İKİNCİ DERS İKTİSADIN TANIMI, KAPSAMI VE TEMEL KAVRAMLAR

... konulu sunumlar: "İKİNCİ DERS İKTİSADIN TANIMI, KAPSAMI VE TEMEL KAVRAMLAR"— Sunum transkripti:

1 İKİNCİ DERS İKTİSADIN TANIMI, KAPSAMI VE TEMEL KAVRAMLAR

2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ İKTİSADIN TANIMI OLAYLARA İKTİSADİ BAKIŞ
İhtiyaç, Kaynak, Kıtlık OLAYLARA İKTİSADİ BAKIŞ Hanehalkı, Firma, Devlet Rasyonel Davranış Marjinal Analiz İKTİSADİ DÜŞÜNCE TARZINDA YAPILAN HATALAR İKTİSADIN BÖLÜMLERİ İKTİSATTA GRAFİKLERİN KULLANIMI

3 GİRİŞ HERHANGİ BİR ŞEY EVRENDE, EKONOMİ İLE
DOĞRUDAN VEYA DOLAYLI OLARAK İLİŞKİSİ OLMAYAN HERHANGİ BİR ŞEY (DAVRANIŞ, FAALİYET, HAREKET, OLAY , VS.) VAR MIDIR?

4 İKTİSAT ALANINDA UZMAN OLMADAN
HAL BÖYLE İKEN, BU DÜNYADA İKTİSAT BİLMEDEN, İKTİSAT ÖĞRENMEDEN, İKTİSAT ALANINDA UZMAN OLMADAN YAŞAYABİLMEK MÜMKÜN MÜDÜR?

5 Hayatınızı, iktisat bilgisine sahip olarak veya sahip olmadan sürdürmek sizin seçiminiz; Fakat bilmelisiniz ki, bu seçiminizin sonuçlarına kesinlikle katlanmak zorunda kalacaksınız.

6 THERE IS NO SUCH THING AS A FREE LUNCH
“Ben İktisatçının” hep tekrar ettiği gibi; THERE IS NO SUCH THING AS A FREE LUNCH

7 İKTİSADIN TANIMI İktisat, insanların sınırsız ihtiyaçlarını karşılamak için sınırlı kaynaklarını nasıl dağıttıklarını (tercihlerini) inceleyen bilim dalıdır. İktisat, kıtlık koşulları altında yapılan tercihlerin incelenmesidir

8 KAVRAMLAR 1. KITLIK İNSANLARIN İHTİYAÇLARININ SINIRSIZ OLMASINDAN KAYNAKLANIR KAYNAKLARIN SINIRLI OLMASININ SONUCUDUR SINIRSIZ İHTİYAÇLAR KARŞISINDA KAYNAKLARIN SINIRLI OLMASI OLGUSUDUR

9 İHTİYAÇLARIN ÖZELLİKLERİ
İhtiyaç, karşılandığında haz ve doyum veren, karşılanmadığında ise yaşanan acı ve üzüntü duygusudur Zorunlu İhtiyaç: Yaşamı devam ettirmek için zorunlu olan Zorunlu olmayan ihtiyaç: Yaşamsal olmayan fakat haz veren İHTİYAÇLARIN ÖZELLİKLERİ İnsan ihtiyaçları sonsuzdur İhtiyaçlar şiddet bakımından farklıdırlar Tatmin edildikçe ihtiyacın şiddeti azalır Bazı ihtiyaçların ise tatmin edildikçe şiddeti artar İhtiyaçlar, ihtiyaçları karşılayan mallar ikame edilebilir İktisatçılar ihtiyaçların ahlaki yönü ile ilgilenmezler

10 3.MALLAR VE HİZMETLER İnsanların ihtiyaçlarını doğrudan veya dolaylı olarak karşılama özelliği olan her şeye mal denir. Malların talep edilmesinin sebebi fayda sağlamalarıdır. Fakat Ekonomide insana fayda sağlayan her mal analize konu olmaz. Analize konu olan mallar yalnızca ekonomik mallardır. Ekonomik Mal: Belirli bir çaba ve bedel karşılığı sahip olunabilen maldır Serbest mal: Çaba sarf etmeden doğada her istendiğinde bedelsiz bulunabilen maldır

11 EKONOMİK MALLARIN ÇEŞİTLERİ
Ekonomik malları özelliklerini dikkate alarak sınıflandırmak mümkündür: A. GÖRÜNÜŞLERİNE GÖRE: MAL: İhtiyaçları tatmin etme özelliğine sahip fiziksel varlıklardır HİZMETLER: İhtiyaçları tatmin etme özelliği olan, maddi olmayan varlıklardır. Malın Özellikleri İnsan ihtiyaçlarını gidererek fayda sağlar Ekonomik malların bir değeri vardır Hizmetlerin özellikleri Hizmet ürünlerinin maddi varlığı yoktur Depolamak, saklamak mümkün değildir, üretildiği anda tüketilir, mülkiyeti el değiştirilemez Mübadele üretici-tüketici arasında doğrudan gerçekleşir

12 MALLARIN ÇEŞİTLERİ DEVAM…
B. KARŞILADIKLARI İHTİYACA GÖRE Tüketici malları: Tüketicinin ihtiyacını doğrudan karşılayan mal Üretici malları: Diğer malların üretiminde kullanılan mallar C. KALICI OLUP OLMAMALARINA GÖRE Dayanıklı mallar: uzun süre fayda sağlayan mallardır Dayanıksız mallar: Fayda sağladığında yok olan mallardır D. ARALARINDAKİ İLİŞKİLERE GÖRE İkame mallar: Aynı ihtiyacı karşılayabilen, bu açıdan bir birlerinin yerine kullanılabilen mallar Tamamlayıcı mallar: Bir ihtiyacı ancak birlikte kullanılmaları halinde giderilebildiği mallar E. MÜLKİYET AÇISINDAN Özel mallar: satın alan kişinin izni olmaksızın başkalarının tüketmesinin mümkün olmadığı mallar Kamusal Mallar: bir kişinin kullanımın bir başkasının kullanımına engel olmadığı mallar ve başkalarının tüketiminin engellenemediği mallardır.

13 4.KAYNAKLAR Kaynaklar, mal ve hizmet üretiminde kullanılan, doğa yada insanlar tarafından sağlanan tüm araçlardır KAYNAKLAR = ÜRETİM FAKTÖRLERİ = GİRDİLER KAYNAKLAR= EMEK+SERMAYE+ TOPRAK(+-)GİRİŞİM EMEK: Mal ve hizmet üretmek için gerekli fiziksel ve zihinsel çalışmalar SERMAYE: Diğer malları üretmek için kullanılan makineler, araçlar ve fabrikalar (=fiziksel sermaye) Finansal Sermaye=Fiziksel sermaye üzerindeki mülkiyet hakkı Beşeri Sermaye= çalışanların eğitimle elde ettikleri bilgi birikimi ve yetenekler TOPRAK: Doğa tarafından sağlanan, yer altı ve yer üstü kaynaklarının tamamıdır GİRİŞİMCİ (MÜTEŞEBBİS): Üretim faktörlerini bir araya getirerek üretim gerçekleştiren, işin riskini ve belirsizliği üstlenen kişi, şirket yada kamu kuruluşudur.

14 ÜRETİM NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİR
Üretim, bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak için kıt mal ve hizmetlerin miktar yada faydalarını arttırmayı amaçlayan çabalardır. ÜRETİM NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİR Mekan faydası sağlayarak Zaman faydası sağlayarak Mülkiyet faydası sağlayarak Şekil faydası sağlayarak

15 ÇEVREMİZDEKİ OLAYLARA BİLİMSEL BAKIŞ
Bilimlerin amacı, dünyada tekrar eden olayları keşfetmek ve bu bilgiyi ve kuralları kullanarak pratik problemleri çözmektir. Her bir bilimin inceleme konusu bir diğerinden farklıdır Fiziğin konusu, madde, hareket güç ve enerjidir. Kimya elementlerin kompozisyonu ve onların reaksiyonları ile ilgilenir. Her bir bilimin kendine has olayları görme şekli vardır Fizikçi baktığında maddeyi oluşturan atomları görür, uygulanan gücü görür. Kimyacı baktığında, elementleri, bağları kimyasal reaksiyonları görür. Her biri varlıkları görmek için farklı araçlar kullanırlar.

16 ÇEVREMİZDEKİ OLAYLARA BİLİMSEL BAKIŞ
SOSYAL BİLİMLERİN ANALİZ YÖNTEMİ Pennsylvania Üniversitesindeki hocalarımızdan biri, yöneylem araştırmalarının kurucusu, sistem düşüncesinin öncüsü, yönetim bilimcisi, felsefeci ve matematikçi Russell Ackoff idi. Ackoff bir makalesinde, fizik bilimlerin analiz yöntemi, ele alınan bir parçayı, acaba bu parça kendisinden daha küçük hangi parçalardan kuruludur diye onun bölünemez en küçük parçasına (atomuna) kadar parçalara ayırmaktır. Sosyal bilimlerin analiz yöntemi ise, ele alınan parçayı,  acaba bu parça, kendinden büyük hangi parçaya aittir diye düşünüp,  “bütün”e ulaşmaktır diye yazmıştı.  Onun bu satırları bana hep rehber olmuştur

17 OLAYLARA İKTİSADİ BAKIŞ
İktisat, hayatın ekonomik yönü ile ilgilenirler. iktisatçıların olaylara kendilerine has bir bakış şekli vardır İktisatçılar etraflarına baktıklarında kıtlık görürler KITLIK TERCİH (SEÇİM) NE, NASIL, KİM İÇİN İktisatçı baktığında, piyasa görür; bu piyasada bir birleri ile iletişim içerisinde olan karar verme birimleri vardır ve bu birimlerin davranışları sonucu denge fiyatı oluşmaktadır. İktisatçılar bu olayları açıklamak için farklı araçlar kullanırlar. İktisatçı açıklamalarında arz ve talebi kullanır Arz ve talep edenler arasındaki etkileşim sonucu piyasada oluşan fiyatı kullanır

18 SEÇİMİ, İKTİSADİ (KARAR) BİRİMLER (fayda maliyet analizi ile) YAPARLAR
İKTİSADİ BAKIŞ DEVAM… SEÇİMİ, İKTİSADİ (KARAR) BİRİMLER (fayda maliyet analizi ile) YAPARLAR HANEHALKI: Birlikte yaşayan, finansal kararlarını birlikte alan insanlardır FİRMALAR: Üretim faktörlerini kullanarak üretim yapan ve ne üretileceğine karar veren bütün üretici birimler (şirket, devlet, bakkal..) DEVLET: Piyasaya üretici ve tüketici olarak katılabilen, vergi toplama ayrıcalığı olan ve ekonomide gerekli düzenlemeleri yapma ayrıcalığına sahip organizasyondur.

19 İKTİSADİ BAKIŞ DEVAM….. RASYONEL DAVRANIŞ: Karar alma durumunda olan iktisadi birimin kendi hedefine uygun biçimde hareket etmesi demektir Birimler kendi çıkarlarına göre hareket ederler Rasyonel davranış yanlış karar vermemek değildir MARJİNAL ANALİZ: mevcut koşullar değiştiği zaman ne olacağının incelenmesidir; İktisadi Karar Birimleri Kararlarını marjinde alırlar: Kararlarda bütün süreçler değil, değişimin etkisi en büyük etkiyi yapar

20 İKTİSADİ DÜŞÜNCE TARZINDA YAPILAN HATALAR
DİĞER ŞARTLAR SABİTKEN (CETERIS PARIBUS) VARSAYIMININ DİKKATE ALINMAMASI BİRLİKTE DEĞİŞİM VE NEDENSELLİĞİN AYNI ŞEY OLDUĞUNA İLİŞKİN YANLIŞ DÜŞÜNCELER TÜMLEME YANILGISI TEORİ-PRATİK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KAVRANAMAMIŞ OLMASI

21 İKTİSADIN BÖLÜMLERİ MİKRO İKTİSAT: İktisadın birey, firma, piyasa gibi küçük birimlerinin tercihlerini inceleyen bölümüdür. Analiz aracı olarak mikroskoba benzer MAKRO İKTİSAT: Ekonomiyi bir bütün olarak ele alan ve toplulaştırılmış davranışları incelen bölümüdür. Analiz aracı olarak teleskoba benzer

22 TEŞEKKÜRLER