EKO308 İKTİSADİ PLANLAMA 1. Hafta: Giriş.

... konulu sunumlar: "EKO308 İKTİSADİ PLANLAMA 1. Hafta: Giriş."— Sunum transkripti:

1 EKO308 İKTİSADİ PLANLAMA 1. Hafta: Giriş

2 İktisadi Modellere Giriş
1. Hafta İKTİSADİ PLANLAMA İktisadi Modellere Giriş 1. İktisadi Model Türleri 2. Ekonomik Teori ve Ekonomik Modeller 3. Bilindiği Varsayılan Matematiksel Bilgiler

3 Neden Makro Ekonomik Modeller?
- Politika analizlerinde model kullanmanın amacı, bazı politika değişimlerinin ekonomi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. -Planlama açısından: modeller makro hedefleri belirlemede yardımcı olur. Diğer nedenler arasında şunlar sıralanabilir: ekonomik teorinin test edilmesi ileriye dönük tahmin yapma iktisatçılara iş alanı yaratma

4 Makro Ekonomik Model Türleri
1. Ulusal Gelir Makro Modelleri Gelirin belirlenmesi makro (teorik) modeline dayanmaktadır 2. Hesaplanabilir Genel Denge Modelleri(CGE) Mikro iktisattaki genel denge teorisine dayalı çok sektörlü bir model tipidir Çok-Ülkeli Modeller Açık ekonomi makro modellerdir.

5 Model türlerinin farklı olması, amaçların farklı olmasının sonucudur:
Ulusal makro modeller, ekonomik büyüme, istihdam, enflasyon, işsizlik vs. değişkenlerin analizi ve tahmini amacıyla geliştirilir. Hesaplanabilir Genel Denge (CGE) modelleri, ekonomi içinde veya dünyada yapısal değişimin analizini yapmak ve spesifik bir politika değişikliğinin etkilerini tahmin etmek amacıyla geliştirilmektedir.

6 Formel modeller kullanarak analiz yapmanın alternatifi ne olabilir?
deneyim ve tecrübeler Sonuçlar, çoğu kez daha iyi değil daha kötüdür kalitatif analizler nedensellik (casual empiricism) 1990’lar formel modellerin yeniden kullanımının arttığını göstermektedir.

7 Sonuç Bir modele sahip olmak, sahip olmamaktan daha iyidir Fakat, bu modelleri kullanan kişiler bu modellerin ürettiği sonuçların sınırlılıkları hakkında dikkatli olmalılar. Kurduğunuz modele aşık olmamaya dikkat etmelisiniz! Buradaki Sorun: Makro modellerin kullanıcılarının çoğu (politikacılar) modellerinin ve ürettikleri sonuçların doğruluğu hakkında oldukça şüphecidirler

8 Bir Şüpheci ile Modelci Arasında Geçen Bir Konuşma
Glenn Withers’ten EPAC (1994) alınmıştır. Şüpheci: Ekonomik modellerin kullanılmaması gerekir. Dayandıkları aptalca varsayımlarına bakar mısınız: kar maksimizasyonu, tam rekabet ve rasyonel beklentiler. Kısaca hiçbir işe yaramazlar. Modelci: Modeli varsayımlarıyla yargılamayınız. İleri doğru ne kadar doğru tahmin yaptıklarına bakın. Şüpheci: Söylediğiniz kısa dönemde doğru, fakat uzun dönemde hepsi uzun dönem rekabetçi bir bakış açısıyla sürüklenirler. Modelci: Pekala – fakat kullanacak başka araç var mı? Körlerin ülkesinde tek gözlü adam kral olur.

9 Modelin Belirlenmesi “ Ampirik bir modeli belirlemenin en iyi bir yolu olmadığını vurgulamak iyi bir başlangıç noktasını oluşturur.”(Clive Granger 1999:4) Her modelin zayıf noktaları vardır. Birden fazla modele sahip olmak bize göre avantaj sağlar çünkü: seçim yapma olanağı ve karşılaştırma yapma olanağı verir Modeller farklı olabilir veya değişebilir çünkü: ekonomiler komplekstir veri olanakları artmaktadır

10 İktisat Teorisi ve Ampirik Modeller
Modellere yöneltilen en önemli eleştirilerden biri, ortodoks mikro iktisattaki tüketici ve üretici davranışları teorisine dayandıkları için, modellerin doğaları gereği sadece karşılaştırmalı statik analizlere olanak vermesidir. Bu tip kararların dinamik etkilerini görmek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle bazıları teoriye fazla prim vermemektedir.

11 Modellemeye İki Uç Yaklaşım
Teori hakikatin (doğrunun) ta kendisidir. - dolayısıyla modeller teoriye sıkı bir şekilde dayanmalıdır Teoriye Dayanmayan Modeller - bu yaklaşıma göre modeller tamamen ampirik ilişkilere dayanmalıdır. Granger gibi bazı iktisatçılar, bu iki yaklaşım arasında köprü oluşturacak pragmatik bir yaklaşıma duyulan ihtiyacı vurgulamıştır

12 Ampirik Modellerin Değerlendirilmesi
3 kriter - ampirik modellerin değerlendirilmesinde sıkça kullanılır İlgili olması relevancy Model yapılmak istenen şeyi yapıyor mu? Eldeki diğer bilgilerle tutarlı olması Tutarlılık consistency Uygunluk adequacy İstatistiksel olarak anlamlı ve iyilik ölçütlerini yerine getirmesi gerekir

13 İlgili Olması (Relevancy)
Granger (1999)’a göre model yapıcılar en baştan modelin hangi amaçla kullanılması gerektiğini belirtmelidir. Örneğin: “bu bir politika modelidir” Geliştirilen pek çok model gerek yapanlar gerekse diğer kullanıcılar tarafından uygun olmayan alanlarda kullanıldığını ileri sürmüştür. Model sadece geliştirildiği amaç için kullanılmalıdır, başka amaçlarla kullanılmamalıdır.

14 Tutarlılık (consistency)
Granger modellerin o konuya ilişkin daha önceden bilinen bilgilerle tutarlı olması gerektiğini ileri sürmektedir. Uygunluk (adequacy) Modelin tüm istatistiksel ve ekonometrik testleri geçmesi gerekir.

15 Gerekli Matematik Fonksiyonlar, değişkenler, parametreler Denge analizleri Doğrusal Cebir ve Matrisler Girdi-Çıktı Modelleri Karşılaştırmalı Durağanlık

16 Son the end