Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 1 / 65 ‘Öğrenme yoluyla Kendi Ayakları Üzerinde Durmak’ Sempozyum Beyaz Nokta ® Gelişim.

... konulu sunumlar: "Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 1 / 65 ‘Öğrenme yoluyla Kendi Ayakları Üzerinde Durmak’ Sempozyum Beyaz Nokta ® Gelişim."— Sunum transkripti:

1 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 1 / 65 ‘Öğrenme yoluyla Kendi Ayakları Üzerinde Durmak’ Sempozyum Beyaz Nokta ® Gelişim Vakfı 23 Eylül 2006 İstanbul

2 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 2 / 65 Sonunda söyleneceği başından söylemek! Sempozyum’un iddiası Her girişimi besleyen birkaç niyet olur. Bir de bunların özü. Bu öz-niyet’e misyon deniliyor. Buna “iddia” diyeceğiz.

3 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 3 / 65 Bu sempozyum’un milyonlarca gencimize yönelik iddiası şudur: Kişiler dünyaya -kalıtsal mirasları nedeniyle-, kendi ayakları üzerinde durabilmeye programlı olarak gelirler; duramayanlar yok olur ve yine durabilenler kalır. Bunu da “öğrenme” yoluyla yaparlar. Bu onların o denli hücrelerine Işlemiştir ki, yaşadıkları her saniye bedenleriyle, tek tek organlarıyla, akıllarıyla ve ruhlarıyla öğrenirler. Bu o denli doğaldır ki hiç kimse bunun “öğrenme” olduğunu düşünmez bile. Bu doğallığın ardındaki güçlü neden, varlığını sürdürebilmek Için duyduğu “ihtiyaç”tır.

4 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 4 / 65 Öğretilme bağımlılığı! Eğitim kurumları ise -tarih boyunca- egemen kılınmış doğruları benimsetmek amacına sahiptir. Bunu “öğretme” yoluyla yaparlar, çünkü ardındaki neden “bireysel ihtiyaç” değildir. Bunun yapılabilmesi, genetik mirasın (öğrenme) bastırılıp kontrol altına alınabilmesine bağlıdır. Bu -bir ölçüde- anlaşılabilirdir. Ama ya ölçü kaçarsa! O durumda zamanla, öğrenebilme yeteneğinin donması, onun yerini “öğretilme bağımlılığı”nın alması kaçınılmazdır. İşte, bize olmuş olan budur!

5 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 5 / 65 Buna “öğrenilmiş çaresizlik” deniliyor! Öğrenilmiş çaresizliğe düşmüş: –Lise ve üniversite mezunları, –Kadın ve erkekler, –Kentililer ve köylüler, –Şirketler ve grup şirketleri, –Sektörler, –Ve bütün bir toplum… Okul-aile-toplum etkileşerek bağımlı, zayıf, muhtaç insan yetiştiriyor.

6 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 6 / 65 İddia: Bütün bunlar karşısındaki iddiamız, donmuş genetik mirasımız olan “öğrenebilirlik” yeteneğimizin tekrar harekete geçirilebileceğidir. Ancak böylelikle, ayakta durabilmek için: –Torpil aramayan gençler, –Eğri yollara sapmak durumunda kalmayan bireyler, –Kendisine istisna yapılmasını beklemeyen şirketler mümkün olabilir.

7 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 7 / 65 Ya da daha kısacası: Ayakta duramayan bireylerden oluşmuş, ayakta durabilen bir toplum olamaz. Türkiye medeni toplumlarla arasındaki açıkları, kendi doğrularını “öğreterek” değil, bireylerin kendi ihtiyaçlarını “öğrenmeleri”ne ortam hazırlayarak kapayabilir.. Sempozyum’un Işleyeceği konu budur.

8 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 8 / 65 # 1 sorun ?? “Bugün gençlerin 1 numaralı sorunu nedir?” denilse cevap şu olmalıydı: Kendi ayakları üzerinde duramamak, çeşitli ‘protezler’ peşinde koşmak / belki de koşmaya mecbur kalmak!

9 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 9 / 65 Ayakta duramamak türleri! İşsizlik, bu “kendi ayakları üzerinde duramamak” hastalığının semptomlarından yalnızca birisidir. Gençlik yıllarında Işsizlik olarak ortaya çıkan bu hastalık, başka alanlarda, mesela: –Eğitim yaşamı sırasında kopya çekmek, –Çalışma hayatında yardımla yükselmek, –İş hayatında teşvikle ayakta durabilmek, –Toplum olarak sürekli kurtarıcı beklemek gibi formlarda ortaya çıkıyor. Ama hastalık hep aynı: Kendi ayakları üzerinde duramamak!

10 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 10 / 65 Terör! Terör örgütlerine tetikçilik yapanların çoğu da, ayakları üzerinde duramayanlar arasından yerli-yabancı profesyonellerce aldatılan kişilerdir.

11 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 11 / 65 Buradan basitçe şu 2 sonuç çıkarılabilir: 1.Nüfusumuzun önemli bir bölümü protez kullanıcısı ya da en azından arayıcısıdır. 2.Bu eğrilikle başa çıkabilmek Için öncelikli önlem, insanımızın kendi ayakları üzerinde durabilme becerisinin geliştirilmesidir.

12 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 12 / 65 Niçin gençler öncelikli? Sempozyum’un gençleri öncelikli ele almasının nedenleri: –Önlerinde daha uzun zaman var. –Beklentileri ve tepkileri daha yüksek olabiliyor. –Ve eğer onlar kendi ayakları üzerinde durmayı becerirlerse, bu beceriye sahip ol(a)mayanları da ayakta durdurabilirler.

13 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 13 / 65 İddia “önemli”dir ama; Eğer o iddia, kendi alanında know-how sayılabilecek bir temele dayanıyorsa hem ‘önemli’ hem de ‘değerli’dir! Bugün burada bulunmamızın nedeni, Işte böyle bir birikimi sizlerle paylaşma isteği. Söz konusu know-how, ‘öğrenmeyi öğrenmek’ alanında.

14 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 14 / 65 Bu deyim -özellikle de eğitimcilere- yabancı değildir. Son yıllarda ezber eğitime karşı oluşan duyarlıkla, öğrenmenin öğrenilmesi deyimi sık kullanılır oldu. Eskiden, ‘daha çok çalışmak’ kalıbı geçerliydi. Başarısız olunduğunda danışılanlar ‘daha çok çalışın’ı önerirlerdi. Şimdi o kalıp ‘out’, ‘in’ olan ‘öğrenmenin öğretilmesi’ :-))

15 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 15 / 65 Bu iyi ama bir sorun var: Hiç kimse bunun ‘nasıl’ olacağını söylemiyor. Sadece bir temenni gibi öğrenmeyi öğrenmekten söz ediyor. Nasıl olup öğretilmeyi beklemeyeceğiz de kendimiz öğreneceğiz? Yoksa bu da ‘daha çok çalışın’ gibi Içi boş bir kalıp olmasın!

16 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 16 / 65 Öğrenmeyi öğrenmenin Içinde ne var? 1994’ten bu yana üzerinde uğraştığımız projeler sırasında, bu ‘öğrenmeyi öğrenme’ Işinin Batı dünyasından aktarma bir kalıp olduğunu, ama Içi doldurulmadan aktarıldığını gördük.

17 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 17 / 65 Aradaki fark! Batı dünyası öğrenmeyi öğrenme yaklaşımını elitlerin eğitiminde kullanmaya 19. yüzyılda başladı. Benzer şekilde Onur Sistemi Sınav, Stanford Üniversitesi’nde 1921’de kabul edildi. Türkiye’de -birkaç öğretmenin bireysel uygulamaları dışında- bir tane eğitim kurumumuz varmıdır ki Onur Sistemi Sınav’ı benimsemiş olsun? Yoktur.

18 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 18 / 65 Önce elit, şimdi daha yaygın! Batı, başlangıçta elit eğitiminde kullandığı teknikleri şimdilerde sıradan örgün eğitimde kullanıyor ve giderek endüstri kurumlarına yayıyor. http://tinyurl.com/zawt2 adresinde, Öğrenmeyi Öğrenme’nin irdelendiği tam 79,000 referans var.http://tinyurl.com/zawt2 Alvin Toefler’in salondaki sözü, bunun artık tüm toplumların öncelikli hedefi olması gerektiğini söylüyor.

19 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 19 / 65 Dil trajedisi Peki Batı bunu anladı da biz niçin bu öğrenmeyi öğrenme yaklaşımını bir boş kalıp olarak ithal ettik? Nedeni gerçek bir trajedidir: Sözcükleri -özellikle de söylenmesi hoş olanları- yanyana dizip katma değersiz şekilde kullanmak!

20 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 20 / 65 Hoş ve boş = hoşboş! Bu ‘hoşboş’ ifade stili, en önemli sorun çözme araçlarından olan kendini doğru ifade edebilme aracından bizi mahrum bırakıyor. Ve kavramları olduğu gibi alıp Içlerini doldurmadan kullanmamıza yol açıyor.

21 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 21 / 65 Bir yabancı şöyle diyor: ‘Normal olarak biz sizin anlayabileceğiniz düzeyde yazar ve konuşuruz. Çıkarlarımızın tehlikeye düşeceğini sezdiğimizde ise öyle bir dil kullanmaya başlarız ki siz anlamaz, fakat ya anlamadığınızı anlamaz ya da belli etmezsiniz. İşte, bizim size karşı en üstün yanımız dilimizi kullanma biçimimizdir’

22 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 22 / 65 ‘Sorunlar tek gelmez’, boşuna söylenmiş bir söz değilmiş! Hoşboş ifade stili de tek başına varlığını sürdüremezdi. Mutlaka birileri çıkar, sorular sorar, Içi boş kalıpların Içlerini doldurmaya çalışırdı. Hoşboş stilinin ikizi ise ‘soru soramamak’, daha doğru deyimle ‘doğru soru soramamak’tır. Çünkü sorular da hoşboş ile enfekte olmuşlardır.

23 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 23 / 65 Soru sormak = öğrenmeyi öğrenme’nin sırrı! 1994’ten bu yana (Türkçe’nin gelişkin kullanımı) projesi bağlamında yaptığımız çalışmalarda: –doğru soru sormanın etkili bir sorun çözme yöntemi olduğunu –ve öğrenmeyi öğrenme kavramının Içini doldurabilecek değerde bir yöntem olduğunu gördük. Bilmediğimiz bir şeyi öğretilerek değil de öğrenerek öğrenebilmek için, doğru sorular sorarak ilerlemek gerekiyor, sır bu! Doğru soru sormanın sırrı ise çok soru sormak ve aralarından iyilerini ve sonra da en iyilerini seçmek.

24 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 24 / 65 Doğru Soru Sormak bir tekniktir Bu tekniğin ayrıntılarına burada girilmeyecek. Daha geniş bilgi: http://tinyurl.com/hdd9jhttp://tinyurl.com/hdd9j

25 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 25 / 65 ‘Soru Sormak ile ilgili özlü sözler! Kişi sorabilmek Için okumalıdır. Franz Kafka Doğru soruları bulunuz. Cevapları icadetmenize gerek kalmayacak, mevcut cevapları bulacaksınız. Jonas Salk Sorma eğilimi edinmiş kişiler ve sorma kültürü yaratabilmiş kurumlar başarılı olacaklardır. İş idaresi okulları, istatistik, örgütlenme, değişim yönetimi gibi konuları öğretirken, soru sorma sanatı hakkında çok az Işe yarar görüş kazandırırlar.

26 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 26 / 65 ‘Soru Sormak ile ilgili özlü sözler (devam) Aşikar olanın sorulabilmesi Için sıradışı bir akıl gerekir. A.N.Whitehead Önemli olan sorgulamayı kesmemektir. Merak, varoluş Için kendinin sebebidir. Albert Einstein Sağduyulu bir soru bilgeliğin yarısıdır. Francis Bacon İyi sorular kolay cevaplardan üstündür. Paul Samuelson Etkili lider emir vermez soru sorar. Dale Carnegie Cehalet asla soru üretmez. Benjamin Disraeli

27 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 27 / 65 ‘Soru Sormak ile ilgili özlü sözler (devam) Hiç kimse sormayı durdurana kadar gerçek bir aptal olmaz. Charles Steinmetz Akıllı bir kişinin soruları yanıtların yarısını içerir. Solomon Ibn Gabirol İfade ettiğim her cümle bir yargı olarak değil bir soru olarak anlaşılmalıdır. Niels Bohr Bir insanın zeki olup olmadığını yanıtlarından, bilge olup olmadığını ise sorularından anlayabilirsiniz. Naguib Mahfouz Yanıtlarım Için sorularınız var mı? Henry Kissinger

28 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 28 / 65 I.Q.Q. = Intelligent Questioning Quotient Artık ‘zeka’ yerine ‘Soru Sorma Zekası” kavramı kullanılıyor.

29 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 29 / 65 Sorular nasıl işe yarar? Sorunlar yaşamımızın her saniyesini doldurur. Farkında olarak ya da olmadan biz sürekli olarak onlarla uğraşır, çözmeye çalışırız. Zorlandığımız sorunlar genellikle tam anlamadığımız, nedenlerini, nedenlerin nedenlerini ilh. tam kavrayamadıklarımızdır. Doğru Soru Sorma tekniği, sorunları sorulara çevirerek onları ‘daha anlaşılabilir’ yapar. Böylece onları cevaplayabilme (yani çözme) şansımız artar.

30 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 30 / 65 Doğru sorulmamış sorular “kısır”dır! Bu işin sonu n’olacak? Ben şimdi n’apiim? Bu işin çaresi nedir? Sorunlarımızı kim çözer, bizi kim kurtarır? Nasıl iş bulurum? AB müzakerelerinde baş müzakereci kim olmalı? Eğitim sistemi nasıl düzelir?

31 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 31 / 65 ‘Kısır’ sorular yol kaybettirir, ‘yol açıcılar’ yol buldurur! ‘Yol açıcı’ soruların 3 ortak özelliği: 1.Tekil : Birbirinden farklı yanıtları olabilecek sorular tek soru halinde birleştirilmemeli. 2.Belirli : Soru, her bağlamdaki anlamı farklı ifadeler içermemeli. 3.Net : Ne denildiği anlaşılmalı, hoşboş ifade olmamalı.

32 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 32 / 65 ‘Yol açıcı’ bir soru ‘tekil’ olmalı. Yetersiz ifade örneği: Nasıl Iş bulabilirim? Yetersizdir, çünkü tek soru Içinde farklı cevapları olan sorular birleşmiştir: 1. Bulmak istediğim Iş ne kadar gelir sağlamalı? 2.Bu gelir karşılığında bedeni ve zihni olarak ne çaba harcamaya hazırım. 3. Verilecek ücret karşılığında yapmaya razı olacağım ( ve olmayacağım ) Işler neler? 4. Benden ne gibi nitelikler beklenebilir, ben bunlara sahip miyim? 5. Bu nitelikleri kazanabilir miyim, ne sürede, nasıl, ne etkililikte? 6. Şu anda sahip olduğum nitelikler nelerdir? Bunları biliyor muyum, nasıl öğrenirim? 7.Farklı Işler farklı nitelikler ister. Benim bunlar Içinde bir karar vermem Için ne istediğimi bilmem gerekir. Amacım belli mi, ne istiyorum? Gerçekten ne istiyorum? 8. …… 9. ……

33 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 33 / 65 ‘Yol açıcı’ bir soru ‘belirli olmalı. Yetersiz ifade örneği: AB müzakere sürecinde baş müzakereci kim olmalı? Yetersizdir, çünkü bu ifade aşağıdaki her durum Için farklı anlamlar taşıyabilir: 1.Müzakereler bir müzakereci mi yoksa bir takım tarafından mı yapılacak? 2.Takım ise, takım lideri müzakereyi yapan mıdır yoksa müzakerelerin doğru yapılmasını sağlayan mıdır? Ya da başka mı? 3.AB süreci yıllara yayılı olacağına göre hep aynı kişiler mi müzakereci ve baş müzakereci olacak?

34 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 34 / 65 ‘Yol açıcı’ soru ‘net’ olmalı. Yetersiz ifade örneği: AB sürecinde müzakerelerin sağlıklı yürüyebilmesinin sosyo-psikolojik ve etik destekleri bağlamında bilişim teknolojileri ve koordinatif prosedürel açılımlar gerekir - :)))

35 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 35 / 65 Soru sorma yoluyla öğrenmek Için bir örnek! Hemen herkes bir yabancı dil öğrenmek ister. Ama -genelde- bir güçlük ve başarısızlık vardır. Şimdi, ‘öğrenmeyi öğrenme’ yoluyla kendi kendine dil öğrenmek isteyen bir kişinin sorabileceği sorulara bakalım. Bu sorular, beyin fırtınası ile üretilen ~100 soru arasından oluşturulmuştur.

36 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 36 / 65 En az şu 9 soruyu cevaplamayan herhangi bir dil öğrenme girişimi ya başarısız olur ya da o dilin tavır ve mimiklerinin taklidinden fazlası öğrenilemez. 1.Mentorun var mı? 2.Dil öğrenmek Için ‘Zorunlu Neden’in (compelling reason) var mı, nedir? 3.Zorunlu Neden’in, yaşamının diğer ilgileri Içinde motivasyon açısından hangi öncelikle yer alıyor? 4.Zaman kullanım pastan Içinde dil öğrenmeye ayırabileceğin süre nedir? 5.Zorunlu Neden üzerine oturan yetkinlik alanlarındaki (okuma, yazma, anlama, konuşma) ihtiyaçların nelerdir? 6.Sözcük, kök, ön ve ard ek, deyim bilgisi ihtiyacın nedir? 7.İletişim çevre koşulları nasıl olacak? 8.Yaşam çevren öğrenmeyi ne ölçüde kolaylaştırıcıdır? 9.Erken başarı kazanmak her öğrenme girişiminde önemlidir. Bunu nasıl bir yöntemle yapabilirsin?

37 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 37 / 65 1. Mentorun* var mı? (*) Mentor, belirli bir konuda ya da yaşamın genelindeki bilgi, beceri ve deneyimlerini, bunlara ihtiyaç duyanlarla paylaşmaya istekli olan kişidir. Türkçe’de ‘birikim paylaşımcısı’ denilebilir. Var >> tamam Yok ise edinin >> nasıl? 1.www.yapabilirsin.com/files/step3/15/index.htmwww.yapabilirsin.com/files/step3/15/index.htm 2.www.seminer.yapabilirsin.com/, ID: tinaz, şifre: 123456www.seminer.yapabilirsin.com/ adreslerinden öğrenin.

38 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 38 / 65 2. Dil öğrenmek Için ‘Zorunlu Neden’in var mı, nedir? Evet var >> tamam. Hayır yok >> çeşitli nedenlerinden bir tanesi diğerlerinden daha baskın olarak ortaya çıkmıyor mu? Evet çıkıyor >> onu net olarak tanımla >> tamam. Hayır çıkmıyor >> nedenlerinin hepsi tam olarak belirli mi? –Evet belirli >> her birini net olarak tanımla >> ilgilenmekten vazgeçebilirsin; vazgeçmez isen çıtayı yükseğe koyma. –Hayır hiç birisi belirli değil >> ilgilenmekten vazgeç!

39 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 39 / 65 3. Zorunlu Neden’in, diğer yaşam ilgilerin Içinde motivasyon açısından hangi öncelikle yer alıyor? Alt sıralarda >> ilgilenmekten vazgeçebilirsin Orta sıralarda (birçok amaçla birlikte) >> çıtayı yükseğe koyma, bunu bilerek yola çık. En üst sıralarda >> öğrenme hedeflerini yüksek seçebilirsin gibi görünüyor (şimdilik)!

40 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 40 / 65 4. Zaman kullanım pastan Içinde dil öğrenmek Için ayırabileceğin süre nedir?? 1.Yeterli pay var >> tamam 2.Tam bilemiyorum >> belirleyebilir misin? 1.Evet >> belirle 2.Hayır >> ilgilenmekten vazgeçebilirsin. 3.Yeterli pay yok >> artırılabilir mi? 1.Evet >> artırma planı yap >> yüksek öğrenme hedeflerine uygun zaman var mı? 1.Evet >> tamam. 2.Hayır >> Öğrenme hedeflerin yüksek olamaz. 2.Hayır >> ilgilenmekten vazgeçebilirsin.

41 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 41 / 65 5. Zorunlu Neden üzerine oturan yetkinlik alanlarındaki ihtiyaçların nelerdir? 1.Okuma alanındaki ihtiyaçların: 1.Telaffuz >> __az, __anlaşılır, __iyi, __Ç.İyi 2.Tonlama >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 2.Yazma alanındaki ihtiyaçların: 1.Tek konuda az sayıda kalıbın tekrarı >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 2.Çeşitli konularda çeşitli kalıpların duruma göre kısmen değiştirilmesini gerektiren türde yazışma >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 3.Herhangi bir konudaki yazışma >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 3.Anlama alanındaki ihtiyaçların: 1.Yazılı ifade edilenin anlaşılması >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 2.Sözlü ifade edilenin anlaşılması >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 4.Konuşma alanındaki ihtiyaçların: 1.Uygun sözcük, deyim, kalıp hatırlayabilme >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 2.Telaffuz >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi 3.Tonlama >> __az, __orta, __iyi, __Ç.İyi

42 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 42 / 65 6. Sözcük, kök, ön ve ard ek, deyim bilgisi ihtiyacın nedir? Bir tahminin var mı? –Var >> mentorun ile kontrol et, gerekirse düzelt >> tamam –Yok >> mentoruna danış >> Sözcük sayısı >> __100, __1000, __birkaç bin Sözcük kökü sayısı >> __10, __ birkaç on, __yüz Ön ve ard ek sayısı >> __10, __ birkaç on, __yüz Deyim sayısı >> __10, __ birkaç on, __yüz

43 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 43 / 65 7. İletişim çevre koşulları nasıl olacak? 1.İletişim aracı kalitesi >> __ bozuk, __ iyi 2.İletişim yolu >> __ yüzyüze, __ yazışma, __ chat, __ telefon 3.Gürültü >> __ yok, __ orta, __ çok 4.Konuşanın: 1.Konuşma kalitesi: __ bozuk*, __ normal 2.Dili >> __ ana dili, __ ikinci vd dil 3.Dile hakimiyeti >> __ az, __ iyi 4.İletişim becerisi >> __ az, __ iyi 5.Dinleyenin: 1.Konuşma kalitesi: __ bozuk*, __ normal 2.İletişim becerisi >> __ az, __ iyi (*) kekemelik vbg

44 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 44 / 65 8. Yaşam çevren öğrenmeyi ne ölçüde kolaylaştırır? 1.Kolaylaştırıcı bir ortam var; öğrendiklerimi kullanma şansım çok >> öğrenme hızın artacaktır. 2.Güçleştirici bir ortam var >> bu ortamı kolaylaştırıcıya çevirebilir misin? 1.Evet >> öğrenme hızın artacaktır 2.Hayır >> öğrenmek Için evvelce tahmin ettiğinden fazla süre ayırabilir misin? 1.Evet >> öğrenme hızın biraz da olsa düşer 2.Hayır >> öğrenme hızın önemli ölçüde düşer.

45 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 45 / 65 9. Erken başarı kazanmak Için yöntemin nedir? 1.Evet bir yöntemim var >> tamam 2.Bilmiyorum: 1. mentoruna danış 2.www.seminer.yapabilirsin.com/, ID: tinaz, şifre: 123456 adresinden öğrenebilirsin (23ncü makale)www.seminer.yapabilirsin.com/ Dil öğrenme konusundaki güçlüklerin temelindeki genel neden işte bu sorulmamış soruların yarattığı “belirsizlik”tir.

46 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 46 / 65 Bir kişiye verilebilecek en iyi hediye, bir sorununu daha iyi anlamasına yardımcı olabilecek doğru bir sorudur!

47 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 47 / 65 Öğrenmeyi öğrenme know-how’ının 2nci parçası: Her canlı bir süper-öğrenici’dir. Öğrenmeyi öğrenmenin bir diğer ayağı, insanların doğuştan sahip olup da sonradan bizim -başlangıçta açıklanan nedenle- dondurduğumuz ‘yüksek öğrenebilirlik’ yeteneğidir.

48 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 48 / 65 Donmamış -küçük- parça! Bütün çabalara karşın, insanlar öğrenme yeteneklerinin küçük de olsa bir bölümünü dondurulmaya karşı korudular. Ve o küçük parçayı kullanarak, Işlerine yarayan ne varsa onları öğrendiler. Lütfen, bildikleriniz Içinde işinize yarayanları bir gözden geçirin. Onların büyük çoğunluğunu kendinizin öğrendiğinizi, size öğretilmeye çalışıldığı için öğrenmediğinizi göreceksiniz.

49 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 49 / 65 Buz çözme = ikna olma Öğrenmeyi öğrenme’nin bu 2nci ayağı, Işte bu doğal yeteneğimizdeki buzlanmanın çözülmesidir. Bu buzu biz çözmüyoruz, çözemeyiz de; insanlar kendileri çözüyorlar (eğer isterlerse).. Bu bir ikna sürecidir, mutlak değildir.

50 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 50 / 65 Öğrenmeyi Öğrenme’nin 3. parçası, bizi sarmalayan duvarların farkedilmesi, gerekenlerin yıkımı, gerekenlerin ötelenmesi, gerekenlerin ise korunmasıdır. Bu duvarların her biri, her bir taşı, zaman Içinde ya kendimiz ya da bizi yetiştirmeye çalışanlarca ve tamamen iyi niyetlerle örülmüştür. Duvarlar arasında kalan darlıklarla dolu alana Yaşam Alanı (YA) diyoruz ve YA’nın izin verdiği ölçüde yaşıyoruz. Kişi bunların farkına vardığında, hangi duvarı ne kadar istiyorsa o kadar genişletiyor. Mesele, düşüncelerini şekillendiren kalıpların farkına varabilmesidir. Kolaylaştırıcıların görevi bu farkındalığı uyarmasıdır, daha fazlası değil.

51 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 51 / 65 Öğrenmeyi Öğrenme’nin 4. parçası: Her sorun bir öğrenme yetersizliğidir. Öğrenmek denilince akla önce okul ve oradaki dersler gelir. Şimdi lütfen öğrenmeyi okul duvarlarının dışına çıkarıp düşününüz! Ve örneğin, en önemli sorunlardan birisi olan “işsizlik” ile “öğrenme” arasındaki yakın bağlantıya bakınız:

52 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 52 / 65 İş, istihdam eşittir bir dizi ‘öğrenmek’ Kişiye çeşitli uzaklıktaki ihtiyaçları öğrenmek + Herhangi bir yerde yaşamını sürdürebilmek Için zihinsel zincirlerinden kurtulmayı öğrenmek + O ihtiyaçların gerektirdiği bilgi-beceri-davranışların neler olduğunu öğrenmek + Onların nasıl edinileceğini öğrenmek + Öğrenmeyi öğrenerek giderek daha tatminkar Işler edinmeyi (bulmak / kurmak) öğrenmek + Özet: Bir yerde Işsizlik varsa orada mutlaka karşılanmayan ihtiyaçlar ve o ihtiyaçları karşılamayı düşünmeyen ya da karşılama becerisine sahip olamayan kişiler vardır.

53 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 53 / 65 İş, istihdam eşittir bir dizi ‘öğrenmek’ (devam) Aşağıdaki başlıklarda doğru sorular sormayı öğrenmek: Kişiye çeşitli uzaklıklardaki ihtiyaçları öğrenmek, O ihtiyaçları gidermenin olası düşük prestijlerine aldırmamayı öğrenmek, İşler arasında kolay-zor farkı gözetmemeyi öğrenmek, Düşük gelir sağlayabilen ihtiyaçlar halinde düşük gelirle - ama yaşam kalitesini çok düşürmeden- yaşayabilmeyi öğrenmek, O bilgi ve secerilerin neler ve nasıl edinileceğini öğrenmek, O bilgi-becerileri öğrenmek, Kendi farklı bilgi-becerilerinin (diploma vs) çizdiği sınırların dışına çıkabilmeyi öğrenmek, Öğrenmeyi öğrenerek daha tatminkar Işler edinmeyi öğrenmek, Herhangi bir yerde yaşamını sürdürebilmek Için zihinsel zincirlerinden kurtulmayı öğrenmek, Bağımlılıklarını farkedebilmeyi öğrenmek, Kendini değiştirebilmeyi öğrenmek, Risk alabilmeyi öğrenmek.

54 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 54 / 65 Tüm sorunları, çeşitli öğrenmelerin toplamı halinde ifade edebilirsiniz! İster ekonomik ister sosyal tüm sorunlar bir dizi öğrenmenin toplamı halinde ifade edilebilir. İnsan bedenindeki hastalıklar dahi, organlarımızın ve ruhumuzun öğrenemediklerinin toplamıdır.

55 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 55 / 65 Yaşamımızın herhangi bir alanında ve de anında “öğrenmemiz” gerekip de: Öğrenmeyi beceremediğimiz, Öğrenmeyi önemsemediğimiz, Öğrenmeyi reddettiğimiz ya da Öğrenmekle ilgisini kavrayamadığımız her durum, ya hemen ya da bir süre sonra bir sorun olarak ortaya çıkar.

56 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 56 / 65 Hatta, daha da net olarak: –Bireysel olarak, –Kurumsal olarak, –Toplumsal olarak Sorunlarımızın büyük çoğunluğu birer “öğrenme yetersizliği”dir. Öğrenebildiklerimiz refah ve mutluluk, öğrenemediklerimiz ise sorunlarımızı biz üretiriz. Tercih bizimdir.

57 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 57 / 65 4 parçayı birbirine bağlayan bakla = gerçekten istemek İşte bu 4 parçadan oluşan öğrenmeyi öğrenme yoluyla ayakları üzerinde durabilme know-how’ı insanların önüne büyük bir özgürlük alanı açıyor. Bu özgürlüğün kullanılabilmesi ise ‘gerçekten istemeye’ bağlı. ‘İstemek’ ve ‘gerçekten istemek’ arasındaki fark, nelere katlanılabileceği ile ilgili. Herhangi maddi-manevi yükümlülük altına girmeksizin istemek gerçekten istemek değildir ve bir işe yaramaz. Koşullanmamız, biz istesek dahi birileri bu isteğimizi gerçekleştirmek için elimizden tutmazsa başarılı olamayacağımız yolundadır. Bunun bir yanılgı olduğuna, eğer kişi ‘gerçekten isterse’ yapabileceğine, 2 günlük yoğunlaştırılmış çalışma boyunca ikna olmaktadır.

58 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 58 / 65 (Doğru sorular sormak + yüksek öğrenebilirlik + yaşam alanı + sorun-öğrenme bağı) x istemek = bireysel çekirdek (nükleer) enerji Bu yolu kullanarak, kendi dışından gelecek çözümleri bekleyen -ve belki de hep bekleyecek olan- milyonlarca genç insan, kendi ayakları üzerine kalkabilir.

59 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 59 / 65 Öğrenilmiş çaresizlik Kendi iç (çekirdek) enerjisinin farkına varamayıp, öğrenilmiş çaresizlik içine düşmüş, çözümü kendi dışlarından bekleyen milyonlarca gencin bir bölümü çareyi dağlarda terör örgütlerine teslim olmakta bulmuşlardır. Bunların, ayakları üzerinde durabilmelerinin -tüm suç çeşitleri açısından- ne demek olduğunu düşünebiliyor musunuz?

60 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 60 / 65 Şimdi sizlere pratik bir yol öneriyorum: Her yörenin okur-yazar, ikna yeteneği bulunan 3-4’er kişisini gruplar halinde bu buz çözme işleminin moderatörü (kolaylaştırıcısı) olarak -yine öğrenme yoluyla- eğitelim. Seçilecek kişilerin 1 numaralı özelliği “istekli” olmaları, öğrenmeyi ‘gerçekten istemeleri’dir. Burada çerçevesini sizinle paylaştığımız öğrenmeyi öğrenme know-how’ına ait tüm bilgileri bir web sitesinde topladık. İnternet bağlantısı olan her yerden -yurtdışı dahil- erişilebiliyor. BNGV tarafından eğitilecek bu kolaylaştırıcılar, vakfın merkezi desteği ile kendi yörelerinde bu seminerleri düzenlesinler. Medya da paralel olarak ‘Kendi Ayakları Üzerinde Durma’ kültürünü işlesin.

61 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 61 / 65 Cumhuriyetin 100.yıyı için gençlik vizyonu: ‘Kendi Ayakları Üzerinde Durabilen Gençlik’.. Niye olmasın? Türkiye’nin terör mücadelesinin silahsız ayaklarından birisi bu olsun. Türkiye’nin işsizlikle mücadele politikasının ayaklarından birisi de bu vizyon olsun.

62 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 62 / 65 Eğer yüksek öğrenebilirliğimize ve her sorunun öğrenmekle bağlantılı olduğuna ikna oldu isek: Kim nerede uygulayacak ise, orada bir eğitim merkezi bulunup yerel imkanlarla bir Öğrenme Evi haline getirilebilir. Merkezi fonksiyonlar için küçük meblağlar da bir şekilde bulunur. Böylelikle tüm Türkiye’yi ayağa kaldıramaz mıyız?

63 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 63 / 65 “Eğmek” yerine “Dik Durdurmak” Mevcut insan yetiştirme sistemimiz: “eğitim” >> “eğmek”.. Yeni paradigma ise: dik durdurmak (kendi ayakları üzerinde dik durdurmak)!

64 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 64 / 65 Son söz! Yabancı dildeki eğitim sözcüğü: Education >> (L) ëdücere >> dik durdurmak.. Referans: The Origins, by Eric Partridge, Greenwich House

65 Sep-19-06 / Rev. 1© Copyright Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı, 2006 65 / 65 Teşekkür ederiz Beyaz Nokta ® Gelişim Vakfı www.beyaznokta.org.tr www.beyaznokta.org.tr