HEMOGRAM AKUT FAZ REAKTANLARI DEMİR PANELİ

... konulu sunumlar: "HEMOGRAM AKUT FAZ REAKTANLARI DEMİR PANELİ"— Sunum transkripti:

1 HEMOGRAM AKUT FAZ REAKTANLARI DEMİR PANELİ
Dr. Adalet ÇIBIK

2 HEMOGRAM

3 Hemogram Complete Blood Count (CBC)
Hemogram yani tam kan sayımı kandaki hücrelerin sayısını ve oranlarını saptayan bir testtir. Bir Hemogramda, Lökosit, Eritrosit ve Trombositlerle ilgili bilgiler verilir. Sonuçlar raporlanırken bazı kısaltmalar ve açık terimler kullanılır

4 Empedans(rbc ve plt eritrosit banyosunda sayılır
Empedans(rbc ve plt eritrosit banyosunda sayılır.2-30 fL arasındaki hücrelerden trom histogramı oluşurwbc ise eritrositlerin hemoliz edildiği lökosit banyosunda sayılır.),radyo dalgaları,optik saçılma

5 OTOMATİK KAN SAYIMI İLKELERİ

6

7 Kan hücreleri lazer ışığının önünden geçerken sayılır ve scattergram yapılır.

8 X ekseninde, sayı ise Y eksenindedir
X ekseninde, sayı ise Y eksenindedir.Histogramların incelenmesi sub-popülasyonların saptanmasını sağlar. RBC banyosundaki hücrelerin sayılmasıyla oluşur.2-30 fL arsındakiler PLT histogramını gösterir.Hacim

9 WBC banyosundaki sayımla oluşturulur
WBC banyosundaki sayımla oluşturulur.Çekirdekleri ve sitoplazmik granülleri nedeniyle farklı büyüklükte ölçülürler.3 parametre WBC formülü yapılır.

10 Eritrositler

11 Eritrosit Sayısı (RBC)
Kırmızı kan hücreleri kanın hücresel kısmının tamamına yakınını meydana getirirler. Mikroskopta bakıldığında eritrositler, ortası çökük tavla pulu şeklinde görülür. Ortalama çapları 7,5 mikron olup, merkezdeki kalınlıkları bir mikrondur.

12 1 mm3 Kandaki Eritrosit Sayısının Fizyolojik Değeri
Erişkin erkekte : 4,32 - 5,72 milyon Erişkin kadında : 3,9 - 5,3 milyon 6-11 yaş Erkek : 4,2 - 5,1 milyon 6-11 yaş Kadın : 4,1 - 5,3 milyon 2-3 yaş : 4,1 - 5,1 milyon 1-2 yaş : 3,7 - 6,0 milyon 2-5 ay : 3,1 - 4,5 milyon 0-1 gün : 3,9 - 5,5 milyon

13 Eritrosit Sayısını Artması
Oksijen gereksinimini kompanse etmek üzere eritrosit sayısı ( %4 ) artar. Uyanıkken, Yükseklerde yaşayanlarda, Kas egzersizlerinden sonra, Aşırı korku ve heyecanlanma durumlarında, Atmosferik ısı artışında, Yoğun sigara içenlerde. Eritrosit sayısı, gün içinde  %4 dalgalanma gösterebilir

14 Eritrosit Sayısının Azalması
Yatar pozisyon Su ve elektrolitler vasküler aralığa dönerler. Proteinlerin konsantrasyonu düşer. Bir hastaya ait hastaneye yatış zamanı ayakta pozisyonda alınan ve ertesi sabah hasta yatağında alınan hemogram değerleri karşılaştırıldığında hastanın internal hemoraji veya hemoliz geçirdiğini düşündürecek sonuçlar elde edilebilir.

15 Hemoglobin

16 Hemoglobin (HGB) Erişkin erkekte : 13,5 - 17,5 g/dL
Erişkin kadında : 12,5 - 15,5 g/dL

17 Yenidoğan……….: 13 gr/dl Fizyolojik anemi: 2-3 aylık bebeklerde(prematürelerde daha erken başlar, daha uzun sürer) matür……...: 9 gr/dl prematür… : 7 gr/dl 6 ay-4 yaş………...:11 gr/dl 5-7 yaş………….…:11.5 gr/dl 8-11 yaş…………...:12 gr/dl 12-14 yaş K……….:12 gr/dl E……….:12.5 gr/dl 15-17 yaş E……….:13 gr/dl

18 Hemoglobin Azaldığı durumlar: Anemiler, Hidremi Arttığı durumlar:
Polisitemia vera Kronik anoksili akciğer veya kalp hastalıkları, Dehidratasyonlar

19 Anemi Kriterleri (DSÖ)
Erkekler < 13 g/dL, Kadınlar < 12 g/dL, 6 ay ile 6 yaş arası çocuklar < 11 g/dL 6-14 yaş grubu < 12 g/dL Gebelerde 2. trimesterden itibaren < 10,5 g/dL

20 Hematokrit

21 Hematokrit (HTC) Hematokrit değerleri, normal şartlarda hemoglobin ve eritrosit sayımları ile paralellik gösterir. Bu nedenle hematolojide ölçülmesi önemlidir. HCT = 3 X HGB (g/dL) HCT = 9 X RBC (Milyon)

22 Mikrohematokrit tüpüne alınan antikoagülanlı kan santrifüj edildiğinde eritrositler dibe çökerler.
Hematokrit eritrositlerin işgal ettiği hacmin, total hacme oranıdır.

23

24 Erkeklerde : % 38,8 - 50 Kadınlarda : % 34,9 - 44,5
Mikrohematokrit santrifüj yöntemiyle ölçülen HTC, kan sayım cihazıyla ölçülenlerden biraz daha düşüktür. Erkeklerde : % 38,8 - 50 Kadınlarda : % 34,9 - 44,5 Çocuklarda : %

25 Ortalama Eritrosit Hacmi

26 Mean Corpuskuler Volume (MCV)
Eritrositlerin ortalama hacmini gösterir. Anemilerin sınıflandırılmasında kullanılır. Erişkinde = fL

27 10 yaş altındaki çocuklarda
Alt sınır 70 fl + yaş (yıl) Üst sınır: 84+0,6 (her yıl için eklenecek) 6 aydan sonra erişkin üst değere ulaşıncaya kadar (94 fl) ....

28 ERİTROSİTLERİN HACMİNE GÖRE
ANEMİLERİ SINIFLANDIRIRIZ. Mikrositer Normositer Makrositer

29 Mean Corpusculer Hemoglobin (MCH)
Eritrositlerin içerdiği ortalama hemoglobin miktarını gösterir. Sağlıklı bir erişkinde pg kadardır Genellikle MCH ve MCV paralellik gösterirler. MCH = (HGB ÷ RBC) X 10 Mikrositik eritrositler ayni zamanda hipokromiktir.

30 HİPERSEGMENTE NÖTROFİLLER POLİKROMATOFİLİK MEGALOBLAST
Normal Eritrosit MEGALOBLASTİK ANEMİ POLİKROMATOFİLİK MEGALOBLAST DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ PERNİSİYÖZ ANEMİ OVAL MAKROSİTLER ORAK HÜCRELİ ANEMİ Eritrositlerin hacmine göre anemileri sınıflandırırız. Eritrositlerin içerdiği hemoglobine göre anemileri sınıflandırırız. Hipokrom Normokrom Hiperkrom Genelde MCV ye paralellik gösterir.

31 Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration (MCHC)
Hücresel hidrasyon durumunu yansıtır Eritrositlerdeki Hb’nin yüzde olarak ifadesidir. Eritrositin büyüklüğü ne olursa olsun içindeki hemoglobin miktarı % arasındadır. (herediter sferositoz,soğuk aglutinin, lipemik, ikterik kan örneklerinde yüksek olarak bulunabilir.) Demir eksikliği anemisinde en son MCHC düşer. CBC cihazlarında kontrol parametresi olarak kullanılır. MCHC = (100 x % g Hb) / Htc

32 Eritrosit Büyüklüklerinin Dağılım Genişliği

33 Red Cell Distribution Width (RDW)
Eritrositlerin büyüklüklerindeki farklılıkları ifade eder. Yüksek bulunması eritrosit büyüklükleri arasında belirgin farklar olduğunu (anizositoz) gösterir. Erişkin erkek : % 11,8 - 15,6 Erişkin kadın : % 11,9 - 15,5

34 Trombosit

35 Platelet sayısı (PLT) Her milimetreküp kanda yaklaşık bin trombosit bulunur. Kırmızı kemik iliğindeki megakaryositlerin parçalanmasıyla oluşur. Oval veya yuvarlak, renksiz ve çekirdeksiz parçacıklardır. Kanda 9 gün sağ kalırlar.

36 Pseudo trombositopeni
Kan alındıktan sonra tüpün iyi karıştırılmaması nedeniyle trombositlerin kümeleşmesi , Antikoagülan olarak kullanılan EDTA ya karşı oluşan antikorlar nedeniyle sonuç düşük çıkabilir.

37 Damar yaralanmalarında, damarın iç yüzüne yapışarak tıkarlar
Damar yaralanmalarında, damarın iç yüzüne yapışarak tıkarlar. Salgıladıkları trombokinaz enzimiyle pıhtılaşmada rol oynarlar. Pıhtı meydana geldiğinde katılaşarak yaranın ağzını büzerler ve kanamayı durdururlar. 37

38 Trombosit indeksleri Plateletcrit (PCT)
Mean Platelet Volüm (MPV) 7,8-11 fL Plateletcrit (PCT) Platelet Distribution Width (PDW)

39 Lökositler

40 Lökositler Nötrofiller Lenfositler Monositler Bazofiller Eozinofiller

41 Lökositler Sağlıklı erişkinde : 3,5 - 10,5 10³/µL
WBC Sağlıklı erişkinde : 3,5 - 10,5 10³/µL Bir çekirdekleri ve diğer hücre organelleri vardır. Eritrositlerden daha büyüktür. Kanda lökosit sayısı sabah en düşük akşam en yüksek değerdedir. 41

42 İki hafta- 5 yaş arasında
Lökositler Normal değerleri, yaş ve cinsiyete bağlı olarak değişir. Yeni doğan: /mm3 Çocuk: /mm3 FORMÜL LÖKOSİT İki hafta- 5 yaş arasında Lenfosit hakimiyeti görülür.

43 Lökositler 1-7 günlük bebek : 9,4 - 34 10³/µL
2-5 aylık bebek : ³/µL 2-3 yaş çocuk : ³/µL 6-11 yaş erkek çocuk : 3,4 - 9,5 10³/µL 6-11 yaş kız çocuk : 3,4 - 10,8 10³/µL 12-15 yaş erkek çocuk : 3,6 - 9,1 10³/µL 12-15 yaş kız çocuk : 4,1 - 8,9 10³/µL

44 Lökositlerin Fizyolojik Artması
Her bedeni faaliyet Güneşte aşırı süre kalma Yüksek yerlere çıkma Sigara içme (%30 kadar artar)

45 Lökosit formulü % 50 - 70 nötrofil 1,7 - 7 10³/µL
% lenfosit 0,9 - 2,9 10³/µL % monosit 0,3 - 0,9 10 ³/µL % eozinofil 0,05 - 0,5 10³/µL % bazofil 0 - 0,3 10³/µL

46 Steroidlerin lökositlere etkisi
Lökositoz, Nötrofili, Lenfopeni, Eozinofillerin kaybolması

47 Periferik Yayma Kriterleri
Kan sayım cihazının verdiği blast, immatür granulosit, varyant lenfosit , trombosit kümesi, dimorfik populasyon gibi uyarı mesajlarının olduğu durumlarda gözle değerlendirme yapılmalıdır.

48 Akut Faz Reaktanları

49 Eritrosit Sedimantasyon Hızı (ESR)
Antikoagulanlı kanda belirli bir süre sonunda eritrositler plazmadan ayrılarak dibe çökerler. 1 saatlik eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) değeri önemlidir.

50 Eritrosit Sedimantasyon Hızı
ESR, Westergren metodu, Wintrobe metodu ile ölçülebilir. Otomatik ESR ölçüm cihazları da geliştirilmiştir. Gizlenmiş hastalığı saptamak için kullanılır. Hastalık takibi ve tedaviye cevapta güvenilir indikatördür.

51 ESR Normal Değerleri Kadın : < 20 mm/saat Erkek : < 15 mm/saat
Çocuk : < 10 mm/saat Yenidoğan : < 2 mm/saat 51

52 Dilusyon hatası, yüksek oda ısısı, titremiş ESR tüpü nedeniyle yüksek çıkabilir.
Yetersiz karıştırma, pıhtılı örnek, kısa tüp, düşük oda ısısı nedeniyle düşük çıkabilir. ESR şunlardan etkilenmez :Şişmanlık, tokluk, aspirin,vücut ısısı,NSAİD

53 ASO A grubu streptokoklara özgü olan streptolizin O’ya karşı oluşan bir antikordur. A Grubu Beta Hemolitik Streptokok enfeksiyonlarının tanı ve takibinde kullanılır. Yüksek titre 2-12 ayda normalleşir.

54 ASO Direk Tanısal Değeri
Kızıl Erizipel Streptokoksik farengit, tonsillit ASO nun normal değerleri: < 200 IU/mL

55 ASO  + Klinik Aktif romatizmal ateş Akut Glomerulonefrit

56 CRP Akut faz reaktanıdır.
Doku hasarının gelişmesinden itibaren, ilk 4 saatte yükselmeye başlar. saatte zirveye ulaşır. (ESR den daha önce yükselir ve ESR den önce düşer.) Normal değeri < 3 mg/L

57 CRP Bakteriyel enfeksiyonlar, Neoplastik hastalıklar,
RA de erezyon ilerlemesi takibinde, Bakteriyel menenjit takibinde kullanılır.

58 Romatoid Faktör RA de oluşan immun kompleksler kompleman sistemini aktive ederek eklem hasarı yapar. Bu testte İg M antikorları saptanır. (RF = Reaktif İgM) Tek başına RF yüksekliği ile romatoid artrid tanısı konamaz. Klinik bulgularla değerlendirmek gerekir. RF (-) liği, RA tanısını ekarte ettirmez. Referans değerler: < 20 IU/mL

59 RF Yüksekliği RA Kronik viral enfeksiyonlar
Miks bağ dokusu hastalıklarında Subakut bakteriel endokarditde Tbc, İnfeksiyoz Mononükleozis, Sifiliz Lösemi Siroz Böbrek hastalıkları Normal insanlarda yaşla düz orantılı olarak

60 Plazma Ferritini

61 Ferritin Vücuttaki demir deposu miktarının göstergesidir.
Ferritin ayni zamanda akut faz reaktanıdır Yüksek durumları demir depolarını göstermez Maligniteleri, Akut inflamatuvar hastalıkları gösterir.

62 Serum Ferritin Düzeyi Erkeklerde : 12 - 300 ng/ml
Kadınlarda : ng/ml Yenidoğan : ng/ml 1 aylık : ng/ml 2-5 ay : ng/ml 6 ay-15 yıl : ng/ml

63 Ferritin Düzeyini Yükselten Durumlar
Hemokromatozis Hemolitik anemi İltihabi hastalıklar Hemosiderozis İleri evre kanserler Megaloblastik anemi Kollajen vasküler hastalıklar Alkolik hepatosellüler hastalık Kr. Hastalıklar (lösemi, siroz, kr. hepatit) Uzun süreli açlık

64 Ferritin düzeyini azaltan durumlar
Ciddi protein eksikliği Hemodiyaliz Demir eksikliği anemisi (< 10ng/100 ml Fe deposu boş) Feritin düzeyine tedavi başlamadan ve tedavi bittikten en az 1 hafta sonra bakmalıdır.

65 Demir Paneli

66 Demir Serum demir düzeyi : 90 - 120 g/dL
Proteine bağlı transportta fizyolojik şartlara bağlı olarak büyük değişiklikler oluşabilir. Multivitamin preparatları 24 saat içinde serum demirini yalancı olarak yükseltir.

67 Demir Sabah en yüksek düzeydedir.
Hasta 10 saatlik açlık sonrasında kan vermelidir. Enfeksiyon varlığında geçici olarak düşer. Demir düzeyini, kolşisin, kloramfenikol, metisilin desferoksamin azaltır, oral kontraseptifler ise arttırır.

68 Vücuttaki Demirin % 70’i Hb ve myoglobulin olarak bulunur.
% 25’ i ferritine bağlanarak hemosiderin halinde depolanır. En az da transferrin içinde bulunur.

69 Demir Bağlama Kapasitesi (TIBC=SDBK)
Normal: g/dL Transferrinin indirekt ölçümüdür Demir bağlayan diğer proteinlerdeki demir de ölçüldüğünden transferrine göre % daha yüksek çıkar. Demir depolarını değerlendirmede serum ferritinine göre daha az duyarlıdır.

70 Demir Bağlama Kapasitesi (TIBC=SDBK)
Negatif akut faz reaktanı olarak da kullanılır. Demir eksikliği anemisinde, gebeliğin son döneminde, akut hepatitlerde yükselir. Maligniteler ve kronik enfeksiyonlarda azalır.

71 Transferrin Satürasyonu:
Serum demiri / SDBK < % 15 ise demiri eksikliği anemisi düşünülür. Evre 1. Ferritin düşer. Evre 2. Transferrin satürasyonu düşer. Evre 3. Anemi görülür.

72 Retikülosit

73 Retikülosit Hb sentezinin hala devam ettiği hücrelerdir.
Periferik kanda 1-2 günde olgun eritrosit şeklini alır. Retikülosit genç bir eritrosittir. Normalde %1-2 oranında bulunur. Retikülosit sayısının artması kemik iliği cevabını gösterir.

74 Akut hemorajilerden 6 saat sonra eritropoetin yanıtıyla retikülosit yükselir.2-3.günde artış belirginleşir günde pik yapar.Hemoglobin normalleşene kadar yüksek kalır. Retikülosit yanıtı yoksa : K.İ. hastalığı (hipoplazi,infiltrasyon,MDS,myelofibroz); Fe,B12,Folat eksikliği; Eritropoetin eksikliği; Kr Enf. Hastalık düşünülür.

75 Anemi: Hemogram yorumu
İlk değerlendirilmesi gereken aneminin izole olup olmadığıdır. Anemi yanısıra lökopeni (nötropeni) ve/veya trombositopeni varlığı kemik iliği yetmezliğini (hipoplazi, dishematopoez veya infiltrasyon) ya da kan hücrelerinin dolaşımda yıkımını (hipersplenizm veya immun/mekanik yıkım) düşündürür.

76 ANEMİ MCV Düşük Normal Yüksek Mikrositik anemiler Normositik anemiler Makrositik anemiler Retikülosit

77 ANEMİ MCH Düşük Normal Yüksek Hipokrom anemiler Normokrom anemiler Hiperkrom anemiler

78 Mentzer İndeksi MCV / Eritrosit sayısı (milyon) = ?
> 13 ise demir eksikliği anemisi < 13 ise talasemi taşıyıcılığı Örnek 1: 60 / 5,1 milyon = 11,7 (talasemi taşıyıcısı) Örnek 2: 63 / 4,2 milyon = 15 (DEA) En sona gidecek

79 RDW İndeksi (MCV / Eritrosit sayısı (milyon)) X RDW
< 220 ise talasemi taşıyıcılığı

80 Retikülosit Yüksek Düşük Bilirubin Lökosit ve Trombosit Coombs testi
Normal Yüksek Düşük Normal Yüksek Kanama Hemolitik anemi Aplastik a Saf eritrositer Enfeksiyon Lösemi anemi Coombs testi

81 Coombs testi Negatif Pozitif Hemoglobinopati Otoimmun hemolitik anemi
Enzim eksikliği Membran bozukluğu Mikroanjiopati İlaç Enfeksiyon Otoimmun hemolitik anemi İzoimmun hemolitik anemi