Meslek Yüksekokullarına Genel Bir Bakış ve Eğilimler

... konulu sunumlar: "Meslek Yüksekokullarına Genel Bir Bakış ve Eğilimler"— Sunum transkripti:

1 Meslek Yüksekokullarına Genel Bir Bakış ve Eğilimler
T.C. Yükseköğretim Kurulu Meslek Yüksekokullarına Genel Bir Bakış ve Eğilimler (Sayısal Veriler, Göstergeler) Prof. Dr. Durmuş Günay Öğr. Gör. Aslı Günay Yükseköğretim Kurulu YÜKSEKÖĞRETİM KURULU

2 Türkiye’de Mesleki ve Teknik Yükseköğretim ve MYO
Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 2

3 1. Genel Durum   Yükseköğretim alanında, mesleki eğitimin ilk basamağı olan MYO’lara yönelik temel eleştiri, iş dünyasının beklentilerini karşılayacak insan gücü yetiştirilmesinde yetersizliktir. İş dünyasının taleplerine tatmin edici düzeyde cevap verebilen sürdürülebilir bir mesleki eğitim sistemi kurulamamıştır. 1980’lerin ilk yarısından beri MYO’ların geliştirilmesine yönelik projeler uygulanmıştır. Bu projeler pilot projelerdi. Giderek büyüyen MYO sisteminin hacmi yanında yetersiz kalmanın yanı sıra projelerin uygulandığı MYO’larında bile sürekli ve kalıcı bir sistem kurulamamış ve bir mesleki eğitim geleneği oluşturulamamıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 3

4 Genel Durum MYO’nun sorunları özet olarak,
meslek standartlarını sağlayacak düzeyde uygulamalı eğitimin gerçekleştirilememesi, öğrenci ve öğretim elemanlarının motivasyon eksikliği, toplumda mesleğe dair yeterli düzeyde saygınlık algısı olmamasıdır. Mesleki ve Teknik Yükseköğretimin yeniden düzenlenmesi için 2008 yılının ortalarından beri, YÖK bünyesinde çabalar sürdürülmektedir. Bu bağlamda düzenlemenin yasal temelini sağlamak üzere, bir dizi mevzuat değişikliği hazırlanarak, yasalaşma süreci gereği, Milli Eğitim Bakanlığına sunulmuştur. Lisans eğitimi veren eğitim fakültelerine dair öngörülen yasal düzenleme gerçekleşmiştir. MYO’ya ilişkin öneriler henüz yasalaşmamıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 4

5 Genel Durum Türkiye’de işsizliğe karşın iş dünyasının nitelikli insan gücü bulma konusunda karşılaştığı zorluk, iş gücü arzı ile iş gücü talebi arasındaki uyumsuzluğa işaret etmektedir. Bu durum esas itibariyle, mesleki ve teknik eğitim ile iş dünyası arasındaki bağlantının zayıflığından ve hatta bazı alanlarda olmamasından kaynaklanmaktadır. İş dünyası ile eğitim sistemi arasındaki kopukluk, yeterli nitelikte, çeşitlilikte ve sayıda iş gücü yetiştirilmesine engel olmaktadır. Mesleki teknik eğitimde gözlenen temel zaafiyet, iş gücüne yeterli beceri kazandırılamamasıdır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 5

6 Genel Durum Yetersiz/Uyumsuz Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 6

7 2. Giriş Avrupa Yeterlilikler Çerçevesinde, yeterlilik (qualification), öğrenme kazanımları (learning outcomes) denilen üç bileşenden oluşmaktadır: Bilgi (knowledge), beceri (skill) ve yetkinlik (competence). Bu üç tür öğrenme kazanımında, asıl sorun beceri kazandırılmasında ortaya çıkmaktadır. Çünkü, Türkiye’de, meslek yüksekokullarında genel olarak, atölye, laboratuvar ve işyeri uygulamasındaki yetersizlikler dolayısıyla mezunlar mesleklerinin gerektirdiği beceriyi kazanamamaktadırlar. Teorik bilgi anlamında, genelde, yetersizlik söz konusu değildir. Ancak, yeterli beceri kazandırılamadığı takdirde, dolayısıyla yetkinlikte de zaaf ortaya çıkmaktadır. Çünkü, yetkinlik, beceri ile bilginin birleştirilerek bir işe uygulanması anlamındadır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 7

8 3.Türkiye’de Mesleki ve Teknik Yükseköğretim
Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitim, ortaöğretim (lise) düzeyinde başlamaktadır. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) bünyesinde bulunmaktadır. Meslek Yüksekokulları (MYO), 2547 Sayılı Kanun ile 1981 yılında üniversitelerin bünyesine dahil edilmiştir. Bilindiği üzere MYO önlisans düzeyinde (2 yıllık) eğitim vermektedir. Lisans düzeyindeki mesleki ve teknik eğitimden bu çalışmada bahsedilmemektedir. Avrupa Birliği Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) açısından bakılacak olursa: Yeterlilikler Çerçevesinin ilk 4 seviyesindeki eğitim MEB’in sorumluluğundadır. EQF’in 5. seviyesinden (Short cycle) itibaren 8.seviyeye kadar, yani son 4 seviye, üniversitelerin bünyesinde yürütülmektedir. Türkiye’de yükseköğretim ve üniversiteler Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK’ün) sorumluluğu altındadır. MYO eğitimi, EQF’in 5. düzeyine karşılık gelmektedir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 8

9 4. Meslek Yüksekokulları
2547 sayılı Kanuna göre (2547/3ı) Meslek Yüksekokulu (MYO) “belirli mesleklere yönelik ara insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan dört yarıyıllık eğitim ve öğretim veren bir yükseköğretim kurumudur″. Meslek Yüksekokulu, ilk olarak öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde açıldı. Daha sonra 1981 yılında üniversitelere bağlanarak Yükseköğretim Kurulu bünyesine alındı. MYO = Devlet Üniversitesi MYO+ Vakıf Yükseköğretim Kurumu MYO + Diğer MYO Vakıf Yükseköğretim Kurumu MYO = Vakıf Üniversitesi MYO + Vakıf MYO Diğer MYO = Polis MYO + Astsubay MYO (Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 9

10 Meslek Yüksekokulları
Devlet üniversiteleri bünyesindeki MYO’lar ile Vakıf Üniversiteleri bünyesindeki MYO’lar ve Vakıf MYO’ları, YÖK’ün kapsamı içindedir. Vakıflar, üniversite veya üniversite bünyesinde MYO kurmaksızın tek başına MYO kurabilmektedirler. Tek başına kurulan MYO’ya “Vakıf MYO” da denilmektedir. Vakıf üniversitesi MYO ile Vakıf MYO’ya, “Vakıf Yükseköğretim Kurumu MYO” adını veriyoruz. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 10

11 Meslek Yüksekokulları
YÖK’ün bünyesindeki Meslek Yüksekokulları, aşağıdaki isimlerle eğitim ve öğretim vermektedir; Meslek Yüksekokulu (MYO), Teknik Bilimler MYO, Turizm ve Otelcilik MYO, Tapu ve Kadastro MYO, Sağlık Hizmetleri MYO, Adalet MYO, Sağlık Bilimleri MYO, İşletmecilik MYO, Denizcilik MYO, Ormancılık MYO, Engelliler Entegre Yüksekokulu (İki Yıllık Prog.), Sosyal Bilimler MYO, Uzaktan Eğitim MYO Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 11

12 Meslek Yüksekokulları
Yukarıda belirtilen 13 ayrı ad altında kurulmuş olan MYO yanında YÖK’ün kapsamı dışında bulunan, Polis teşkilatı bünyesinde, Polis MYO’ları ile ve Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı Astsubay MYO’ları da mevcuttur. Bunlar “Diğer MYO” olarak adlandırılmaktadır. Diğer MYO’nun sayısı, 2010 yılı itibariyle, 31 dir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 12

13 MYO Sayıları (2010-2011 Eğitim-Öğretim Yılı)
5. MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler Devlet Üniversitesi MYO, Vakıf Üniversitesi MYO, Vakıf MYO ve Diğer MYO’ların sayılarına dair bilgiler aşağıda verilmiştir. Toplam = 660 MYO Sayıları ( Eğitim-Öğretim Yılı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 13

14 MYO’ lardaki Toplam Öğrenci Sayısı (2009-2010 Eğitim-Öğretim Yılı)
MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler Yukarıda sayıları verilen MYO’lardaki öğrenci sayıları aşağıda verilmiştir. Toplam = MYO’ lardaki Toplam Öğrenci Sayısı ( Eğitim-Öğretim Yılı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 14

15 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Devlet Üniversitesi MYO Öğretim Elemanı Dağılımı Toplam = ( Eğitim-Öğretim Yılı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 15

16 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Vakıf Üniversitesi MYO Öğretim Elemanı Dağılımı Toplam = ( Eğitim-Öğretim Yılı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 3 16

17 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Vakıf MYO Öğretim Elemanı Dağılımı Toplam = ( Eğitim-Öğretim Yılı) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 3 17

18 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Aşağıda öğretim elemanları dağılımı ve toplam içindeki oranları verilmiştir. Devlet üniversitesi MYO’larında %76 , Vakıf Yükseköğretim Kurumu MYO’larında [Vakıf Üniversitesi MYO (%10)+ Vakıf MYO (%1)] %11 ve diğer MYO’da % 13 oranında öğretim elemanı bulunmaktadır. ( Eğitim-Öğretim Yılı) MYO Öğretim Elemanı Sayısı Toplam içindeki oranı (% si) Devlet Üniversitesi MYO 9209 76 Vakıf Üniversitesi MYO 1235 10 Vakıf MYO 169 1 *Diğer MYO 1547 13 Toplam 12160 100 Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 18

19 Öğretim Elemanı Sayısı
MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler Öğretim Elemanı Sayısı Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 19

20 MYO ve Öğrenci Sayılarının İl, İlçe ve Beldelere Göre Dağılımı
MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler MYO ve Öğrenci Sayılarının İl, İlçe ve Beldelere Göre Dağılımı Kaynak: ÖSYM Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 20 20

21 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
MYO’larında bulunan toplam öğrenci sayısının, yükseköğretim gören toplam öğrenci sayısının eğitim-öğretim yılı itibariyle % 16.8’i olduğu görülmektedir. Bu durumda, açık öğretim de dahil toplam yükseköğretim öğrenci sayısının yaklaşık 1/6’sını MYO öğrencileri oluşturmaktadır. Yıllar MYO’lardaki Öğrenci Sayısının Yükseköğretimdeki Toplam Öğrenci Sayısı İçindeki Oranı (Polis ve TSK MYO’lar Hariç) % 20,4 21,05 21,8 21,9 20,6 16,8 Kaynak: ÖSYM , , , , ve Öğretim Yıllarına ait Yükseköğretim İstatistikleri Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 21

22 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Yükseköğretimdeki son yıllardaki sayısal artışlar dolayısıyla, üniversite, MYO ve programlarının sayısı sürekli olarak değişmektedir (genel olarak artmaktadır). Aşağıdaki tabloda, yılından yılına kadar MYO sayılarındaki değişmeler gösterilmiştir. Öğretim Yılı Devlet Üniversitesi Vakıf Üniversitesi Vakıf Meslek Yüksekokulu Diğer MYO Toplam 586 34 9 31* 660 560 37 6 31 634 525 4 594 487 29 2 547 468 26 3 526 457 515 445 504 441 27 1 25 494 419 20 466 394 23 - 417 379 22 401 Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 22

23 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Türkiye’de Brüt Yükseköğretim Okullaşma Oranları Eğitim-Öğretim Yılı Brüt Okullaşma Oranları (%) Lisans Örgün 18,53 36,67 Açıköğretim 18,14 Önlisans 9,86 16,76 6,9 Toplam 53,43 Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 23

24 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
MYO kontenjanları, yerleştirilen, sınavsız yerleştirilen öğrenci sayıları ve sınavsız/yerleşen oranının yıllara göre değişimi Eğ-Öğr. Yılı Kontenjan Yereştirilen Sınavsız Sınavsız/Yerleştirilen 308980 232939 129462 %55,6 305230 258612 112227 %43 260155 287547 110733 %38,5 211460 236881 134092 %56,6 202342 235033 130663 195667 216608 133594 %61,7 189562 195086 133612 %68,5 Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 24

25 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Aşağıdaki tabloda, eğitim-öğretim yılından beri, YK/K, YK/Y ile (Y-YK)/Y hesaplanmıştır. Burada; K: Kontenjan, Y:Yerleştirilen, YK: Yeni kayıt anlamındadır. Eğ-Öğr.Yılı K Y YK Y-YK YK/Y YK/K (Y-YK)/Y 305230 258612 217792 40820 %84 %71.3 %15,78 260155 287547 232188 55359 %81 %89 %19,25 211460 236881 193634 43247 %82 %91 %18,26 202342 235033 190291 44742 %94 %19,04 195667 216608 175931 40677 %90 %18,78 189562 195086 153707 41379 %79 %21,21 Kaynak: ÖSYM Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri,ve ÖSYM verileri ve YÖK tarafından üniversitelerden alınan veriler Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 25

26 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Kaynak: ÖSYM Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri,ve ÖSYM verileri ve YÖK tarafından üniversitelerden alınan veriler Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 26

27 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Aşağıdaki Tabloda, birinci öğretim, ikinci öğretim ve uzaktan eğitim de kontenjan, yerleşen ve yeni kayıt oranları verilmektedir. Eğitim-Öğretim Yılı MYO Öğrenci Sayılarının Dağılımı Kontenjan Yüzde Yerleşen Birinci Öğretim 190324 61,6 154698 66,4 İkinci Öğretim 110868 35,9 72773 31,2 Uzaktan Eğitim 7788 2,5 5468 2,4 Toplam 308980 100 232939 Kaynak: 2010 ÖSYM İstatistikleri. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 27

28 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Aşağıdaki Tabloda, Türkiye’de MYO’larda eğitim-öğretim yapılan toplam program sayısı ve birinci öğretim, ikinci öğretim ve uzaktan eğitim bakımından dağılımı verilmiştir. Eğitim-Öğretim Yılı MYO Programlarının Dağılımı Program Sayısı Yüzde (%) Birinci öğretim 3921 65,2 İkinci öğretim 2034 33,8 Uzaktan Eğitim 59 1 Toplam 6014 100 Kaynak: 2010 ÖSYM İstatistikleri. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 28

29 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Aşağıdaki Tabloda, eğitim-öğretim yılında sınavlı, sınavsız yerleşen, Meslek lisesi, Genel Lise mezunu yerleşen adayların sayıları verilmiştir. Eğitim-Öğretim Yılı MYO’lara Yerleşen Adaylar Yer Sınavlı Sınavsız M.Lisesi Mezunu Genel Lise Mezunu MYO 103672 129462 140848 92286 Kaynak: 2010 ÖSYM İstatistikleri Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 29

30 MYO türleri ve sayıları Kaynak: 2010 ÖSYM İstatistikleri
MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler Aşağıdaki Tabloda eğitim-öğretim yılı itibariyle çeşitli adlarda Devlet, Vakıf üniversitelerinde ve Vakıf MYO’larda bulunan MYO’ların sayıları verilmiştir. MYO Sayı Meslek Yüksekokulu, 501 Adalet, 6 İşletmecilik, 1 Tapu ve Kadastro, Ormancılık, Denizcilik, Sağlık Hizmetleri, 70 Teknik Bilimler, 21 Sosyal Bilimler, 17 Engelliler Entegre Yüksekokulu, Turizm ve Otelcilik, 4 Uzaktan Eğitim Sağlık Bilimleri Toplam 629 MYO türleri ve sayıları Kaynak: 2010 ÖSYM İstatistikleri Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 30

31 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 31

32 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
YÖK çatısı altındaki ve diğer meslek yüksekokullarında üç yıla ait sayısal göstergeler. MYO’larda, yeni kayıt, mevcut, mezun, öğretim elemanı ve öğrenci/öğretim elemanı sayıları Öğretim Yılı MYO Türü Yeni Kayıt Mevcut Mezun Öğretim Elemanı Öğrenci / Öğretim Elemanı MYO Polis ve TSK 229504 9582 593955 19122 133012 9522 10613 1547 55,9 12,4 8.216 66,8 Polis ve TSK MYO 9.622 19232 9.351 1.485 13 7.783 64,6 9.675 19.118 9.227 1.520 12,6 98.766 7.086 68 9.468 19.365 9.234 1.648 11,8 Kaynak: ÖSYM Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 32 32

33 ÖSYM Verileri ve üniversitelerden YÖK tarafından alınan veriler
MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler Aşağıdaki tabloda, Eğ-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar MYO’lardaki toplam kontenjan, yerleşen, yeni kaydolan ile “yeni kaydolan/kontenjan”, “yerleşen/kontenjan”, “yeni kaydolan/yerleşen” sayıları verilmiştir. Tabloda; K:kontenjan, Y:Yerleşen, YK:Yeni kaydolan anlamındadır.  Eğ-Öğr.Yılı K Y YK YK/K Y/K YK/Y 110844 116882 96369 %87 %105 %82 125437 128854 107086 %85 %103 %83 191779 193270 156799 %101 %81 199420 160474 130854 %66 %80 189562 195086 153707 %79 195667 216608 175931 %90 %111 202342 235033 190291 %94 %116 211460 236881 193634 %92 %112 260155 287547 232188 %89 305354 280016 229504 %75 308980 232939 Kaynak: ÖSYM Verileri ÖSYM Verileri ve üniversitelerden YÖK tarafından alınan veriler Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 33

34 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Eğitim-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar kontenjan değişimi Kontenjan Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 34 34

35 MYO’larına dair Sayısal Göstergeler
Eğitim-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar yerleşen öğrenci sayısındaki değişim Yerleşen Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 35 35

36 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Eğitim-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar yeni kayıt öğrenci sayısındaki değişim Yeni Kayıt Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 36 36

37 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
ve Eğitim-Öğretim yılları arasındaki Önlisans Programlarının Toplam Sayıları ve Tür Sayıları Eğitim-Öğretim Yılı Toplam Program Sayısı Program Türü Sayısı 1765 111 1974 122 2419 133 2669 135 2706 143 2980 150 3324 156 3828 157 4458 175 5794 200 6014 Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 37 37

38 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Eğitim-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar önlisans toplam program sayılarındaki değişim Toplam Program Sayısı Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 38 38

39 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Eğitim-Öğretim yılından Eğitim-Öğretim yılına kadar önlisans program türü sayılarındaki değişim Program Türü Sayısı Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 39 39

40 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 40 40

41 MYO’larına Dair Sayısal Göstergeler
Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 41 41

42 Durgunluğun İstihdam Üzerindeki Etkisi (AB-27+)
6. Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Durgunluğun İstihdam Üzerindeki Etkisi (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 42 42

43 Gelecekteki İş Olanakları (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Gelecekteki İş Olanakları (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 43 43

44 Değişen Mesleki Yapı (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Değişen Mesleki Yapı (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 44 44

45 Yeterlilikler İçin Talep, Net Değişim (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Yeterlilikler İçin Talep, Net Değişim (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 45 45

46 Sektörler Bazında İstihdam Değişimi (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Sektörler Bazında İstihdam Değişimi (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 46 46

47 Yeterliliklere Göre Arz Eğilimleri, 15+ yaşlarında iş gücü (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Yeterliliklere Göre Arz Eğilimleri, 15+ yaşlarında iş gücü (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 47 47

48 Yaş, Cinsiyet ve Yeterliliklere Göre İş Gücü (AB-27+)
Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler Yaş, Cinsiyet ve Yeterliliklere Göre İş Gücü (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 48 48

49 Avrupa’da Mesleki Eğitimde Eğilimler ve Öngörüler
Yıllarında Meslek Gruplarına ve Yeterliliklere Göre Talepteki Değişim (AB-27+) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 49 49

50 7. MYO’nun Sorunları 1. MYO’nun Kuruluşunda Yer Seçimi
MYO kuruluş kararları, teorik düzeyde gerekli koşulları sağlamaya dayandırılsa da, yaşanılan deneyimlerden görülmektedir ki, uygulamalı eğitime destek verecek çevresel şartlar sağlanamamıştır. Özellikle küçük yerleşim merkezlerinde MYO kurulması uygulamalı eğitim/işyeri eğitim imkânını kısıtlamaktadır. 2. Öğretim Elemanları ve Yöneticiler MYO öğretim elemanları ve yöneticileri yeterli piyasa deneyimlerini sürekli yenileme ve geliştirme imkanlarına yeterince sahip değildirler. Öğretim elemanlarının deneyimlerini geliştirebilecekleri sektörel ilişkiler yeterince kurulamamıştır. Programların niteliğine uygun ve yeterli sayıda öğretim elemanı bulunmamaktadır. Buna bağlı olarak, öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısının fazlalığı nedeniyle, atölye ve laboratuar uygulamaları istenen düzeyde yapılamamaktadır. Program koordinatörleri için sorumluluklarına karşın teşvik edici araçlar yeterince sağlanamamıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 50 50

51 MYO’nun SORUNLARI 3.Öğrenciler
eğitim-öğretim yılında, mesleki ve teknik orta öğretimin orta kısmı kapatılmıştır (4306 sayılı yasa). Ortaokul kısmının kapatılmış olması mesleki ve teknik orta öğretimin eğitim süresini üç yıl kısaltmıştır yılında mesleki ve teknik liselerin mezunlarına yüksek öğretimde alan dışı tercihlerinde katsayı uygulaması getirilmiştir. Buna paralel olarak alan tanımlaması ise oldukça kısıtlı bir çerçeveye oturtulmuştur. Bu uygulama mesleki teknik ortaöğretim mezunlarının lisans düzeyindeki yükseköğretime geçişini kısıtladığından mesleki ve teknik ortaöğretimi tercih eden öğrenci motivasyonunu ve niteliğini önemli ölçüde düşürmüştür. Mesleki ve teknik ortaöğretim mezunlarına 2002 yılında 4702 sayılı yasayla Mesleki Teknik Eğitim Bölgesiyle (METEB) ilişkilendirilen MYO programlarına sınavsız geçiş hakkı verilmiştir. Sınavsız geçiş, MYO öğrenci niteliğinde çok önemli düşüşlere yol açmıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 51 51

52 MYO’nun SORUNLARI 4. Müfredat
MYO’larda müfredat, ilgili sektörlere duyarlı olarak hazırlanmamakta ve sektör talepleri doğrultusunda güncellenmemektedir. Esasen mesleki eğitim ile sektörler arasında işlevsel bir ilişki bulunmamaktadır. MYO’larda, ISCED’97 ye göre program adları 2009 yılında yeniden düzenlenmiştir. Ancak programların müfredatı; meslek standartları, öğrenme kazanımları göz önüne alarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. 5. Makina ve Teçhizat Bazı MYO programları için Yüksekokullarında atölye ve laboratuar bulunmamaktadır. MYO’da atölye ve laboratuarlardaki makina ve teçhizatın teknolojik olarak güncellik sorunu bulunmaktadır. Ayrıca mevcut makine ve teçhizat sayısal olarak yetersizdir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 52 52

53 MYO’nun SORUNLARI 6. Piyasa ile İlişkiler
MYO ile ilgili sektörler ve sektör temsilcileri olan ticaret ve sanayi odaları arasında yeterli düzeyde işleyen bir bağ kurulamamıştır. Dolayısıyla işgücü piyasalarının istediği nitelikler öğrencilere kazandırılamamaktadır. 7. Yatay ve Dikey Geçişler Aynı programlar arasındaki yatay geçişlerde ders isimleri ve müfredat uyumsuzlukları nedeni ile yatay geçiş sorunları yaşanmaktadır. Fakülteler tarafından verilen dikey geçiş kontenjanları yetersizdir. Bazı programların isimlerinde, meslek tanımları ve standartları göz ardı edilmiştir. Bu programların lisans düzeyinde karşılıkları bulunmadığı için öğrencilerin dikey geçişlerinde problemler yaşanmaktadır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 53 53

54 MYO’nun SORUNLARI 8. Kalite ve Akreditasyon
MYO’da kalite ve güvence sistemi ile akredite olmaya yönelik yapılanma gerçekleştirilememiştir. Avrupa Birliği Yeterlikler Çerçevesinde 5. seviyedeki yeterlikler ülkemizde henüz tanımlanamadığı için, mesleki standartlara ve yeterliliklere dayalı eğitim yapılamamaktadır. Sertifika kapsamında olabilecek bazı yeterlikler MYO’da program olarak açılmıştır. 9. Değer alanı : İtibar veya saygınlık sorunu Mesleki eğitim öğrenci ve öğretim elemanları, giriş sisteminde yaşanan tartışmalar, katsayı sorunu, mesleki eğitimdeki zafiyet dolayısıyla mezunlardaki nitelik zafiyetlerinin oluşturduğu, itibar veya saygınlık eksikliği söz konusudur. Mesleki eğitim mensupları (öğrenci ve öğretim elemanları) kendilerini “ikincil statüde” algılamaktadırlar. Mesleki eğitim motivasyonu için toplumda mesleğe ilişkin değer alanının yeniden inşası kaçınılmazdır. Mesleki eğitime yeniden saygınlık kazandırılmalıdır. Ekonominin omurgasını mesleki eğitim teşkil eder. Bir toplumun ekonomik gücü bir insanın bünyesi gibidir. Öncelikle sağlıklı bünyeye sahip olmak gerekir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 54 54

55 8. Önerilen Düzenlemeler ve Gelişmeler
1.Meslek Yüksekokullarında planlama ve koordinasyon, kalite güvence ve standartlar, akreditasyon, veri tabanı, izleme ve düzenleme, müfredat, projeler ve destekleme konularında çalışmalar yürütmek üzere, Yükseköğretim Kurulu bünyesinde Mesleki ve Teknik Eğitim Koordinasyon Merkezi kurulmalıdır (YÖK-METEKOM) 2.Eğitimde başarıyı ve niteliği teşvik eden filtreler konulmalıdır. Bu nedenle MYO’ya sınavsız geçiş kaldırılması yaralı olacaktır. Bunun için, 4702 sayılı kanunun sınavsız geçişe imkan veren maddeleri kaldırılmalıdır. YÖK’ün bu konudaki önerisi MEB’e sunulmuştur. Programlara giriş, ÖSS sınav başarısına dayalı olacaktır. 3.Mesleki ve teknik eğitimin saygınlığının sosyal itibarının yükseltilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 55

56 Önerilen Düzenlemeler ve Gelişmeler
4.Meslek Yüksekokullarındaki eğitim-öğretim, okulların ve yerel işyeri imkanları değerlendirilerek kademeli bir şekilde 2 yıl 6 yarıyıl (sömestre) olarak düzenlenecektir ve 6 yarıyılın 3’ü işyerinde uygulamalı eğitim şeklinde düzenlenecektir. 5. MYO’ da meslekleri tanıtmak, meslek edindirmek ve iş dünyası hakkında bilgiler vermek ve kariyer imkanları konusunda öğrencileri yönlendirmek üzere “Mesleki ve Teknik Eğitim Rehberliği” sağlanmalıdır. 6. MYO’da görevlendirilecek öğretim elemanlarında pedagojik formasyon ve alanında iş tecrübesine önem verilmelidir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 56

57 Önerilen Düzenlemeler ve Gelişmeler
7. Sektördeki usta öğreticilerden MYO’da yeterince yararlanılabilmesi için, görevlendirme ve ücretlendirme sistemi daha esnek hale getirilmelidir. 8.Lisans öğrenimi veren fakültelerin giriş kontenjanlarının %10’u kadar MYO’dan dikey geçiş için kontenjan verilmelidir. Bu durum MYO’yu tercih eden öğrenci niteliğinin yükselmesine yol açacak ve öğrenci motivasyonunu da artıracaktır. Hangi lisans bölümlerine hangi MYO programlarından dikey geçiş yoluyla öğrenci kabul edileceğine ait dikey geçiş usul ve esasları YÖK tarafından belirlenmelidir. 9.İş dünyası, sektörler ile MYO arasındaki ilişkileri artıracak önlemler alınmalıdır. Bu çerçevede MYO’da “Program Danışma Komiteleri” ve “MYO Danışma Kurulu” oluşturulacaktır. Her program için bir “Danışma Komitesi” ve her üniversite için bir “Danışma kurulu” oluşturulmalıdır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 57

58 Önerilen Düzenlemeler ve Gelişmeler
10. MYO’daki program müfredatı sektörün ihtiyacı dikkate alınarak güncellenmelidir.. 11. MYO’nun Strateji Planlarında ″Kalite-Güvence ve Akreditasyon” ile ilgili mesleki eğitime yönelik ilkeler YÖK Mesleki Teknik Eğitim Koordinasyon Merkezi tarafından belirlenmelidir. 12. Kısacası, MYO programlarında uygulama imkanları meslek standartlarını garanti edecek düzeye çıkarılmalı, öğrenci ve öğretim elemanlarına motivasyon kazandırılmalı ve toplumda mesleğe dair değer alanı yeniden inşa edilmeli, mesleğin itibar algısı yükseltilmelidir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 58

59 9. MTE’nin Yeniden Düzenlenmesi
A. Lisans Eğitimi Veren Mesleki ve Teknik Eğitim Fakültelerine Dair Düzenleme B. Meslek Yüksekokullarının yeniden Yapılandırılması Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 59

60 METEM-KOM Mesleki ve teknik eğitimin planlanması ve koordinasyonu amacıyla YÖK bünyesinde “Mesleki ve Teknik Eğitim Koordinasyon Merkezi” (METEM-KOM) kurulması Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 60

61 Programların Adlandırılması
MYO’nun bölüm ve programlarının ISCED’97 ve ISCO’88 gibi uluslararası eğitim alanı ve meslek sınıflandırmalarına göre yeniden adlandırılarak düzenlenmesine dair karar: Bu karar doğrultusunda 2009 yılında, MYO’nun bünyesindeki tüm bölüm ve programlar ISCED’97 ye göre yeniden adlandırılmıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 61

62 Programların Adlandırılması
Aynı müfredatı göstermesine rağmen farklı isimlerde açılan program isimleri tek isim altında toplanmıştır Müfredatları büyük oranda örtüşen program isimleri, küçük farklılıkları da kapsayacak şekilde yeniden isimlendirilmiştir İşgücü piyasası ve meslek kategorileri (ISCO-88) göz önüne alınmıştır Mesleki ortaöğretimdeki alan ve dallarla uyum sağlanmıştır. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 62

63 Trimester Sistemi Önerisi
Mevcut durum: MYO’ da mevcut eğitim-öğretim 2 sömestre/yıl olmak üzere; 2 yıl veya 4 sömesrte (yarıyıl) Önerilen düzenleme: 3 dönem (trimester)/yıl olmak üzere; 2 yıl veya 6 dönem (trimester) Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 63

64 Okul Eğitimi-İşyeri Eğitimi
3 Dönem İşyeri Eğitimi (İE)+ 3 Dönem Okul Eğitimi (OE) 1 İE+ 1 OE+… veya 2 İE + 2 OE + 1 İE + 1 OE Veya bir başka düzende. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 64

65 Sigorta MYO öğrencilerinin (ve işyeri eğitimi alan lisans öğrencilerinin) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına alınarak, öğrencilere iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigorta yapılması ve sigorta bedelinin ilgili MYO tarafından karşılanması. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 65

66 Öğrenciye İE sırasında ücret ödenmesi
MYO öğrencilerine (ve işyeri eğitimi alan lisans öğrencilerine) işyeri eğitimi esnasında asgari ücretin (en az) 1/3’ü oranında ücret ödenmesine; öğrenciye ödenecek ücretin ise işyeri eğitiminin yapıldığı kuruluş tarafından karşılanmasına, Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 66

67 Danışma Kurulu ve Danışma Komitesi
MYO’ların işgücü piyasası ile ilişkilerini güçlendirmek ve sürdürülür kılmak amacıyla; Her üniversite bünyesinde MYO’lara yönelik bir “Danışma Kurulu” ile MYO bünyesindeki her bir program türü için progrmın ilgili olduğu sektör ile ilişkilerini artırmak amacıyla, MYO bünyesinde her bir program için bir “Danışma Komitesi” oluşturulmasına, Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 67

68 Yeni program açılması ve öğrenci kabulü
MYO programlarına ilk defa öğrenci kabulü veya yeni programlar açılması, yılda 3 trimester eğitim yapılan 3OE+3İE sistemini gerçekleştirebilme olanağının var olma koşuluna bağlanmasına, Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 68

69 Programların ve müfredatın Güncellenmesi ve sektör ile işbirliği
MYO programlarının müfredatları ilgili sektör taleplerini göz önüne alarak düzenlenmeli ve değişen taleplere göre sürekli olarak güncellenmelidir. Müfredatların hazırlanması ve eğitimin yürütülmesinin, “Danışma Kurulu” ve “Danışma Komitesi” ile birlikte düzenlenerek ve yürütülmesine, Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 69

70 Dikey Geçiş Kontenjanı
MYO’lardan lisans programlarına dikey geçiş yoluyla, dikey geçiş sınavlarında başarılı olmak koşuluyla, lisans programı giriş kontenjanının %10’u kadar öğrenci kabul edilmesine, hangi lisans programına hangi MYO programından dikey geçiş yoluyla öğrenci kabul edileceğinin, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenmesine, Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 70

71 10. Sonuç 1. Türkiye’nin bugünkü genç nüfusu ve demografik özellikleri, önemli bir potansiyel avantaj sunmaktadır. 2. Ülkenin rekabet gücünün artırılmasında, genel olarak eğitimin, özelde mesleki eğitimin ayrı bir önemi vardır. 3. Beşeri sermayenin sosyal faydası, maliyetinden daha yüksek olduğundan beşeri sermayeyi geliştirecek eğitime yatırım yapılmasına önem verilmelidir. 4. Ülkenin çalışma çağındaki kalabalık nüfusunun sunduğu “demografik fırsattan” yararlanabilmesi için Türkiye’nin bugün yatırım yapması gerekmektedir. Üretken nüfus fırsat penceresinin kapanmaya başlayacağı 2020 yılına kadar artmaya devam edecektir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 71

72 Sonuç 5. Çalışma çağındaki nüfus önümüzdeki on yılda, yıllık den fazla artması beklenmektedir.  6. Çalışma çağındaki nüfusun toplam nüfusa oranı 1980 yılında, %55 idi. BM projeksiyonlarına göre, 2020 yılında %69.3’e yükselmesi ve daha sonra düşmeye başlaması beklenmektedir. 7. Bu durum “fırsat penceresi” olarak adlandırılmaktadır. 8. Bazı kilit politika uygulamalarının etkisini göstermesi uzun yıllar alacağından,Türkiye’nin demokrafik olarak önüne çıkan bu imkanı değerlendirmesi için hızlı bir şekilde, bugün eyleme geçmesi, eğitim alanında eğitim sistemini yeterli sayıda ve nitelikte beşeri sermaye üretecek tarzda reorganize etmesi gerekmektedir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 72

73 Sonuç 9. Potansiyel avantajlar taşıyan büyük genç nüfus, eğer eğitim ve istihdam imkanı bulamazsa, risk de büyük olacaktır. 10. İşverenler, mezunların işgücü piyasasına getirdikleri beceriler ile ihtiyaç duydukları beceriler arasında uyumsuzluk görmektedirler. 11. Ekonomi, uluslararasılaşmakta, kentselleşmekte ve hizmet sektörüne talep yükselmektedir. 12. Ekonomi dış rekabete açıldığında, Türkiye’nin genç işgücü AB ülkelerindeki rakipleri ile bilgi ve beceri bakımından rekabet edebilmeleri için eğitim sisteminin gerekli asgari öğrenme çıktılarını verebilecek düzede olması gerekmektedir. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 73

74 11. Kaynaklar KAYNAKLAR “Mesleki ve Teknik Eğitimin Yeniden Düzenlenmesi” (Rapor), YÖK, 2008, Ankara. 2. “Türkiye’nin Yükseköğretim stratejisi”, YÖK, 2007, Ankara. ÖSYM İstatistikleri 4. YÖK tarafından üniversitelerden sağlanan veriler. 5. Türkiye’nin Gelecek Nesillerine Yatırım Yapmak: Okuldan İşe Geçiş ve Türkiye’nin Kalkınması, Dünya Bankası, İnsani Kalkınma Sektörü, Türkiye Birimi, Haziran 2008. 6. Beceriler, Yeterlilikler ve Meslek Eğitimi: Finansman Yapısı ve Politika Önerileri, Hakan Yılmaz, türkonfed, ERG, Nisan 2007, İstanbul. Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 74 74

75 TEŞEKKÜRLER TÜRKİYE’DE MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM 75
Y Ü K S E K Ö Ğ R E T İ M K U R U L U 75 75