*Yönetici Rolleri *Örgütlemede Temel İlkeler Prof. Dr. Haydar SUR

... konulu sunumlar: "*Yönetici Rolleri *Örgütlemede Temel İlkeler Prof. Dr. Haydar SUR"— Sunum transkripti:

1 *Yönetici Rolleri *Örgütlemede Temel İlkeler Prof. Dr. Haydar SUR
Yönetim İlkeleri /2 *Yönetici Rolleri *Örgütlemede Temel İlkeler Prof. Dr. Haydar SUR

2 Yönetim Süreci Yönetim – belirli bir amaç için birbiriyle bağı olmayan kaynakları bir araya getirip yönlendirme İşlevler: Planlama Örgütleme Kadrolama Yöneltme Kontrol

3 Örgütlerin Yönetimi Örgüt – hedeflere ulaşmak için bir grup insanın düzenli ve işbirliği içinde birarada çalışması Yönetim – hedeflere etkili ve verimli şekilde ulaşabilmek için bir örgütün kaynaklarını yöneltme faaliyeti

4 Yönetimle İlişkili Kavramlar
Otorite (Yetke) – yönetimin en üstten aşağılara doğru göçerilmesi & yöneticilerin diğerlerini yöneltme yetkisi & onların pozisyonlarıyla ilgili faaliyette bulunma Sorumluluk – belirlenmiş bir faaliyetin yerine getirilmesi veya başka biri tarafından yerine getirildiğinin gözetlenmesi zorunluluğu

5 Yönetim Düzeyleri Yönetici– insanlar veya diğer kaynaklardan sorumlu tutulan her kişi Yönetim düzeyleri: Alt düzey –işçilere gözlemci-denetçilik yapar Orta düzey – bir örgütün politikalarının uygulamaya geçirildiği faaliyetleri koordine eder Üst düzey – Örgütü kontrol eder

6 Yönetim Düzeyleri

7 TKY Yönetim Düzeyleri

8 Genel & İşlevsel Yöneticiler
Genel yönetici – bir örgütsel birimde her türlü faaliyetten sorumlu İşlevsel Yönetici – örgütsel faaliyetlerin yalnızca belirli bir tanesinden sorumlu

9 Mintzberg’in Yönetici Rolleri

10 Mintzberg’in Kişilerarası Rolleri
İlişkilere odaklanır Kişilerarası roller: Temsiliyet – yönetimi temsil etme (törenlerdeki sorumluluklar) Liderlik – çalışanları motive edici ortam oluşturma sorumluluğu İç-dış bağlantısı – örgütün içinden ve dışından insanlarla ilgilenme sorumluluğu

11 Mintzberg’in Bilişim Rolleri
İletişime odaklanır Bilişim rolleri: İzleme – daha etkili hale gelebilmek için bilgi toplama çabası Yayma-dağıtma – astlarına gerekli bilgileri verme, iletme Konuşma yapma – içerideki ve dışarıdaki kişilerle örgüt adına konuşma

12 Mintzberg’in Karar Rolleri
Birimin stratejisine odaklanır Karar Rolleri: Girişimci – voluntary initiator of change. Karışıklık giderici – kontrolü altında kalan kısımda karmaşayı çözer Kaynak ayırıcı– örgütün kaynakları kime nasıl dağıtılacak - pay edilecek kararını verir Müzakereci – verenin de alanın da mutlu olduğu bir noktayı buluncaya kadar karşılıklı ödünleşmeye katılır

13 Yönetim Becerileri Beceri – performansa etkisi olacak bir yeteneğin kazanılıp geliştirilmesi Katz’ın Yönetim Becerileri: Teknik – belirli bir faaliyeti analama ve yapmada maharet İnsan – insanlarla çalışma ve onların davranışlarını anlama Kavramsal – örgütü bir bütün olarak görebilme yeteneği

14 Yönetim Düzeyleri & Becerileri

15 Yönetim İşlevleri Yönetimin beş işlevi:
Planlama Örgütleme Kadrolama Yöneltme Kontrol etme Örgütün alt birim ve sistemlerinin faaliyetlerini koordine etmede gerçekleştirilen işlevler

16 Planlama Ne olması gerektiğini önceden belirleme
Planların hiyerarşisi: Amaçlar(Goals) – örgütün yakalamak isteyip uğraş verdiği gelecekteki koşullar Hedefler(Objectives) – bütün yönetsel planlamaya yön veren amaçlar Politikalar (Policies) – faaliyet rotaları ve rehberleri Talimat ve yöntemler (Procedures & methods) – uygulamanın adımlarını tanımlar

17 Planlama

18 Planlamanın boyutları (Tekrarlanma)
Kalıcı Planlar Tekrarlanan faaliyetlerin planlarıdır Birçok kez kullanılır Örnek Politikalar Talimatlar Yöntemler Kurallar

19 Kalıcı Planlar Politika – üst düzey yönetim tarafından belirlenmiş örgütlü davranışların genel rehberi Talimat – Faaliyetlerin zamansal sıralanışı Yöntem – bir süreçte bir basamağın ayrıntılıları Kural – faaliyetin “ne yapılmalı” ve “ne yapılmamalı”yı belirleyen net tanımı

20 Planlamanın boyutları (Tekrarlanma)
Tek kullanımlık planlar Örnekler Programlar Projeler Bütçeler

21 Planlamanın boyutları (Zaman yelpazesi)
Kısa vadeli planlar 1 yıl veya daha az süreli Uzun vadeli planlar 1-5 yıllık periodu kapsar Stratejik planlar Kesintisiz ve sistematik süreç Gelecekteki çıktılara odaklanır, nasıl başarılacak, başarı nasıl ölçülecek

22 Planlamanın boyutları (Yönetim düzeyleri)

23 Örgütleme Aşağıdaki süreçleri kapsar:
Faaliyetleri gruplandırma İşlerin üstesinden gelmek için yetkiyi alt düzeylere aktarma İlişkilerin koordine edilmesi Karar vermeye öncülük etme Formal Örgütlenme – örgütleme çalışmasının çıktısı, genellikle örgüt şeması olarak ortaya çıkar

24 Yönetim alanı (etki alanı)
Bir yönetici tarafından izlenip yönetilebilecek çalışan sayısıdır Uygun rakamı belirlemede dikkate alınacaklar: Örgütsel politikalar Kadroda bulunabilen uzman sayısı Çalışanların yetenek düzeyi Nesnel standartlar İşin doğası İşgücünün dağılımı

25 Yetki göçerme (delegasyon)
Yetki göçerme – İş aktiviteleri ve yetki açısından örgütteki biri kişiyi onaylama Otorite üstten aşağıya doğru göçerilir Göçermenin etkili olabilmesi: İyice belirlenmiş görevler açıkça tanımlı olarak göçerilmeli Görev verilene onu yerine getirecek gücü de göçermeli Sorumluluk yaratılmalı

26 Kadrolama Örgütü amacına ulaştırmada en etkili olacak kişilerin seçimi, istihdamı, eğitimi ve geliştirilmesidir Ağırlıklı olarak insan kaynakları departmanınca yapılır Eğitim ve geliştirmeden alt düzey yöneticiler sorumludur

27 Kadrolamanın Basamakları
İnsan kaynağının planlanması Örgütün ihtiyaç duyduğu insan kaynağının kesintisiz olarak karşılanmasını emniyete almak için yapılır Seçim ve istihdam Adaylardan oluşan havuzun oluşturulması, havuzdan kişilerin değerlendirilmesi ve seçimi Oryantasyon, eğitim ve geliştirme Örgüte yenice katılanlara örgütün amacını, işleyişini,anlatma, kuralları öğretme ve işe ısındırma, giderek becerileri arttırma

28 Kadrolamanın Basamakları
Performans değerleme kişilerin performansının konulan iş standartları ile karşılaştırılması Kompansasyon Bütün işleri göz önüne alarak ücretlerin ve diğer ikincil ödeme veya yararlandırmaların ayarlanması

29 Yöneltme İşgörenlerin örgüt amacına ulaşmak için yönetilmesi Kapsamı:
Moral (içgücü) Çalışanların tatmini Üretkenlik İletişim

30 Kontrol Planların uygulamaya konulduğunun kontrol edilmesi işlevidir
Kapsamı: gerçekleşen performansı ölçme ve iş standartları ve istenilen performans ile karşılaştırma, istenilen çizgiden sapmalar (her zaman olur) kabul edilebilir düzeylerde mi onu kontrol etme Kabul edilemez sapmalar için hemen düzeltme ve tedbir alma planları ortaya koyma

31 İş Yaşamı Kalitesi (QWL / İYK)
Esaslar: Kararlar mümkün olan en alt hiyerarşik düzeyde verilmeli İşin bütününden takımın tamamı sorumludur Bir örgütü çalışanların teknik ve sosyal potansiyeli geliştirir Örgütün kalitesi çalışanların kalitesiyle belirlenmiş olur

32 İş Yaşamı Kalitesi (QWL / İYK)
Esaslar –devamı.. Güvenlik ve çalışanların sağlığı çok önemlidir İşin yerine getirilmesi için anında geribildirim mekanizmaları şarttır Sorunlar belirli kişilerden oluşan ekiplerle çözümlenir, ama sorumluluk herkesindir

33 Ortak kültür Paylaşım: Örgütü kaynaştırır felsefe değerler varsayımlar
inançlar Umutlar beklentiler tutumlar normlar Örgütü kaynaştırır

34 Kültür “check-list”ine uyum
Yazılı misyon olmalı Misyonu işgörenlere hatırlatmalı Elini taşın altına koyan yönetim Yöneticiler ve işgörenler arasında açık iletişim desteklenmesi Üstün performansa ayrıcalıklı ödeme İşgörenlere işletmede hisse verme

35 İşin Dikey Bölümlenmesi
Otorite akışını gösterme Komuta zinciri – örgüt içinde kimin kime bağlı çalışacağı açık çizgilerle gösterilir Yetkinin göçerilmesi durumunda yetkiyi kimin kime göçerdiği de açıkça tanımlanmalı Eşitlik ilkesi – sorumluluk ve yetkinin birbirine uyumlu olması

36 İşin Yatay Bölümlenmesi
Bütün departmanlar arasında düşünce ve deneyim paylaşımını destekler Her departmanda hiyerarşik düzey sayısını en aza indirir

37 Örgütlemede bazı noktalar
Örgütün değişik faaliyet alanları varsa herbiri tanımlanmalı Her faaliyet alanından sorumlu olan bir kişi belirlenmeli Örgütte kullanılan kaynaklar ve yetkiler herkesi ilgilendirir

38 Otorite (yetke) Formal otorite – kişinin örgütte işgal ettiği pozisyondan doğan otoritesi Kabul edilen otorite – işgörenlerin kabul ettiği otorite derecesi Yetenek otoritesi – kişinin yeteneğinin derecesine göre ortaya koyabildiği otorite

39 Bölümlere ayırma Bazı mantık değerlendirmesi ile işleri belirli gruplar altında toplama Bölümleri oluşturmada göz önüne alınanlar: İşlev Ürün Coğrafya Müşteri Süreç/donanım Zaman/vardiya

40 Örgüt şeması Örgütün yapısının bir şekille gösterimi
İşlevleri ve ilişkileri gösterir Specifies the formal authority & communication network of the organization.

41 Koordinasyon Örgütün değişik bölümleri arasında işleri bağlantılandırma ve uyumlandırma faalitleri Koordinasyon mekanizmaları: Komiteler Belirli faaliyet için sorumlu kişiler (task force)

42 Teşekkür…. Bu bölüm için kaynaklar:
Pearson Education, Inc Upper Saddle River, New Jersey 07458 2.Spears & Gregoire Foodservice Organizations, 5th edition