TOPRAĞIN ÖNEMİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNETİMİ

... konulu sunumlar: "TOPRAĞIN ÖNEMİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNETİMİ"— Sunum transkripti:

1 TOPRAĞIN ÖNEMİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNETİMİ
Doç. Dr. Mehmet ZENGİN Selçuk Üniv. Ziraat Fakültesi Toprak Bil. ve Bitki Besl. Böl. 25 Haziran 2014, Ankara

2 TOPRAK VE TOPRAĞIN ÖNEMİ
Toprak, insanın mayası olup bitki örtüsü için de yaşam ortamıdır, besin deposudur. Organik ve inorganik materyallerin parçalanmasıyla meydana gelen, içerisinde belirli oranlarda su ve hava bulunduran, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini içeren ve bitkilere durak yeri olan yer yüzünün parçalanmış üst katmanına toprak denir.

3 Toprak Ana Türk ve Altay mitolojisinde ve halk inancında Toprak Tanrıça kabul edilmiş ve Topra (Tobra, Tobura, Tovura, Toburah,Tuprak, Tufrak) Ana da denmiştir. Eşanlamlı olarak Yer Ana (Cer Ana) tabiri de kullanılmıştır. TOPRAK OLUŞUMU Genel olarak kabul edilen bir teoriye göre Dünya Güneş'ten kopmuş ateşten bir kütleydi. Boşlukta dönerken zamanla soğuyan bu kütlenin üzeri sert bir kabuk halini almıştır. Bu sert kabuğu teşkil eden kayaların milyonlarca yıl boyunca çeşitli etkilerle ufalanıp ayrışması ve sonradan içerisine organik maddelerin karışmasından topraklar meydana gelmiştir.

4 Toprak, M İ T O Z Ana materyal, İklim, Topoğrafya, Organizma ve Zaman sürecinde oluşur ve kendine özgü fiziksel-kimyasal-biyolojik özellikler kazanır. İdeal bir toprakta hacimce %50 katı, %50 boşluk vardır. Katı kısım kil+silt+kum (%45) ve org. madde (%5)’den oluşur. Organik maddenin %80’i humus, %10’u kök ve %10’u da organizmalardır. Boşluğun yarısı hava, yarısı da su ile kaplıdır. Atom → Mineral → Kaya → Ham toprak → Olgun toprak

5 Anamateryal ve topoğrafya
İklim ve bitki örtüsü Anamateryal ve topoğrafya

6 Doğal kaynaklarımızın temelini oluşturan toprak varlığımızın potansiyeli ve bu potansiyelin verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı; ancak detaylı toprak haritaları çıkarılması, büyük toprak gruplarının dağılımı ve önemli özelliklerinin saptanması, arazi kullanma kabiliyet sınıflarına göre kullanım planlamalarının yapılması ile mümkündür. Ülkemizde ortalama arazi rakımı m olup, arazilerimizin ancak %10’unda yükselti m arasındadır. Ülkemizde arazilerimizin %20’sinin eğimi %15’in altında, %80’inin eğimi ise %15’ten fazladır.

7 Dünyada Türkiye’de Kara yüzey alanı: ha ha (37. sırada) İşl. tarım ar.: ha (%11.61) ha (%33.24) Orman ara.: ha ha (%26) ha orm.var (%66’sı bakir) %40’ı bakir m3/yıl odun ür da orman/kişi Mera ara.: ha (%27) ha (%37) Topraksız tarım: ha ha Toplam su: km km3 (640 mm yağış) Kullanıl. su: km3 (%0.72) km3/Yıl (%21.9) Kişi başına su: 7600 m3/yıl m3/Yıl.

8 Dünyada Türkiye’de Tarımda: %67 %70 tarımda %20 sanayide
Dünyada su kullanımı (2005 Yılı) Dünyada Türkiye’de Tarımda: % %70 tarımda %20 sanayide %10 konutlarda

9 Türkiye’nin genel yüzölçümü 77.797.127 hektardır.
Bunun hektarı göllerle kaplıdır. Anadolu tarafı ha. Trakya tarafı ha. İşlenen tarım arazimiz; 1934’de 11.7 milyon ha, 1950’de 14.5 milyon ha, 1950 sonrası makineleşmeyle 2011’de 28 milyon hektara ulaşmıştır. Bitkisel üretim alanının; %69’u tarla bitkileri %3’ü sebze bitkileri %5’i meyvelik %2’si zeytinlik %2’si bağ alanları

10 Ülkemizde Arazi Kullanım Şekli
Kullanım Şekli Alanı (Ha) Oranı (%) İşlenen Araziler ,699, ,6 Nadaslı Kuru Tarım ,793, ,5 Nadassız Kuru Tarım 5,815, ,5 Sulu Tarım ,990, ,8 Bağ-Bahçe ,058, ,4 Özel Bitkiler (zeytin vb) 1,042, ,3 Çayır-Mera Arazisi ,745, Çayır , ,8 Mera ,101, ,2 Orman, Funda-Çalılık ,467, ,2 Orman ,135, ,5 Funda-Çalı ,333, ,7 Yerleşim Alanları , ,7 Diğer Araziler ,212, ,1 Sazlık ve Bataklık , ,06 Irmak Yatakları , ,24 Sahil Kumulu , ,05 Kara Kumulu , ,03 Çıplak Kaya ve Molozlar ,930, ,62 Su Yüzeyleri ,102, ,4 GENEL TOPLAM ,797,

11 Toprak Varlığımız Toprak varlığı yönünden dünyanın sayılı büyük ülkeleri arasında bulunan Türkiye, bölgemizde Rusya’dan sonra 2., Dünya’da ise 12. sırada yer almaktadır. Sulanan arazi büyüklüğü bakımından Türkiye belli başlı dünya ülkeleri arasında 13. sırada, sulanan arazilerin tarım alanlarına oranı yönünden ise 20. sırada yer almaktadır. Topraklarının yaklaşık 2/3’ünde kurak ve yarı kurak iklim özelliklerine bağlı kalınarak tarım yapılan ülkemizde tarımsal üretimin göstergesi olarak hububat tarımı esas alınırsa, hububat ekim alanları büyüklüğü bakımından dünya ülkeleri arasında 6. sırada yer alan Türkiye’de hektara buğday veriminde 22. sırada yer aldığı görülür. Ülkemizde ürün verimi sulama ile 2-3 kat artırılabilmekte, elverişli koşullarla yılda 2-3 ürün alınabilmektedir.

12 TARIM REFORMU UYGULAMA ALANLARI Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce;
2002 yılında 16 ilde 47 ilçede 1288 uygulama 2014 yılında 55 ilde 235 ilçede 3960 uygulama alanında çalışmalar yürütülmektedir. Arazi Kullanım Planlaması çalışmaları kapsamında; 2002 yılı sonuna kadar ha alanda çalışma tamamlanmıştır. 2010 yılı sonu itibariyle ha alanda çalışma tamamlanmıştır. Halen ha alanda çalışmalar sürdürülmektedir.

13 Dünyadaki toprakların ancak %10’unda bitkisel üretim
yapılabilmektedir.

14 TOPRAĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİR KULLANIMI
Toprak problemleri Arazi problemleri Asidik-bazik pH, Tuzluluk, Sodiklik, Az organik madde, Fazla-az kireç, Ağır-hafif tekstür, Drenajsızlık, Yanlış gübreleme, Erozyon, Sığlık Küçük ve parçalı, Fazla eğim, Taşlılık, Kuraklık, Amaç dışı kullanım, Yetenek dışı kullanım Sürdürmek sürdürülebilir sözlük anlamı devamlı fiil sıfat sürdürülebilirlik devamlılık Sürdürülebilir kavramı “bir sistemdeki enerji kaynağının yok olmaksızın dolaşımının sonsuza kadar devam ettirilmesi” Sürdürülebilirlik ‘gelecek nesillerin ihtiyaçlarını tehlikeye sokmadan, mevcut ihtiyaçları karşılama”

15 Fasulye + Şeker Pancarı + Buğday + Mısır (veya Ayçiçeği)
Verim = T + T + İ + İ Normal Yanmış ahır gübresi Fasulye + Şeker Pancarı + Buğday + Mısır (veya Ayçiçeği)

16 Arazi Yetenek Sınıfları
9.4 Mil. ha Toplam: 77.8 Mil.Ha.

17

18 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK Yıllığı 2013
NÜFUSUMUZ ARTARKEN buğday ekim alanlarımız 13 yılda yaklaşık 1.58 milyon ha azaldı !

19 Toprak Kor. ve Ar. Kul. Kanunu
ARAZİLERİMİZİ Böldük, Parçaladık 5403 Sayılı Toprak Kor. ve Ar. Kul. Kanunu 19

20

21 Sürdürülebilir tarımda başarılı olabilmek için
1. Toprakta bitki besin maddesi miktar ve dengesi 2. Toprak organik maddesinin korunması 3. Münavebe (suluda Fasulye + Ş.Pancarı + Buğday + Mısır (veya Ayçiçeği) 4. Kontrollü toprak işleme 5. Entegre zararlı ve yabancı ot mücadelesi 6. İnsan faktörü Verim = T + T + İ + İ

22 Sürdürülebilir Tarım Sistemi
Toprak O.M. % Çiftlik gübresi Örtü bitkileri Azaltılmış toprak işleme Sürdürülebilir Tarım Sistemi Geleneksel Tarım Alternatif Uygulamalar Zaman, yıl

23 Sağlıklı ve Kaliteli Toprak:
Kolay drene olan, baharda çabuk ısınan, ekimden sonra kabuk bağlamayan, şiddetli yağışları kolay emebilen, bünyesinde iyi su tutabilen, çok az kesekli ve geçirimsiz alt tabaka içermeyen, derin, erozyon ve besin maddesi kayıplarına dirençli, toprak organizmalarını destekleyen, yüksek verim için fazla gübrelemeye ihtiyaç göstermeyen, iyi bir toprak kokusuna sahip, yüksek kaliteli ve verimli ürün alınabilen topraklardır. Topraklarımızın ortalama; %86.4’ü tınlı ve killi-tınlı bünyeye sahiptir %57.6’sı kireçlidir (%5’den fazla kireç) %85’inde pH 7’nin üzerindedir %64.5’i yetersiz organik madde içermektedir %64.4’ü fosforlu gübreye ihtiyaç göstermektedir %97.9’unda potasyum yeterlidir, ancak Ca yüksekliğinden K verilmekte. %50’sinde çinko, %27’sinde demir noksan %76’sı %6’dan fazla eğime sahiptir %72’si sığ ve çok sığdır.

24 Tarımsal üretim ve gıda güvenliği için toprak çok önemlidir.
HEDEF; Gelecek nesillerin de ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için, bugün için var olan imkanlarını tehlikeye atmayan Sürdürülebilir Kalkınma’dır SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMANIN TEMELİ İSE; Toprak, hava ve su gibi doğal kaynakların doğru kullanımını esas alan üretime dayanmaktadır. Tarımsal üretim ve gıda güvenliği için toprak çok önemlidir. 24

25 Toprak sevgidir, candır, hayattır...
Aşık Veysel toprağı insan biçimli olarak ele alıp şöyle der; Karnın yardım kazmayınan bel ilen, Yüzün yırttım tırnağınan el ilen, Gine beni karşıladı gül ilen, Benim sadık yarim kara topraktır. Şefkat ve merhamette güneş gibi ol, Kusur örtmede gece gibi ol, Cömertlikte akarsu gibi ol, Tevazuda toprak gibi ol, Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol, Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol! TEŞEKKÜR EDERİM