(‘_’)’den oluşan küçük harfle başlayan string’ler ile: anna nil x25 x_25AB x_ x___y alpha_beta_procedure miss_jones sarah_jones 44

45 Atom’lar (3) Özel karakterlerden oluşan string’ler ile: <--->
======> … .:. ::= Özel anlamı olan stirng’ler kullanılmamalı: :- 45

46 Atom’lar (4) Tek tırnak (’) arasına alınan karakterler ile: ‘Tom’
‘South_America’ ‘Sarah Jones’ Büyük harfle başlayan Atom’lar oluşturmak için kullanılabilir. Değişkenlerden bu şekilde ayrılabilirler. 46

47 Sayı’lar Prolog’da iki tür sayı kullanılabilir
Tamsayılar (integer) En büyük ve en küçük sayı prolog derleyicisine bağlıdır. Ondalıklı sayılar (real) Genelde tamsayılar kullanılır. Ondalıklı sayılar pek fazla kullanılmaz Çünkü: topla(X,Y,Z):-Z is X+Y. ?- topla(2,0.3,C). C = 2.3 ; No ?- topla(200,0.0003,C). C = ; 47

48 Değişken’ler (1) Değişkenler; harf, rakam ve altçizgi(‘_’)’den oluşan büyük harfle yada altçizgi ile başlayan string’lerdir: X Result Object2 Participant_list ShoppingList _x23 _23 48

49 Değişken’ler (2) Anonim değişken : isimlendirilmemiş değişkenlerdir. Sadece altçizgi ile ifade edilirler: hasachild(X) :- parent(X, Y). hasachild(X) :- parent(X, _). Her altçizgi karakteri yeni bir anonim değişkeni ifade eder. somebody_has_a_child :- parent(_, _). %r1 r1 eşittir somebody_has_a_child :- parent(X, Y). ancak farklıdır somebody_has_a_child :- parent(X, X). Anonim değişkenlerin değerleri çıkış olarak verilmez. ?- parent(ali,Y). : ali’in çocuğu var mı? Ve varsa çocuklarının isimleri nedir? ?- parent(ali,_). : sadece ali’in çocuğu var mı? 49

50 Değişken ve Atom’ların Alanları (Scope)
Bir değişkenin değeri bir cümlecik içinde sabittir. Bir atomun değeri tüm program boyunca sabittir 50

51 guc(X,Y,Z) XY=Z ?- guc(3,4,G). G = 81 ; No guc(X,1,X). guc(X,Y,Z):-
G is Y-1, guc(X,G,T), Z is X*T. ?- guc(3,4,G). G = 81 ; No

52 fact(N,F) N!=F ?- fact(5,E). E = 120 ; No fact(0,1). fact(N,F) :-
G is N-1, fact(G,T), F is N * T. ?- fact(5,E). E = 120 ; No

53 topla(X,Y) Y = 1+2+...+X topla(1,1). topla(N,F) :- N>1, G is N-1,
topla(G,T), F is N + T.

54 Aşırı Yükleme Aynı isimli farklı ilişkiler / functor olabilir:
point(1, 1), point(1, 1, 1), point(1, 1, 1, 1), … +(X,Y,Z):-Z is X+Y. +(X,Y,Z,F):-F is X+Y+Z. ?- +(200,0.03,7.2,G). G = ; No ?- +(200,0.03,G). G = ; 54

55 Ve , veya ; (1) P :- Q; R. P doğrudur Eğer Q doğruysa veya R doğruysa
Aynı ifadeyi aşağıdaki şekilde de yazabiliriz: P :- Q. P :- R. 55

56 Ve , veya ; (2) Ve, veya’dan daha yüksek önceliklidir.
Aşağıdaki iki ifade aynı sonucu verir: P :- Q, R; S, T, U. P :- (Q, R); (S, T, U). Aynı ifadeyi aşağıdaki şekilde de yazabiliriz: P :- Q, R. P :- S, T, U. 56

57 Hedefleri Birleştirme
araba(chrysler,130000,3,kirmizi,12000). araba(ford,90000,4,gri,25000). araba(ferrari,30000,5,siyah,30000). kamyon(mercedes,10000,2,mavi,20000). kamyon(ford,50000,8,sari,28000). kamyon(volvo,35000,2,siyah,35000). arac(Marka,Kilometresi,Yas,Renk,Fiyat):- araba(Marka,Kilometresi,Yas,Renk,Fiyat); kamyon(Marka,Kilometresi,Yas,Renk,Fiyat). 57

58 Fiyatı 25000’den az olan araçlar:
?- arac(Marka,KiloMetre,Yasi,Renk,Fiyat),Fiyat<25000. Marka = chrysler KiloMetre = Yasi = 3 Renk = kirmizi Fiyat = ; Marka = mercedes KiloMetre = 10000 Yasi = 2 Renk = mavi Fiyat = ; No 58

59 Hedef Birleştirme Hasta mı?
tahlil(ahmet,tahlil1,90). tahlil(ahmet,tahlil2,25). tahlil(ahmet,tahlil3,10). yuksektansiyon(X):-(tahlil(X,tahlil1,Y),Y>100);(tahlil(X,tahlil2,Z),Z<30). kalphastasi(X):-yuksektansiyon(X),tahlil(X,tahlil3,Q),Q<20. ?-kalphastasi(ahmet).

60 Ne hastası? Bir kişinin tansiyonu 13’ten büyükse o kişinin tansiyonu yüksektir. Bir kişinin ateşi 37’den büyükse o kişinin ateşi yüksektir. Bir kişinin ateşi yüksekse ve midesi bulaniyorsa X hastalığı vardır. Bir kişinin tansiyonu yüksekse ve X hastalığı varsa Y hastalığı vardır. Bir kişinin başı dönüyorsa ve Y hastalığı varsa Z hastalığı da vardır. Tansiyon Ateş Mide bulantısı Baş dönmesi Ahmet 12 34 Var Yok Mehmet 15 35 Hilmi 16 39 Mazhar 18 40 Yukarıdaki cümleleri kurallara, tabloyu gerçeklere prolog dilinde çeviriniz. Z hastalığı olanları listeleyen prolog kodunu yazınız.

61 cevap tansiyon(ahmet,12). tansiyon(mehmet,15). tansiyon(hilmi,16).
tansiyon(mazhar,18). ates(ahmet,34). ates(mehmet,35). ates(hilmi,39). ates(mazhar,40). mide_bulantisi_var(ahmet). mide_bulantisi_var(mehmet). mide_bulantisi_var(mazhar). bas_donmesi_var(hilmi). bas_donmesi_var(mazhar). tansiyon_yuksek(X):-tansiyon(X,K),K>13. ates_yuksek(X):-ates(X,K),K>37. x_hastasi(X):-ates_yuksek(X),mide_bulantisi_var(X). y_hastasi(X):-tansiyon_yuksek(X),x_hastasi(X). z_hastasi(X):-bas_donmesi_var(X),y_hastasi(X).

62 Turnuva oyuncu(ahmet,10). oyuncu(mehmet,12). oyuncu(ali,10).
oyuncu(huseyin,10). 10 yaşındaki çocuklar arasında oynanabilecek maçlar nelerdir? ?- oyuncu(B,10),oyuncu(B2,10),B\==B2. B = ahmet B2 = ali ; B2 = huseyin ; B = ali B2 = ahmet ; B = huseyin No Sayı ve string’ler arası Karşılaştırma : == eşit \== eşit değil 62

63 Cümleciklerin ve Kuralların Sıralaması (1)
Ata ilişkisi üzerinde kuralların ve cümleciklerin sıralanmasını inceleyelim: Ata ilişkisi iki kuraldan oluşmakta ve ilişkilerden biri iki cümlecikten oluşmaktadır. Olası versiyonlar: Cümleciklerin yerini değiştirerek, Kuralların yerini değiştirerek. 63

64 Cümleciklerin ve Kuralların Sıralaması (2)
Orijinal Versiyon pred1(X, Z) :- parent(X, Z). pred1(X, Z) :- parent(X, Y), pred1( Y, Z). Versiyon a: Kuralların yerini değiştir pred2(X, Z) :- parent(X, Y), pred2( Y, Z). pred2(X, Z) :- parent(X, Z). 64

65 Cümleciklerin ve Kuralların Sıralaması (3)
Versiyon b: İkinci kuraldaki cümleciklerin yerini değiştir pred3(X, Z) :- parent(X, Z). pred3(X, Z) :- pred3( X, Y), parent(Y, Z). Versiyon c: Hem kuralların hem cümleciklerin yerini değiştir pred4(X, Z) :- pred4( X, Y), parent(Y, Z). pred4(X, Z) :- parent(X, Z). 65

66 4 versiyonun verdiği cevaplar
?- pred1(tom, pat). yes ?- pred2(tom, pat). Yes ?- pred3(tom, pat). ?- pred4(tom, pat). Stack overflow!!! 66

67 pred1(X,Z):-parent(X,Z). pred1(X,Z):-parent(X,Y), pred1( Y, Z).
parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). Y = bob by rule pr1 pr2 no pred1(tom, pat) parent(tom, pat) parent(tom, Y) pred1(Y, pat) by fact parent(tom, bob) pred1(bob, pat) yes parent(bob, pat) pred1(X,Z):-parent(X,Z). pred1(X,Z):-parent(X,Y), pred1( Y, Z). 67

68 parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz).
parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). pr1 tom ile başlayan 2 parent ilişkisi (bob ve liz) bulunduğundan ikisini de dene bob ile başlayan 2 parent ilişkisi (ann ve pat) bulunduğundan ikisini de dene pr1 pr2 pr1 pr1 pr1 pr2 parent(ann,Y’’) pred2(Y’’,pat) pr1 pr2 parent(pat,Y’’’) pred2(Y’’’,pat) ann ile başlayan parent ilişkisi bulamadığından No pr1 pr2 jim ile başlayan parent ilişkisi bulamadığından No 68

69 pr1 tom ile başlayan 2 parent ilişkisi (bob ve liz) bulunduğundan ikisini de dene 69

70 pred3(X, Z) :- parent(X, Z).
parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz). parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). pred3(tom,Y’) parent(Y’,pat) pred3(X, Z) :- parent(X, Z). pred3(X, Z) :- pred3( X, Y), parent(Y, Z). 70

71 parent(pam, bob). parent(tom, bob). parent(tom, liz).
parent(bob, ann). parent(bob, pat). parent(pat,jim). 71

72 Prolog’da Problem Çözme
Ata ilişkisinde iki fikir var: İki nesne arasında parent ilişkisi var mı? İki nesne arasında her ikisiyle de parent ilişkisine sahip olan başka birisi var mı? pred1 en basit fikri dener. pred4 en karmaşık ilişkileri dener. pred2 ve pred3 bu iki uç arasındadır. Sonuç olarak Önce en basit fikri dene. 72

73 bir çıkarım örneği -1 Ali okula gittiğinde öğlen yemeğini kantinde yer. Ali eve gittiğinde öğlen yemeğini mutfakta yer. Ali sınıfta kitap okudu. Bilgileri verilip ali öğlen yemeğini nerede yedi ? sorusuna cevap veren bir kodu yazalım . Burada bilinmesi gerekenler. Birisi bir yerde bulunmuşsa oraya gitmiştir. Birisi bir yere gitmişse ve o yeri içine alan yere de gitmiştir. Sınıf okulun içindedir. Oda evin içindedir. 73

74 bir çıkarım örneği-2 Kodda cümleler vardir(yüklem,özne,belirtilinesne,dolaylıtümlec,cümleno) yapısında tutulmuştur. kapsar(oda,ev). kapsar(sinif,okul). vardir(oku,ali,kitap,sinif,12). vardir2(git,M,_,Yer,_):-vardir(_,M,_,Yer,_). % M Yer'de bulunmuşsa -> M Yer'e gitmiştir vardir2(F,M,B,Yer1,I):-kapsar(Yer2,Yer1),vardir2(F,M,B,Yer2,I). % M Yer2'de birşey yapmissa ve Yer2 yer1'i kapsiyorsa -> M Yer1'de de ayni seyi yapmistir vardir2(yer,ali,oglenyemegi,mutfak,_):-vardir2(git,ali,_,ev,_). % ali eve gitmisse -> oglenyemegini mutfakta yer. vardir2(yer,ali,oglenyemegi,kantin,_):-vardir2(git,ali,_,okul,_). % ali okula gitmisse -> oglenyemegini kantinde yer. vardir ilişkisi gerçek cümle(bilgi)leri, vardir2 ilişkisi türetilen cümle(bilgi)leri ifade etmektedir. 74

75 bir çıkarım örneği-3 ?- vardir2(yer,ali,oglenyemegi,Nerede,_).
Nerede = kantin; No; Burada sistem; alinin sınıfta bulunduğunu görüp okulda bulunduğu bilgisini edinmiş. Okulda bulunduğuna göre okula gitmiştir çıkarımını yapmış. Okulda gittiğine göre yemeğini de kantinde yemiştir sonucuna ulaşmıştır. vardir(oku,ali,kitap,sinif,12). Cümlesi yerine vardir(oku,ali,kitap,oda,12). Cümlesi olsaydı sistemin cevabı mutfak olacaktır. 75

76 Özet Atom ve değişken kavramları ‘ve’ , ‘veya’ nın kullanımı
Hedefleri Birleştirme Prolog’da kuralların yerlerini ve cümleciklerin yerlerini değiştirmenin programın çalışmasına etkisi Doğal dille yazılmış bir yazıyı, prologla ifade etme 76

77 Quiz Zamanı! Hilmi, Almanya’ya gittiğinde Mercedes’te çalışır.
Hilmi, Amerika’ya gittiğinde Google’da çalışır. Hilmi, İtalya’ya gittiğinde Ferrari’de çalışır. Berlin, Almanya’dadır. Miami, Amerika’dadır. Venedik, İtalya’dadır. Hilmi, Venedik’te gondola bindi. Hikayesini Prolog dilinde modelleyen ve Hilmi hangi firmada çalıştı? sorusuna cevap verebilen kodu yazınız. Süre 15 dakika. 77

78 Prolog 3

79 Listeler Liste: elemanlar dizisi
Örnek liste : ann, tennis, tom, skiing Prolog ‘da ifadesi: [ann, tennis, tom, skiing]

80 Listelerin gösterimi (1)
Boş bir dizi [ ] Boş olmayan bir dizi İki öğeden oluşur İlk öğe : head liste’nin başı İkinci öğe : tail listenin geri kalanı Örneğimizdeki dizi için Head ve Tail : Head : ann Tail : [tennis, tom, skiing]

81 Listelerin gösterimi (2)
Head|Tail gösterimine örnekler Liste [Head|Tail] değerleri [a, b, c, d, e] Head = [a] Tail = [b, c, d, e] [book, table, pen] Head = [book] Tail = [table, pen] [a,b,[c,d]] Tail = [b,[c,d]] [clock] Head = [clock] Tail = [] [] No head no tail

82 Listelerin gösterimi (3)
head herhangi bir prolog objesi olabilir. Tail liste olmak zorunda. head ve tail özel bir gösterimle liste yapısı haline getirilirler: .(Head, Tail) Yukarıdaki gösterimdeki Tail yine bir listedir.

83 Listelerin gösterimi (4)
İlk örneğimiz aşağıdaki şekilde yazılabilir : .(ann, .(tennis, .(tom, .(skiing, []))))

84 Listelerin gösterimi (5)
Boş liste bütün listelerin sonunda vardır: [skiing] = .(skiing, []) Liste gösteriminde nokta ve parantezli ya da köşeli parantezli notasyon kullanılabilir. Arka planda listelerin işlenmesi ağaçlarla yapılır ancak programın çıkışında listeler köşeli parantezlerle gösterilir. ?- List1 = [a, b, c], List2 = .(a, .(b, .(c, []))). List1 = [a, b, c] List2 = [a, b, c] ?- Hobbies1 = .(tennis, .(music, [])), Hobbies2 = [skiing, food], L = [ann, Hobbies1, tom, Hobbies2]. Hobbies1 = [tennis, music] Hobbies2 = [skiing, food] L = [ann, [tennis, music], tom, [skiing, food] ]

85 Listelerin gösterimi (6)
Aynı dizinin farklı yazılışları [a, b, c] = [ a | [b, c] ] = [a, b | [c] ] = [a, b, c | [] ]

86 Listelerle İşlemler /*bir listenin elemanlarını yazdırma */
print_list([]). print_list([Head|Tail]):- write(Head), write(' '), print_list(Tail). ?- print_list([9,7,3]). Yes ?- print_list([9,7,[3,6,8]]). [3, 6, 8]

87 /*bir dizinin eleman sayısını bulmak*/ size([],0). size([H|T],N) :-
size(T,N1), N is N1+1. ?- size([34,6,4,3],H). H = 4 ; No ?- size([34,6,[4,6,[2,1],3],3],H).

88 /*bir dizinin eleman sayısını bulmak*/ size([],0).
size([H|T],N) :- size(T,N1), N is N1+1. size([H|T],N) :- N is N1+1, size(T,N1). (?) ?- size([34,6,4,3],H). H = 4 ; No ?- size([34,6,[4,6,[2,1],3],3],H). ?- size([2,4,5],H). ERROR: Arguments are not sufficiently instantiated

89 member(Element,[Element| _ ] ). member(Element,[ _ |Tail] ) :-
/*bir elemanın, listenin elemanı olup olmadığını bulma*/ member(Element,[Element| _ ] ). member(Element,[ _ |Tail] ) :- member(Element,Tail). ?- member(4,[6,4,8]). Yes ?- member([5,6],[6,[5,6],8]). ?- member(5,[6,[5,6],8]). No

90 Bir liste, bir başka listenin altkümesi midir?
sublist(X,L) doğrudur eğer X in tüm elemanları L’nin de elemanı ise. member(X,[X|_]). member(X,[_|R) :- member(X,R). subset([],_). subset([X|R],L) :- member(X,L), subset(R,L).

91 sum(Xs,N) N, Xs listesindeki rakamların toplamı
listetopla([X|[]],X). listetopla([H|T],R):- listetopla(T,G), R is G+H. ?- listetopla([10,2,4,4,7],G). G = 27 ; No

92 sum1(Xs,Ys) Xs is [x1,x2,...,xn] ve Ys, Xs in her elemanının bir fazlasını içerir. Ys(i)=Xs(i)+1.
?

93 Sıralı mı? s([_]). s([X|[Y|T]]):-s([Y|T]),X>Y.

94 /*bir dizinin ilk elemanını silmek*/
removefirst([],[]). removefirst([Head|Tail],Tail). ?- removefirst([8],H). H = [] ; No ?- removefirst([8,7,5],H). H = [7, 5] ; ?- removefirst([[4,5],7,5],H). ?- removefirst([],H).

95 Listenin İlk N elemanını silmek
trim(N,L,L1) doğrudur eğer L1, L’nin ilk N elemanı silinmiş hali ise. trim(0,[],[]). trim(0,[H|T],[H|T]). trim(N,[_|T],L) :- N > 0, M is N - 1, trim(M,T,L). ?- trim(3,[1,4,5,6,7,8,9],U). U = [6, 7, 8, 9] ;

96 Listeden istenilen elemanı silmek
del(X,[X|Tail],Tail). del(X,[Y|Tail],[Y|Tail1]):-del(X,Tail,Tail1). ?- del(a,[1,a,3,7,8],H). H = [1, 3, 7, 8] ; No ?- del(a,[1,a,3,a,a],H) ? H = [1, 3, a, a] ; H = [1, a, 3, a] ;

97 Listeleri Yazdırmak listeyaz([]). listeyaz([X|Y]):- write(X), nl,
listeyaz(Y). ?- listeyaz([2,4,5]). 2 4 5 Yes listeyaz2([]). listeyaz2([L|LL]):- satiryaz(L), nl, listeyaz2(LL). satiryaz([]). satiryaz([X|Y]):- write(X), tab(1), satiryaz(Y). ?- listeyaz2([[2,3,4,5],[4,5]]). 4 5 Yes Boşluk yaz

98 Çeviri ?- translate([1,2,3],H). H = [one, two, three] ;
means(0,zero). means(1,one). means(2,two). means(3,three). means(4,four). means(5,five). means(6,six). means(7,seven). means(8,eight). means(9,nine). translate([],[]). translate([H1|T1],[H2|T2]) :- means(H1,H2), translate(T1,T2). ?- translate([1,2,3],H). H = [one, two, three] ; ?- translate(H,[zero,one,nine]). H = [0, 1, 9] ;

99 Yol Bulma A B C D E F H G ?- go(a,c,YOL). YOL = [a, e, f, c] ;
link(g,h). link(g,d). link(e,d). link(h,f). link(e,f). link(a,e). link(a,b). link(b,f). link(b,c). link(f,c). A B C Başlangıç Hedef D E F yollar H G go(X,X,[X]). go(X,Y,[X|T]):- link(X,Z), go(Z,Y,T). ?- go(a,c,YOL). YOL = [a, e, f, c] ; YOL = [a, b, f, c] ; YOL = [a, b, c] ; No 99

100 Yol Bulma A B C D E F H G link(g,h). link(g,d). link(e,d). link(h,f).
link(e,f). link(a,e). link(a,b). link(b,f). link(b,c). link(f,c). link(f,e). link(e,b). A B C Başlangıç Hedef D E F H G yollar ?- go(a,c,G). G = [a, e, f, c] ; G = [a, e, f, e, f, c] ; G = [a, e, f, e, f, e, f, c] ; G = [a, e, f, e, f, e, f, e, f|...] ; … go(X,X,[X]). go(X,Y,[X|T]):- link(X,Z), go(Z,Y,T). 100

101 Yol Bulma A B C D E F H G link(g,h). link(g,d). link(e,d). link(h,f).
link(e,f). link(a,e). link(a,b). link(b,f). link(b,c). link(f,c). link(f,e). link(e,b). A B C Başlangıç Hedef D E F H G yollar ?- go(a,c,[],G). G = [a, e, f, c] ; G = [a, e, b, f, c] ; G = [a, e, b, c] ; G = [a, b, f, c] ; G = [a, b, c] ; No go(X,X,_,[X]). go(X,Y,Visited,[X|T]):- link(X,Z), not(member(Z,Visited)), go(Z,Y,[Z|Visited],T). 101

102 Değişken kullanmasaydık kaç geçiş yazmamız gerekirdi?
go(X,X,V,[X]):-write(V). go(X,Y,Visited,[X|T]):- arc(X,Z), not(member(Z,Visited)), go(Z,Y,[Z|Visited],T). arc([o,B,C, D,E,F], [B,o,C, D,E,F]). arc([o,B,C, D,E,F], [D,B,C, o,E,F]). arc([A,o,C, D,E,F], [o,A,C, D,E,F]). arc([A,o,C, D,E,F], [A,E,C, D,o,F]). arc([A,o,C, D,E,F], [A,C,o, D,E,F]). arc([A,B,o, D,E,F], [A,o,B, D,E,F]). arc([A,B,o, D,E,F], [A,B,F, D,E,o]). arc([A,B,C, o,E,F], [o,B,C, A,E,F]). arc([A,B,C, o,E,F], [A,B,C, E,o,F]). arc([A,B,C, D,o,F], [A,B,C, o,D,F]). arc([A,B,C, D,o,F], [A,o,C, D,B,F]). arc([A,B,C, D,o,F], [A,B,C, D,F,o]). arc([A,B,C, D,E,o], [A,B,o, D,E,C]). arc([A,B,C, D,E,o], [A,B,C, D,o,E]). 1 o 3 4 5 6 6’lı Puzzle ?- go([1,o,3,4,5,6],[4,o,3,5,1,6],[],_). [[4, o, 3, 5, 1, 6], [o, 4, 3, 5, 1, 6], [5, 4, 3, o, 1, 6], [5, 4, 3, 1, o, 6], [5, o, 3, 1, 4, 6], [o, 5, 3, 1, 4, 6], [1, 5, 3, o, 4, 6], [1, 5, 3, 4, o, 6], [1, o, 3, 4, 5, 6], [o, 1, 3, 4, 5, 6]] Yes Değişken kullanmasaydık kaç geçiş yazmamız gerekirdi? 102 102

103 Prolog 4 cut&fail db değişimi

104 Backtracking Control Backtracking’i kontrol etmek için iki operatör:
CUT -!, argüman almaz, her zaman true, backtracking’i durdurur. FAIL – her zaman false, backtracking’e devam ettirir. loop :- goal, fail. loop. Loop çağrıldığında goal her seferinde farklı değerler için tekrarlı olarak tüm olası alternatifler bitene kadar çalıştırılır, En sonunda Loop true olarak tamamlanır.

105 Not Dönüşümü-1 Bir sınıftaki kişilerin aldıkları sayısal notları, harfli notlara çeviren program.
Fail var, cut yok ?- sinif. sinif listesi ahmet bollu 23 E mhmet bollu 38 D mhmet bollu 38 E zhmet bollu 53 C zhmet bollu 53 D zhmet bollu 53 E shmet bollu 63 C shmet bollu 63 D shmet bollu 63 E chmet bollu 73 B chmet bollu 73 C chmet bollu 73 D chmet bollu 73 E qhmet bollu 83 A qhmet bollu 83 B qhmet bollu 83 C qhmet bollu 83 D qhmet bollu 83 E No writelist([]):-nl. writelist([H|T]):-write(H),write(‘ '),writelist(T). sinifliste(ahmet,bollu,23). sinifliste(mhmet,bollu,38). sinifliste(zhmet,bollu,53). sinifliste(shmet,bollu,63). sinifliste(chmet,bollu,73). sinifliste(qhmet,bollu,83). notbul(N,G):-N>80,G='A',!. notbul(N,G):-N>70,G='B',!. notbul(N,G):-N>50,G='C',!. notbul(N,G):-N>30,G='D',!. notbul(N,G):-N>10,G='E',!. sinif:- writelist([sinif,listesi]), sinifliste(A,S,N), notbul(N,G), writelist([A,S,N,G]),fail. Fail yok, cut var/yok ?- sinif. sinif listesi ahmet bollu 23 E Yes Fail var, cut var ?- sinif. sinif listesi ahmet bollu 23 E mhmet bollu 38 D zhmet bollu 53 C shmet bollu 63 C chmet bollu 73 B qhmet bollu 83 A No

106 Not Dönüşümü-2 ! komutunun kullanıldığı durumla, kullanılmadığı durum arasındaki fark nedir? Fail komutunun kullanıldığı durumla, kullanılmadığı durum arasındaki fark nedir? !’sız kullanırsak yüksek notlu bir öğrenci her harfsel notu alacaktır. Fail kullanılmazsa sadece bir öğrencinin not dönüşümü yapılacaktır. Birbirini dışlayan kurallar için (if then else / case) Cut kullanılmalı Tekrar arama yaptırmak için fail kullanılmalı.

107 Cut p :- a,b. p :- c,d. (a  b)  (c  d) p :- a, !, b.
(a  b)  (not(a)  c  d) p :- a, b, !. (a  b)  ((not(a)  not(b))  c  d) p :- !,a, b. ? (a  b)

108 Max! X ve Y’den büyük olanı bulmak: If X >= Y, then X büyük;
If X < Y, then Y küçük. Prolog’da ifadesi: max(X, Y, X) :- X >= Y. max(X, Y, Y) :- X < Y. Diğer alternatif: Else Y büyük. In Prolog: max(X, Y, X) :- X >= Y, !. max(X, Y, Y).

109 Member! member(X, [X | L]). member(X, [Y | L]) :- member(X, L).
?- member(X, [a,b,c]). X = a ; X = b ; X = c ; no member(X, [X | L]) :- !. sadece tek çözüm üretilir.

110 Add! Listeye eleman ekleme (tekrar eden eleman olmadan) add(X, L, L1)
Kural: If X zaten L de varsa then L1 = L; Else L1 ->[X | L]. (L’ye X’i ekle L1’e ata) Kod: add(X, L, L) :- member(X, L), !. % cut sayesinde X, L’de varsa alt satıra inilmez add(X, L, [X | L]). Uygulama: ?- add(a, [b,c], L). L = [a,b,c] ?- add(b, [b,c], L). L = [b,c]

111 Fail yeniden father(leonard,katherine). father(carl,jason). father(carl,marilyn). everybody:- father(X,Y), write(X),nl, fail. everybody. fail bir sonuç bulunsa bile arama işlemine devam edilmesini sağlar.

112 if then else ``if P then Q else R'' S :- P, !, Q. S :- R.

113 istisnalar Ayşe yılan haricindeki tüm hayvanları sever. Kurallar: If X yılansa, then “Mary likes X” doğru değil; Else, if X hayvansa, then “Mary likes X” doğru. Kod: likes(mary, X) :- snake(X), !, fail. likes(mary, X) :- animal(X). Daha Kısa: likes(mary, X) :- snake(X), !, fail ; animal(X).

114 Kullanıcı ile Etkileşim
Okunan bilginin sonunu ifade eder. kup:- read(X), islem(X). islem(bit):-!. islem(N):- C is N*N*N, write(C), nl, kup. ?- kup. |: 4. 64 |: 7. 343 |: 1. 1 |: bit. Yes Arama işlemini durdurur. Satır atla

115 bir evin içerisinde sizin komutlarınızla ilerleyen robot programı
?- basla(a). a |: sag. b |: asa. Yanlis yon |: sol. d e |: yuk. c %komutlar(sag,sol,yuk,asa) her gittiği yeri yazar. gec(a,b,sag). gec(a,d,asa). gec(b,c,sag). gec(d,e,sag). gec(c,e,asa). gec(b,a,sol). gec(d,a,yuk). gec(c,b,sol). gec(e,d,sol). gec(e,c,yuk). basla(X):-write(X),nl, read(Hareket), varmi(gec(X,Y,Hareket)), basla(Y). varmi(gec(X,Y,Hareket)):-gec(X,Y,Hareket). varmi(gec(X,Y,Hareket)):-not(gec(X,Y,Hareket)), write('Yanlis yon'),nl,read(H),varmi(gec(X,Y,H)).

116 Database’i değiştirmek
?- sehir(istanbul). ERROR: Undefined procedure: sehir/1 ?- assert(sehir(istanbul)). Yes ?- sehir(N). N = istanbul ; No ?- retract(sehir(X)). X = istanbul ;

117 Database’e kural eklemek
?- assert(canli(X):-hayvan(X)). X = _G350 ; No ?- assert(hayvan(zebra)). Yes ?- assert(hayvan(akrep)). ?- canli(X). X = zebra ; X = akrep ; ?- retract(hayvan(X)).

118 asserta, assertz ?- assert(p(b)),assertz(p(c)),assert(p(d)),asserta(p(a)). Yes ?- p(K). K = a ; K = b ; K = c ; K = d ; No Başa ekler Sona ekler

119 Fibonacci- 1 1 2 3 5 8 … :-dynamic fib2/2. fib(1,1). fib2(1,1).
fib2(N,F):- N>2, N1 is N-1,fib2(N1,F1), N2 is N-2,fib2(N2,F2), F is F1+F2, asserta(fib2(N,F)). fib(1,1). fib(2,1). fib(N,F):- N>2, N1 is N-1,fib(N1,F1), N2 is N-2,fib(N2,F2), F is F1+F2. ?- fib(6,G). G = 8 ; No ?- fib(6,8). Yes

120 fibonacci ?- fib(20,F). F = 6765 Yes ?- fib2(20,F). ?- fib2(30,F).
ERROR: Out of local stack Yavaş Cevap Hızlı Cevap ? Cevap YOK ?

121 fib

122 fib2 Elde zaten var, yeniden hesaplanmıyor

123 Listing Memory’de o an olan bilgileri ve kuralları ekrana yazar. ????
2 ?- assert(bitki(gul)). Yes 3 ?- assert(bitki(meneksel)). 4 ?- listing. hayvan(kedi). hayvan(kuzu). canli(A) :- hayvan(A). bitki(A). :- dynamic bitki/1. bitki(gul). bitki(meneksel). 5 ?- hayvan(tosbaga). ???? Memory’de o an olan bilgileri ve kuralları ekrana yazar. 1 ?- listing. hayvan(kedi). hayvan(kuzu). canli(A) :- hayvan(A). bitki(A). Yes 123

124 PROLOG dilinde basit örnekler

125 YOL programı % Author: % Date: 04/14/2005 yol(canakkale, izmir).
yol(izmir,aydin). yol(izmir,bursa). yol(bursa,izmir). yol(aydin,antalya). yol(canakkale,bursa). uzunyol(X,Y):-yol(X,Y). uzunyol(X,Y):-uzunyol(X,Z),yol(Z,Y),write(Z),!. bursa aydın çanakkale izmir antalya ?- uzunyol(canak,Y). Y = izmir ; Y = bursa ; izmir Y = aydin ; No

126 ?- yol(izmir,X). X = aydin ; X = bursa ; ?- uzunyol(bursa,antalya). izmiraydin Yes uzunyol(bursa,canak). izmir No

127 Sonsuz döngünün (kendini yineleme) önlenmemesi durumu
?- uzunyol(canak,X). X = izmir ; X = bursa ; izmir X = aydin ; bursa izmiraydin X = antalya ; izmirbursa bursaizmir izmiraydinizmirbursaizmir bursaizmiraydin izmiraydinizmirbursaizmiraydin X = antalya … Sonsuz döngünün (kendini yineleme) önlenmemesi durumu

128 Yol_araç programı ?- uzunyol(canak,antalya).
yol(canak, izmir,tren). yol(izmir,aydin,araba). yol(izmir,bursa,yaya). yol(bursa,izmir,yaya). yol(aydin,antalya,ucak). yol(canak,bursa,araba). uzunyol(X,Y):-yol(X,Y,K),write(K). uzunyol(X,Y):-uzunyol(X,Z),yol(Z,Y,K),write(Z),write(K),!. ?- uzunyol(canak,antalya). tren araba tren izmir araba aydin ucak

129 Örnek: Listenin eksi değerli elemanlarının elenmesi
Bu program listedeki eksi değerli elemanları eleyerek yeni liste oluşturuyor liste=integer*. eksileri_ele(liste,liste). eksileri_ele([],[]). eksileri_ele([Bas|Kuyruk],IslenmisKuyruk):-Bas<0,!,eksileri_ele(Kuyruk,IslenmisKuyruk). eksileri_ele([Bas|Kuyruk],[Bas|IslenmisKuyruk]):-eksileri_ele(Kuyruk,IslenmisKuyruk). SWI-Prolog console for thread 2 1 ?- eksileri_ele([2,-5],Yeni). Yeni = [2]. 2 ?- eksileri_ele([2,-45,3,3,4,-5,-45],Yeniliste). Yeniliste = [2, 3, 3, 4].

130 Listenin Elemanlar sayısının hesaplanması
Programın temel çalışma mantığı böyledir: Liste boş [] ise, listedeki eleman sayısı 0’dır. Boş değilse eleman sayısı Kuyruk_uzunluk+1 ile bulunabilir. Liste _uzunluk yüklemi kendisini çağırarak listenin uzunluğunu bulur. liste=integer*. liste_uzunluk(liste,integer). liste_uzunluk([],0). liste_uzunluk([_|Kuyruk],Eleman_sayisi):- liste_uzunluk(Kuyruk,Kuyruk_uzunluk), Eleman_sayisi is Kuyruk_uzunluk+1. SWI-Prolog console for thread 2 1 ?- liste_uzunluk([1,2],Eleman_sayisi). Eleman_sayisi = 2. 2 ?- liste_uzunluk([1,2,5,7],Eleman_sayisi). Eleman_sayisi = 4.

131 “Patron” programı amir(ali,ahmet). amir(ahmet,mehmet).
amir(mehmet,veli). amir(veli,fatma). amir(ayse,ahmet). amir(aysun,mehmet). patron(X,Y):-amir(X,Y). patron(X,Y):-amir(X,Z),patron(Z,Y). ?- patron(ali,X). X = ahmet ; X = mehmet ; X = veli ; X = fatma ; No

132 üç renk sorunu % Author: % Date: 04/14/2005 d(red,blue). d(red,green).
d(green,red). d(blue,red). d(blue,green). colorable(W,NT,SA,Q,NSW,V):-d(W,NT),d(W,SA),d(NT,Q),d(Q,NSW),d(NT,SA),d(NSW,V), d(NSW,SA),d(V,SA). ?- colorable(W,NT,SA,Q,NSW,V). W = red NT = blue SA = green Q = red NSW = blue V = red üç renk sorunu

133 Üç renk sorunu (bir başka çözüm)
color(A,B,C,D,E):-next(A,B), next(C,D), next(A,C), next(A,D), next(B,C), next(B,E), next(C,E), next(D,E). next(X,Y):-selectcolor(X),selectcolor(Y), X \== Y. selectcolor(red). selectcolor(green). selectcolor(blue). selectcolor(yellow). SWI-Prolog console for thread 2 1 ?- color(X,Y,Z,K,L). X = red, Y = green, Z = blue, K = green, L = red |

134 örnek kişi(ali). kişi(ahmet). kişi(mehmet). kişi(fatma). kişi(ayşe).
kişi(mahmut). kişi(nesrin). kişi(mustafa). baba(ali,ahmet). baba(ali,mehmet). baba(mustafa,ayşe). anne(fatma,mehmet). kardeş(mahmut,fatma). dayı(X,Y):-anne(Z,Y),kardeş(X,Z).

135 örnekler 1. toplama(C,X,Y):-C is X+Y. 2. student(ali). student(ahmet). ders(ali,fizik). ders(ahmet,fizik). ders(ali, matematik). sinav(X,Y):-student(X),ders(X,Y). 3. factorial(0,1). factorial(A,B) :- A > 0, C is A-1, factorial(C,D), B is A*D.

136 Düşmanımın düşmanı benim dostumdur

137 Bulmaca Ali,Akif ve Ahmet’in bazı özellikleri verilmiştir.Bu özelliklere göre onların tüm özelliklerini(boyunu,arabasının rengini ve ne tür müzik sevdiğini) bulmalı Ortaboylunun arabası sarıdır; Uzunboylu türkü sever; Alinin arabası mavidir; Ahmet uzunboyludur; Kırmızı arabası olan pop sever; Akif rep sever.

138 Bulmaca programı ad(ali). ad(akif). ad(ahmet). boy(uzun). boy(orta).
renk(kirmizi). renk(mavi). renk(sari). muzik(rep). muzik(turku). muzik(pop). kisi1(X,Y,Z,K):-ad(X),boy(Y),renk(Z),muzik(K),Y=orta,Z=sari. kisi2(X,Y,Z,K):-ad(X),renk(mavi),boy(Y),muzik(K),X=ali. kisi3(X,Y,Z,K):-ad(ali),renk(mavi),muzik(K),boy(Y). kisi4(X,Y,Z,K):-ad(X),boy(Y),renk(Z),muzik(K),X=ahmet,Y=uzun. kisi(X1,Y1,Z1,K1,X2,Y2,Z2,K2,X3,Y3,Z3,K3):-kisi1(X1,Y1,Z1,K1),kisi2(X2,Y2,Z2,K2),kisi3(X3,Y3,Z3,K3),!.

139 Prolog’da aritmetik işlemlere örnek
carpı,toplam=integer. toplama_yap(toplam,toplam,toplam). carpı_yap(carpı,carpı,carpı). toplama_yap(X,Y,Toplam):-Toplam is X+Y. carpı_yap(X,Y,Carpı):-Carpı is X*Y. ishlem(X,Y,Son):-toplama_yap(X,Y,Son);carpı_yap(X,Y,Son) Örnek: 1 ?- ishlem(10,34,X). X = 44 ; X = 340. islem yüklemi 10 ve 34 sayıları üzerindeki işlemlerin sonuçlarını gösteriyor. 44 sayısından sonraki “;” sonraki çözümü göstermek içindir. eşitlik “is” ile ifade ediliyor

140 Kaynaklar PROLOG Programming for Artificial Intelligence, Bratko, I., 3rd Edition, Addison-Wesley, 2001 Tacettin Ayar, Prolog Ders Notları