İÇ HASTALIKLARINDA TEMEL KAVRAMLAR

... konulu sunumlar: "İÇ HASTALIKLARINDA TEMEL KAVRAMLAR"— Sunum transkripti:

1 İÇ HASTALIKLARINDA TEMEL KAVRAMLAR

2 İç Hastalıkları Dersinde
Öğrenci İç hastalıklarına ilişkin kavram, ilke, yöntem, tekniklerle ilgili teorik bilgileri öğrenme ve uygulama becerisi, Temel sağlık hizmetleri doğrultusunda sağlığın korunması, sürdürülmesi, yükseltilmesi, Hastalık-sakatlık durumunda ve sağlığın yeniden kazanılması sürecinde gerekli olan fiziksel, psikolojik ve sosyal gereksinimlerinin karşılanması için gerekli olan bakım ilkeleri hakkında bilgi ve uygulama becerisi kazanacaktır .

3 Amaç Mesleğe hazırlanma Hasta bakımının kalitesini yükseltmek
Sağlığın yükseltilmesini ve devamını sağlamak Hastalıktan korunma konusunda önderlik etmek Mesleğin geliştirilmesini sağlamak

4 Dersin Hedefleri Öğrenci
Sağlık-hastalığa ilişkin temel kavram ve ilkeleri açıklayabilmeli Hizmet sunulan toplumun yapısal özelliklerini, sosyokültürel özelliklerini ve değer yargılarını değerlendirerek profesyonel davranışlarını buna göre düzenleyebilmeli Yatağa bağımlı hastada görülen sorunlar konusunda bilgi kazanmalı, yatağa bağımlı hastada görülen sorunlarını tanımlayarak bu sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli

5 Dersin Hedefleri 4-Sıvı-elektrolit, asit-baz dengesi hakkında bilgi kazanmalı ve sıvı-elektrolit, asit-baz dengesizliklerinde bakım ilkelerini uygulayabilmeli   5-Solunum sistemi hastalıkları ve korunma yöntemleri, tedavisi konusunda bilgi kazanarak hastanın sorunlarını saptayabilmeli ve bu sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli

6 Dersin Hedefleri 6-Kardiyovasküler sistem hastalıklarında korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanarak, sorunları saptayabilmeli ve bakım ilkelerini uygulayabilmeli   7-Endokrin sistem hastalıklarında korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanarak, hastanın sorunlarını saptayabilmeli ve sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli   8-Neoplastik hastalıklara neden olan risk faktörleri, önlenmesi, erken tanı, tedavi yöntemleri konusunda bilgi kazanmalı, sorunları saptayabilmeli ve bakım ilkelerini uygulayabilmeli

7 Dersin Hedefleri 9-Kan hastalıklarından korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanmalı, sorunları saptayabilmeli ve bakım ilkelerini uygulayabilmeli   10-Üriner sistem hastalıklarında korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanmalı, sorunları saptayabilmeli ve bakım ilkelerini uygulayabilmeli  11-Sindirim sistemi hastalıklarında korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanmalı, sorunları saptayabilmeli ve bakım ilkelerini uygulayabilmeli

8 Dersin Hedefleri 12-Nörolojik hastalıkları korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanarak, hastanın sorunlarını saptayabilmeli ve sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli   13-Eklem bağ dokusu hastalıklarında korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanarak, hastanın sorunlarını saptayabilmeli ve sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli

9 Dersin Hedefleri 14-Bağışıklık sistemi hastalıklarında (AIDS) korunma, tanı ve tedavisi konusunda bilgi kazanarak, hastanın hemşirelik sorunlarını saptayabilmeli ve bu sorunlara yönelik bakım ilkelerini uygulayabilmeli

10 Teorik Ders :84 saat Uygulama Ders :160 Toplam Ders :244 Uygulamaya %80 devam zorunlu Teorik derse %70 devam zorunlu Teorik Devamsızlık süresi: saat Uygulama Devamsızlık Süresi: saat (gün)

11 Konular Yatağa bağımlı hasta ve hemşirelik bakımı
Yaşlı ve hemşirelik bakımı Sıvı-elektrolit dengesi Asit–Baz Dengesi Solunum sistemi hastalıkları ve hemşirelik bakımı Kardiyovasküler sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı Onkoloji ve hemşirelik bakımı Hematolojik Bozukluklar ve hemşirelik bakımı Endokrin sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı Üriner sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı Nörolojik sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı GİS sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı Eklem-Bağ dokusu hastalıkları ve hemşirelik bakımı İmmün sistem hastalıkları hemşirelik bakımı

12 HEMŞİRELİKTE TEMEL KAVRRAMLAR

13 Kavram Bireysel algılama deneyimi ile bir objeye/olaya ait nitelikleri bütünleyen düşünceleri formüle eden bir araçtır. Hemşirelik disiplinini oluşturan kavramlar Hemşirelik İnsan Çevre Sağlık/hastalık

14 İnsan, toplum, sağlık ve hemşirelik
Hemşirelik: Kavramsal bilgi ve beceriyi içeren uygulamalı bir sağlık disiplinidir. İnsan, toplum, sağlık ve hemşirelik Hemşirelik geçmişten günümüze sosyal, kültürel ve teknolojik değişimlerle kendini yenilemeyi başaran birey, aile ve toplumun sağlık durumunu ile ilgilenen uygulamalı bir sağlık disiplinidir. Hemşirelik insanı tanımayı ve insanın yaşam süreci boyunca deneyimlediği sağlık/hastalık durumlarında gereksindiği bakım ve uygulamaları gerçekleştirmektedir. Hemşire bu işlevleri fizik biyoloji, davranış sosyal tıp ve mesleki bilimlerinden oluşan hemşirelik bilimini sistematik ve organize biçimde kullanarak gerçekleştirmektedir.

15 HEMŞİRELİK KAVRAMLARI
1. İnsan Fiziksel gereksinimler Duygusal gereksinimler Toplumsal gereksinimler Hemşireliğin temeli, hasta/sağlıklı bireyi anlamaya, tanımaya dayanır. Bu nedenle hemşirelikte bir çok yönü ile ele alınmalıdır. Biyolojik açıdan insan, milyonlarca hücrelerden oluşan oldukça karmaşık bir organizasyondur. Biyo-psiko-sosyal bir varlıktır. Diğer canlılardan farklı olarak toplumsal çevrede yaşamak zorundadır. Hemşireliğin temeli, sağlıklı/hasta bireyi anlamaya, tanımaya dayanır. Biyo-psiko-sosyal ve kültürel bir varlıktır. Toplumsal ortamda, sosyal çevrede yaşar. Diğer canlılarla çevre ilişkisi daha çok fizyolojik gereksinimlerin karşılanması temeline dayanır. Doğumla başlayan yaşam boyu devam eden karşılanması zorunlu temel gereksinimleri vardır. Fizyolojik, ait olma ve sevgi, toplumsal ve kendini geliştirme gereksinimleri vardır. Temel insan gereksinimleri Maslow’un motivasyon kuramı Başka bir sınıflandırma Primer ve sekonder gereksinimler. En son sınıflandırma Fiziksel/Fizyolojik gereksinimler, Duygusal/emosyonel gereksinimler, Toplumsal/sosyal gereksinimler Hemşirelik hizmetinin odağı insandır. O nedenle insanı daha bilinçli olarak tanımamız önemlidir. İnsan çevre içinde yaşayan, çevreyi kendine uygun duruma getiren, hastalık/sağlık çizgisi içinde hareket eden, sağlığı geliştirme ve hastalıkların iyileşmesinde yardım ve desteğe ihtiyaç duyan bir varlıktır. İnsan fizyolojik, psikolojik, sosyal bir varlıktır. İnsanın fizyolojik yönünü hücre, doku, organ ve sistemler oluşturur. İnsanın psikolojik yönünü ise değerler, kişilik, huy, motivasyon, istek/isteksizlik, tepkiler ve algılama gibi faktörler oluşturur. İnsanın sosyal yönünü ise içinde yaşadığı toplumun değerleri oluşturur. İnsan, içinde bulunduğu duruma uyum sağlayan bir varlıktır. İnsanın, hayatını tehdit eden durumlara karşı koyma ve kendini dengede tutma yeteneği vardır. Yaşam için en uygun koşullara uyum sağlamak üzere fizyolojik sistemin kendi kendini düzenleme sürecine homeostasis, yani iç denge denir. Vücudun değişime uyum sağlayabilmesi için desteklenmeye ihtiyacı vardır. Her bireyin yaşadığı değişimleri algılama ve baş etme biçimi farklıdır. Baş edemediği durumlarda organizmada bedensel ve ruhsal sınırların tehdit edilmesi ve zorlanması ile stres ortaya çıkar. Strese neden olan faktörlere stresör denir. Stresörle yetersiz baş etme durumunda; düşünce sürecinde bozulma, fiziksel ve ruhsal hastalıklar, sosyal ilişkilerde problemler görülebilir.

16 Temel İnsan Gereksinimleri
Kişisel tatmin, başarı, potansiyelin ortaya çıkması Prestij, başarılı, yeterli olmak ve başkaları tarafından benimsenmek, tanınmak Başkaları ile iyi ilişkiler kurmak, kabul edilmek ve bir yere ait olmak Kendini, ailesini, toplumu güven ve emniyet içinde tehlikeden uzak hissetme Solunum, yeme-içme, boşaltım, uyku Kendini geliştirme ihtiyaçları Diğer ihtiyaçlar Hemşirenin görevi sağlıklı –hasta birey aile ve toplumun gereksinimlerini doyuma ulaştırmada onlara yardım etmektir. Hemşireler bunu kişilerarası ilişkileri sırasında yerine getirirebilirler. Bu yardım kökenli, ilişki sevgi ve saygı temeline oturtulmalıdır. Ait olma ve sevgi ihtiyaçları Fizyolojik ihtiyaçlar

17 Biyolojik çevre: Bedensel
Toplum Aile Barınma Kültür vb. Biyolojik çevre: Bedensel yapının yanı sıra bireyin yakın çevresini oluşturan hava, su vb.. Fiziki çevre: aydınlatma, ısıtma, havalandırma sağlıklı barınak vb.. Sosyal çevre: Çevre Biyo-psiko-sosyo-kültürel bir varlık olan insan, biyolojik, fiziksel ve sosyal bir çevre içinde etkileşim hâlinde yaşar. İnsanın dışındaki her şey çevreyi oluşturur. İnsan yaşamında, içinde bulunduğu çevre, önemli bir yere sahiptir. Çevre, organizmanın gelişmesini ve yaşamasını etkileyen dış koşulların ve etmenlerin tümüdür. Canlılar ile onları çevreleyen canlı ve cansız ortam şeklinde tanımlanır.  Fiziksel çevre : Hava, su, ateş, toprak, yiyecekler, gürültü ve çöpler gibi dış çevrede var olan faktörleri kapsar.  Biyolojik çevre :Beden içi, beden dışı olarak ikiye ayrılır. Beden içi biyolojik çevre; cins, ırk, kalıtım, zekâ, motivasyon gibi özellikleri kapsar. Beden dışı biyolojik çevre; iklim, güneş ışığı, nem, mikroskobik canlılar, böcekler, bitkiler gibi tüm doğayı kapsar. Sosyal çevre :İnsanların yakın çevresi (aile), geniş çevresi (grup) ve evrensel çevresi (ülke, dünya, uzay) ile etkileşim sürecine bağlı, bireyin toplumsallaşmasını sağlayan ortam sosyal çevre olarak adlandırılır. Bireyin bebek-anne ilişkisi ile başlayan sosyal çevresi, okul, iş gibi sosyal gruba ve topluma ait olma ile giderek gelişir.  Kültürel çevre :Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe, kültür denir. Kültür bir öğrenmedir. Bu öğrenme sosyal çevre içinde gerçekleşir. Sosyal çevre; bilgi, inanç, sanat, ahlak, hukuk, örf ve âdetlerden oluşur. Kültür, içinde yaşanılan çevrenin etkilerini ve özelliklerini taşır. Bu nedenle bireyin sağlığı algılayışı ve tepkileri kültürün etkisi altındadır Çevre, organizmanın gelişmesini ve yaşamasını etkileyen dış koşulların ve etmenlerin tümüdür.

18 HEMŞİRELİK KAVRAMLARI (Devam)
Etik Roller Profesyonellik FN 1860 hemşireliği” hastayı iyileştirmek için hasta çevresini düzenleme ve iyileştirme eylemi olarak tanımlamıştır. Virginia Henderson hemşireyi “bireyin sağlığına ve bağımsızlığına kavuşma sürecindeki dinamik güç” olarak görmüştür. Amerikan Hemşireler Birliği (ANA) “ hemşirelik yardım sunan bir meslek olup bu hizmetleriyle insanların sağlık ve esenliğine katkıda bulunur” Türk Hemşireler Birliği 1981 de “hemşirelik bireyin, ailenin , toplumun, sağlığını esenliğini koruma geliştirme ve hastalık halinde geliştirme amacına yönelik hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi ve değerlendirilmesinden sorumlu bilim ve sanattan oluşan bir sağlık disiplinidir. Hemşirenin Fonksiyonları, bağımlı yarı bağımlı ve bağımsızdır. 1993 DSÖ görevleri 1- birey, aile ve topluma koruyucu, tedavi ve rehabilitre edici hizmetin götürülmesi ve yönetiminden sorumlu 2-Eğitim 3-Etkin bir ekip üyesi 4- araştırma Hemşirenin rolleri Bakım verici, eğitici, iş birlikçi, araştırıcı, savunucu, bakımın yöneticisi, uzmanlık

19 Toplumun sağlık gereksinimlerine yanıt verebilecek hemşirenin özellikleri
Neleri öğrenmek istediğini bilen Bilgiyi arayan ve yeni bilgiler üreten Yaşam boyu öğrenme konusunda güdülenmiş Sorgulayan, yeni durumlara çözüm getirebilen, yaratıcı düşünebilen İşbirliği içinde çalışma becerileri gelişmiş Toplumsal sorumluluğu üstlenmeye hazır

20 3. Sağlık İyilik Eğitim Koruma Geliştirme vb.

21 Sağlık / Hastalık Nedir?
HASTALIK SAĞLIK Fonksiyon gören bir bedenin dilidir. Hastalık ve sakatlığın olmaması Sağlıklı olmama

22 SAĞLIK Sağlık, yalnızca hastalık ya da sakatlığın olmayışı değil, bedensel, ruhsal ve sosyal yönlerden tam bir iyilik durumudur. ( DSÖ) İyilik hali kavramı kişiden kişiye , toplumdan toplıuma değişmektedir. Günümüzde sağlık tanımları sağlığı koruma ve geliştirme üzerine odaklanmıştır.

23 SAĞLIĞIN BİLEŞENLERİ Fiziksel Sağlık Spiritüel Sağlık
Duygusal-Ruhsal Sağlık Sosyal Sağlık Fiziksel sağlık vücudun mekanik fonksiyonları ile ilgilidir ve sağlığın en belirgin boyutudur. Fizik muayene ve tanı işlemleri ile saptanabilen hastalık ya da bozukluğun olmamasıdır. Duygusal ruhsal sağlık: Duygularını tanıyabilme ve uygun bir şekilde duygularını ifade edebilme yeteneğidir. Bireyin çevre ve kendisiyle sürekli bir denge içinde olmasıdır. Sosyal ssağlık: Diğer insanlarla etkileşim ve iletişimde bulunma, sürdürme yeteneğini ifade eder. Spiritüel sağlık: Bir kişinin sağlığının anlamını, ölümün kabulünü ve daha yüksek bir güçle bireysel bir ilişkiyi vurdular.

24 Yaşamın niteliği = yaşam kalitesi
Ancak bu tanımın sağlığı tanımlamada yetersiz kaldığı “yaşamın niteliği”, yani “yaşam kalitesi” kavramına da yer verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Yaşam kalitesi mutluluk, doyum, uyum ve iyi olma hali olarak tanımlanabilir. Yaşamın subjektif değerlendirilmesidir ya da bireyin şu anki fonksiyon düzeyine rağmen doyumunu ifade eder.

25 SAĞLIK Subjektif Sağlık Algısı Objektif Sağlık Algısı

26 Subjektif Sağlık Algısı: Bireyin kendisinin, fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden kendi sağlık durumunu algılaması halidir. Objektif Sağlık Algısı: Doktor muayenesi ve tanı testleri sonuçlarına göre belirlenen bir hastalığın olmaması durumudur.

27 Ülkemizde sağlık hakkı ilk kez 1962 Anayasası’nda yer almıştır.
1982 Anayasası’nda da herkesin yaşama, maddi, manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu belirtilmektedir.

28 Sağlığı Etkileyen Faktörler
Bireysel Faktörler Bireyin yapısı, Kalıtımla gelen özellikleri, Beslenme şekli, Eğitimi, Kültürel durumu Alışkanlıkları vb. Çevresel Faktörler Fiziksel faktörler Ruhsal/Psikolojik faktörler Sosyal faktörler Kimyasal faktörler Biyolojik faktörler

29 Sağlığın 3 boyutu: Negatif sağlık:
Tedavi ve rehabilitasyon gerektiren sağlık durumudur. Nötral sağlık: Herhangi bir hastalık durumu olmaksızın dengeli bir sağlıktır. Pozitif sağlık: Sağlığın geliştirilmesi,iyilik düzeyinin arttırılması ile ilişkilidir. Sağlığı geliştirmek için önce negatif sağlık durumundan nötral sağlık durumuna , sonra nötral sağlık durumundan pozitif sağlık durumuna ulaşmak gerekir.

30 SAĞLIK DÜZEYLERİ 1-Bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halinde bulunuyorlarsa, buna “Optimal Sağlık” düzeyi denir. 2-Herhangi bir hastalığın inkübasyon halinde olması, bazı arazların belirmesi haline “Suboptimal Sağlık” durumu, 3-Klinik olarak belirli bir hastalık durumu geliştirmesi veya sakatlık hali üçüncü sağlık düzeyidir, 4-Çok ağır hastalık veya ölüme yakınlık da 4. düzeyidir. Bunun ötesi ölümdür. Sağlık hizmetleri bireyi bu sağlık düzeylerinden hangisinde buluyorsa, bir sonrakinden korunmayı amaçlar.

31 HASTALIK Hastalık, sadece doku ve hücrelerde yapısal ve fonksiyonel olarak anormal değişikliklerin yarattığı bir durum değil, bireyin fiziksel, emosyonel, entelektüel, sosyal ve ruhsal fonksiyonlarının daha önceki haline göre azalması veya tükenmesi durumudur.

32 Tıbbi Modele Göre Hastalık: Doktorun bakış açısıyla hastalıktır; belirli belirti ve bulgularla kendisini gösteren bir anormalliktir. Sosyolojik Modele Göre Hastalık: Hastanın bir nesne olarak değil, bütünüyle bir birey olarak ele alınması gerektiğini savunan ve hastalığı sosyal yapı içinde sosyal bir değişkenlerle açıklayan modeldir.

33 Hastalık bireyin; Çevresi ile uyumunu Etkileşimini Üretkenliğini
Verimliliğini Kendi içindeki denge durumunu bozar.

34 BİREYE SAĞLIKLI YAŞAMDA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Kontrol edilmeyen Etmenler (Dolaylı Kontrol) Kalıtımsal Hastalıklar Yasal Düzenlemeler Kontrol Edilebilir Etmenler Temizlik Kültür Fizik Yaşam Biçimi BİREY Beslenme Alışkanlığı Çevre Su Kötü Alışkanlıklar Sigara İçki Doktorla Temas Hava Politik Etmenler Gıda Atıklar İş Güvenliği

35 Bernard ve Cannon’a göre;
İnsan çevresinden ayrı düşünülemez. Hastalık; -İç ortamdaki dengenin bozulması -İç ortam ile dış ortam arasındaki dengenin bozulması -Bazı adaptasyon mekanizmaları ile bozulan bu dengenin düzeltilmesi çabasıdır.

36 Bütüncül Sağlık Görüşü;
Tüm insanlara, kendi çevreleri içinde yaklaşım gösterilmesini öngörür ve bireyin diğerlerinden ayrı bir nitelik taşıdığını kabul eder.

37 Çağdaş Görüşe Göre; Birey bir bütündür; çeşitli organlar arasında, akıl ile beden, insan ile çevre arasında etkileşim ve ilişki vardır. Hastalığın kendisi ile birlikte bireyin hastalığa tepkisi de ele alınmalıdır. Bernard, Canon, Selye, HeroldWolf, Steward Wolf

38 HASTALIKLA İLİŞKİLİ VERİLER
Subjektif Veriler Objektif Veriler TANI

39 HASTALIK Objektif Veriler Subjektif Veriler
SEMPTOM: Hastayı hekime veya sağlık kuruluşuna götüren belirtilerdir. Başağrısı, Bulantı-kusma, göz kararması, halsizlik Objektif Veriler SIGN=BULGU: Fiziksel muayene veya farklı laboratuar ve radyolojik incelemeler sonucu ortaya çıkarılır. Hipertansiyon, hepatomegali, glikozüri, aritmi, anemi vb.

40 HASTALIK SENDROM: Belirti ve bulgular topluluğuna verilen isimdir.
Nefrotik Sendrom, Cushing Sendromu vb.

41 HASTALIK TANI=TEŞHİS: Semptom ve bulgulara fiziksel muayeneye dayanarak hastalığa teşhis (tanı) konulur. PROGNOZ: Hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği ve sonunun ne olacağını gösterir.

42 HASTALIK ETYOLOJİ: Hastalığı ortaya çıkaran etkenler; mikroorganizmalar, basiller vb. PREDİSPOZAN: Hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştıran etkenler; sigara vb.

43 HASTALIK MORBİDİTE: Hastalığın görülme sıklığı
Prevalans: Risk altındaki nüfusta hastalığa sahip olguların sayısı. İnsidans: Belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısı MORTALİTE: Hastalıktan ölüm oranı

44 HASTALIKTA SINIFLANDIRMA
Ortaya Çıkma Durumuna Göre Nedenlerine Göre

45 ORTAYA ÇIKMA DURUMUNA GÖRE SINIFLANDIRMA
AKUT: Süresi 3 aydan kısa olan hastalıklardır. Akut miyokard infarktüsü, akut pankreatit SUBAKUT : Süresi 3 aydan 6 aya kadar olan hastalıklardır. Subakut bakteriyal endokardit, Subakut glomerulonefrit KRONİK : Hastanın yaşamı boyunca devam eden hastalıklardır. Zaman zaman alevlenme dönemleri olur. Kronik bronşit, kronik gastrit.

46 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA
İDYOPATİK: Nedeni bilinmeyen hastalıklardır. İdyopatik Trombositopenik Purpura (İTP) KONJENİTAL (DOĞUMSAL) : Bazı hastalıklar doğumla birlikte vardır. Konjenital kalp hastalıkları, Doğumsal sifiliz

47 NEDENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA
EDİNSEL (AKİZ) : Doğumdan sonra yaşam içinde mikroorganizmalarla, parazitlerle, metabolik nedenlerle, bağışıklık sistemindeki vb bozukluklarla ortaya çıkan hastalıklardır YATROJENİK : Uygulanan tedaviye veya verilen bakıma bağlı ortaya çıkan hastalıklardır. Yatrojenik Cushing Sendromu, Nazokomiyal enfeksiyonlar.

48 ENDİKASYON: Bir ilacın hangi hastalıklara ve hangi biçimde uygun olacağını veya bir müdahalenin/operasyonun hangi koşullarda gerekli olduğunu ifade eder. KOTRENDİKASYON: Bir ilacın kullanımının veya bir müdahale/oprasyonun sakıncalı olduğu durumları ifade eder.

49 İÇ HASTALIKLARI KLİNİKLERİNDE YATAN HASTALARIN TEMEL GEREKSİNİMLERİ
FİZİKSEL GEREKSİNİMLER DUYGUSAL GEREKSİNİMLER SOSYAL GEREKSİNİMLER ENTELEKTÜEL GEREKSİNİMLER

50 GEREKSİNİMLERİN YERİNE GETİRİLMESİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
BİREYSEL FAKTÖRLER: Hastanın yaşı, kişilik yapısı, psikolojik durumu, dini inançları, aile ve toplum içindeki rolü, daha önceki sağlık durumu, sağlık ve hastalık kavramları hakkındaki düşünceleri vb.

51 GEREKSİNİMLERİN YERİNE GETİRİLMESİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
ÇEVRESEL FAKTÖRLER: Sosyo kültürel çevre, maddi olanakları, hastalık hakkında kendisinin veya yakınlarının deneyimleri, tıbbi gelişmeler hakkındaki bilgileri vb.

52 TEMEL GEREKSİNİMLER MASLOW’UN TEMEL İNSAN GEREKSİNİMLERİ
Soluk alma, yeterli yeme içme, Normal boşaltım, Hareket, Uyku ve dinlenme, Uygun giyim, Vücut ısısının normal sınırlarda tutulması, Temizlik, Tehlikeden kaçma, iletişim kurma, Dini inanç ve ibadet, Oyun ve eğlenceye katılma, Öğrenme, yaratma

53 TEMEL GEREKSİNİMLER ROPER, LOGEN VE THİRNEY’İN GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ 12 GYA Güvenli çevre, iletişim, solunum, Yeme içme, Boşaltım, Kişisel hijyen ve giyim, Beden ısısının kontrolü, Hareket, Çalışma ve eğlence, Cinselliği İfade Etme, Uyku, Ölüm.

54 SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ
Dünya Sağlık Örgütü 2000 yılında herkes için sağlık hedef ve stratejilerinde , “sağlığın geliştirilmesi anlamında pozitif mesajlara yer vermiştir.

55 Sağlık hizmetleri Sağlığın korunması ve hastalıkların tedavisi için yapılan çalışmalardır. Koruyucu sağlık hizmetleri Tedavi hizmetleri Rehabilitasyon hizmetleri

56 Koruyu Sağlık Hizmetleri
Birincil Koruma(Primer): Kişiyi hastalıklardan korumak için alınan önlemler İkincil Koruma (Sekonder): Hastalık belirtisi tam ortaya çıkmadan, hafifken tanı konulması ve tedavi Üçüncül Koruma (Tersiyer): Hastalıkların sonuçlarının ve etkisinin hafifletilmesine yönelik çalışmalar Kişiye yönelik sağlık hizmetleri: Bağışıklama, erken tanı, ilaçla koruma, sağlıklı beslenme, sağlık düzeyinin arttırılması, eğitim düzeyinin yükseltilmesi, aile planlaması Çevreye yönelik sağlık hizmetleri: Çevre sağlığının geliştirilmesi (Sanitasyon vb), besin kontrolü

57 Tedavi hizmetleri 1. Birinci basamak tedavi
Aile Hekimliği, Toplum Sağlığı Merkezleri, poliklinik ve muayenehaneler 2. İkinci Basamak tedavi Kamu hastaneleri, özel hastaneler 3. Üçüncü Basamak tedavi Üniversite ve özel dal hastaneleri

58 Rehabilitasyon Hastalık ve kazalar sonunda iş gücünü kaybetmiş kişilerin sakatlıklarının giderilmesi bedensel beceri ve yeteneklerinin kazandırılması işlemlerini içerir.

59 Rehabilitasyon Türleri
1.) Tıbbi Rehabilitasyon. 2.) Mesleki Rehabilitasyon. 3.) Sosyal Rehabilitasyon. 4.) Manevi Rehabilitasyon. 5.) Toplum Temelli Rehabilitasyon

60 Temel Sağlık Hizmetlerinin kapsamı
Var olan sağlık sorunlarını çözme Uygun beslenme sağlama Temiz içme suyu sağlama Çocuk sağlığı hizmetlerini geliştirme Ana sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini geliştirme Bağışıklama Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan koruma geliştirme İlaçları sağlama Çevre şartlarını iyileştirme

61 Sağlık Eğitimi Dünya Sağlık Örgütü herkes için sağlık hedefine ulaşmada 'Temel Sağlık Hizmetlerini" bir araç, "Sağlık Eğitimini"'de en önemli öğelerden biri olarak ele almıştır.

62 Sağlık Eğitimi Bireylere sağlıklı yaşam için alınması gerekli önlemleri benimsetmeye ve uygulamaya inandırmak, kendilerine sunulan sağlık hizmetlerini doğru olarak kullanmaya alıştırmak, sağlık durumlarını ve çevrelerini iyileştirmek amacıyla birey olarak ya da topluca karar aldırmaktır.

63 Sağlık eğitimin amaçları
Bireylere ve topluma kendi çaba ve eylemleri ile sağlıklı davranışları kazandırmayı amaçlayan bir sağlık hizmetidir. Bireylerin gereksinimlerinin farkına varmasını ve istenebilir hale gelmesini sağlamaktır.

64 Sağlık eğitiminin amaç ve hedefleri
Bireylere ve topluma sağlığı tehdit eden faktörlerin neler olduğu bilincini kazandırmak Bireyleri ve toplumu, kendi sağlık sorunlarını çözebilecek konuma getirmek için eğitmek ve bireyde sağlıklı davranışları alışkanlık haline getirmek Toplumdaki tüm sağlık hizmetlerinden ve kurumlarından bireylerin etkin bir biçimde yararlanmalarını sağlamak Bilgi kazandırmak

65 Sağlık eğitiminin amaç ve hedefleri
Yaşam kalitesini yükseltmek Sağlığı geliştirmede bireysel sorumluluğu artırmak Toplum sağlığını korumak

66 Yetişkin Eğitimindeki İlkeler Göz Önüne Alınmalıdır.
İlgilendirme Uygulanabilirlik Süreklilik Toplumda herkesi kapsaması Kurumlar arası işbirliği Hizmetle birlikte sunulması

67 Yetişkin Eğitimindeki İlkeler
Yetişkinler ihtiyaçlar duyduklarını öğrenir, ihtiyaç duymadıklarını öğrenmeye hazır değildir, Kişiliklerine saygı duyulmasını isterler, alıngandırlar, Deneyimleri ile çelişen öğrenmelere direnç gösterirler, Hemen ya da kısa sürede uygulayabileceği bilgi ve becerileri öğrenmek ister, Grup etkileşiminden hoşlanır Öğrenme sürecine etkin katılmak, deneyimlerini paylaşmak, görüşlerini açıklamak ister

68 Yetişkin Eğitimindeki İlkeler
Eğitim içeriğinin belirlenmesinde yer almak ister, Problemlerini kendi başına çözebilecek birikimi sağlayacak yöntemleri öğrenmek ister, Çevresini tanıma, denetimi altına alma ve ondan zevk alma isteğine ağırlık verir, Ödül aldığı veya öğrendiklerini kullandığı sürece öğrenme cesareti artar, Yetişkin öğrenci, öğrenmeye ayırdığı saatlere zamana değer verir ve bu zamanının yapıcı şekilde kullanılmasını bekler. .

69 Sağlık Eğitim Alanları
Birincil sağlık eğitimi İkincil sağlık eğitimi Üçüncül sağlık eğitimi ile gerçekleşir.

70 Birincil sağlık eğitimi
Sağlığı koruma ve geliştirmeye yönelik eğitim programlarını içerir. Bireylerin sağlık düzeylerinin korunması ve geliştirilmesi hedeflenir.

71 İkincil Sağlık Eğitimi
Hastalık durumlarında sağlığı geliştirme ve önceki durumuna döndürmeye yönelik eğitim programlarını içerir. Örneğin: Sigara bırakma, kendi kendine meme muaynesi vb..

72 Üçüncül Sağlık Eğitimi
Komplikasyonlarda korunma ve rehabilitasyonu içerir. Bireyin hastalık ya da sakatlık durumunda potansiyelinin en üst düzeye çıkarmayı hedefler.

73 Sağlık Eğitimi Yaklaşımı
Tıbbi yaklaşım Davranış değişimi yaklaşımı Eğitimsel yaklaşım Birey merkezli yaklaşım Sosyal değişim yaklaşımı

74 Hasta Eğitimi Hasta eğitimi; bireylerin yaşam kalitesinin arttırılması, hastaneye geliş için ayrılan zamanın, hastane tedavileri için harcanan maliyetin ve hastane enfeksiyonlarının azalmasını sağlamaktır.

75 Hasta Eğitimi Eğitim yapılırken, farklı yaş gruplarında farklı eğitim yöntemleri kullanılmalıdır. Hasta eğitiminde; mevcut bilgiler ve gereksinimler saptanmalı, bireylerin tedaviye bakış açısı belirlenmeli ve gereksinimler doğrultusunda hasta ile birlikte eğitimler planlanmalıdır.

76 Hasta Eğitimi Hasta eğitimi; bireyin sağlığını ve hastalığını en üst düzeyde yönetmesini sağlayan eğitimdir. Hastanın doktoru, hemşiresi ve diyetisyeni tarafından verilmelidir. Tedavi ve bakımını yürüten hemşire hasta ile direk ve sürekli iletişimde olduğu için diğer sağlık elemanlarına göre hasta eğitiminde daha etkin rol oynar.

77 Hasta Eğitiminin Özellikleri
Hemşire hem hasta eğitimi konusunda donanımlı bilgiye sahip, istekli ve rolünü benimsemiş olmalı hem de düzenli, sürekli ve planlı bakım verebileceği sayıda hastanın bakımını üslenmiş olmalıdır.

78 Hasta Eğitiminin Özellikleri
Hasta eğitim programı, hedeflenen hasta davranışlarını tam olarak belirlemeli ve engelleyen nedenleri tanımlamalıdır. Eğitimin etkinliğini artırmak için kombine yöntemler kullanılmalıdır. Hasta eğitiminde etkin iletişim becerileri gereklidir. Hasta eğitiminde davranış değişikliği yapmak için sadece bilgi yeterli değildir.

79 Hasta Eğitiminin Özellikleri
Hasta eğitimi hastanın bilmesi gerekene değil, yapması gerekene yönelik olarak düzenlenmelidir. Hasta eğitimcileri hastalarda geçici davranış değişikliklerinden çok kalıcı davranış değişikliği başarısına önem vermelidir. Hasta eğitim programları olağan tıbbi bakım kaynaklarıyla koordineli olmalıdır.

80 Hasta öğrenmesinin amaçları
Sağlığı geliştirici davranışlar kazandırmak Hastalıkların önlenmesini sağlamak Hastalıklarla baş etmek

81 Temel Öğrenme Becerileri
1-Öğrenmeye Motivasyon Dikkat (Katılıma Hazırlık) :Fiziksel rahatsızlık, anksiyete ve çevresel dikkat dağıtıcılar, öğrenmeye katılım yeteneğini etkileyebilir. Konsantre olma yeteneğini bozan her türlü fiziksel koşul (ağrı, yorgunluk ya da açlık gibi) öğrenmeyi etkiler. Bu nedenle, hemşire bir öğretme planına başlamadan önce hastanın rahatlık ve enerji düzeyini belirleyerek hastanın öğretme için yeterince rahat ve uygun olduğundan emin olmalıdır.

82 Temel Öğrenme Becerileri
Motivasyon:Eğer kişi öğrenmek istemezse, öğrenmenin oluşması olası değildir. Sosyal görevlere hakim olma güdüsü ve fiziksel güdüler, kişiyi öğrenmeye teşvik eder Sağlık İnancı:Hasta ve yakınlarının sahip olduğu sağlık inancı, onların güdülenmesinde çok önemli bir faktördür. Bu inançlar, sağlık ve hastalık hakkındaki düşünceler olup, bireyin sağlığını/hastalığını yakından ilgilendiren tutum ve davranışlarını şekillendirir.

83 Temel Öğrenme Becerileri
Hastalığa Psikososyal Adaptasyon: Kalıcı veya geçici bir sağlık kaybı, hastalar için kabul etmesi zor bir durumdur. Hastalığa adaptasyon sürecinin aşamaları genel olarak inkar/red, öfke, pazarlık, depresyon ve kabul olarak sıralanmaktadır. Bu aşamalarda ilgili yaşantı ve tepkiler süre, sıralanma ve yoğunluk açısından bireysel farklılıklar gösterebilir.

84 Hastalığa adaptasyon döneminde hastanın bilinçli olmaya ve etkin desteğe gereksinimi vardır.
Hasta, öğrenmeyle bağdaşabilir olan "kabullenme" evresine girdiğinde , hemşire öğretme planını başlatır. Hasta davranışlarının sürekli değerlendirilmesi, üzüntü evrelerini belirler. Öğretim, hasta öğrenmeye istek duyduğu evrede kaldığı sürece devam eder.

85 Aktif katılım: Bir hastanın öğrenmeye katılması,
bilgi ve beceri edinmek için hastanın istekli/hevesli olması demektir. Bu ayrıca, hastanın öğretim evreleri sırasında karar verme fırsatını geliştirir. Hasta, pasif bir alıcı ya da sağlık bakımının ve sağlık eğitiminin tüketicisi olarak görülmez. Hasta bakımın sağlanmasında aktif bir paydaştır.

86 2-Öğrenme Yeteneği Bireyin yeni bilgi, beceri, tutum ve davranışı kazanabilmesi , bir başka deyişle öğrenmesi, onun belirli bir gelişim düzeyinde olmasına bağlıdır. Hasta eğitiminde, hastanın öğrenme yeterliğini dikkate almak zorunda olan hemşire, bu nedenle onun gelişim durumunu değerlendirmelidir. Gelişimsel Kapasite, yaş, Fiziksel Kapasite:

87 3. Öğrenme Çevresi Öğretimin yer aldığı fiziksel çevredeki faktörler, öğrenmeyi hoş veya zor bir deneyim haline getirir. Öğrenme için ideal çevre; iyi aydınlatılmış, havalandırması iyi, uygun mobilyaları olan ve uygun ısıda olan bir odadır. Öğretme ortamının sessiz olması da önemlidir. Sessiz bir ortam, gizliliği korur, bölünmeleri engeller.

88 Temel Öğretim İlkeleri
1.Öncelikleri Ortaya Koyma: 2. Zamanlama 3. Öğretme Konularını Organize Etme 4.Öğrenenin Dikkatini ve Katılımını Koruyup Sürdürme 5.Mevcut Bilgi Üzerine Öğretme 6.Öğretim Yöntemlerinin Seçimi

89 Öğretme Yaklaşımları 1.Söyleme (Telling):
Sınırlı bilgi öğretilmek zorunda kalındığında yararlı bir yaklaşımdır. (örneğin; acil tanısal bir girişime hastayı hazırlamak). Hasta ileri düzeyde endişeli ancak bilginin verilmesi yaşamsal önem taşıyorsa, söyleme etkili olabilir. Söyleme yaklaşımı kullanıldığında hemşire, hastaya yapması gerekenleri ana hatlarıyla özetler ve net talimatlar verir. Bu yöntemde, geri bildirim için fırsat yoktur.

90 Öğretme Yaklaşımları 2. Satma (Selling): Yaklaşımında , iki yönlü iletişim kullanılır. Hemşire, hastanın tepkisini esas alarak öğretimi/talimatları adım adım verir. Örneğin; hasta, bir kıyafeti değiştirmek için adım adım izlenecek yolu öğrenir. Hemşire, hastadan aldığı bilgiyi , öğretme yaklaşımına uyarlar.

91 Öğretme Yaklaşımları 3.Katılma (Participating):
Hemşire ve hastanın hedefleri beraber koymaları ve öğrenme sürecine birlikte katılmalarıdır. Hasta, konunun içeriğinin belirlenmesinde yardımcı olur ve hemşire doğru bilgilerle hastaya rehberlik eder ve danışmanlık sağlar.

92 Öğretme Yaklaşımları 4-Sorumluluk Verme (Entrusting): Bu yaklaşım hastaya öz-bakımını yönetme fırsatı sağlar. Sorumluluklar kabul edilir ve görevler tamamen hasta tarafından yerine getirilir. Hemşire, hastayı gözlemler ve daha fazla yeni bilgi vermez, ancak yardımcı olmak için hazırdır.

93 Öğretme Yaklaşımları 5-Pekiştirme (Reinforcing):
Pekiştirme prensibi, öğrenme sürecine uygulanır fakat eğitici sıklıkla pekiştirmenin kaynağı olmak zorundadır. Pekiştirme, bir tepkinin gerçekleşme olasılığını arttıran bir uyaran kullanmaktır. İstenen bir öğrenme davranışından önce ya da sonra pekiştirme alan bir öğrenen, büyük olasılıkla davranışı tekrarlar. Geri bildirim, pekiştirmenin ortak bir şeklidir.

94 Öğretme Yaklaşımları Pekiştireçler, pozitif veya negatif olabilir. Gülümseme ya da onaylama gibi pozitif pekiştireçler, istendik tepkiler sağlarlar. Kaşlarını çatmak, şikayet etmek ya da eleştirmek gibi negatif pekiştireçler, pekiştireç ortadan kalktığında istenen davranışı sağlar. İnsanlar genellikle pozitif pekiştireçlere daha iyi tepki verirler. Olumsuz pekiştireçlerin etkileri daha az tahmin edilebilir ve sıklıkla istenmeyen niteliktedir.

95 Kaynaklar Kaptan G, Dedeli Ö. Teoriden Uygulamaya Temel İç Hastalıkları Hemşireliği Kavram ve Kuramlar. İstanbul Tıp Kitapevi, İstanbul 2012. Ay Akça F. Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar. İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul, 2007. Karadakovan A, Eti aslan F. Dahili ve Cerrahi hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010. Akdemir N, Birol L. İç Hastalıkları Ve Hemşirelik Bakımı. Ankara 2004.